Περί θεώσεως - Πρωτοπρ. Ἰωάννου Σ. Ρωμανίδου (♱)

Ὅσον γιὰ τὴν θέωσι στὴν Ὀρθόδοξη Γραμματεία ἔχουν γραφὴ πολλὰ καὶ ἀπὸ κάποιους δίνεται ἡ ἐντύπωσις ὅτι ἡ θέωσις εἶναι μία ἔνεσις Θεότητος(!), ποὺ γίνεται στὸν ἄνθρωπο μέσῳ τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας. Νομίζουν μερικοὶ ὅτι ὑπάρχουν τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, ὥστε νὰ πηγαίνουν οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ καὶ νὰ δέχωνται ἐνέσεις Θεότητος, ὅταν παίρνουν μέρος σ᾿ αὐτά.

Ἐπειδὴ δηλαδὴ λέγει π.χ. ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος στὶς Εὐχὲς πρὸ τῆς Θείας Μεταλήψεως γιὰ τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ ὅτι «θεοὶ μὲ καὶ τρέφει», νομίζουν μερικοὶ εὐσεβεῖς ὅτι μεταλαμβάνοντας τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων δέχονται ἔνεσι Θεότητος καὶ ὅτι ἔτσι, παίρνουν τρόπον τινὰ τὸ εἰσιτήριο γιὰ τὸν Παράδεισο, ἔχουν δηλαδὴ τὸν Παράδεισο στὴν τσέπη(!)

Αὐτὰ ὅμως τὰ λέγει ὁ ἅγιος Συμεών γιὰ τὸν ἑαυτό του· ἐννοεῖ δηλαδὴ ὅτι, ἐκεῖνος, μετὰ τὴν Θεία Μετάληψι συχνὰ ἔφθανε νὰ ἔχη μέθεξι στὴν ἄκτιστη Χάρι τοῦ Θεοῦ, δηλαδὴ εἶχε ἐμπειρίες θεώσεως, τὶς ὁποῖες τοῦ χάριζε ὁ Θεός. Ἐμεῖς ὅμως ἔχομε μέθεξι Θεοῦ μετὰ ἀπὸ κάθε Θεία Μετάληψι; 

Μποροῦμε νὰ ἰσχυριζόμαστε ὅτι εἴχαμε μετοχὴ στὴν Θεότητα, δηλαδὴ στὴν ἄκτιστη θεωτικῆ Χάρι τοῦ Θεοῦ, ἁπλῶς ἐπειδὴ κοινωνήσαμε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, χωρὶς γνωστῶς νὰ ἔχωμε αἴσθησι τῆς θεωτικὴς Χάριτος τοῦ Θεοῦ; Δυστυχῶς σ᾿ αὐτὰ τὰ χάλια καταντήσαμε μὲ αὐτά, ποὺ γράφουν οἱ εὐσεβεῖς στὴν Ἑλλάδα σήμερα περὶ θεώσεως.

Ἀλλὰ στὴν Πατερικὴ παράδοσι θέωσις δὲν εἶναι ὁ ἐμβολιασμὸς Θεότητος, ἀλλὰ ἡ θεοπτία, ὁ δοξασμός. Δηλαδή, ὁ ἄνθρωπος, ἀφοῦ φθάση στὴν φώτισι, κατὰ τὴν ὁποία ἔρχεται τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο καὶ προσεύχεται μέσα του, τότε ἔχει τὶς προϋποθέσεις νὰ ὁδηγηθῆ στὴν θεοπτία. Ὅταν ὁ Θεὸς θελήση, τὸν ὁδηγεῖ στὴν θεοπτία, δηλαδὴ στὴν θέωσι καὶ τότε βλέπει τὸν Χριστὸ ἐν δόξῃ.

Αὐτὴ ἡ ὅρασις τοῦ Χριστοῦ ἐν δόξῃ εἶναι ἡ θέωσις καὶ μόνον αὐτή. Ὑπάρχει καὶ στοὺς Λατίνους συγγραφεῖς τοὺς Ὀρθοδόξους ὁ ἀντίστοιχος glorificatio, ποὺ σημαίνει δοξασμός. Γι᾿ αὐτὸ ὁ ὅρος θέωσις δὲν συναντᾶται στὴν Ὀρθόδοξη Λατινικὴ παράδοσι.

Ἔτσι βλέπομε τὸν Ἀπόστολο Παῦλο στὴν Α' πρὸς Κορινθίους ἐπιστολή του νὰ λέγη: «Εἴτε δοξάζεται ἕν μέλος, συγχαίρει πάντα τὰ μέλη» (Α' Κορ. 12, 26). Δηλαδή, ὅταν δοξάζεται ἕνα μέλος τῆς ἐνορίας, τότε ὅλα τὰ μέλη τῆς ἐνορίας συγχαίρουν μαζί του, φυσικὰ λόγῳ τοῦ δεσμοῦ τῆς ἀγάπης. Αὐτὸς δὲ ποὺ δοξάζεται, γίνεται αὐτόματα προφήτης.

Αὐτὸς ὁ δοξασμός, ποὺ ἀναφέρει ὁ Ἀπόστολος, εἶναι ἡ θέωσις στὴν Πατερικὴ παράδοσι, ποὺ κάνει ἕναν Χριστιανὸ νὰ γίνεται θεολόγος. Ὑπάρχει καὶ ὁ ὅρος δοξασμὸς στοὺς Πατέρες, ἀλλὰ ἐπεκράτησε ὁ ὅρος θέωσις, ποὺ εἶναι μία θεολογικὴ περιγραφὴ τοῦ δοξασμοῦ. Ἐπειδὴ ὁ ἄνθρωπος, γιὰ νὰ δὴ τὸν Θεόν, πρέπει νὰ γίνη κατὰ Χάριν θεός, πρέπει νὰ ἔχει μέθεξι Θεοῦ.

Ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ μόνος του δὲν μπορεῖ νὰ δὴ τὸν Θεόν, ὅσο καὶ ἂν προσπαθήση. Μόνον, ὅταν ὁ Θεὸς δοξάζη τὸν ἄνθρωπον, ὁ ἄνθρωπος γενόμενος κατὰ Χάριν θεὸς μέσῳ τοῦ Θεοῦ βλέπει τὸν Θεόν⁶⁹. Ὁ ἄνθρωπος μόνον ὅταν εἶναι μέσα στὸ ἄκτιστο Φῶς, ὅταν καταυγάζεται ἀπὸ τὸ ἄκτιστο Φῶς, γινόμενος Φῶς κατὰ χάριν, βλέπει τὸ Φῶς. Ὁ ἄνθρωπος δοξάζεται, σημαίνει ὅτι ὅλο τὸ σῶμα του, ὅλο τὸ εἶναι του εἶναι μέσα στὸ ἄκτιστο Φῶς. Καί, ἐφ᾿ ὅσον βρίσκεται μέσα στὸ Φῶς, βλέπει τὸ Φῶς, μέσα στὸ ὁποῖο ὑπάρχει.

Ταυτόχρονα ὅμως βλέπει καὶ ὅλο τὸ φυσικὸ περιβάλλον γύρω του νὰ καταυγάζεται καὶ νὰ διαποτίζεται καὶ αὐτὸ ἀπὸ τὸ Φῶς. Τὸ Φῶς αὐτὸ λούζει, φωτίζει, διαπερνᾶ τὰ πάντα.

Ἐκεῖνος ποὺ βλέπει, βλέπει τὸ Φῶς τῆς Θεότητος νὰ διαπερνᾶ ὅλη τὴν κτίσι. Αὐτὸ ἐκφράζει ἡ φράσις «ὁ Θεὸς εἶναι πανταχοῦ παρών», καθὼς καὶ ὁ στίχος τοῦ ἀγγελικοῦ ὕμνου «πλήρης ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ τῆς δόξης Σου». Αὐτὴ ἡ πλήρωσις τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς ἀπὸ τὴν δόξα, δηλαδὴ τὸ Φῶς τοῦ Θεοῦ, λέγεται κράσις⁷⁰.

Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ αὐτὴ ἡ δόξα, τὸ Φῶς τοῦ Θεοῦ καὶ εἶναι ἄκτιστος καὶ πανταχοῦ παροῦσα. Ὁ ἄνθρωπος ὅμως δὲν μετέχει σ᾿ αὐτήν, ἂν καὶ βρίσκεται μέσα σ᾿ αὐτήν. Μετέχει σ᾿ αὐτὴν μόνο κατὰ τὴν ἐμπειρία τοῦ φωτισμοῦ ἢ τῆς θεώσεως, ὁπότε αὐτὴ ἡ δόξα ἢ βασιλεία ἀποκαλύπτεται σ᾿ αὐτόν, ὅταν πληροῖ τὶς προϋποθέσεις τῆς καθαρᾶς καρδίας. Κατὰ τὸν φωτισμό, τὸ Φῶς τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐσωτερικό, ἐνῶ κατὰ τὴν θέωσι μετέχουν καὶ οἱ σωματικοὶ ὀφθαλμοὶ στὴ θέα του. Ὁ ἐρχομὸς τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ αὐτὴ ἡ ἀποκάλυψις τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ στὸν ἄνθρωπο.

Ὁπότε στὴν ἐμπειρία τῆς θεώσεως βλέπει κανεὶς ἐκεῖνο, ποὺ ἤδη ὑπάρχει γύρω καὶ μέσα σ᾿ αὐτὸν καὶ τὸ ὁποῖο ἁπλῶς τοῦ ἀποκαλύπτεται γιὰ νὰ τὸ γνωρίση. Ἔτσι γνωρίζει πλέον ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο πίστευε, διότι τὸ εἶδε. Γνωρίζει πλέον ὅτι ὑπάρχει αὐτὴ ἡ κρᾶσις μεταξὺ τῆς ἀκτίστου δόξης τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν κτισμάτων.

Σημειώσεις
__________________

69. Λόγῳ αὐτῆς τῆς ἐμπειρίας, ὁ Προφήτης Δαυΐδ καὶ οἱ μετ᾿ αὐτὸν θεωθέντες εἶπαν «ἐν τῷ φωτί σου ὀψόμεθα φῶς» (Ψαλμ. 35, 10). 70. Ἀπὸ τὸ ρῆμα κεράννυμι, ποὺ σημαίνει αναμιγνύω.

Πηγή:http://www.oodegr.com/

«Πᾶνος»