Τα ελληνικά σκάνδαλα και η στιγμή Minsky

Ενώ τα μαρτύρια της Ελλάδας συνεχίζονται,  με αποτέλεσμα να βυθίζεται όλο και πιο πολύ στην κρίση χωρίς καμία δυνατότητα εξόδου υπό τον παρόν διεφθαρμένο κομματικό-πελατειακό κράτος, πλησιάζει διεθνώς η μητέρα των καταιγίδων – σε μία χρονική στιγμή που δεν υπάρχει κανένα όπλο αντιμετώπισης της.

.

Επικαιρότητα

Το σκανδαλώδες ξεπούλημα της Ελλάδας, χωρίς να μειώνεται το χρέος αφού αυξάνεται διαρκώς, συνεχίζεται με επίκεντρο τη Βόρεια Ελλάδα – στην οποία έχει προηγηθεί η προδοσία του Σκοπιανού, όπου η κυβέρνηση αγωνίζεται να μας πείσει πως είναι προς όφελος μας η παράδοση του ονόματος της Μακεδονίας! 

Επικαλείται δε την τουρκική απειλή και τον κίνδυνο να περικυκλωθεί η Ελλάδα, από μία χώρα που βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας – ενώ έχει χάσει πλέον την πρόσβαση της στο ΝΑΤΟ, ελπίζοντας να μην πιστεύει κανείς πως η Τουρκία θα στηριχθεί πραγματικά από τη Ρωσία.

Με τη Θεσσαλονίκη τώρα να γίνεται σταδιακά γερμανική πόλη, σειρά έχουν η Εγνατία Οδός, τα λιμάνια της Αλεξανδρούπολης και της Καβάλας – ενώ ευρίσκεται σε εξέλιξη ο διαγωνισμός για το μειοψηφικό πακέτο της ΕΥΑΘ (24%). 

Σύντομα δε θα προκηρυχθούν οι επόμενοι διαγωνισμοί για τα λιμάνια της Ηγουμενίτσας και της Κέρκυρας – όταν παράλληλα το παντοδύναμο «σύστημα» προσπαθεί αφενός μεν να καλύψει τα κενά που δημιουργήθηκαν από την κατάρρευση των ΑΝΕΛ-ΠΟΤΑΜΙ, αφετέρου να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις συγκυβέρνησης της ΝΔ με το ΣΥΡΙΖΑ, για να αποφευχθεί ο σκόπελος των προεδρικών εκλογών του 2020 και όχι μόνο.

Περαιτέρω, σε παγκόσμιο επίπεδο, υπενθυμίζουμε πως το καπιταλιστικό σύστημα είναι εκ φύσεως ασταθές και δεν διαθέτει ισορροπία – ενώ η όποια σταθερότητα του επιτυγχάνεται, αποτελεί απλά έναν βραχυπρόθεσμο, ενδιάμεσο σταθμό, από τη μία ανισορροπία στην άλλη. 

 Μοιάζει ουσιαστικά με ένα εκκρεμές, το οποίο ναι μεν διέρχεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα από το σημείο ισορροπίας, αλλά ποτέ δεν σταματάει σε αυτό – κινούμενο διαρκώς από το ένα άκρο στο άλλο.

Η αιτία του συγκεκριμένου γεγονότος είναι η συμπεριφορά των συμμετεχόντων στην ελεύθερη αγορά – με την έννοια ότι, τη στιγμή που νοιώθουν σταθερότητα στο παρόν, αναλαμβάνουν αυτόματα όλο και μεγαλύτερα ρίσκα. 

Η συμπεριφορά τους αυτή θέτει τα θεμέλια για την επόμενη κρίση, οπότε η σταθερότητα οδηγεί νομοτελειακά στην αστάθεια – ενώ τον πρωταγωνιστικό ρόλο, στη συγκεκριμένη θεατρική παράσταση, στην «αέναη» αυτή διαδικασία, «υποδύεται»  πάντοτε ο χρηματοπιστωτικός κλάδος.

Σήμερα πάντως το πάρτι συνεχίζεται, με τις προμήθειες των τραπεζικών στελεχών να έχουν ξανά φτάσει σχεδόν στα επίπεδα πριν το 2008 – ενώ ακόμη και στην Ελλάδα η ΕΤΕ, η οποία διασώθηκε με τα χρήματα των φορολογουμένων, έχει διπλασιάσει τις αμοιβές των χρυσών στελεχών της, παρά το ότι έχασε πάνω από 1 δις € σε χρηματιστηριακή αξία το τελευταίο διάστημα. 

Όσον αφορά δε τον ίδιο τον καπιταλισμό-καζίνο που έχει δημιουργηθεί, το εξώφυλλο των Times με τη λεζάντα «Έχω μάστερ, 16 χρόνια εμπειρίας, 2 επιπλέον δουλειές και δίνω πλάσμα αίματος για να μπορώ να πληρώνω τους λογαριασμούς. Είμαι δασκάλα στις ΗΠΑ», είναι αρκετό για να δώσει την πραγματική εικόνα του.

Περαιτέρω, οι ανισορροπίες οφείλονται στο ότι, τα χρήματα δεν δημιουργούνται εξωγενώς από κάποιον τρίτο μηχανισμό, αλλά ενδογενώς – εντός του οικονομικού συστήματος και από το πουθενά, μέσω της πιστωτικής διαδικασίας των τραπεζών. Η λειτουργία αυτή πυροδοτεί τα γρανάζια της Οικονομίας και υποδαυλίζει την κερδοσκοπία – η οποία προκαλεί με τη σειρά της την αστάθεια.

Εν προκειμένω ο Minsky, στο παράδοξο του οποίου έχουμε αναφερθεί στο παρελθόν, διαχωρίζει σε τρία βασικά μέρη τη χρηματοπιστωτική δομή των επιχειρήσεων και των ιδιωτών: «Συντηρητική» (αντισταθμιστική, ασφαλής, Hedge), «Κερδοσκοπική» καθώς επίσης «Πυραμιδοειδής»  (Ponzi). Ειδικότερα τα εξής:

(α)  Στο πρώτο στάδιο (συντηρητικό), οι πάσης φύσεως οφειλέτες (κράτη, επιχειρήσεις, νοικοκυριά), αποκτούν αρκετά χρήματα από την εργασία τους, έτσι ώστε να μπορούν να πληρώνουν τόσο τους τόκους, όσο και τις δόσεις των δανείων τους.

(β)  Στο δεύτερο στάδιο (κερδοσκοπικό), τα εισοδήματα των οφειλετών φτάνουν μόνο για την εξυπηρέτηση των τόκων, αλλά όχι για την πληρωμή των χρεολυσίων.

Ο δανειολήπτης τότε είναι υποχρεωμένος να αναζητάει διαρκώς έναν τρόπο, με τον οποίο να μπορεί να πληρώνει τις δόσεις των χρεών του – οπότε ουσιαστικά λαμβάνει νέα δάνεια, για την πληρωμή των παλαιοτέρων (ανακύκλωση χρέους). Τα περισσότερα κράτη σήμερα ευρίσκονται σε αυτό το στάδιο – ενώ ορισμένα έχουν περάσει ήδη στο επόμενο.

(γ)  Στο τρίτο και τελευταίο στάδιο του κύκλου, στο «πυραμιδοειδές» (ονομάζεται Ponzi από το όνομα ενός «αγύρτη», ο οποίος στη δεκαετία του 1920 μέσω ενός τέτοιου συστήματος είχε υπεξαιρέσει 15 εκ. $), τα εισοδήματα του οφειλέτη δεν φτάνουν ούτε για την πληρωμή των τόκων – οπότε, η μοναδική του δυνατότητα επιβίωσης (εάν), είναι η τεχνητή (πλασματική) αύξηση της αξίας των περιουσιακών του στοιχείων στον Ισολογισμό του, έτσι ώστε να δανείζεται ενυπόθηκα (όπως συνέβη στις Η.Π.Α. – subprimes).

Αυτό είναι ουσιαστικά το οικονομικό μοντέλο, με το οποίο ο Minsky επεξηγεί γιατί η σταθερότητα οδηγεί στην αστάθεια. Ακόμη πιο αναλυτικά, σε μία υγιή Οικονομία τα περισσότερα δάνεια προσφέρονται σε οφειλέτες, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να τα αποπληρώσουν έντοκα. 

Εν τούτοις οι οφειλέτες, νοιώθοντας ασφάλεια, γίνονται όλο και λιγότερο συντηρητικοί – αναλαμβάνοντας περισσότερα ρίσκα (δήθεν πολλά υποσχόμενες νέες επενδύσεις κλπ.), τα οποία χρηματοδοτούν με νέα δάνεια.

Στο στάδιο αυτό οι τράπεζες δεν επεμβαίνουν διορθωτικά, συμβουλεύοντας τους δανειολήπτες να μην αναλαμβάνουν παράλογα ρίσκα – αλλά, αντίθετα, τους δανείζουν όλο και περισσότερα χρήματα, χωρίς να απαιτούν ανάλογες εγγυήσεις. 

Η διαδικασία συνεχίζεται, φτάνοντας στο σημείο όπου, η οικονομία αποτελείται από πολυάριθμους  κερδοσκοπικούς και πυραμιδοειδείς οφειλέτες – έχοντας γίνει εξαιρετικά ασταθής. Κάποια στιγμή λοιπόν η κατάσταση κορυφώνεται (γράφημα), με αποτέλεσμα οι οφειλέτες να μην μπορούν πλέον να αναχρηματοδοτήσουν τα δάνεια τους – οπότε ξαφνικά οι τράπεζες παγώνουν την παροχή νέων πιστώσεων προκαλώντας, μεταξύ άλλων, την κατάρρευση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων (μετοχές, ακίνητα κλπ.).

Οι αναγκαστικές πωλήσεις (κατασχέσεις, πλειστηριασμοί κλπ.) επιδεινώνουν τη διαδικασία, με αποτέλεσμα να ξεκινάει ο καθοδικός σπειροειδής κύκλος της μείωσης της ρευστότητας – της ύφεσης, του αποπληθωρισμού, του περιορισμού των χρεών κοκ. Για την πυροδότηση μίας κρίσης πάντως δεν είναι απαραίτητο ένα εξωγενές σοκ, όπως ισχυρίζονται αρκετοί – αφού η αστάθεια προκαλείται από τους μηχανισμούς που υπάρχουν εντός του συστήματος. Απλούστερα, η οικονομία μας δεν είναι ασταθής λόγω εξωτερικών γεγονότων, όπως η αύξηση της τιμής του πετρελαίου ή ο πόλεμος – αλλά επειδή η αστάθεια είναι στη φύση της.

Ολοκληρώνοντας στα δύο «εξτρεμιστικά στάδια» της ανισορροπίας, στο πυραμιδοειδές και στο αποπληθωριστικό, η οικονομία δεν διορθώνεται από μόνη της. 

Η υπερβολή (φούσκα) ανατροφοδοτείται, όπως επίσης η βαθιά ύφεση, οπότε η κατάσταση δεν μπορεί να ελεγχθεί, χωρίς τη συμβολή του κράτους – κάτι που έχουμε διαπιστώσει επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, χωρίς δυστυχώς να κάνουμε τίποτα για να το διορθώσουμε. 

Σε κάθε περίπτωση, σε διεθνές επίπεδο, η μεγάλη έκρηξη πλησιάζει – όπως στην εικόνα του κειμένου μας, όπου μία συνηθισμένη κίνηση στο ΑΤΜ μπορεί σε μία τυχαία χρονική στιγμή, ξαφνικά, να οδηγήσει στην κατάρρευση ολόκληρου του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Πηγή:https://analyst.gr/

«Πᾶνος»