«Οὐδὲν καινὸν ὅλα κενὰ»
Μ. Χάκκας
Ὡς γνωστὸν κάθε νέος ὑπουργὸς Παιδείας μᾶς ἀπειλεῖ, ἔχει δυστυχῶς καὶ ἕνα «νέο ὅραμα» γιὰ τὴν Παιδεία. Καὶ ὑποστυλώνει τὸ «ὅραμα» του μὲ μιὰ ἐμβληματικὴ λέξη, μιὰ λέξη - σύνθημα, ποὺ σὰν ἀφηρημένο ἀναφορικὸ ὑποκατάστατο σημαίνει δυνητικὰ τὰ πάντα, χωρὶς στὴν πραγματικότητα νὰ περιέχει τίποτε.
Ἄς δοῦμε κάποιες λέξεις - καραμέλες, ποὺ ἀναθρώσκουν ἀνάλαφρες σὰν φυσαλίδες ἀέρος, «κελύφη ἔρημα ἐννοίας» ὅπως θὰ ἔλεγε κι ὁ Ροΐδης. Πλὴν τῆς χιλιομασημένης «μεταρρύθμισης» σ᾿ αὐτὸν τὸν τομέα διαπρέπουν λέξεις ποὺ ἔχουν πρῶτο συνθετικὸ τὴν πρόθεση «ἀνά». Ἀνανέωση, ἀνασυγκρότηση, ἀναγέννηση, ἀνακαίνιση, ἀναδόμηση, ὅλες γενικὲς καὶ ἀόριστες, γι᾿ αὐτὸ καὶ μεγάλης ἐμβέλειας, ὅπως διδάσκει ἡ κοινωνικὴ ψυχολογία.
Τώρα μὲ τὴν γρίππη καὶ τὸν ἀναγκαστικὸ ἐγκλεισμό μας, παρουσιάστηκε ἡ λαμπρὴ εὐκαιρία γιὰ ἐξάπλωση τῶν νέων τεχνολογιῶν καὶ πάνδημο «συγχρωτισμὸ» μὲ αὐτές. Καὶ ἀπὸ μικρὰ παιδιά. Συμμετοχὴ ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων. Ἀπὸ τὸ νηπιαγωγεῖο ἅπαντες καλωδιωμένοι.
Ἡ παραδοσιακὴ διδασκαλία, μὲς στὴν αἴθουσα, ξεθωριάζει. Ἄς ὑποδεχτοῦμε «τὸ σχολεῖο τοῦ μέλλοντος», τὸ ὁποῖο δὲν εἶναι κτίριο μὲ αὐλὴ καὶ παιδιά. Αὐτὸ εἶναι εἰκόνα τοῦ παρελθόντος, εἰκόνα ἐλευθερίας, χαρᾶς καὶ ξεχείλισμα ζωῆς. Τὸ σχολεῖο τοῦ μέλλοντος εἶναι εἰκονικὸ καὶ ἀπάνθρωπο.
Στὴν «Νεοελληνικὴ Γλῶσσα» Α' Γυμνασίου στὸ «Τετράδιο Ἐργασιῶν», βιβλίο ποὺ ἐκπονήθηκε πρὶν ἀπὸ 20 περίπου διαβάζω τὴν ζοφερὴ εἰκόνα τοῦ «σχολείου τοῦ μέλλοντος» ὅπως τιτλοφορεῖται καὶ τὸ κείμενο:
«Οὐσιαστικὰ τὸ σχολεῖο τοῦ μέλλοντος θὰ εἶναι μιὰ μορφωτικὴ ὑπηρεσία, ὅπου τὸ κάθε παιδὶ θὰ μαθαίνει μόνο του ἀπὸ τὸν ὑπολογιστή, ὑποβοηθούμενο ἀπὸ ἕναν ὑποβαθμισμένο «βοηθὸ μάθησης»- τὸν δάσκαλο- ἐπιφορτισμένο κυρίως μὲ τεχνικῆς φύσεως προβλήματα. Τὰ παιδιὰ ποὺ ἔχουν ὑπολογιστὴ στὸ σπίτι θὰ μποροῦν νὰ παρακολουθοῦν καὶ ἀποκεί (σ.σ. μὲ μία λέξη «ἀποκεί»), χωρὶς νὰ εἶναι ἀπαραίτητη ἡ καθημερινὴ παρουσία στὸ σχολεῖο, ἀφοῦ ἔτσι καὶ ἀλλιῶς οἱ ἠλεκτρονικὲς βάσεις δεδομένων του θὰ εἶναι online σὲ 24ωρη βάση...». (Σελ. 71).
Μάλιστα. Ὁλοταχῶς λοιπὸν γιὰ τὸν ψηφιοποιημένο μετάνθρωπο. Ἤδη ἄρχισαν νὰ ψηφίζονται οἱ σχετικὲς τροπολογίες. Ἀπὸ τὴν Πρωτοβάθμια Ἐκπαίδευση ἡ ἐφαρμογή. Καὶ δὲν μιλῶ γιὰ τὸ «ἐκπαιδευτικὸ ἀπόρρητο», ὅπως προσφυῶς ὀνομάστηκε. Ἀναφέρομαι στὴν ἐγκληματικὴ διαδικασία ποὺ θὰ ὁδηγήσει πολλὰ παιδιὰ στὴν ἐξάρτηση, στὴν «ἠλεκτρονικὴ μορφίνη», στὸν διαδικτυακὸ ἐθισμό .
Τὸ ἐρώτημα ποὺ πρέπει νὰ ἀπαντηθεῖ εἶναι τὸ ἑξῆς: εἶναι ὠφέλιμες οἱ νέες τεχνολογίες σὲ μικρά, νηπιαγωγείου καὶ δημοτικοῦ, παιδιά; Ἀκόμη καὶ σὲ ἔκτακτες περιπτώσεις εἶναι χρήσιμο παιδαγωγικῶς νὰ διδάσκονται μέσῳ διαδικτύου; Ὑπάρχου μελέτες γι' αὐτὸ ποὺ νὰ ἀποδεικνύουν τὴν χρησιμότητά τους; Ὄχι.
Προσφεύγω στὸ βιβλίο «Ἡ ἀνονοκλήρωτη ἐπανάσταση» τοῦ Μ. Δερτούζου (μακαρίτη πιά), ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε καθηγητὴς στὸ ΜΙΤ, ἐπιστήμονας παγκόσμιας ἐμβέλειας καὶ αὐθεντία στοὺς ὑπολογιστές. Γράφει: «Σὲ ὁλόκληρο τὸν κόσμο, ἀγέλες πολιτικῶν, ὁδηγούμενες ἀπὸ αὐτοὺς τῶν Η.Π.Α., ἐπαναλαμβάνουν τὸ ἀκατάληπτο δόγμα τοῦ συρμοῦ ὅτι ἑκατομμύρια παιδιῶν σὲ χιλιάδες σχολεῖα πρέπει νὰ εἶναι διασυνδεδεμένα.
Μπορεῖτε νὰ αἰσθανθεῖτε τὴ ζέση τους; Δὲν εἶναι τόσο ὑπεύθυνο καὶ μοντέρνο νὰ θέσουμε τὴ νέα τεχνολογία στὴν ὑπηρεσία τοῦ εὐγενικότερου κοινωνικοῦ στόχου τῆς ἐκπαίδευσης τῶν παιδιῶν μας; Ὄχι ἀκριβῶς. Μετὰ ἀπὸ 35 πειραματισμῶν μὲ τοὺς ὑπολογιστὲς σὲ διάφορους τομεῖς τῆς ἐκπαίδευσης, δὲν ἔχει βρεθεῖ ἀκόμη ἀπάντηση στὸ κεντρικὸ ἐρώτημα: «Οἱ ὑπολογιστὲς εἶναι πράγματι ἀποτελεσματικοὶ στὴν ἐκπαίδευση;».
Τὰ στοιχεῖα ἀπὸ πολυάριθμες μελέτες πάνω στὸ ἂν οἱ ὑπολογιστὲς βελτιώνουν τὴν οὐσιαστικὴ μαθησιακὴ διαδικασία εἶναι συντριπτικὰ ἐκκρεμῆ.... Ἄς ἀσχοληθοῦμε ἁπλῶς μὲ μιὰ στατιστικὴ ἀπὸ τὸν σωρὸ τῶν στοιχείων.
Οἱ Ἀμερικανοὶ μαθητὲς γυμνασίου καὶ λυκείου κατατάσσονται σταθερὰ ἀπὸ δωδέκατοι μέχρι δέκατοι ὄγδοοι, διεθνῶς, στὶς ἱκανότητες ποὺ ἐμφανίζουν στὰ μαθηματικὰ καὶ τὴ φυσική, ἐνῶ οἱ Ἀσιᾶτες μαθητὲς ἔρχονται πρῶτοι. Καὶ ὅμως οἱ Ἀμερικανοὶ μαθητὲς ἔχουν πολὺ μεγαλύτερη πρόσβαση σὲ ὑπολογιστὲς ἀπ᾿ ὅ,τι οἱ ἀντίστοιχοι Ἀσιᾶτες.
Τί εἶναι αὐτὸ ποὺ κάνουν οἱ Ἀσιᾶτες ἐκπαιδευτικοὶ χωρὶς τὴν τεχνολογία, ποὺ καλὸ θὰ ἦταν νὰ μιμηθοῦν οἱ Ἀμερικανοὶ ἐκπαιδευτικοί; Ἕνας λόγος ποὺ οἱ ἀπόψεις συνεχίζουν νὰ εἶναι διχασμένες ἔχει ἄμεση σχέση μὲ αὐτὸ ποὺ κάνουν καλύτερα οἱ ἄνθρωποι - δάσκαλοι. Δηλαδὴ νὰ ἀνάβουν τὴ φλόγα στὴν ψυχὴ τοῦ μαθητῆ, νὰ τὸν στηρίζουν, νὰ ἀποτελοῦν πρότυπο. Κανένα ἀπὸ αὐτὰ τὰ χαρακτηριστικὰ δὲν μεταφέρεται εὔκολα μέσῳ τῆς πληροφορικῆς». (Ἐκδ. «Λιβάνη», σελ 243-244).
Μπορεῖτε νὰ αἰσθανθεῖτε τὴ ζέση τους; Δὲν εἶναι τόσο ὑπεύθυνο καὶ μοντέρνο νὰ θέσουμε τὴ νέα τεχνολογία στὴν ὑπηρεσία τοῦ εὐγενικότερου κοινωνικοῦ στόχου τῆς ἐκπαίδευσης τῶν παιδιῶν μας; Ὄχι ἀκριβῶς. Μετὰ ἀπὸ 35 πειραματισμῶν μὲ τοὺς ὑπολογιστὲς σὲ διάφορους τομεῖς τῆς ἐκπαίδευσης, δὲν ἔχει βρεθεῖ ἀκόμη ἀπάντηση στὸ κεντρικὸ ἐρώτημα: «Οἱ ὑπολογιστὲς εἶναι πράγματι ἀποτελεσματικοὶ στὴν ἐκπαίδευση;».
Τὰ στοιχεῖα ἀπὸ πολυάριθμες μελέτες πάνω στὸ ἂν οἱ ὑπολογιστὲς βελτιώνουν τὴν οὐσιαστικὴ μαθησιακὴ διαδικασία εἶναι συντριπτικὰ ἐκκρεμῆ.... Ἄς ἀσχοληθοῦμε ἁπλῶς μὲ μιὰ στατιστικὴ ἀπὸ τὸν σωρὸ τῶν στοιχείων.
Τί εἶναι αὐτὸ ποὺ κάνουν οἱ Ἀσιᾶτες ἐκπαιδευτικοὶ χωρὶς τὴν τεχνολογία, ποὺ καλὸ θὰ ἦταν νὰ μιμηθοῦν οἱ Ἀμερικανοὶ ἐκπαιδευτικοί; Ἕνας λόγος ποὺ οἱ ἀπόψεις συνεχίζουν νὰ εἶναι διχασμένες ἔχει ἄμεση σχέση μὲ αὐτὸ ποὺ κάνουν καλύτερα οἱ ἄνθρωποι - δάσκαλοι. Δηλαδὴ νὰ ἀνάβουν τὴ φλόγα στὴν ψυχὴ τοῦ μαθητῆ, νὰ τὸν στηρίζουν, νὰ ἀποτελοῦν πρότυπο. Κανένα ἀπὸ αὐτὰ τὰ χαρακτηριστικὰ δὲν μεταφέρεται εὔκολα μέσῳ τῆς πληροφορικῆς». (Ἐκδ. «Λιβάνη», σελ 243-244).
Τί λέει στὸ τέλος ὁ σοφὸς καθηγητής; «Σχολεῖο ἴσον δάσκαλος» καὶ τὸ ἀειθαλὲς τοῦ Δημόκριτου «παιδεία ἐστὶ οὗ τὴν ὑδρία πληρῶσαι ἀλλὰ ἀνάψαι αὐτήν», ἡ παιδεία εἶναι φλόγα ψυχῆς καὶ ὄχι γέμισμα ἄδειου δοχείου. Ἄν στήσουμε 5χρονα καὶ 6χρονα παιδιὰ μπροστὰ σὲ ὑπολογιστή, θὰ μιλᾶμε γιὰ πλήρη ἀποχαύνωση, γιὰ ἀδιανόητη καταστροφὴ τῆς παιδικῆς ἡλικίας. Παρῆλθαν 30 χρόνια ἀπὸ τότε ποὺ γράφτηκε τὸ βιβλίο καὶ ἤδη στὴν Ἀμερική- «ἂν θέλεις νὰ δεῖς τὴν Ἑλλάδα τοῦ μέλλοντος ἐπισκέψου τὴν σημερινὴ Ἀμερική»- ὑπάρχει τρομερὴ ἀνησυχία γιὰ τὸν διαδικτυακὸ ἐθισμό, τὴν «ἠλεκτρονικὴ μορφίνη» ὅπως ὀνομάζεται.
Παρένθεση: τὸ διαδίκτυο μὲ τὴν τεράστια ἀποθήκευση πληροφοριῶν δημιουργεῖ στὸν χρήστη του, ἰδίως στὶς νεότερες ἡλικίες, τὴν ὀλέθρια ψευδαίσθηση ὅτι ὁ ἴδιος κατέχει αὐτὲς τὶς γνώσεις. Τὸ θεωρεῖ ἐξάρτημα τῆς μνήμης του. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἡ μελέτη θεωρεῖται χάσιμο χρόνου πιά. Ἔχω τὸ κινητὸ στὴν τσέπη μου, ξέρω τὰ πάντα. Ἀμέσως καὶ ἄμεσα τὴν πληροφορία, πρᾶγμα καταστρεπτικότατο γιὰ τὴν γλῶσσα καὶ τὴν σκέψη.
Στὸ βιβλίο ὁ «Θαυμαστὸς Καινούργιος Κόσμος» τοῦ Ἄλντους Χάξλεϋ, στὸν πρόλογο, διαβάζουμε μιὰ προφητικὴ σύγκριση μεταξὺ τοῦ ἔργου τοῦ Χάξλεϋ καὶ τοῦ περίφημου «1984» τοῦ Ὄργουελ.
«...Ὁ Ὄργουελ προειδοποιοῦσε ὅτι κάποια στιγμὴ θὰ ἐπιβληθεῖ ἕνας ἔξωθεν αὐταρχισμός. Ἀντιθέτως γιὰ τὸν Χάξλεϋ, δὲν χρειάζεται Μεγάλος Ἀδερφὸς γιὰ νὰ στερηθεῖ ὁ ἄνθρωπος τὴν αὐτονομία, τὴν ὡριμότητα καὶ τὴν ἱστορική του μνήμη. Ἐκεῖνος πίστευε ὅτι σιγὰ σιγὰ οἱ ἄνθρωποι θὰ καταλήξουν νὰ ἀγαποῦν τὴν καταπίεσή τους, νὰ λατρεύουν τὴν τεχνολογία καὶ νὰ ἀποδομήσουν τὴν ἱκανότητά τους γιὰ σκέψη. Τὸν Ὄργουελ τὸν φόβιζαν οἱ ἄνθρωποι ποὺ θὰ ἀπαγόρευαν τὰ βιβλία. 
Τὸν Χάξλεϋ τὸν φόβιζε τὸ γεγονὸς ὅτι δὲν θὰ ὑπῆρχε λόγος νὰ ἀπαγορευτεῖ ἕνα βιβλίο, γιατί δὲν θὰ βρισκόταν ἄνθρωπος πρόθυμος νὰ διαβάσει. Ὁ Ὄργουελ φοβόταν ἐκείνους ποὺ θὰ μᾶς στεροῦσαν τὴν πληροφόρηση. Ὁ Χάξλεϋ φοβόταν ἐκείνους ποὺ θὰ μᾶς ὑπερπληροφορούσαν τόσο ὥστε νὰ καταντήσουμε πλάσματα παθητικὰ καὶ ἐγωιστικά. Ὁ Ὄργουελ φοβόταν ὅτι ἡ ἀλήθεια θὰ πνιγόταν σὲ ἕναν ὠκεανὸ σύγχυσης...
Μὲ λίγα λόγια, ὁ Ὄργουελ φοβόταν ὅτι θὰ μᾶς καταστρέψουν αὐτὰ ποὺ μισοῦμε. Ὁ Χάξλεϋ ὅτι θὰ μᾶς καταστρέψουν αὐτὰ ποὺ ἀγαπᾶμε».
(...Οὐ γὰρ ὅ θέλω ποιῶ ἀγαθόν, ἀλλ᾿ ὅ οὺ θέλω κακὸν τοῦτο πράσσω», ἔχουν εἰπωθεῖ πρὸ αἰώνων αὐτά, στὴν πρὸς Ρωμαίους, ζ, 19). Ἄς πάρουμε γιὰ παράδειγμα τὴν τηλεόραση. Μᾶς ἕλκει. Εἴμαστε ἐθισμένοι, εἰσπνέουμε χαιρέκακα τὶς ἀναθυμιάσεις της, νομίζοντας πὼς μένουμε ἀπρόσβλητοι. Ἀπὸ μικρὲς δόσεις ὅμως ἀρχίζει ὁ καταστροφικὸς ἐθισμὸς καὶ ἡ ψυχοκτόνος ἐξάρτηση.
Πὲς σὲ ἕνα νέο παιδί, ἀπείλησέ το ὅτι θὰ τοῦ στερήσεις τὸ κινητὸ καὶ ὅλα τὰ συμπαρομαρτοῦντα. Αἰσθάνεται ὅτι περίπου χάνει τὸν κόσμο του, τὴν οἰκογένειά του, τὴν προσωπικότητά του. Οἱ ἀντιδράσεις του λίγο ἀπέχουν ἀπὸ τὰ συμπτώματα ἑνὸς ἡρωινομανοῦς. Πρὶν ἀπὸ λίγα χρόνια ὑποσχέθηκα σὲ μαθητές μου, Στ' δημοτικοῦ, ἐκδρομή, διδακτικὴ ἐπίσκεψη στὴν Βεργίνα, μὲ μιὰ προϋπόθεση: νὰ ἀφήσουν τὰ κινητὰ καὶ τὸ διαδίκτυο γιὰ 20 ἡμέρες.
Ἐλάχιστα παιδιὰ δέχτηκαν. Πράγματα γιὰ τὰ ὁποῖα κάποτε «πετοῦσαν ἀπὸ χαρά», μιὰ ἐκδρομή, τώρα πιὰ δὲν ἐνθουσιάζουν. Ἕνα ἔξυπνο κινητὸ τελευταίας κοπῆς εἶναι τὸ ἀγαπημένο τους καὶ ποθητὸ ἀπόκτημα. Μᾶλλον θὰ μᾶς καταστρέψουν - μὲ τὴν συναίνεσή μας, γιὰ τὸ καλὸ τῶν παιδιῶν μας ὅπως διατείνονται οἱ εἰδικοὶ καὶ οἱ ὑπουργοί - αὐτὰ ποὺ ἀγαπᾶμε....
Πὲς σὲ ἕνα νέο παιδί, ἀπείλησέ το ὅτι θὰ τοῦ στερήσεις τὸ κινητὸ καὶ ὅλα τὰ συμπαρομαρτοῦντα. Αἰσθάνεται ὅτι περίπου χάνει τὸν κόσμο του, τὴν οἰκογένειά του, τὴν προσωπικότητά του. Οἱ ἀντιδράσεις του λίγο ἀπέχουν ἀπὸ τὰ συμπτώματα ἑνὸς ἡρωινομανοῦς. Πρὶν ἀπὸ λίγα χρόνια ὑποσχέθηκα σὲ μαθητές μου, Στ' δημοτικοῦ, ἐκδρομή, διδακτικὴ ἐπίσκεψη στὴν Βεργίνα, μὲ μιὰ προϋπόθεση: νὰ ἀφήσουν τὰ κινητὰ καὶ τὸ διαδίκτυο γιὰ 20 ἡμέρες.
Ἐλάχιστα παιδιὰ δέχτηκαν. Πράγματα γιὰ τὰ ὁποῖα κάποτε «πετοῦσαν ἀπὸ χαρά», μιὰ ἐκδρομή, τώρα πιὰ δὲν ἐνθουσιάζουν. Ἕνα ἔξυπνο κινητὸ τελευταίας κοπῆς εἶναι τὸ ἀγαπημένο τους καὶ ποθητὸ ἀπόκτημα. Μᾶλλον θὰ μᾶς καταστρέψουν - μὲ τὴν συναίνεσή μας, γιὰ τὸ καλὸ τῶν παιδιῶν μας ὅπως διατείνονται οἱ εἰδικοὶ καὶ οἱ ὑπουργοί - αὐτὰ ποὺ ἀγαπᾶμε....Δημήτρης Νατσιός
δάσκαλος-Κιλκὶς
___________________
Ἡ προσθήκη τῶν φωτογραφιῶν στὸ
ἄρθρο εἶναι τοῦ ἱστολογίου μας
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου