Ἅγιος Παΐσιος: Ἡ πνευματικὴ ζωὴ στὸν λογισμὸ βασίζεται

Διάβασα, Γέροντα, ὅτι οἱ Ἕλληνες στὸν Ἰταλικὸ πόλεμο πρῶτα προσπαθοῦσαν νὰ χαλάσουν τὰ ὀχυρὰ τοῦ ἐχθροῦ καὶ ὕστερα ἔκαναν ἐπίθεση.

– Καὶ ὁ διάβολος τὸ ἴδιο κάνει. Ὅπως δηλαδὴ ὁ ἐχθρός, πρὶν κάνη ἐπίθεση μὲ τὸ πυροβολικό, βομβαρδίζει μὲ τὴν ἀεροπορία τὰ ὀχυρά, γιὰ νὰ τὰ σπάση, ἔτσι καὶ ὁ διάβολος πρῶτα βομβαρδίζει μὲ λογισμοὺς τὸν ἄνθρωπο καὶ ὕστερα τοῦ ἐπιτίθεται. Ἂν δὲν χαλάση τὸν λογισμὸ τοῦ ἀνθρώπου, δὲν ἐπιτίθεται, γιατὶ ὁ ἄνθρωπος ἀμύνεται μὲ τὸν καλὸ λογισμό· εἶναι στὸ ἀμπρί[1] του!

Ὁ ἀριστερὸς λογισμὸς εἶναι ξένο σῶμα καὶ πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ προσπαθήση νὰ τὸ ἀποβάλη. Αὐτὸν τὸν ἀγώνα ὅλοι ἔχουμε τὴν δύναμη νὰ τὸν κάνουμε. Κανένας δὲν δικαιολογεῖται νὰ πῆ ὅτι εἶναι ἀδύνατος καὶ δὲν μπορεῖ νὰ τὸν κάνη. Δὲν εἶναι κασμᾶς οὔτε βαριά[2], γιὰ νὰ μὴν μπορῆ νὰ τὰ σηκώση, ἐπειδὴ τρέμουν τὰ χέρια του. Δὲν τὸ βλέπω δύσκολο, τὸ νὰ τὰ παίρνουμε ὅλα δεξιά. Γιατί νὰ ἐξετάσω λ.χ. τὴν ἰδιοτροπία τοῦ ἄλλου; Μπορεῖ στὴν πραγματικότητα αὐτὸ ποὺ κάνει νὰ μὴν εἶναι ἰδιοτροπία, ἀλλὰ νὰ τὸ κάνη ἐπίτηδες, γιὰ νὰ ταπεινωθῆ.

– Γέροντα, ἀνησυχῶ, γιατὶ ὅλο ἀριστερὰ δουλεύω. Ἀγωνίζομαι, ἀλλὰ δὲν μπορῶ νὰ γυρίσω δεξιά.

– Τὸ νὰ ἀναγνωρίζης ποιοί λογισμοὶ δὲν εἶναι καθαροί, νὰ ἀνησυχῆς καὶ νὰ ἀγωνίζεσαι νὰ τοὺς ἀπομακρύνης, καὶ αὐτὸ εἶναι πρόοδος. Ἂν θέλης νὰ προκόψης, ὅταν ὁ πονηρὸς σοῦ ἐπιτίθεται μὲ ἀριστεροὺς λογισμοὺς καὶ σὲ τραβάη πρὸς τὸ μέρος του, στρίψε μὲ δύναμη ἀντίθετα τὸ τιμόνι καὶ ἀγνόησέ τον. 

Νὰ προσπαθήσης νὰ φέρνης καλοὺς λογισμοὺς καὶ γιὰ τὶς μικρότερες ἀλλὰ καὶ γιὰ τὶς μεγαλύτερες ἀδελφές, οἱ ὁποῖες κάνουν ἐσωτερικὴ ἐργασία ἀθόρυβα, γιατὶ τὸ ταγκαλάκι σοῦ χαλάει τὸν λογισμό, γιὰ νὰ καθυστερήση τὴν πνευματική σου πρόοδο. Ἐὰν δὲν σκάλωνες στοὺς λογισμούς σου, θὰ εἶχες κάνει ἅλματα πνευματικά. Ὅλη ἡ πνευματικὴ ζωὴ στὸν λογισμὸ βασίζεται. Ἡ πρόοδος στὴν πνευματικὴ ζωὴ ἀπὸ τὸν λογισμὸ ἐξαρτᾶται.

– Γέροντα, πῶς θὰ βοηθηθῶ στὸν ἀγώνα κατὰ τῶν ἀριστερῶν λογισμῶν;

– Μὲ τὴν ἐγρήγορση καὶ τὴν ἀδιάλειπτη προσευχή. Ἂν βρίσκεσαι σὲ ἐγρήγορση, προσέχεις καὶ φέρνεις καλοὺς λογισμούς. Π.χ. βλέπεις ἕνα ποτήρι καὶ σκέφτεσαι τὸ Ἅγιο Ποτήριο, τὸν Μυστικὸ Δεῖπνο, τὸν Χριστὸ κ.λπ. Ἐνῶ, ἂν δὲν βρίσκεσαι σὲ ἐγρήγορση, μπορεῖ ὁ νοῦς σου νὰ πάη σὲ διάφορα μὴ πνευματικὰ πράγματα ἢ ἀκόμη καὶ σὲ ἐλεεινά. Γι᾿ αὐτὸ προσπάθησε νὰ μὴ μαζεύης σαβούρα λογισμῶν καὶ ὕστερα παλεύης νὰ τοὺς διώξης. 

Νὰ λὲς τὴν εὐχὴ καὶ νὰ συγκεντρώνεσαι. Καὶ ἂν φεύγη ὁ νοῦς σου, πάλι νὰ τὸν ἐπαναφέρης καὶ συνέχεια νὰ κάνης τὸ ἴδιο. Μὴν ἀφήνης τὸν νοῦ σου νὰ γυρίζη. Γιατί, ἀκόμη κι ἂν ὁ νοῦς δὲν βρίσκεται πάντοτε σὲ ἄσχημα πράγματα ἀλλὰ σὲ οὐδέτερα, ὡστόσο καὶ αὐτὰ τὸν ἐξουδετερώνουν μὲ τὸν περισπασμό, καὶ γίνεται σπατάλη. Οἱ λογισμοὶ μάλιστα ποὺ δημιουργεῖ ὁ περισπασμὸς εἶναι πιὸ ὕπουλοι ἀπὸ τοὺς κακούς, ἐπειδὴ δὲν τοὺς καταλαβαίνουμε, γιὰ νὰ τοὺς πετάξουμε.

– Γέροντα, ὁ λογισμὸς μοῦ λέει: «Δὲν ἔκανες καμμιὰ προκοπὴ τόσα χρόνια ποὺ εἶσαι στὸ μοναστήρι».

– Γιά νὰ ἀκούσω, τί ἄλλο σοῦ λέει ὁ λογισμός; Ὅπως ἔχω καταλάβει, ἀκοῦτε πολὺ τὸ ταγκαλάκι. Τί ξεγέλασμα σᾶς κάνει! Γιατί πιστεύετε στὸ ταγκαλάκι; Γιατί ζαλίζεσθε; Εἰρήνευε. Στενοχωριέσαι ἄδικα καὶ ταλαιπωρεῖσαι χωρὶς λόγο. Σοῦ παρουσιάζει τὸ ταγκαλάκι τὰ πράγματα μπερδεμένα, σὰν τὸν φακίρη. Σὲ ζαλίζει μὲ λογισμοὺς ἀπαισιοδοξίας, γιὰ νὰ σοῦ τρώη τὴν ὥρα καὶ νὰ σὲ περισπᾶ ἀπὸ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν προσοχὴ στὸ διακόνημα. 

Ἔστω καὶ λίγο ἂν σὲ ζαλίση καὶ σὲ κάνη νὰ μὴν ἔχης διάθεση νὰ τὸ πολεμήσης, καὶ μόνον αὐτὸ εἶναι ἀρκετό, γιὰ νὰ λάβη τὴν προαγωγή του. Προσπάθησε, ὅταν ἐργάζεσαι μόνη σου, νὰ ἔχης τὸ ἑξῆς τυπικό: Ψαλτική, δοξολογία, εὐχὴ νοερὰ ἢ δυνατά, ὥστε νὰ ἀποφεύγης τὴν μουρμούρα τῶν λογισμῶν, δηλαδὴ νὰ ἀλλάζης θέμα. Ἀφοῦ ὁ διάβολος ἀλλάζει θέμα, γιατί νὰ μὴν ἀλλάξουμε κι ἐμεῖς; 

Σᾶς ἔχω πεῖ καὶ ἄλλη φορὰ ὅτι ἐπάνω σὲ κάποια συζήτηση, τὴν στιγμὴ ποὺ εἶναι νὰ πῶ στὸν ἄλλον αὐτὸ ποὺ θὰ τὸν βοηθήση, ἔρχεται κάποιος καὶ διακόπτει ἢ γίνεται κάποιος θόρυβος κ.λπ., γιὰ νὰ ἀναγκασθῶ νὰ σταματήσω. Ἀφοῦ ὁ πειρασμὸς κάνει τέτοια σχέδια, γιατί νὰ μὴν κάνουμε κι ἐμεῖς σχέδια στὸν πειρασμό; Νὰ εἶστε ἔξυπνες, νὰ κοροϊδεύετε τὸ ταγκαλάκι.

– Γέροντα, μὲ ταλαιπωρεῖ ἡ λύπη, ἡ ἀκηδία... Περνῶ μαρτύριο.

– Μαρτύριο πρὶν ἀπὸ τὸ μαρτύριο!... Ἐσὺ ἔχεις αὐτοπεποίθηση. Σοῦ ἔχουν γίνει κατάσταση οἱ ἀριστεροὶ λογισμοί, γι᾿ αὐτὸ παιδεύεσαι. Ἔχεις ἀνάγκη ἀπὸ δεξιοὺς λογισμούς. Πρέπει νὰ μετατρέψης τὶς πονηρὲς μηχανὲς τοῦ... ἐργοστασίου σου σὲ καλὲς μηχανές. 

Ἡ καλύτερη ἐπιχείρηση εἶναι νὰ φτιάξη ὁ ἄνθρωπος ἕνα ἐργοστάσιο καλῶν λογισμῶν. Τότε, ἀκόμη καὶ τὰ ἄσχημα θὰ τὰ φτιάχνη ὁ νοῦς του καλά. Π.χ. ἕναν ἄνθρωπο, ἂν τὸν δῆς σὰν ψυχή, σὰν ἄγγελο, ἀνεβαίνεις ἀγγελικὰ στὸν Οὐρανὸ καὶ ἡ ζωή σου εἶναι πανηγύρι. Ἂν τὸν δῆς σαρκικά, κατεβαίνεις στὴν κόλαση.

– Μερικὲς φορές, Γέροντα, ὅταν βάζω ἕναν καλὸ λογισμό, σὲ λίγο μοῦ ἔρχεται ἕνας ἀριστερὸς λογισμὸς καὶ μοῦ τὰ χαλάει ὅλα. Μήπως δὲν τὸ κάνω ἀπὸ τὴν καρδιά μου;

– Σκοπὸς εἶναι νὰ τὸ κάνης ἀπὸ τὴν καρδιά σου καί, ἂν σοῦ ἔρθη ἀριστερὸς λογισμός, νὰ πῆς: «Αὐτὸς εἶναι ἀλλότριος. Πρέπει νὰ τὸν διώξω. Τώρα ὑπέγραψα· πάει, τέλειωσε».

– Ὅταν, Γέροντα, μὲ ἀγώνα ἔχω διώξει ἕναν ἀριστερὸ λογισμό, πῶς γίνεται καὶ ἐπανέρχεται, ἀφοῦ τελείωσε τὸ θέμα;

– Ναί, τὸ θέμα τελείωσε, ἀλλὰ τὸ ταγκαλάκι δὲν τελείωσε. Δὲν πεθαίνει ὁ διάβολος ποτέ. Ἔλεγε ἕνα γεροντάκι: «Ὁ σκύλος, μιὰ-δυὸ κλωτσιὲς ἂν τοῦ δώσης, φεύγει. Ὁ διάβολος δὲν φεύγει· ἐπιμένει. Ἐκεῖ-ἐκεῖ! Ἀνάβω ἕνα κερὶ στοὺς Ἁγίους τοῦ Κελλιοῦ, γιὰ νὰ φύγη, καὶ μοῦ λένε οἱ δαίμονες: "Γιὰ μᾶς τὸ ἄναψες τὸ κερί;". "Βρέ, σαβούρα, ποῦ γιὰ σᾶς; Γιὰ τοὺς Ἁγίους τὸ ἄναψα". "Ναί, ὅμως ἐμεῖς σὲ ἀναγκάσαμε", μοῦ λένε».

– Γέροντα, ὅταν συμβαίνη κάτι δυσάρεστο σὲ κάποιον καὶ ἀρχίζη νὰ λέη: «γιατί, Θεέ μου, νὰ μοῦ συμβῆ καὶ αὐτό;», αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος βοηθιέται;

– Πῶς νὰ βοηθηθῆ! Ἡ βάση εἶναι νὰ τὰ ἑρμηνεύη ὁ ἄνθρωπος ὅλα μὲ καλὸ λογισμό· μόνον τότε ὠφελεῖται. Εἶναι μερικοὶ ποὺ ἔχουν καλὴ μηχανή, πολλὲς προϋποθέσεις γιὰ πνευματικὴ ζωή, ἀλλὰ τὸ τιμόνι τους ἔχει λάθος κατεύθυνση. Ἂν γυρίσουν τὸ τιμόνι στὴν κατεύθυνση τῶν καλῶν λογισμῶν, προχωροῦν μετὰ στὴν σωστὴ κατεύθυνση σταθερά.

Ἀπὸ τὸ βιβλίο Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου ΛΟΓΟΙ Γ' «Πνευματικὸς ἀγώνας»
____________________________

[1] Πρόχειρο ὑπόγειο χαράκωμα ποὺ προστατεύει κατὰ τὸν πόλεμο τοὺς στρατιῶτες ἀπὸ τὶς βολὲς τοῦ πυροβολικοῦ καὶ τῆς ἀεροπορίας.
[2] Τὸ βαρὺ καὶ μεγάλο σιδερένιο σφυρί.

«Πᾶνος»