Γράφει ὁ Καθηγητὴς Γιῶργος Πιπερόπουλος
Σᾶς προσκαλῶ σήμερα, ὅπως δηλώνει καὶ ὁ τίτλος τοῦ ἄρθρου μου σὲ ἕνα διαφορετικοῦ τύπου ψυχό-κοινωνιολογικὸ καὶ φιλοσοφικὸ προβληματισμό.
Συγκεκριμένα τὸ σημερινό μου κείμενο ἐπικεντρώνεται στὴν ἐγκράτεια, στὴν ἱκανότητα ποὺ ὁ καθένας καὶ ἡ καθεμιὰ μας εἴχαμε καὶ ἔχουμε νὰ μποροῦμε νὰ ἀναβάλουμε τὴν ἄμεση ἱκανοποίηση τῶν ἀναγκῶν καὶ τῶν ἐπιθυμιῶν μας. Ἡ συγκεκριμένη ἱκανότητα συνιστᾶ μιὰ εἰδοποιὸ διαφορὰ ὡς στοιχεῖο τῆς προσωπικότητας καὶ τοῦ χαρακτῆρα μας, ἐμφανίζεται ἀρχικὰ στὰ νηπιακά μας καὶ μᾶς συνοδεύει σὲ ὅλη τὴ ζωή μας.
Θέλω νὰ πιστεύω ὅτι στὸν στενό σας οἰκογενειακὸ κύκλο καὶ στὸν εὐρύτερο κύκλο φίλων καὶ συναδέλφων σίγουρα ἔχετε συναντήσει κάποια ἄτομα ποὺ ζοῦνε τὸ «σήμερα», κάποια ἄλλα ποὺ προσανατολίζονται στὸ «αὔριο» καὶ ἐκεῖνα ποὺ ἔχουν «κολλήσει στὸ χθές».
Πέντε δεκαετίες πρὶν ὁ Dr Walter Mischel, διακεκριμένος ψυχολόγος ἐρευνητὴς καὶ ἡ ὁμάδα του στὸ Πανεπιστήμιο Stanford τῆς Πολιτείας τῆς Καλιφόρνια, δημοσίευσαν κάποια ἐντυπωσιακὰ εὑρήματα ἀπὸ τὴν διαχρονική τους ἔρευνα μὲ 4χρονα παιδιὰ νηπιαγωγείων.
Στὰ πλαίσια στρατηγικῆς τῶν πειραμάτων οἱ ἐρευνητὲς παρουσίαζαν στὰ παιδιὰ μιὰ πιατέλα γεμάτη μὲ τὰ πολύχρωμα τὰ γνωστὰ σπογγώδη γλυκὰ (marshmallows) καὶ τὰ «προκαλοῦσαν», λέγοντας:
«Μπορεῖτε νὰ διαλέξετε ὅποιο χρῶμα marshmallow σᾶς ἀρέσει καὶ νὰ τὸ φᾶτε τώρα ἢ μπορεῖτε νὰ τὸ ἀφήσετε γιὰ νὰ τὸ φᾶτε λίγο ἀργότερα καὶ τότε θὰ σᾶς δώσουμε νὰ φᾶτε... δύο».
Ὅπως εὔκολα μποροῦμε νὰ ὑποθέσουμε πολλὰ πιτσιρίκια, ἀδυνατῶντας νὰ ἀναβάλουν τὴν ἄμεση ἱκανοποίηση τῆς ἐπιθυμίας τους γιὰ τὸ γλύκισμα, βουτήξανε ἄμεσα τὸ marshmallow τῆς ἐπιλογῆς τους καὶ τὸ ἔφαγαν, ἐνῶ μερικὰ ἄλλα πιτσιρίκια κατόρθωσαν νὰ ἀντισταθοῦν στὸν πειρασμὸ καὶ ἔτσι ἀργότερα ἀποζημιώθηκαν μὲ δύο γλυκὰ τὸ καθένα.
Μέχρι ἐδῶ, ἴσως κάποιοι ἀναγνῶστες καὶ ἀναγνώστριες ψιθυρίσουν σιγά τὴν ἔρευνα, ἢ μᾶλλον «σιγά, τὰ λάχανα» ἀντιδρῶντας ἐπικριτικὰ στὸ περιεχόμενο τῆς ἔρευνας.
Σᾶς παρακαλῶ, ὅμως, μὴ βιασθεῖτε...
Ὁ Dr Mischel καὶ ἡ ὁμάδα του συνάντησαν ξανὰ τὰ πιτσιρίκια τοῦ πειράματός τους 14 χρόνια ἀργότερα, ὅταν αὐτὰ ἦταν πλέον ἔφηβοι καὶ ἐντόπισε στὶς προσωπικότητές τους πολὺ σημαντικὲς ποιοτικὲς διαφορές.
Τοὺς «ἐγκρατεῖς» πιτσιρικάδες ποὺ εἶχαν ἀναβάλει τὴν κατανάλωση τοῦ marshmallow τοὺς χαρακτήριζε ἡ αὐτοπεποίθηση, ἡ ἀξιοπιστία καὶ οἱ πολὺ καλὲς ἐπιδόσεις στὰ μαθήματά τους, ἐνῶ τοὺς «λαίμαργους» ὁ ἐρευνητὴς καθηγητής τοὺς βρῆκε νὰ εἶναι πεισματάρηδες καὶ παρορμητικοὶ μὲ μέσο ὅρο σκὸρ μέχρι καὶ 250 μονάδες χαμηλότερα στὰ σχετικὰ τὲστ διανοητικῶν ἐπιδόσεων ἀπὸ τοὺς «ἐγκρατεῖς»...
Τὰ εὑρήματα τοῦ Dr Mischel ἔχει ἐνσωματώσει στὸ θεωρητικὸ πλαίσιο τῆς ἑρμηνείας τῆς συμπεριφορᾶς μας καὶ τῶν ἐπιδόσεών μας στὴν καθημερινή μας ἀπασχόληση ὁ γνωστὸς ἀπὸ τὴν ὁμάδα τῆς θεωρίας τῆς «συναισθηματικῆς νοημοσύνης» Dr Daniel Goleman.
Σὲ σχετικὴ ἔρευνά του, ποὺ παρουσίασε σὲ ἐτήσιο Συνέδριο τῆς Ἀμερικανικῆς Ψυχολογικῆς Ἑταιρείας, ὁ ὁμότιμος καθηγητὴς ψυχολογίας, Dr Philip Zimbardo, διατείνεται ὅτι ὑπάρχει καὶ μία ἀκόμη σημαντικὴ διάσταση στὴν ἱκανότητα ἢ τὴν ἀδυναμία τῶν πιτσιρικάδων νὰ ἀναβάλλουν τὴν ἄμεση κατανάλωση τῶν marshmallow. Σύμφωνα μέ τὸν Ἀμερικανὸ ψυχολόγο, οἱ πιτσιρικάδες ποὺ ἄμεσα κατανάλωσαν τὰ σπογγώδη γλυκὰ εἶναι δέσμιοι τῶν τρεχουσῶν ἀναγκῶν τους, ἐνῶ αὐτοὶ ποὺ ἀνέβαλαν τὴν κατανάλωση εἶναι προσανατολισμένοι στὸ μέλλον καὶ οἱ συμπεριφορές τους ἔχουν προοπτικὴ σὲ βάθος χρόνου.
Ἐκπαιδευτικοὶ καὶ γονεῖς μποροῦμε νὰ ὑποθέσουμε ὅτι ὅλοι φαίνεται νὰ ἔχουμε μέσα μας ἕνα «μηχανισμὸ» ποὺ καθοδηγεῖ τὶς ἀποφάσεις μας, μιὰ «πυξίδα» ποὺ διαμορφώνεται ἀπὸ τὴν ἐπίδραση πλειάδας παραγόντων, ὅπως τὸ οἰκογενειακό μας περιβάλλον, ἡ κοινωνικό-οἰκονομική μας θέση, τὸ μορφωτικό μας ἐπίπεδο, ὁ γεωγραφικὸς χῶρος στὸν ὁποῖο μεγαλώνουμε καὶ ἡ κουλτούρα στὴν ὁποία ἀνήκουμε...
Τὰ ἄτομα ποὺ ζοῦνε στὸ «σήμερα», στὸ ἐδῶ καὶ τώρα, εἶναι δημιουργικά, κοινωνικά, διαθέτουν ζωντάνια, γίνονται τὸ ἐπίκεντρο τῆς προσοχῆς μας, ἀλλὰ χρεώνονται μὲ τὸ τίμημα τῆς ἔλλειψης προετοιμασίας γιὰ τὸ αὔριο.
Τὰ ἄτομα ποὺ ζοῦνε στὸ «χθὲς» διαφοροποιοῦνται στὰ «ἀρνητικὰ» τὰ ὁποῖα ἀναλώνονται στὴν προσπάθεια ἐπούλωσης ἀρνητικῶν βιωμάτων τοῦ παρελθόντος τους καὶ στὰ «θετικά», τὰ ὁποῖα σεβόμενα τὸ παρελθόν τους, ἐπιδείχνουν εὐγνωμοσύνη, ἐπιδιώκουν τὴ διατήρηση τῆς σταθερότητας σὲ θεσμοὺς καὶ δομὲς ἔχοντας θετικὴ ἄποψη γιὰ τὴν καθημερινότητά τους.
Τὰ ἄτομα μὲ προσανατολισμό τὸ «αὔριο» μεθοδεύουν συστηματικὰ τὶς προϋποθέσεις γιὰ μελλοντικὲς ἐπιτυχίες, ἀποταμιεύουν οἰκονομίες καὶ κάνουν ὑγιεῖς ἐπιλογὲς δραστηριοτήτων.
Διατρέχουν, ὅμως, τὸν κίνδυνο αὐτὰ ποὺ προσδοκοῦν στὸ μέλλον νὰ μήν... ἔρθουν ποτέ!
Τελικά, ἴσως γιὰ τὴν ἐπίτευξη προσωπικῆς εὐτυχίας καὶ θετικῆς προσαρμογῆς στὸ κοινωνικό μας σύστημα ἡ καλύτερη, ἡ προτιμότερη στρατηγική, εἶναι αὐτὴ ποὺ προτρέπει:
«Νὰ ζεῖς στὸ σήμερα, μαθαίνοντας ἀπὸ τὸ χθὲς καὶ προγραμματίζοντας γιὰ τὸ αὔριο»!...
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου