Ἀπὸ τὸ 1912, ποὺ ἐπισκέπτεται τὸ Λονδῖνο, ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος τάζει
στὸν Σταυρίδη καὶ τὸν Λόυντ Τζώρτζ νὰ παραδώσει«τὴν Καβάλα μετὰ
τῆς ἐνδοχώρας της» στοὺς Βουλγάρους.
Στὸν Πρῶτο Παγκόσμιο Πόλεμο, οἱ Ἄγγλοι καὶ οἱ Γάλλοι ἀρνοῦνται στὸν Ἐλευθέριο Βενιζέλο συμμαχία μὲ τὴν Ἑλλάδα: «Καλύτερα νὰ κάμουμε συμμαχία μὲ τὸ Μονακό». Θέλουν νὰ βγεῖ ἡ Ἑλλάδα στὸν πόλεμο ἐνάντια στὶς κεντρικὲς δυνάμεις, ἀφοῦ παραχωρήσει τὸ «τμῆμα Δράμας-Καβάλας» στοὺς ἀγαπημένους τῆς Ἀντάντ Βουλγάρους.
Στὴν ἀγωνιώδη προσπάθεια τῶν ἄλλων Πρωθυπουργῶν καὶ τοῦ Βασιλέως Κωνσταντίνου τοῦ Α' νὰ συνταχθεῖ ἡ Ἑλλάδα μὲ τὴν Ἀντάντ ἔχοντας ἐγγύηση τῆς ἐδαφικῆς της ἀκεραιότητας μετὰ τὸ πέρας του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, οἱ ξένοι τῆς Ἀντάντ ἐπιλέγουν νὰ ἀποβιβαστοῦν στὴν Ἑλλάδα, νὰ ἐγκαταστήσουν τὸν Βενιζέλο στὴν Θεσσαλονίκη, νὰ ἀνατρέψουν τὸν Βασιλιᾶ καὶ νὰ βγάλουν τὴν Ἑλλάδα στὸν πόλεμο, ὁδηγῶντας την στὴν Μικρασιατικὴ Αὐτοκτονία. Ὁ μεγαλέμπορος ὅπλων Ζαχάρωφ ἀνταμοίβει τὸν Βενιζέλο καὶ τὸν Λόυντ Τζώρτζ καὶ ἐπιδοτεῖ τὸ γράψιμο τῶν βιβλίων τῆς ἱστορίας.
«Μεγαλειότατε,
Ἡ Υ. Μ. ἔλαβεν ἤδη γνῶσιν τῆς ἀπαντήσεως τῆς ρουμανικῆς κυβερνήσεως εἰς τὴν πρότασιν ἡμῶν πρὸς δρᾶσιν ἀπὸ κοινοῦ εἰς βοήθειαν τῶν Σέρβων. Ἡ ἀπάντησις αὕτη σημαίνει νομίζω ὅτι ἡ Ρουμανία θὰ ἀρνηθῆ πολεμικὴν μεθ᾿ ἡμῶν σύμπραξιν, ἐφ᾿ ὅσον ταύτης δὲν θὰ μετεῖχε καὶ ἡ Βουλγαρία. Καὶ νὰ δὲ δεχθῶμεν ὅτι θὰ ἠρκεῖτο εἰς ἐπίσημον δήλωσιν οὐδετερότητος τῆς Βουλγαρίας, ἀπέναντι ὅτι θὰ ἠρκεῖτο εἰς ἐπίσημον δήλωσιν οὐδετερότητος τῆς Βουλγαρίας, ἀπέναντι κοινῆς Ἐλληνορουμανικῆς συμπράξεως μετὰ τῶν Σέρβων, εἶναι ἀπίθανον ὅμως ὅτι ἡ τοιαύτη ἐπίσημος δήλωσις τῆς Βουλγαρίας θὰ ἠδύνατο νὰ ἐπιτευχθῆ.
Ἄλλωστε καὶ τὸ Ἐπιτελεῖον δὲν φαίνεται εὑρῖσκον ἀπολύτως ἐπαρκῆ ἀσφάλειαν εἰς τὴν Ἐλληνορουμανοσερβικήν σύμπραξιν, ἐφ᾿ ὅσον ἡ Βουλγαρία θὰ ἵστατο κατὰ μέρος, ἔστω καὶ μετὰ δήλωσιν οὐδετερότητος, ἥν προδήλως θὰ παραβιάση, εὐθὺς ὡς εὕρη συμφέρον ἐν τούτω. Οὕτως ἐχόντων τῶν πραγμάτων, νομίζω ὅτι ἐπέστη ὁ χρόνος νὰ ἀντιμετωπίσωμεν ἀποφασιστικῶς τὸ πρόβλημα τῶν ἀναγκαίων θυσιῶν ὅπως ἐπιτύχωμεν, εἰ δυνατόν, σύμπραξιν παμβαλκανικήν πρὸς ἀπὸ κοινοῦ μετοχὴν εἰς τὸν πόλεμον.
Τοιαύτη ἀπὸ κοινοῦ ἐνέργεια τῶν βαλκανικῶν λαῶν οὗ μόνον θὰ ἠσφάλιζεν ὑπὲρ αὐτῶν ἐν πάσῃ περιπτώσει τοπικὴν ἐπικράτησιν ἐν τῷ νοτίῳ θεάτρῳ τοῦ πολέμου, ἀλλὰ καὶ θὰ ἀπετέλει σοβαρὰν ἐνίσχυσιν τῶν Δυνάμεων τῆς Τριπλῆς Συνεννοήσεως, ἱκανῆς πιθανῶς ὅπως τρέψη ὁριστικῶς τὴν πλάστιγγα ὑπὲρ αὐτῶν ἐν τῷ διεξαγομένῳ δεινῷ ἀγῶνι.
Ἡ παραχώρησις τῆς Καβάλας εἶναι βεβαίως θυσία ὀδυνηροτάτη, αἰσθάνομαι δὲ αἴσθημα βαθυτάτου ψυχικοῦ ἄλγους, εἰσηγούμενος αὐτήν. Ἀλλὰ δὲν διστάζω νὰ τὴν προτείνω, εὐθὺς ὡς λάβω ὑπ᾿ ὄψιν τίνα ἐθνικὰ ἀνταλλάγματα πρόκειται νὰ ἐξασφαλισθοῦν διὰ τῆς θυσίας ταύτης. Ἔχω τὸ αἴσθημα ὅτι αἱ παραχωρήσεις ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ, ὡς εἰσηγητὴς ἐγένετο ὁ Γκρέυ, δύνανται, ἂν μάλιστα ὑποβληθῶμεν εἰς θυσίας πρὸς Βουλγαρίαν, νὰ λάβουν ἔκτασιν τοιαύτην, ὥστε εἰς τὴν ἐκ τῶν νικηφόρων πολέμων προελθοῦσαν διπλήν Ἑλλάδα, νὰ προστεθῆ ἄλλη μιά, ἐξ ἴσου μεγάλη καὶ ὄχι βέβαια ὀλιγώτερον πλουσία Ἑλλάς.
Πιστεύω ὅτι ἂν ἐζητοῦμεν τὸ μέρος τὸ κείμενον Δ. τῆς γραμμῆς, ἥτις ἀρχομένη ἀπὸ τοῦ ἀκρωτηρίου Φοίνικα πρὸς νότον φθάνει διὰ τῶν ὁρέων Ακδάγ, Κιτσέλ-δαγ, Αναμάς-δαγ, εἰς τὸ Σουλτάν-δαγ καὶ ἐκεῖθεν διὰ τοῦ Κεσίρ-δαγ, Τουρμάν-δαγ, Γκεσίλ-δαγ, Δουμανίτσα-δαγ, Μυσικού Ὀλύμπου θὰ κατέληγεν εἰς Καξ-δαγ ἐν τῷ Ἀδραμυττικῷ κόλπῳ ἐφόσον δὲν θὰ ἐπετρέπετο ἔξοδος ἡμῶν εἰς τὴν Προποντίδα, θὰ ὑπῆρχε πολλὴ πιθανότης ὅπως ἡ αἴτησις ἡμῶν αὕτη γίνη δεκτή. Ἡ ἐπιφάνεια τῆς χώρας ταύτης ὑπερβαίνει κατὰ πρόχειρον ὑπολογισμὸν τὰ 125.000 τετρ. Χιλιόμετρα ἤτοι εἶναι ἴση πρὸς τὴν ἐκ τῶν πολέμων διπλασιασθεῖσαν Ἑλλάδα.
Τὸ παραχωρηθησόμενον παρ᾿ ἡμῶν τμῆμα -καζάδες Καβάλας, Σαρή Σαμπάν, Δράμας- δὲν εἶχε ἐπιφάνειαν μεγαλυτέραν τῶν δύο χιλιάδων τετραγ. Χιλιομέτρων. Κατ᾿ ἐπέκτασιν ἑπομένως ἀντιπροσωπεύει μόλις τὸ 1/60 τῶν ἐνδεχομένων ἀνταλλαγμάτων ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ καὶ χωρὶς νὰ λάβωμεν ὑπ᾿ ὄψιν τὸ ἀντάλλαγμα Δοϊράνης-Γευγελής, ὅπερ ἐπίσης θὰ ζητήσωμεν.
Εἶναι ἀληθὲς ὅτι ὑπὸ ἔποψιν πλούτου τοῦ τμήματος ἡ ἀξία εἶναι μεγίστη καὶ ὅλως δυσανάλογος πρὸς τὴν ἔκτασιν αὐτοῦ. Ἀλλ᾿ εἶναι φανερὸν ὅτι δὲν δύναται νὰ παραβληθῆ πρὸς τὸν πλοῦτον τοῦ τμήματος τῆς Μικρᾶς Ἀσίας οὕτινος τὴν παραχώρησιν πρόκειται νὰ ἐπιδιώξωμεν.
Μείζονα βεβαίως σημασίαν ἔχει ἡ παραχώρησις τῶν ἑλληνικῶν πληθυσμῶν τοῦ παραχωρηθησομένου τμήματος.
Ἀλλ᾿ ἐὰν ὁ ἑλληνικὸς οὗτος πληθυσμὸς δύναται νὰ ὑπολογισθῆ εἰς 30.000 ψυχῶν, ὁ ἑλληνικὸς πληθυσμὸς τοῦ διεκδικουμένου παρ᾿ ἡμῶν τμήματος τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἀνέρχεται εἰς ὀκτακόσιας καὶ πλέον χιλιάδας ψυχῶν, εἶναι δηλαδὴ ἀσφαλῶς 25 πλάσιος τοῦ παραχωρηθησομένου. Ἐπὶ πλέον, ὡς ἤδη ἀνέπτυξα ἐν τῷ προηγουμένῳ ὑπομνήματί μου, ἡ παραχώρησις τοῦ τμήματος Δράμας-Καβάλας θὰ γίνη ὑπὸ τὸν ρητὸν ὅρον ὅτι ἡ βουλγαρικὴ κυβέρνησις θὰ ἐξαγοράση τὰς περιουσίας πάντων ἐκείνων ὅσοι θὰ θελήσωσι νὰ μεταναστεύσωσι ἐκ τοῦ παραχωρηθομένου μέρους.
17 Φεβρουαρίου 1915
«Μεγαλειότατε,
Ἡ Υ. Μ. ἔλαβεν ἤδη γνῶσιν τῆς ἀπαντήσεως τῆς ρουμανικῆς κυβερνήσεως εἰς τὴν πρότασιν ἡμῶν πρὸς δρᾶσιν ἀπὸ κοινοῦ εἰς βοήθειαν τῶν Σέρβων. Ἡ ἀπάντησις αὕτη σημαίνει νομίζω ὅτι ἡ Ρουμανία θὰ ἀρνηθῆ πολεμικὴν μεθ᾿ ἡμῶν σύμπραξιν, ἐφ᾿ ὅσον ταύτης δὲν θὰ μετεῖχε καὶ ἡ Βουλγαρία. Καὶ νὰ δὲ δεχθῶμεν ὅτι θὰ ἠρκεῖτο εἰς ἐπίσημον δήλωσιν οὐδετερότητος τῆς Βουλγαρίας, ἀπέναντι ὅτι θὰ ἠρκεῖτο εἰς ἐπίσημον δήλωσιν οὐδετερότητος τῆς Βουλγαρίας, ἀπέναντι κοινῆς Ἐλληνορουμανικῆς συμπράξεως μετὰ τῶν Σέρβων, εἶναι ἀπίθανον ὅμως ὅτι ἡ τοιαύτη ἐπίσημος δήλωσις τῆς Βουλγαρίας θὰ ἠδύνατο νὰ ἐπιτευχθῆ.
Ἄλλωστε καὶ τὸ Ἐπιτελεῖον δὲν φαίνεται εὑρῖσκον ἀπολύτως ἐπαρκῆ ἀσφάλειαν εἰς τὴν Ἐλληνορουμανοσερβικήν σύμπραξιν, ἐφ᾿ ὅσον ἡ Βουλγαρία θὰ ἵστατο κατὰ μέρος, ἔστω καὶ μετὰ δήλωσιν οὐδετερότητος, ἥν προδήλως θὰ παραβιάση, εὐθὺς ὡς εὕρη συμφέρον ἐν τούτω. Οὕτως ἐχόντων τῶν πραγμάτων, νομίζω ὅτι ἐπέστη ὁ χρόνος νὰ ἀντιμετωπίσωμεν ἀποφασιστικῶς τὸ πρόβλημα τῶν ἀναγκαίων θυσιῶν ὅπως ἐπιτύχωμεν, εἰ δυνατόν, σύμπραξιν παμβαλκανικήν πρὸς ἀπὸ κοινοῦ μετοχὴν εἰς τὸν πόλεμον.
Τοιαύτη ἀπὸ κοινοῦ ἐνέργεια τῶν βαλκανικῶν λαῶν οὗ μόνον θὰ ἠσφάλιζεν ὑπὲρ αὐτῶν ἐν πάσῃ περιπτώσει τοπικὴν ἐπικράτησιν ἐν τῷ νοτίῳ θεάτρῳ τοῦ πολέμου, ἀλλὰ καὶ θὰ ἀπετέλει σοβαρὰν ἐνίσχυσιν τῶν Δυνάμεων τῆς Τριπλῆς Συνεννοήσεως, ἱκανῆς πιθανῶς ὅπως τρέψη ὁριστικῶς τὴν πλάστιγγα ὑπὲρ αὐτῶν ἐν τῷ διεξαγομένῳ δεινῷ ἀγῶνι.
Ἡ παραχώρησις τῆς Καβάλας εἶναι βεβαίως θυσία ὀδυνηροτάτη, αἰσθάνομαι δὲ αἴσθημα βαθυτάτου ψυχικοῦ ἄλγους, εἰσηγούμενος αὐτήν. Ἀλλὰ δὲν διστάζω νὰ τὴν προτείνω, εὐθὺς ὡς λάβω ὑπ᾿ ὄψιν τίνα ἐθνικὰ ἀνταλλάγματα πρόκειται νὰ ἐξασφαλισθοῦν διὰ τῆς θυσίας ταύτης. Ἔχω τὸ αἴσθημα ὅτι αἱ παραχωρήσεις ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ, ὡς εἰσηγητὴς ἐγένετο ὁ Γκρέυ, δύνανται, ἂν μάλιστα ὑποβληθῶμεν εἰς θυσίας πρὸς Βουλγαρίαν, νὰ λάβουν ἔκτασιν τοιαύτην, ὥστε εἰς τὴν ἐκ τῶν νικηφόρων πολέμων προελθοῦσαν διπλήν Ἑλλάδα, νὰ προστεθῆ ἄλλη μιά, ἐξ ἴσου μεγάλη καὶ ὄχι βέβαια ὀλιγώτερον πλουσία Ἑλλάς.
Πιστεύω ὅτι ἂν ἐζητοῦμεν τὸ μέρος τὸ κείμενον Δ. τῆς γραμμῆς, ἥτις ἀρχομένη ἀπὸ τοῦ ἀκρωτηρίου Φοίνικα πρὸς νότον φθάνει διὰ τῶν ὁρέων Ακδάγ, Κιτσέλ-δαγ, Αναμάς-δαγ, εἰς τὸ Σουλτάν-δαγ καὶ ἐκεῖθεν διὰ τοῦ Κεσίρ-δαγ, Τουρμάν-δαγ, Γκεσίλ-δαγ, Δουμανίτσα-δαγ, Μυσικού Ὀλύμπου θὰ κατέληγεν εἰς Καξ-δαγ ἐν τῷ Ἀδραμυττικῷ κόλπῳ ἐφόσον δὲν θὰ ἐπετρέπετο ἔξοδος ἡμῶν εἰς τὴν Προποντίδα, θὰ ὑπῆρχε πολλὴ πιθανότης ὅπως ἡ αἴτησις ἡμῶν αὕτη γίνη δεκτή. Ἡ ἐπιφάνεια τῆς χώρας ταύτης ὑπερβαίνει κατὰ πρόχειρον ὑπολογισμὸν τὰ 125.000 τετρ. Χιλιόμετρα ἤτοι εἶναι ἴση πρὸς τὴν ἐκ τῶν πολέμων διπλασιασθεῖσαν Ἑλλάδα.
Τὸ παραχωρηθησόμενον παρ᾿ ἡμῶν τμῆμα -καζάδες Καβάλας, Σαρή Σαμπάν, Δράμας- δὲν εἶχε ἐπιφάνειαν μεγαλυτέραν τῶν δύο χιλιάδων τετραγ. Χιλιομέτρων. Κατ᾿ ἐπέκτασιν ἑπομένως ἀντιπροσωπεύει μόλις τὸ 1/60 τῶν ἐνδεχομένων ἀνταλλαγμάτων ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ καὶ χωρὶς νὰ λάβωμεν ὑπ᾿ ὄψιν τὸ ἀντάλλαγμα Δοϊράνης-Γευγελής, ὅπερ ἐπίσης θὰ ζητήσωμεν.
Εἶναι ἀληθὲς ὅτι ὑπὸ ἔποψιν πλούτου τοῦ τμήματος ἡ ἀξία εἶναι μεγίστη καὶ ὅλως δυσανάλογος πρὸς τὴν ἔκτασιν αὐτοῦ. Ἀλλ᾿ εἶναι φανερὸν ὅτι δὲν δύναται νὰ παραβληθῆ πρὸς τὸν πλοῦτον τοῦ τμήματος τῆς Μικρᾶς Ἀσίας οὕτινος τὴν παραχώρησιν πρόκειται νὰ ἐπιδιώξωμεν.
Μείζονα βεβαίως σημασίαν ἔχει ἡ παραχώρησις τῶν ἑλληνικῶν πληθυσμῶν τοῦ παραχωρηθησομένου τμήματος.
Ἀλλ᾿ ἐὰν ὁ ἑλληνικὸς οὗτος πληθυσμὸς δύναται νὰ ὑπολογισθῆ εἰς 30.000 ψυχῶν, ὁ ἑλληνικὸς πληθυσμὸς τοῦ διεκδικουμένου παρ᾿ ἡμῶν τμήματος τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἀνέρχεται εἰς ὀκτακόσιας καὶ πλέον χιλιάδας ψυχῶν, εἶναι δηλαδὴ ἀσφαλῶς 25 πλάσιος τοῦ παραχωρηθησομένου. Ἐπὶ πλέον, ὡς ἤδη ἀνέπτυξα ἐν τῷ προηγουμένῳ ὑπομνήματί μου, ἡ παραχώρησις τοῦ τμήματος Δράμας-Καβάλας θὰ γίνη ὑπὸ τὸν ρητὸν ὅρον ὅτι ἡ βουλγαρικὴ κυβέρνησις θὰ ἐξαγοράση τὰς περιουσίας πάντων ἐκείνων ὅσοι θὰ θελήσωσι νὰ μεταναστεύσωσι ἐκ τοῦ παραχωρηθομένου μέρους.
Οὐδ᾿ ἀμφιβάλλω ὅτι πάντες μέχρις ἑνὸς οἱ ὁμογενεῖς τοῦ μέρους τούτου, ἐκποιοῦντες τὰς περιουσίας αὐτῶν, θὰ σπεύσωσι νὰ μεταναστεύσωσιν εἰς τὴν ἀναδημιουργηθηομένην ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ νέαν Ἑλλάδα, αὐξάνοντες καὶ ἐνισχύοντες τὸν ἑλληνικὸν αὐτῆς πληθυσμόν.
Ὑπὸ τοιούτους ὅρους, Μεγαλειότατε, πιστεύω ἀκραδάντως ὅτι πρέπει νὰ τεθῆ κατὰ μέρος πᾶς δισταγμός. Τοιαύτη εὐκαιρία, οἵα ἡ σήμερον ἐμφανιζομένη, εἶναι δύσκολον καὶ ὅλως ἀπίθανον νὰ παρουσιασθῆ καὶ πάλιν εἰς τὸν Ἑλληνισμὸν ὅπως καταστήση ἀξίαν τὴν ἐθνικὴν αὐτοῦ ὑπόστασιν.
Ἐὰν δὲν μετάσχωμεν τοῦ πολέμου, οἱαδήποτε καὶ ἂν εἶναι ἡ ἔκβασις αὐτοῦ, χάνεται δι᾿ ἡμᾶς ὁριστικῶς, κατ᾿ ἀνθρώπινον ὑπολογισμόν, ὁ Ἑλληνισμὸς τῆς Μ. Ἀσίας. Ἐὰν μὲν νικήση ἡ Τριπλή Συνεννόησις θὰ διανεμηθοῦν αἱ δυνάμεις αὐτῆς μόναι εἴτε μετὰ τῆς Ἰταλίας καὶ τὴν Μικρὰν Ἀσίαν μετὰ τῆς λοιπῆς Τουρκίας. Ἐὰν δὲ νικήση ἡ Γερμανία μετὰ τῆς Τουρκίας ὄχι μόνον αἱ ἐκδιωχθεῖσαι ἤδη ἐκ Μικρᾶς Ἀσίας 200.000 Ἑλλήνων δὲν θὰ ἔχουν ἐλπίδα τινὰ ἐπιστροφῆς εἰς τὰς ἑστίας των, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν ἐκδιωχθησομένων εἰσέτι δύνατια νὰ λάβη τρομακτικὰς διαστάσεις.
Ἕν πάσει περιπτώσει ἡ ἐπικράτησις τοῦ Γερμανισμοῦ θὰ ἀσφαλίση εἰς αὐτὸν τὴν ἀπορρόφησιν ὁλοκλήρου τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.
Πῶς εἶναι δυνατόν, οὕτως ἐχόντων τῶν πραγμάτων νὰ ἀφήσωμεν νὰ περιέλθη ἡ ὑπὸ τῆς Θείας Προνοίας παρεχομένη ἡμῖν εὐκαιρία ὅπως πραγματοποιήσωμεν τὰ τολμηρότερα ἡμῶν ἐθνικὰ ἰδεώδη; Ὅπως δημιουργήσωμεν Ἑλλάδα περιλαμβάνουσαν πάσας σχεδὸν τὰς χώρας ἐν αἱ ἐκράτησεν ὁ Ἑλληνισμὸς κατὰ τὸν μακρότατον αὐτοῦ ἱστορικὸν βίον; Ἑλλάδα περιλαμβάνουσαν εὐφορωτάτας ἐκτάσεις, ἀσφαλιζούσας δὲ εἰς ἡμᾶς τὴν ἐπικράτησιν ἐν τῷ Αἰγαίῳ Πελάγι;
Οἱ ἐν τῷ ἐπιτελείῳ φαίνονται παραδόξως μὴ ἑλκυόμενοι ἰσχυρῶς ἐκ τῶν ἀπόψεων τούτων, φοβοῦνται ὡς λέγουσιν, ἀφ᾿ ἑνὸς τὴν δυσχέρειαν τῆς διοικήσεως τοσαύτης ἐκτάσεως νέων χωρῶν, ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ μήπως διὰ τῆς μετοχῆς μας ἐν τῷ πολέμῳ καταπονηθῶμεν περισσότερον παρ᾿ ὅσον θὰ καταπονηθῶσιν οἱ Βούλγαροι, καὶ μήπως οὕτη ἐπωφεληθῶσι μετὰ τὸν πόλεμον τῆς καταστάσεως ταύτης ὅπως ἐπιτεθῶσι καθ᾿ ἡμῶν.
Ὑπὸ τοιούτους ὅρους, Μεγαλειότατε, πιστεύω ἀκραδάντως ὅτι πρέπει νὰ τεθῆ κατὰ μέρος πᾶς δισταγμός. Τοιαύτη εὐκαιρία, οἵα ἡ σήμερον ἐμφανιζομένη, εἶναι δύσκολον καὶ ὅλως ἀπίθανον νὰ παρουσιασθῆ καὶ πάλιν εἰς τὸν Ἑλληνισμὸν ὅπως καταστήση ἀξίαν τὴν ἐθνικὴν αὐτοῦ ὑπόστασιν.
Ἐὰν δὲν μετάσχωμεν τοῦ πολέμου, οἱαδήποτε καὶ ἂν εἶναι ἡ ἔκβασις αὐτοῦ, χάνεται δι᾿ ἡμᾶς ὁριστικῶς, κατ᾿ ἀνθρώπινον ὑπολογισμόν, ὁ Ἑλληνισμὸς τῆς Μ. Ἀσίας. Ἐὰν μὲν νικήση ἡ Τριπλή Συνεννόησις θὰ διανεμηθοῦν αἱ δυνάμεις αὐτῆς μόναι εἴτε μετὰ τῆς Ἰταλίας καὶ τὴν Μικρὰν Ἀσίαν μετὰ τῆς λοιπῆς Τουρκίας. Ἐὰν δὲ νικήση ἡ Γερμανία μετὰ τῆς Τουρκίας ὄχι μόνον αἱ ἐκδιωχθεῖσαι ἤδη ἐκ Μικρᾶς Ἀσίας 200.000 Ἑλλήνων δὲν θὰ ἔχουν ἐλπίδα τινὰ ἐπιστροφῆς εἰς τὰς ἑστίας των, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν ἐκδιωχθησομένων εἰσέτι δύνατια νὰ λάβη τρομακτικὰς διαστάσεις.
Ἕν πάσει περιπτώσει ἡ ἐπικράτησις τοῦ Γερμανισμοῦ θὰ ἀσφαλίση εἰς αὐτὸν τὴν ἀπορρόφησιν ὁλοκλήρου τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.
Πῶς εἶναι δυνατόν, οὕτως ἐχόντων τῶν πραγμάτων νὰ ἀφήσωμεν νὰ περιέλθη ἡ ὑπὸ τῆς Θείας Προνοίας παρεχομένη ἡμῖν εὐκαιρία ὅπως πραγματοποιήσωμεν τὰ τολμηρότερα ἡμῶν ἐθνικὰ ἰδεώδη; Ὅπως δημιουργήσωμεν Ἑλλάδα περιλαμβάνουσαν πάσας σχεδὸν τὰς χώρας ἐν αἱ ἐκράτησεν ὁ Ἑλληνισμὸς κατὰ τὸν μακρότατον αὐτοῦ ἱστορικὸν βίον; Ἑλλάδα περιλαμβάνουσαν εὐφορωτάτας ἐκτάσεις, ἀσφαλιζούσας δὲ εἰς ἡμᾶς τὴν ἐπικράτησιν ἐν τῷ Αἰγαίῳ Πελάγι;
Οἱ ἐν τῷ ἐπιτελείῳ φαίνονται παραδόξως μὴ ἑλκυόμενοι ἰσχυρῶς ἐκ τῶν ἀπόψεων τούτων, φοβοῦνται ὡς λέγουσιν, ἀφ᾿ ἑνὸς τὴν δυσχέρειαν τῆς διοικήσεως τοσαύτης ἐκτάσεως νέων χωρῶν, ἀφ᾿ ἑτέρου δὲ μήπως διὰ τῆς μετοχῆς μας ἐν τῷ πολέμῳ καταπονηθῶμεν περισσότερον παρ᾿ ὅσον θὰ καταπονηθῶσιν οἱ Βούλγαροι, καὶ μήπως οὕτη ἐπωφεληθῶσι μετὰ τὸν πόλεμον τῆς καταστάσεως ταύτης ὅπως ἐπιτεθῶσι καθ᾿ ἡμῶν.
Τὴν πρώτην δυσχέρειαν οὐδεὶς δύναται νὰ παραγνωρίση. Ἀλλὰ νομίζω ὅτι ἡ δυσχέρια αὕτη δὲν δύναται νὰ μᾶς ἀγάγη ὅπως παραιτηθῶμεν τῆς πραγματοποιήσεως τῶν ἐθνικῶν μας ἰδανικῶν κατὰ τὴν μοναδικὴν εὐκαιρίαν ἥτις παρουσιάζεται εἰς ἡμᾶς σήμερον. Τὰ ἐν συνόλῳ ἄλλωστε ἐπιτευχθέντα ἀποτελέσματα τῆς ἑλληνικῆς διοικήσεως ἐν Μακεδονίᾳ ἀποδεικνύουν ὅτι, παρὰ τὰς πολλὰς δυσχερείας, τὸ ἔργον τοῦτο δὲν ὑπερβαίνει τὰς δυνάμεις τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ.
Ὁ δεύτερος φόβος εἶναι ὀλιγώτερον δικαιολογημένος. Οἱ βαλκανικοὶ πόλεμοι ἀπέδειξαν ὅτι δὲν καταβαλλόμεθα ὑπὸ κοπώσεως ταχύτερον τῶν Βουλγάρων. Εἶναι ἐν τούτοις ἀληθὲς ὅτι ἐπὶ σειρὰν ἐτῶν ἕως οὗ ὀργανώσωμεν τὴν στρατιωτικὴν ἡμῶν δύναμιν, ἐπὶ τῇ βάσει τῶν εἰς ἄνδρας πόρων οὕς θὰ δώση ἡ στρατολογία τῆς μεγαλυτέρας Ἑλλάδος, θὰ εὑρεθῶμεν, ἐν περιπτώσει πολέμου ἐν τῇ χερσονήσῳ τοῦ Αίμου, εἰς τὴν ἀνάγκην νὰ ἀπασχολήσωμεν μέρος τῶν δυνάμεών μας ἕν Μ. Ἀσία πρὸς πρόληψιν τυχὸν ἐκεῖ τοπικῆς ἐξεγέρσεως, ἄλλωστε ὅλως ἀπιθάνου, ἀφοῦ, ἐκλειπόντος μάλιστα παντελῶς τοῦ ὀθωμανικοῦ κράτους, οἱ Μουσουλμᾶνοι ὑπήκοοι ἡμῶν ἔσονται ἄριστοι καὶ νομιμοφρονέστατοι πολῖται.
Ἀλλ᾿ ἡ πρὸς τοῦτο διατεθησομένη δύναμις θὰ παρασχεθῆ ἐντὸς βραχυτάτου χρονικοῦ διαστήματος ὑπ᾿ αὐτοῦ τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς μικρασιατικῆς Ἑλλάδος. Ἔπειτα δὲ δύσκολον δὲν εἶναι νὰ ἀσφαλισθῶμεν ἀπὸ παντὸς κινδύνου, συνομολογοῦντες διὰ τὸ διάστημα τοῦτο ρητὴν συμμαχίαν μετὰ τῶν Δυνάμεων τῆς Τριπλῆς Συνεννοήσεως, ἐπὶ τῇ βάσει τῆς ὁποίας αὗται θὰ ἐβοήθουν ἡμᾶς, ἐὰν κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο προσεβαλλόμεθα ὑπὸ τῆς Βουλγαρίας. Τὸ ἐπ᾿ ἐμοὶ νομίζω ὅτι καὶ ἄνευ τοιαύτης συμφωνίας οὐδὲν θὰ εἴχωμεν νὰ φοβηθῶμεν ἐκ μέρους τῆς Βουλγαρίας τὴν ἐπιοῦσαν εὐτυχοῦς ἐκβάσεως τοῦ πολέμου, εἰς ὅν ἀπὸ κοινοῦ θὰ μετείχομεν.
Ἡ Βουλγαρία θὰ ἦτο καὶ αὐτή ἀπησχολημένη ἀπὸ τὴν ὀργάνωσιν τῶν νέων ἐπαρχιῶν ἂς θὰ ἀπέκτα. Ἐὰν δὲν ἐμώραινεν αὐτὴν ὁ Κύριος ὥστε νὰ θελήση νὰ μᾶς ἐπιτεθῆ, οὐδεμία ἀμφιβολία ὅτι ἡ Σερβία, ἡ ὁποία καὶ συμμαχικὴν ὑποχρέωσιν ἔχει πρὸς ἡμᾶς καὶ λόγους εὐγνωμοσύνης διὰ τὴν πρὸς αὐτὴν συμπεριφοράν μας καὶ βαρύτατα θὰ φέρη τὴν ἀπώλειαν τῆς Μακεδονίας ὑπὲρ τῆς Βουλγαρίας, θὰ συμπράξη μεθ᾿ ἡμῶν ὅπως καὶ πάλιν καταβιβάσωμεν τὴν ἐπηρμένην βουλγαρικὴν ὀφρύν καὶ περιορίσωμεν αὐτὴν εἰς ὅρια καθιστῶντα αὐτήν τοῦ λοιποῦ ὅλως ἀκίνδυνον.
Σημειωτέον ἄλλωστε ὅτι καὶ διὰ τῆς παραχωρήσεως τῆς Καβάλας οὐδεμία ὑπάρχει βεβαιότης ὅτι ἡ Βουλγαρία θὰ δεχθῆ νὰ ἐξέλθη τῆς οὐδετερότητος ὅπως συμπράξη μεθ᾿ ἡμῶν καὶ τῶν Σέρβων.
Εἶναι πιθανὸν ὅτι θὰ προβάλη εἴτε νὰ λάβη τὰς παραχρήσεις ταύτας ὡς ἀντάλλαγμα ἁπλῶς τῆς οὐδετερότητός της, εἴτε νὰ γίνη ἡ παραχώρησις εἰς αυτὴν ἀπὸ τοῦδε καὶ πρὸ τοῦ τέλους τοῦ πολέμου καὶ ἀνεξαρτήτως ἑπομένως τῆς ἐκβάσεως αὐτοῦ. Οὐδέτερον δὲ τῶν ὅρων τούτων θὰ ἠδυνάμεθα νὰ δεχθῶμεν. Ἀλλ᾿ ἐὰν ἐπὶ τέλους ματαιωθῆ ἡ μετοχὴ ἡμῶν εἰς τὸν πόλεμος ἐξ ὑπαιτιότητος τῶν Βουλγάρων, θὰ διατηρήσωμεν τότε ἀκέραιον τὴν φιλίαν καὶ συμπάθειαν τῆς Τριπλῆς Συνεννοήσεως.
Ὁ δεύτερος φόβος εἶναι ὀλιγώτερον δικαιολογημένος. Οἱ βαλκανικοὶ πόλεμοι ἀπέδειξαν ὅτι δὲν καταβαλλόμεθα ὑπὸ κοπώσεως ταχύτερον τῶν Βουλγάρων. Εἶναι ἐν τούτοις ἀληθὲς ὅτι ἐπὶ σειρὰν ἐτῶν ἕως οὗ ὀργανώσωμεν τὴν στρατιωτικὴν ἡμῶν δύναμιν, ἐπὶ τῇ βάσει τῶν εἰς ἄνδρας πόρων οὕς θὰ δώση ἡ στρατολογία τῆς μεγαλυτέρας Ἑλλάδος, θὰ εὑρεθῶμεν, ἐν περιπτώσει πολέμου ἐν τῇ χερσονήσῳ τοῦ Αίμου, εἰς τὴν ἀνάγκην νὰ ἀπασχολήσωμεν μέρος τῶν δυνάμεών μας ἕν Μ. Ἀσία πρὸς πρόληψιν τυχὸν ἐκεῖ τοπικῆς ἐξεγέρσεως, ἄλλωστε ὅλως ἀπιθάνου, ἀφοῦ, ἐκλειπόντος μάλιστα παντελῶς τοῦ ὀθωμανικοῦ κράτους, οἱ Μουσουλμᾶνοι ὑπήκοοι ἡμῶν ἔσονται ἄριστοι καὶ νομιμοφρονέστατοι πολῖται.
Ἀλλ᾿ ἡ πρὸς τοῦτο διατεθησομένη δύναμις θὰ παρασχεθῆ ἐντὸς βραχυτάτου χρονικοῦ διαστήματος ὑπ᾿ αὐτοῦ τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς μικρασιατικῆς Ἑλλάδος. Ἔπειτα δὲ δύσκολον δὲν εἶναι νὰ ἀσφαλισθῶμεν ἀπὸ παντὸς κινδύνου, συνομολογοῦντες διὰ τὸ διάστημα τοῦτο ρητὴν συμμαχίαν μετὰ τῶν Δυνάμεων τῆς Τριπλῆς Συνεννοήσεως, ἐπὶ τῇ βάσει τῆς ὁποίας αὗται θὰ ἐβοήθουν ἡμᾶς, ἐὰν κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο προσεβαλλόμεθα ὑπὸ τῆς Βουλγαρίας. Τὸ ἐπ᾿ ἐμοὶ νομίζω ὅτι καὶ ἄνευ τοιαύτης συμφωνίας οὐδὲν θὰ εἴχωμεν νὰ φοβηθῶμεν ἐκ μέρους τῆς Βουλγαρίας τὴν ἐπιοῦσαν εὐτυχοῦς ἐκβάσεως τοῦ πολέμου, εἰς ὅν ἀπὸ κοινοῦ θὰ μετείχομεν.
Ἡ Βουλγαρία θὰ ἦτο καὶ αὐτή ἀπησχολημένη ἀπὸ τὴν ὀργάνωσιν τῶν νέων ἐπαρχιῶν ἂς θὰ ἀπέκτα. Ἐὰν δὲν ἐμώραινεν αὐτὴν ὁ Κύριος ὥστε νὰ θελήση νὰ μᾶς ἐπιτεθῆ, οὐδεμία ἀμφιβολία ὅτι ἡ Σερβία, ἡ ὁποία καὶ συμμαχικὴν ὑποχρέωσιν ἔχει πρὸς ἡμᾶς καὶ λόγους εὐγνωμοσύνης διὰ τὴν πρὸς αὐτὴν συμπεριφοράν μας καὶ βαρύτατα θὰ φέρη τὴν ἀπώλειαν τῆς Μακεδονίας ὑπὲρ τῆς Βουλγαρίας, θὰ συμπράξη μεθ᾿ ἡμῶν ὅπως καὶ πάλιν καταβιβάσωμεν τὴν ἐπηρμένην βουλγαρικὴν ὀφρύν καὶ περιορίσωμεν αὐτὴν εἰς ὅρια καθιστῶντα αὐτήν τοῦ λοιποῦ ὅλως ἀκίνδυνον.
Σημειωτέον ἄλλωστε ὅτι καὶ διὰ τῆς παραχωρήσεως τῆς Καβάλας οὐδεμία ὑπάρχει βεβαιότης ὅτι ἡ Βουλγαρία θὰ δεχθῆ νὰ ἐξέλθη τῆς οὐδετερότητος ὅπως συμπράξη μεθ᾿ ἡμῶν καὶ τῶν Σέρβων.
Εἶναι πιθανὸν ὅτι θὰ προβάλη εἴτε νὰ λάβη τὰς παραχρήσεις ταύτας ὡς ἀντάλλαγμα ἁπλῶς τῆς οὐδετερότητός της, εἴτε νὰ γίνη ἡ παραχώρησις εἰς αυτὴν ἀπὸ τοῦδε καὶ πρὸ τοῦ τέλους τοῦ πολέμου καὶ ἀνεξαρτήτως ἑπομένως τῆς ἐκβάσεως αὐτοῦ. Οὐδέτερον δὲ τῶν ὅρων τούτων θὰ ἠδυνάμεθα νὰ δεχθῶμεν. Ἀλλ᾿ ἐὰν ἐπὶ τέλους ματαιωθῆ ἡ μετοχὴ ἡμῶν εἰς τὸν πόλεμος ἐξ ὑπαιτιότητος τῶν Βουλγάρων, θὰ διατηρήσωμεν τότε ἀκέραιον τὴν φιλίαν καὶ συμπάθειαν τῆς Τριπλῆς Συνεννοήσεως.
Καὶ ἂν δὲ δὲν δυνάμεθα νὰ προσδοκῶμεν καὶ ἐν περιπτώσει κατισχύσεως αὐτῶν παραχωρήσεις τοιαύτας οἷα ἡ παρεχομένη ἡμῖν ὡς ἀντάλλαγμα τῆς μετοχῆς μας εἰς τὸν πόλεμον, πάλιν ὅμως ἀσφαλῶς δυνάμεθα νὰ προσδοκῶμεν ὅτι τὰ συμφέροντα ἡμῶν θὰ τύχωσι συμπαθοῦς ὑπ᾿ αὐτῶν ὑποστηρίξεως καὶ ὅτι δὲν θὰ ἀπολίπη ἡμᾶς μετὰ τὸ πέρας τοῦ πολέμου ἡ ἀναγκαία οἰκονομικὴ ἀγωγή.
Πρέπει ἐπὶ πλέον νὰ προστεθῆ ὅτι ἡ ὅλη ἐξέλιξις τῶν πραγμάτων καὶ ἡ πρότασις ὅπως ἀναγνωρισθοῦν ἡμῖν εὐρύταται ἐδαφικαὶ παραχωρήσεις ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ ἀποδεικνύει δι᾿ ἐμὲ ἀνενδοιάστως ὅτι ἡ ἐπιδειχθεῖσα ζωτικότης τῆς Νέας Ἑλλάδος ἐφείλκυσεν ἐπ᾿ αὐτῆς τὴν ἐμπιστοσύνην ὡρισμένων δυνάμεων, αἵτινες θεωροῦν αὐτὴν ὡς σπουδαῖον παράγοντα ἀναπλάσεως ἐν τῇ Ἀνατολῇ καθ᾿ ἥν στιγμὴν τὸ τουρκικόν κράτος καταρρέει.
Ἡ ὑποστήριξις τῶν Δυνάμεων τούτων θὰ παράσχη ἡμῖν ὅλα τὰ οἰκονομικὰ καὶ διπλωματικὰ μέσα ὅπως ἀντιμετωπίσωμεν πᾶσαν δυσχέρειαν συμφυῆ πρὸς τὴν τοσοῦτον ἀπότομον αὔξησιν ἡμῶν.
Ἐρειδομένη ἐπὶ τῆς ὑποστηρίξεως ταύτης ἡ Ἑλλὰς θὰ δυνηθῆ νὰ βαδίση στερεῶς ἐν τῇ νέᾳ θαυμαστῇ σταδιοδρομίᾳ, ἥτις ἀνοίγεται πρὸ αὐτῆς.
Εἰς τὴν Υ. Μ., τελοῦσαν εὐτυχῶς ἔτι ἐν ὅλῃ τῇ ἀκμῇ τῆς ἀνδρικῆς ἡλικίας, θὰ δοθῆ ὄχι μόνον νὰ δημιουργήσετε διὰ τῆς σπάθης Ὑμῶν τὴν μεγαλυτέραν Ἑλλάδα ἀλλὰ καὶ νὰ στερεώσετε τὸ στρατιωτικὸν κατόρθωμα δι᾿ ἀρτίας πολιτικῆς ὀργανώσεως τοῦ νέου Κράτους καὶ νὰ παραδώσετε αὐτὸ εἰς τὸν διάδοχον Ὑμῶν, ὅταν ἐπιστῆ τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἀφοῦ συντελέσητε ἔργον τόσον ὑπερφυῶς μέγα ὅσον εἰς ὀλίγους ἐδόθη βασιλεῖς νὰ ἐπιτελέσουν.
Τῆς Υ. Μ. εὐπειθέστατος θεράπων
Ἐλευθέριος Κ. Βενιζέλος
Πρέπει ἐπὶ πλέον νὰ προστεθῆ ὅτι ἡ ὅλη ἐξέλιξις τῶν πραγμάτων καὶ ἡ πρότασις ὅπως ἀναγνωρισθοῦν ἡμῖν εὐρύταται ἐδαφικαὶ παραχωρήσεις ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ ἀποδεικνύει δι᾿ ἐμὲ ἀνενδοιάστως ὅτι ἡ ἐπιδειχθεῖσα ζωτικότης τῆς Νέας Ἑλλάδος ἐφείλκυσεν ἐπ᾿ αὐτῆς τὴν ἐμπιστοσύνην ὡρισμένων δυνάμεων, αἵτινες θεωροῦν αὐτὴν ὡς σπουδαῖον παράγοντα ἀναπλάσεως ἐν τῇ Ἀνατολῇ καθ᾿ ἥν στιγμὴν τὸ τουρκικόν κράτος καταρρέει.
Ἡ ὑποστήριξις τῶν Δυνάμεων τούτων θὰ παράσχη ἡμῖν ὅλα τὰ οἰκονομικὰ καὶ διπλωματικὰ μέσα ὅπως ἀντιμετωπίσωμεν πᾶσαν δυσχέρειαν συμφυῆ πρὸς τὴν τοσοῦτον ἀπότομον αὔξησιν ἡμῶν.
Ἐρειδομένη ἐπὶ τῆς ὑποστηρίξεως ταύτης ἡ Ἑλλὰς θὰ δυνηθῆ νὰ βαδίση στερεῶς ἐν τῇ νέᾳ θαυμαστῇ σταδιοδρομίᾳ, ἥτις ἀνοίγεται πρὸ αὐτῆς.
Εἰς τὴν Υ. Μ., τελοῦσαν εὐτυχῶς ἔτι ἐν ὅλῃ τῇ ἀκμῇ τῆς ἀνδρικῆς ἡλικίας, θὰ δοθῆ ὄχι μόνον νὰ δημιουργήσετε διὰ τῆς σπάθης Ὑμῶν τὴν μεγαλυτέραν Ἑλλάδα ἀλλὰ καὶ νὰ στερεώσετε τὸ στρατιωτικὸν κατόρθωμα δι᾿ ἀρτίας πολιτικῆς ὀργανώσεως τοῦ νέου Κράτους καὶ νὰ παραδώσετε αὐτὸ εἰς τὸν διάδοχον Ὑμῶν, ὅταν ἐπιστῆ τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἀφοῦ συντελέσητε ἔργον τόσον ὑπερφυῶς μέγα ὅσον εἰς ὀλίγους ἐδόθη βασιλεῖς νὰ ἐπιτελέσουν.
Τῆς Υ. Μ. εὐπειθέστατος θεράπων
Ἐλευθέριος Κ. Βενιζέλος
https://aristeia.site/archives/22619
Πηγή: https://www.tideon.org/
«Πᾶνος»
Αλλιώς λειτουργεί το δικό μας το ρολόι, και αλλιώς ΤΟΥ ΘΕΟΎ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΈΡΧΕΤΑΙ Η ΏΡΑ ΠΟΥ ΤΊΠΟΤΑ ΔΕΝ ΜΈΝΕΙ ΚΡΥΦΌ, ΚΑΙ ΌΛΑ ΒΓΑΊΝΟΥΝ ΣΤΗΝ ΦΟΡΆ.
Ο ΣΤΡΑΤΗΓΌΣ ΜΑΚΡΥΓΙΆΝΝΗΣ μας λέει:
ΕΊΝΑΙ ΣΤΗΝ ΜΟΊΡΑ ΤΩΝ ΕΛΛΉΝΩΝ ΝΑ ΠΟΛΕΜΟΎΝ ΟΙ ΟΛΊΓΟΙ.