Ἀντώνης Ἀντωνᾶς: Ἑλλάδα, πατρίδα τῆς ψυχῆς μας!

Σημείωση: Ὁ ἐκπληκτικὸς πίνακας στὴν προμετωπίδα τοῦ ἄρθρου ΕΛΛΑΔΑ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΑΣ καὶ στὸ παρὸν σχόλιο, εἶναι συμβολικὸς καὶ μόνο καὶ φέρει τὸν τίτλο Ἡ ΕΛΛΑΣ ΣΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ. Εἶναι ζωγραφισμένος ἀπὸ τὸν μεγάλο φιλέλληνα λάτρη τῆς ΕΛΛΑΔΑΣ *ΕΥΓΕΝΙΟ ΝΤΕΛΑΚΡΟΥΑ, ὁ ὁποῖος θέλησε νὰ ἀπεικονίσει τὴν ματωμένη ΕΛΛΑΔΑ μὲ συγκίνηση ἀλλὰ καὶ ἁγνὴ ἐρωτικὴ ἀγάπη. Ὁ πίνακας αὐτὸς πολλῶν ξένων συγγραφέων καὶ ποιητῶν προκάλεσε διεθνῶς τὰ φιλελληνικὰ αἰσθήματα καὶ πιστεύω ὅτι ἐπ' οὐδενὶ εἶναι «ἄσεμνος» γιὰ νὰ προκαλεῖ τὸ δημόσιο αἴσθημα ἢ τὴν ἠθικὴ τῆς ὀρθόδοξης πίστης μας, τὴν ὁποία πάντα σέβομαι.

Ἐπιμέλεια τιμητικοῦ ἀφιερώματος, ἀπὸ Ἀντώνη Ἀντωνᾶ.

 
Σχόλιο Πᾶνος: Σὲ εὐχαριστοῦμε πολὺ ἀδελφέ μας Ἀντώνη γιὰ τὸ ἐξαίρετο αὐτὸ ἀφιέρωμα γιὰ τὴν Ἑλλάδα μας καὶ τοὺς ἁπανταχοῦ φιλέλληνες ποὺ τόσα προσέφεραν στὰ «δύσκολα» τῆς Πατρίδος μας!

______________________

Αὐτὴ ἦταν ἡ ἐπικεφαλίδα στὰ ποιήματα, συγγράμματα, πονήματα καὶ ἄρθρα τῶν χιλιάδων ξένων φιλελλήνων, γιὰ τὴν ΕΛΛΑΔΑ. ΑΥΤΟΙ οἱ χιλιάδες ξένοι διαπρεπεῖς λόγιοι δόξασαν καὶ τίμησαν τὴν πατρίδα μας μὲ λατρεία ἐρωτική, ὡς ἐὰν ἦταν μιὰ δική τους χώρα, ὡς ἐὰν ἦταν ἡ ἀγαπημένη ἐρωμένη τους ........ Πολλοὶ ἀπὸ αὐτούς, ὄχι μόνο ἔγραψαν ἀλλὰ καὶ συμμετεῖχαν σὲ ὅλους τοὺς ἀγῶνες ὑπὲρ ἐλευθερίας μας.
 

Τὸ ἔναυσμα γιὰ νὰ ἐπιμεληθῶ αὐτὸ τὸ τιμητικὸ ἀφιέρωμα μοῦ ἔδωσε ἕνα καταχωνιασμένο συμβολικὸ ἐπίκαιρο ποίημα ἀπὸ ξένη διαπρεπῆ ποιήτρια καὶ συγγραφέα, ποὺ βρῆκα τυχαία ξεχασμένο στὸ ἀρχεῖο μου, τὸ ὁποῖο καὶ μὲ συγκίνησε, ἀλλὰ καὶ μὲ προβλημάτισε, ἀφοῦ ἀντανακλαστικά μοῦ δημιούργησε ἕνα πολὺ σοβαρὸ ἐρώτημα ...... Ποὺ εἶναι οἱ ὅμοιοι  λόγιοι αὐτῶν  τῶν  μυρίων φλογερῶν «ἐραστῶν» τῆς τότε ἔνδοξης Ἑλλάδας. Τί τοὺς συρρίκνωσε σὲ μονοψήφιο ἀριθμὸ ἢ καὶ μηδενικὸ σήμερα;
 

Τὸ αὐτονόητο  συμπέρασμα, κατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη εἶναι, ὅτι ἀφοῦ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι ΕΛΛΗΝΕΣ σήμερα πάψαμε νὰ ἀγαποῦμε τὴν ἔνδοξη πατρίδα μας καὶ ἀρχίσαμε νὰ ξεχνᾶμε καὶ τὴν ἔνδοξη καταγωγή μας καὶ ἱστορία μας, φυγοκεντρικὰ καὶ ἀντανακλαστικὰ ὅλοι αὐτοὶ οἱ χιλιάδες λόγιοι ἑλληνολάτρεις, ἄρχισαν νὰ «συρρικνώνονται καὶ ἀπομακρύνονται» ἀπὸ μιὰ χώρα τὸ πάλαι λατρεμμένη, ἀφοῦ  πρῶτοι ἐμεῖς φέρουμε ἀκεραία τὴν εὐθύνη τῆς ἀπομάκρυνσης τους μὲ τὶς ἡμέρες καὶ «ἀνθελληνικὲς» πράξεις μας, ἀλλὰ καὶ τὶς διχόνοιες μας ...... Ποιός ἀγαπᾷ ἕνα λαὸ διχασμένο ἀλήθεια, ποιός ἀγαπᾷ ἕνα λαό, ποὺ μεγάλο του μέρος ἀδιαφορεῖ, γιὰ τὴν ἴδια του τὴν πατρίδα, ἐτούτους τοὺς χαλεποὺς καιρούς, ποὺ βιώνουμε καθημερινὰ ἀπειλὲς καὶ διεκδικήσεις τῶν βαρβάρων γειτόνων μας; Ποιός πλέον θὰ ἀσχοληθεῖ μὲ ἀγάπη καὶ συμπαράσταση, ὅταν ἀκόμη καὶ οἱ ἐθνικές μας ἀντιπροσωπεῖες στὴν Ἑλληνικὴ βουλὴ στὰ ἐθνικὰ θέματα διαφωνοῦν, ἀντὶ νὰ ὑπάρχει σύμπνοια καὶ ἑνότητα γιὰ νὰ ἀντιμετωπισθοῦν οἱ δόλιοι ἐπίδοξοι ὀλετῆρες μας; Ποιοί; Ὅταν ἐμεῖς ξεχάσαμε τὸ ...Ὁμονοούντων ἀδελφῶν συμβίωσιν παντὸς τείχους ἰσχυροτέραν εἶναι. (Ἀντισθένης) καὶ ἀντ᾿ αὐτοῦ ὅλοι μας ὑψώνουμε τὸ λάβαρο καὶ σκῆπτρο τῆς διχόνοιας καὶ ἀδιαφορίας;
 

Ἐνδεικτικά: Ἄς δοῦμε τί λέει ὁ ἐθνικός μας ποιητὴς Δ. Σολωμὸς γιὰ τὴν διχόνοια (εἶναι οἱ στίχοι 144-150 ἀπὸ τὸ ποίημά του «Ὁ Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν»).
 

Ἡ Διχόνοια ποὺ βαστάει/Ἕνα σκῆπτρο ἡ δολερή·/Καθενὸς χαμογελάει,/Πάρ᾿ το, λέγοντας, καὶ σύ./Κειὸ τὸ σκῆπτρο ποὺ σᾶς δείχνει/Ἔχει ἀλήθεια ὡραία θωριά•/Μὴν τὸ πιάστε, γιατὶ ρίχνει/Εἰσὲ δάκρυα θλιβερά./Ἀπὸ στόμα ὁποὺ φθονάει,/Παλληκάρια, ἂς μὴν ᾿πωθῆ,/Πῶς τὸ χέρι σας κτυπάει/Τοῦ ἀδελφοῦ τὴν κεφαλή.
 

Μὴν εἰποῦν στὸ στοχασμό τους/Τὰ ξένα ἔθνη ἀληθινά:/Ἐὰν μισοῦνται ἀνάμεσά τους/Δὲν τοὺς πρέπει ἐλευθεριά./Τέτοια ἀφήστενε φροντίδα•/Ὅλο τὸ αἷμα ὁποὺ χυθῆ/Γιὰ θρησκεία καὶ γιὰ πατρίδα/Ὅμοιαν ἔχει τὴν τιμή./Στὸ αἷμα αὐτό, ποὺ δὲν πονεῖτε/Γιὰ πατρίδα, γιὰ θρησκειά,/Σᾶς ὁρκίζω, ἀγκαλισθῆτε/Σὰν ἀδέλφια γκαρδιακά.
 

Πόσον λείπει, στοχασθῆτε,/πόσο ἀκόμη νὰ παρθῆ•/Πάντα ἡ νίκη, ἂν ἑνωθῆτε,/Πάντα ἐσᾶς θ᾿ ἀκολουθῆ.
 

Συνεχίζω ..
 

Ἀρχῆς γενομένης ἀπὸ τὸ τυχαῖο ποίημα, ποὺ βρῆκα θὰ συνεχίσω συμπυκνωμένα καὶ μὲ ἄλλα ὀλίγα ἀποσπασματικά, ἀπὸ τὰ μύρια συμβολικὰ φιλελληνικὰ ξένα συγγράμματα, ποὺ ἔπαψαν πλέον νὰ καταγράφονται ἐδῶ καὶ δεκαετίες ...
 

Καταθέτω πιὸ κάτω τὸ παλαιὸ ἀλλὰ ἐπίκαιρο γιὰ σήμερα ποίημα, ποὺ ἀνήκει στὴν μεγαλύτερη ποιήτρια τῆς Βρετανίας φιλελληνίδα, τὴν Ελισάβετ Μπάρετ Μπράουνιγκ... καὶ ποὺ ἐκφράζει τὸν ἔρωτά της στὴν ΕΛΛΑΔΑ μας ...... Περασμένα μεγαλεῖα ....Ἐμπνευσμένο καὶ ἀπὸ τὰ φλογερὰ ποιήματα τοῦ Λόρδου Βύρωνα καὶ ἄλλων φιλελλήνων ξένων λογίων...
Εἶναι τόσο ἐπίκαιρο γιὰ σήμερα καὶ συνιστῶ νὰ διαβασθεῖ, διότι ἔχει συμβολισμοὺς καὶ διδάγματα, ποὺ ἴσως κάτι μᾶς διδάξουν ...
 

Ἐλίζαμπεθ Μπάρετ Μπράουνινγκ (Elizabeth Barrett Browning, 6 Μαρτίου, 1806 - 29 Ἰουνίου 1861) ἦταν μία ἀπὸ τὶς σημαντικότερες Βρετανίδες ποιήτριες τῆς Βικτωριανὴς ἐποχῆς.

 

«Ἑλλάδα, πατρίδα τῆς ψυχῆς μου!»
 

Ἑλλάδα! Ἑλλάδα ἔνδοξη! τί παρὰ ἕνα ὄνομα εἶσαι;
Ἡ ἠχὼ ἑνὸς καταρράκτη ἀργοσβησμένη;
Κοσμομαγεύτρα κάποτε, νικήτρια ἡ φωνή σου
Ἀναστενάζει τώρα πιὰ καὶ σιγοτρέμει.
Τοῦ κλέους σου τὸ νανούρισμα θε νὰ τὸ τραγουδήσω
Γιατί σ᾿ ἀγάπησα Ἑλλάδα - καὶ στὴ λύρα
Τὰ δάχτυλα λυπητερά, ἁπαλὰ θὰ ἀργοκυλήσω,
Στὴ λήξη της ἡ πένθιμη καντέντσα, λὲς πεθαίνει
Κι ἡ μελωδία της στοὺς ἔρημους ἀνέμους ξεθυμαίνει.
..
Ἀλήθεια, ἐγώ σε ἀγάπησα. Ἡ νεανικὴ ψυχή μου
Ἔχει τὴ δόξα ἄγρια - καὶ σένα - ὀνειρευτεῖ
Δεσμὰ ποὺ ἐλέγχουν μ᾿ ἔπαρση τὸν ἄνθρωπο, ἔχει σκίσει
Μὲ τοὺς μεγάλους τάχτηκε, κι ἐλεύθερους, νὰ ζεῖ.
Ώ, ποιός δὲν θά ᾿ταν ζηλωτὴς ἀκόλουθός σου Ἑλλάδα;
Στὴ μαγεμένη σου σελίδα ἔχω ἀκουμπήσει
Ἐκστασιασμένος - κι ἔκλαψα τῆς λευτεριᾶς τὴν παρακμή
Ὥσπου τὸ στῆθος νὰ γεμίσει μὲ ὀργὴ πατριωτική
Κι ὁλόρθο ἥρωες, ποιητές, σοφούς, νὰ χαιρετίσει.
..
Ποῦ εἶσαι Ἀθήνα, σὰν ποῦ νὰ εἶσαι τώρα;
Ἐλεύθερο τὸ πνεῦμα σου - γῆ οὐράνια - ἀπομένει!
Ἀκόμη σκιάζει ἡ δάφνη τὸ ἔρημο μέτωπό σου
Ὅ τι ἔχεις σὺ ἀφήσει - κι ἂς εἶναι ξεραμένη.
Μητέρα τῶν τεχνῶν, τῆς λευτεριᾶς, τῶν ὅπλων!
Ἀγαπημένο λείψανο, μ᾿ ἄνθη στεφανωμένη
Θαμπά, ποὺ μόνο ἡ ἀγάπη μου μπορεῖ πλέον νὰ δεῖ
Θὰ σ᾿ ἀγαπῶ, κι ἂς ἔμεινες μὲ ἀνάσα τρυγημένη
Γιατί εἶσαι ὡραία Ἑλλάδα, ἀκόμα καὶ νεκρή!

 

Προσθέτῳ.. Ὁ μεγάλος Νίτσε ( Friedrich Nietzshe) τὸ 1872, στὸ μεγαλειῶδες του βιβλίο « Ἡ γέννηση τῆς τραγωδίας» στὸ κεφάλαιο 15, ( Μνημειῶδες ἔργο τοῦ Τάδε ἔφῃ Ζαρατούστρας), ἀναφέρει γιὰ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος...:

«Ἀποδεδειγμένα σὲ κάθε περίοδο τῆς ἐξέλιξης του, ὁ δυτικοευρωπαϊκὸς «πολιτισμός», προσπάθησε νὰ ἀπελευθερώσει τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες. Ἡ προσπάθεια αὐτὴ εἶναι διαποτισμένη μὲ βαθύτατη δυσαρέσκεια, διότι ὁτιδήποτε   δημιουργοῦσαν φαινομενικὰ πρωτότυπο  ἄξιο θαυμασμοῦ, ἔχανε χρῶμα καὶ ζωὴ στὴν σύγκριση του, μὲ τὸ ἑλληνικὸ μοντέλο συρρικνωνότανε, κατέληγε νὰ μοιάζει μὲ φθηνὸ ἀντίγραφο, μὲ καρικατούρα. Ἔτσι ξανὰ καὶ ξανὰ μιὰ ὀργὴ ποτισμένη μὲ μῖσος ξεσπάει ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων, ἐναντίον αὐτοῦ τοῦ μικροῦ ἀλαζονικοῦ ἔθνους, ποὺ εἶχε τὸ νεῦρο νά ὀνομάσει βαρβαρικό, ὅτι δὲν εἶχε δημιουργηθεῖ στὸ ἔδαφος του.

Κανένας ἀπὸ τοὺς ἐπανεμφανιζόμενους ἐχθρούς τους, δὲν εἶχε τὴν τύχη νὰ ἀνακαλύψει τὸ κώνειο, μὲ τὸ ὁποῖο θὰ μποροῦσαν μιὰ γιὰ πάντα νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ αὐτούς. Ὅλα τὰ δηλητήρια τοῦ φθόνου, τῆς ὕβρεως, τοῦ μίσους, ἔχουν ἀποδειχθεῖ ἀνεπαρκῆ νὰ διαταράξουν τὴν ὑπέροχη ὀμορφιά τους. Ἔτσι οἱ ἄνθρωποι συνεχίζουν νὰ νοιώθουν ντροπὴ καὶ φόβο ἀπέναντι στοὺς Ἕλληνες. Βέβαια, ποὺ καὶ ποὺ κάποιος ἐμφανίζεται, ποὺ ἀναγνωρίζει ἀκέραιη τὴν ἀλήθεια, ποὺ διδάσκει, ὅτι οἱ Ἕλληνες εἶναι ἡνίοχοι κάθε ἐπερχόμενου πολιτισμοῦ καὶ σχεδὸν πάντα, τόσο τὰ ἅρματα ὅσο καὶ τὰ ἄλογα τῶν ἐπερχομένων πολιτισμῶν, εἶναι πολὺ χαμηλῆς ποιότητας, σὲ σχέση μὲ τοὺς ἡνίοχους Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι τελικὰ ἀθλοῦνται ὁδηγῶντας τὸ ἅρμα στὴν ἄβυσσο, τὴν ὁποία αὐτοὶ ξεπερνοῦν μὲ Ἀχίλλειο πήδημα...» Νίτσε - Ἐπιστολὴ πρὸς τὸν γιὸ του 5 Ἰουλίου 1815

Εἶναι μιὰ  ὁλοκληρωμένη σοφὴ ἀπάντηση, γιατί τοὺς Ἕλληνες κανεὶς δὲν τοὺς θέλει ( Ἴδε Ἐθνικὲς καταστροφὲς καὶ Κύπρο.)

*Σημειώνεται ὅτι ὁ Νίτσε ἦταν ἐπηρεασμένος ἀπὸ πολλοὺς Ἕλληνες ἀρχαίους φιλοσόφους, Ἡράκλειτο, Παρμενίδη, Πρωταγόρα, Δημόκριτο, Ἐπίκουρο, Ἐμπερδοκλή, Πλάτωνα, Ἀριστοτέλη, Σωκράτη κ.ἄ.

Ἄλλοι  πεφωτισμένοι γερμανοὶ συγγραφεῖς καὶ ποιητὲς ἔγραψαν:

Ἀποσπάσματα.

Johan Wofgang Goethe - Γκαίτε: Οἱ Ἕλληνες εἶναι συγγενεῖς μου, εἶναι δάσκαλοι μου. Τοὺς θαυμάζω σὰν ἄφθαστες διάνοιες τῆς φράσεως καὶ τῆς γραμμῆς, καθὼς καὶ γιὰ τὸν ἰδεώδη βίο τους. Ὅτι εἶναι ἡ καρδιὰ καὶ ὁ νοῦς γιὰ τὸ σῶμα, εἶναι ἡ Ἑλλάδα γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα...Καταραμένε Ἕλληνα πόσο μικρὸς καὶ μηδαμινὸς εἶμαι μπροστὰ σου...;

Ὁ Friedrich von Schiller ( Σίλλερ) γράφει: Καταραμένε Ἕλληνα, ὅπου γυρίσω τὴν σκέψη μου, ὅπου καὶ νὰ στρέψω τὴν ψυχή μου σὲ βλέπω..., σὲ βρίσκω.. κορυφαῖο καὶ ἀνυπέρβλητο... Καταραμένε Ἕλληνα, καταραμένη γνώση...Γιατί νὰ σὲ ἀγγίξω; Γιὰ νὰ αἰσθανθῶ πόσο μικρὸς εἶμαι, ἀσήμαντος μηδαμινός...; Γιατί δὲν μὲ ἀφήνεις στὴν δυστυχία μου καὶ τὴν ἀνεμελιὰ μου...; (Συγγράμματα Σίλλερ) Ἀπόσπασμα
Ἐπιπρόσθετα...Ὁ Γκαίτε ἐκφράζει τὸν θαυμασμό του γιὰ τὴν Ἑλλάδα, σὰν τὴν μοναδικὴ στὸν κόσμο πολιτισμένη χώρα...Ὁ λόρδος Βύρων... Μένω ἐκστατικὸς στὸ ὅραμα τῆς Ἑλληνικῆς αρχαιότητος...Θέλω νὰ δημιουργήσω μιὰν Ἑλλάδα μέσα μου... Διαβάζοντας τὰ λόγια τοῦ Πινδάρου «ἐπικρατεῖν χρὴ» εἶδα τὸ φῶς..

Ὅταν κάποτε οἱ μαθητὲς τοῦ Γκαίτε τον ρώτησαν, Δάσκαλε τί νὰ διαβάζουμε γιὰ νὰ γίνουμε σοφοί... ἀπάντησε ...Τοὺς Ἕλληνες κλασσικούς.. καὶ ὅταν τελειώσουμε ...ποιοὺς ἄλλους.... καὶ πάλι τοὺς Ἕλληνες σοφούς...«Ὅ τι εἶναι ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιὰ γιὰ τὸν ἄνθρωπο, εἶναι καὶ ἡ Ἑλλάδα γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα».
 

Ἐμπνευσμένος ἀπὸ τὸν Γκαίτε καὶ Σίλλερ γράφει ὁ Wolter Savage...Διαπερνώντας καὶ προχωρῶντας πέρα ἀπὸ τὸν κόσμο ζωογόνησαν τόσο τὴν φύση, ὥστε κάθε βράχος, κάθε κλαδί, κάθε χείμαρρος καὶ ἔρημος ξεχειλίζουν ἀπὸ Ἑλληνικὸ Πνεῦμα...! ( Στὸ ἔργο του «Φανταστικὲς συνομιλίες.)
 

Εὐωχήθηκα στὴν Τράπεζα τοῦ Ὁμήρου...Ὅμως γιὰ μένα δὲν ὑπάρχει τίποτα περισσότερο ἐνδιαφέρον ἀπὸ τὰ ἔργα τῶν Ἑλλήνων συγγραφέων καὶ καλιτεχνῶν, γράφει ὁ Γκαίτε καὶ βροντοφωνάζει Ποιός εἶναι δυνατὸν νὰ ἀναμετρηθεῖ μὲ τοὺς Ἕλληνες Θεούς; Τοὺς φιλοσόφους, ἀρχαίους ἐπιστήμονες... Καὶ ὁ Βολταίρος..Στὴν Ἑλλάδα ὀφείλουμε τὰ φῶτα μας καὶ τὸ σύνολο τῶν ἀρετῶν μας..καὶ ὁ Κὰρλ Μάρξ...Ὁ Ἀριστοτέλης εἶναι ὁ γίγαντας τῆς σκέψης...ἀλλὰ καὶ ὁ Βίσμαρκ λέει: Ἀπὸ τὴν ἱστορία τῶν Ἑλλήνων ἀποδεικνύεται ὅτι οἱ Ἕλληνες ἂν δὲν ἀλληλοσπαράσσονταν θὰ κατακτοῦσαν τὴν Ὑφήλιο....

Ἀπὸ τὶς συνομιλίες τοῦ Γκαίτε μὲ τὸν Eskeman..
Ἀποσπασματικὲς πληροφορίες ἀπὸ συγγράμματα τῶν πιὸ πάνω.

Στὸ ἔργο του, Φάουστ μιλᾷ καὶ γιὰ τὸν ἡρωισμὸ τῶν Ἑλλήνων, βάζοντας ἕνα ἥρωα μέσα στὸ πολιορκημένο Μεσολόγγι, ὁ ὁποῖος παρὰ τὴν δυστυχία ἀνεβασμένος στὰ τείχη μὲ μιὰ κουρελιασμένη ἑλληνικὴ σημαία, φωνάζει στοὺς Τούρκους..Θὰ ἀνεβαίνω πιὸ ψηλά, νὰ κοιτάζω πιὸ μακρυά, ἐννοῶντας, θὰ ἀτενίζει τὴν Ἐλευθερία τῆς Ἑλλάδας.

Καὶ παρὰ τὰ μεγάλα λόγια τους, ὅταν τοὺς Ἕλληνες χρειάζονται, πάντα στὸ τέλος τοὺς ἐγκαταλείπουν...(Μικρασιατικὴ καταστροφή, Κύπρος κλπ) οἱ σύμμαχοι σπουδαῖοι δόλιοι ἄσπονδοι φίλοι μας...Π.χ. ἔλεγε ὁ Τσώρτσιλ: «Ἄν δὲν ὑπῆρχε ἡ ἀνδρεία καὶ γενναιοψυχία τῶν Έλλήνων, δὲν γνωρίζομεν, ποία θὰ ἦτο ἡ ἔκβασις τοῦ δεύτερου μεγάλου πολέμου....» καὶ μετὰ τὸν πόλεμο παρὰ τὶς ὑποσχέσεις καὶ ἡ Ἑλλάδα ἐγκαταλείφθηκε καὶ ἡ αὐτοδιάθεση τῆς Κύπρου, παρ᾿ ὅλον ὅτι 45 χιλ. ἐθελοντὲς Κύπριοι, πολέμησαν παρὰ τὸ πλευρὸ τῶν συμμάχων, τὴν στιγμὴ ποὺ ἡ Τουρκία ὑπέγραφε συμφωνίες φιλίας μὲ τὸν Χίτλερ...Ποιός θυμᾷται σήμερα;
 

Καὶ ὅμως στὸν ματωμένο δρόμο τὸν ἀγκαθοσπαρμένο, στὴν ἄκρη τῆς ἀβύσσου τοῦ Ἅδη, μὲ μετέωρο μελλοθάνατου βῆμα νὰ αἰωρεῖται προχωροῦν Ἑλλάδα καὶ Κύπρος πρὸς τὸ θεοσκότεινο μέλλον, τὸν θάνατο καὶ ὅμως ἕνα θεῖο χέρι τὶς τραβᾷ πίσω στὸ φῶς, στὴν ἐλπίδα, στὴ ζωή...Ἕνα θαῦμα πάντοτε γίνεται γιὰ αὐτὸν τὸν ταλαιπωρημένο Ἑλληνισμό, ποὺ εἶναι ὑπὸ διωγμὸ ὅλων...Ἐπιβιώνει, δὲν λυγᾷ, δὲν ὑποκύπτει, δὲν προσκυνᾷ, δὲν ἀλλάζει πίστη. Χιλιάδες χρόνια τώρα διατηρεῖ τὸ πνεῦμα του Ἑλληνικό, μὲ πεῖσμα καὶ αὐταπάρνηση...καὶ ζεῖ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων... Ναὶ εἶναι θαῦμα καὶ προκύπτει ἀντανακλαστικὰ ἕνα ἀναπάντητο αἰώνιο μέγα ἐρώτημα. Πῶς ἐπιβίωσαν Ἑλλάδα καὶ Κύπρος καὶ πῶς συνεχίζουν νὰ ἐπιβιώνουν χωρὶς ποτὲ νὰ ἔχουν ἕνα συμπαραστάτη, ἕνα πραγματικὸ φίλο; Ὀφείλουν τὴν ὕπαρξη τους τὴν μακραίωνη, μόνο στὴν πίστη τους, τὸ θεῖο πνεῦμα, ποὺ τὶς φωτοστεφανώνει καὶ τὸ πεῖσμα τους... Οἱ εὔτολμες δαφνοστεφανωμένες, μὲ τ᾿ ἀθάνατο νερὸ τοῦ Μεγαλέξανδρου ξεδιψασμένες...Μὲ ἁγίασμα τοῦ κατεχόμενου Ἀποστόλου Ἀνδρέα στὴν Ἁγία Καρπασία, καθαγιασμένες... Α.Α.

Ἐπαναλαμβάνω τί εἶπε, ὁ σοφὸς πνευματικὸς ἄνθρωπος καὶ φιλέλληνας Βύρωνας ἀπὸ τὸ 1812. Ἀλήθεια τί πρόσφεραν οἱ ξένοι στοὺς ὑπόδουλους Ἕλληνες, γιὰ νὰ τοὺς χρωστοῦν καὶ χάρη;;;

Οἱ ξένοι ὀφείλουν τὰ πάντα στὸν Ἑλληνισμό! Καὶ ἀντὶ ὀφειλὴς καὶ εὐγνωμοσύνης ἐπιδιώκουν τὸν ἀφανισμό του.
 

Καὶ τὸ  ὕστατο ποίημα  Μπάϊρον γιὰ τὴν Ἑλλάδα  ὅταν δρασκέλιζε τὸ κατώφλι τοῦ θανάτου του. «Γιὰ τὶς τιμὲς ἑνὸς νεογέννητου λαοῦ, θὰ ἀποστρεφόμουν κάθε στέμμα τιποτένιο...θὰ μποροῦσα ἀκόμη καὶ νὰ πεθάνω»
 

Τὸ ποίημα γράφτηκε τὸ 1824 λίγο πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατο τοῦ Μπάϊρον. Ἀποτυπώνει τὴν ἀγάπη του γιὰ τὴν Ἑλλάδα, ποὺ μετουσιώνεται σὲ πλατωνικὸ ἔρωτα ...
 

Τί εἶναι τοῦτες οἱ τιμὲς κι ἡ ἀναγνώριση/ποὺ γίνηκαν ἢ θὰ γεννοῦν γιὰ μένα,/πάρεξ ἑνὸς νεογέννητου λαοῦ κραυγή;/Κι ὅμως γι᾿ αὐτές, ἐγώ,/θὰ ἀποστρεφόμουν κάθε στέμμα τιποτένιο/-ἐκτὸς κι ἂν ἦταν ἀπὸ δάφνη-/κι ὅμως γι᾿ αὐτές, ἐγώ, θὰ μποροῦσα νὰ πεθάνω./Εἶμαι τρελὸς ἀπὸ πάθος, κι ἕνα σκυθρώπιασμα δικό σου/μὲ παραλύει, ὅπως τῆς ἔχιδνας τὸ βλέμμα τὸ φτωχὸ πουλί/ποὺ τὰ φτερά του, μάταια, πεταρίζει πρὸς τὸ θάνατο:/τόσο παράφορη ἡ λαχτάρα μου γιὰ σένα,/τόσο δυνατὴ ἡ μαγεία σου/ἢ τόσο ἀδύναμος ἔχω πιὰ καταντήσει;
 

Ὁ Μπάϊρον δὲν ἦταν ἁπλῶς φιλέλληνας. Εἶχε πάθος γιὰ τὴν Ἑλλάδα, ἕνα πάθος ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὴν κλασική του παιδεία.
 

Δὲν ἦταν ἁπλῶς ἕνας ποιητής. Ὑπῆρξε ἕνας ἀπὸ τοὺς πυλῶνες τοῦ ρομαντισμοῦ, εὐφυής, κληρονόμος ὑψηλοῦ ἐπιπέδου  λογοτεχνίας, μεγάλος διανοητὴς μὲ ἀντισυμβατικὲς καὶ ρηξικέλευθες ἀπόψεις γιὰ τὴ ζωή.
 

Πιὸ κάτω πρὸς ἀνακεφαλαίωση σταγόνες μνήμης καὶ ἱστορίας ἀπὸ ἐξαιρετικὸ παλαιότερο κείμενο-ἀφιέρωμα  τῆς διαπρεποῦς κ. Στέλλας Π. Βουτσὰ Καθηγήτριας Φιλολόγου Λυκείου Ἀφάντου, Διδάκτορος Λογοτεχνίας μὲ πρόσθετες πληροφορίες καὶ σχόλια.
 

Ἀπὸ τοὺς Γάλλους φιλέλληνες ξεχωρίζει ὁ Σατωβριάνδος (François-René, vicomte de Chateaubriand), περιηγητὴς καὶ συγγραφέας, ὁ ὁποῖος μέσα ἀπὸ τὰ ὁδοιπορικά του δίνει ἐξαίσιες περιγραφὲς τῆς φυσικῆς ὀμορφιᾶς τῆς Ἑλλάδας, τῶν παραμελημένων ἱστορικῶν μνημείων ποὺ μαρτυροῦν τὸ μεγαλεῖο τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, ἀλλὰ καὶ ρεαλιστικὲς εἰκόνες ἀπὸ τὶς ἀπαίσιες συνθῆκες ζωῆς τῶν ὑπόδουλων Ἑλλήνων. Τὸν τίτλο τοῦ φιλέλληνα, ὅμως, ὁ Σατωβριάνδος τὸν ὀφείλει κυρίως στὸ «Ὑπόμνημα περὶ τῆς Ἑλλάδος» (Note sur la Grėce, 1825), τὸ ὁποῖο κατὰ κάποιο τρόπο ἀποτέλεσε φιλελληνικὸ μανιφέστο κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης.

Διακεκριμένη θέση στὸ πάνθεο τῶν φιλελλήνων κατέχει καὶ ὁ Γάλλος Κλὼντ Φοριὲλ (Claude Charles Fauriel), ἀκαδημαϊκός, λόγιος καὶ ἱστορικὸς τῆς Λογοτεχνίας, ὁ ὁποῖος δημοσίευσε σὲ δύο τόμους στὸ Παρίσι τὰ ἑλληνικὰ  δημοτικὰ τραγούδια "Chants populaires de la Grèce moderne" (1824-1825), δίνοντας μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο τὴν καλύτερη ἀπάντηση στὶς ἀμφιλεγόμενες θεωρίες τοῦ Αὐστριακοῦ περιηγητῆ Φαλμεράϋερ περὶ τῆς φυλετικῆς καταγωγῆς τῶν Νεοελλήνων. Τέλος, φιλελληνικὰ αἰσθήματα ἔτρεφε καὶ ὁ κλασικὸς Γάλλος συγγραφέας Βίκτωρ Οὐγκὼ (Victor Hugo), ὅπως καὶ ἡ ἐξέχουσα μορφὴ τοῦ Γαλλικοῦ Διαφωτισμοῦ, ὁ Βολταῖρος (Voltaire).
 

Ἀπὸ τοὺς Γερμανοὺς φιλέλληνες ξεχωρίζουν οἱ ρομαντικοὶ ποιητές. Δὲν εἶναι τυχαῖο, ἄλλωστε, τὸ γεγονὸς ὅτι πολλοὶ ἐκπρόσωποι τοῦ ρομαντικοῦ κινήματος στὴν Εὐρώπη ὑπῆρξαν φιλέλληνες. Ὁ ρομαντισμὸς ἐμπνέεται ἀπὸ τὴν ἐπανάσταση καὶ τὰ ἰδεώδη της, πρεσβεύει τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὰ δεσμὰ τῆς λογικῆς καὶ πιστεύει στὴν παντοδυναμία τοῦ συναισθήματος. Τρεῖς, λοιπόν, κορυφαῖοι Γερμανοὶ ποιητὲς ὑπῆρξαν καὶ κορυφαῖοι φιλέλληνες: ὁ Γκαῖτε (Johann Wolfgang Goethe),  ὁ Σίλλερ (Friedrich Von Schiller) καὶ ὁ Χέλντερλιν (Friedrich Hölderlin).

Στὸ Γκαῖτε, ποὺ ἔκανε μόδα τὸν ἀρχαῖο ἑλληνικὸ πολιτισμὸ στὴ Γερμανία, ἀνήκει ἡ περίφημη φράση: «Ὅ,τι εἶναι ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδιὰ γιὰ τὸν ἄνθρωπο, εἶναι καὶ ἡ Ἑλλάδα γιὰ τὴν οἰκουμένη».

Στὸν ἄλλο μεγάλο Γερμανὸ λογοτέχνη καὶ στενὸ φίλο τοῦ Χέλντερλιν, στὸ Σίλλερ, ἀποδίδεται τὸ ἀξιομνημόνευτο ποίημα «Καταραμένε Ἕλληνα» (Verdammter Grieche), τὸ ὁποῖο ὑμνεῖ τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν προσφορά της στὸν παγκόσμιο πολιτισμό:
 

Ἀπὸ τοὺς Ἑλβετοὺς φιλέλληνες ξεχωρίζει ὁ Εϋνάρδος (Jean-Gabriel Eynard), οἰκονομολόγος καὶ τραπεζίτης, ὁ ὁποῖος κατὰ τὴν ἐπανάσταση του '21 διέθεσε τεράστια ποσὰ ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων καὶ παρενέβῃ ἐπανειλημμένα στὴν εὐρωπαϊκὴ διπλωματία ὑπὲρ τῶν ἑλληνικῶν δικαίων.
 

Ὁ Εϋνάρδος στὴ Γενεύη γνωρίζεται μὲ τὸν Ἰωάννη Καποδίστρια, ὁ ὁποῖος εἶναι αὐτὸς ποὺ θὰ τοῦ ἐμφυσήσει τὴν ἀγάπη γιὰ τὸ δοκιμαζόμενο ἔθνος τῶν Ἑλλήνων. Ἔτσι ὁ Εϋνάρδος θὰ ἀναλάβει ἐπικεφαλῆς τοῦ φιλελληνικοῦ κομιτάτου της Γενεύης. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Ἐπανάστασης, ὁ Ἑλβετὸς αὐτὸς φιλέλλην συγκεντρώνει χρήματα γιὰ τὴν ἀγορὰ πολεμοφοδίων καὶ μέσῳ τῶν ὑψηλῶν γνωριμιῶν του προσπαθεῖ νὰ ἐπηρεάσει σημαντικὲς προσωπικότητες τῆς Εὐρώπης γιὰ τὸ δίκαιο τῶν ἑλληνικῶν θέσεων.

Τὸ 1828 καὶ μὲ κεφάλαια τοῦ Εϋνάρδου, τὰ ὁποῖα διαχειριζόταν ὁ ἔμπιστος συνεργάτης του Γεώργιος Σταύρου, ἱδρύεται ἡ Ἐθνικὴ Χρηματιστικὴ Τράπεζα, ποὺ ἐπέζησε μόλις 6 χρόνια. Διάδοχο σχῆμα της ὑπῆρξε ἡ Ἐθνικὴ Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος, ποὺ λειτούργησε το 1842 καὶ σήμερα εἶναι ἡ μεγαλύτερη τράπεζα τῆς χώρας.

Ὁ Εϋνάρδος ὑπῆρξε ἀπὸ τοὺς ἐμπνευστὲς τῆς δημιουργίας της καὶ ἀνακηρύχθηκε ἐπίτιμος πρόεδρός της. Οἱ ὑπηρεσίες του πρὸς τὴ χώρα μας συνεχίστηκαν τὸ 1847, ὅταν ἀντιμετώπισε μὲ σθένος τὶς ὑπερβολικὲς ἀπαιτήσεις τῶν Ἄγγλων τραπεζιτῶν γιὰ τὸ δάνειο τοῦ 1832 πρὸς τὴν Ἑλλάδα. Πλήρωσε, μάλιστα, ὁ ἴδιος ὁ Εϋνάρδος μισὸ ἑκατομμύριο χρυσὰ φράγκα ἀπὸ τὴν τσέπη του γιὰ νὰ τοὺς ἱκανοποιήσει!
 

Ἡ ἑλληνικὴ πολιτεία, σὲ ἀναγνώριση τῆς προσφορᾶς του, ἔχει δώσει τὸ ὄνομά του σὲ ὁδοὺς στὴν Ἀθήνα ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλες ἑλληνικὲς πόλεις, ἐνῶ ἕνα ὑπέροχο νεοκλασσικὸ κτίριο στὸ κέντρο τῆς Ἀθήνας, στὴ συμβολὴ τῶν ὁδῶν Ἁγίου Κωνσταντίνου καὶ Μενάνδρου ἔχει ὀνομαστεῖ «Μέγαρο Εϋνάρδου», ὅπου στεγάζεται σήμερα τὸ Πολιτιστικὸ Κέντρο τοῦ Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἐθνικῆς Τραπέζης.

Ἡ κάθοδος τῶν φιλελλήνων στὴν Ἑλλάδα γιὰ νὰ πολεμήσουν ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων συνέβαλε πολὺ στὸ νὰ γενικευτεῖ τὸ ἐνδιαφέρον τῶν φιλελεύθερων στοιχείων τῆς Εὐρώπης γιὰ τὴν ἑλληνικὴ ὑπόθεση. (Στὸ αὐξανόμενο ρεῦμα τοῦ φιλελληνισμοῦ συνέβαλε καὶ ὁ γενικὸς ἀποτροπιασμὸς τῶν Εὐρωπαίων ἀπὸ τὶς σφαγὲς καὶ τὶς βαρβαρότητες τῶν Ὀθωμανῶν μετὰ τὸ ὁλοκαύτωμα τῆς Χίου, τῶν Ψαρῶν καὶ τῆς Κάσου.) Γάλλοι, Ἄγγλοι κι Ἰταλοὶ τάχθηκαν στὸ πλευρὸ τῆς ἀγωνιζόμενης Ἑλλάδας καὶ ἀρκετοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἔσπευσαν νὰ πολεμήσουν ἡρωικὰ στὸ πλευρὸ τῶν Ἑλλήνων.

Ἀνάμεσά τους, μιὰ ἀπὸ τὶς πρῶτες θέσεις τὴν ἔχει ὁ Γάλλος στρατηγὸς Κάρολος Φαβιέρος (Charles Νicolas Fabvier). Ὁ Φαβιὲ ἔφτασε τὸ 1823 στὴν ἐπαναστατημένη Ἑλλάδα. Ξαναγύρισε ἔπειτα στὴν Ἀγγλία, ὅπου στρατολόγησε νέους φιλέλληνες στρατιωτικοὺς καὶ τὸ 1825 ἀποβιβάστηκε στὸ Ναύπλιο. Τὸ Νοέμβριο τοῦ 1826 μὲ 500 ἄνδρες τοῦ τακτικοῦ στρατοῦ, φορτωμένους μὲ σάκους μπαρούτης, κατόρθωσε νὰ μπεῖ στὴν πολιορκούμενη τότε Ἀκρόπολη. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ παρέτεινε τὴν ἀντίσταση ὡς τὸ Μάϊο τοῦ 1827. Τὸ 1842 ἡ ἑλληνικὴ Ἐθνοσυνέλευση τὸν ἀνακήρυξε ἐπίτιμο Ἕλληνα πολίτη. Τὸ ὄνομα τοῦ Φαβιὲ ἔχει δοθεῖ σὲ δρόμο τῆς Ἀθήνας καὶ θεωρεῖται ἀπὸ τοὺς εἰλικρινεῖς καὶ πιὸ ἀφιλοκερδεῖς Εὐρωπαίους Φιλέλληνες.
 

Στὸν ἀγῶνα τῶν ἐπαναστατημένων Ἑλλήνων γιὰ τὴν ἐλευθερία τους διακρίθηκε καὶ ὁ Ἰταλὸς φιλέλληνας Σαντόρε Σανταρόζα (Annibale Santorre Santarosa). Ὁ Σανταρόζα, πνεῦμα φιλελεύθερο κι ἐπαναστατικό, ἀποβιβάστηκε ἀρχικὰ στὸ Ναύπλιο. Τὰ λόγια του εἶναι συγκινητικά: «Ἀγαπῶ τὴν Ἑλλάδα μὲ μιὰ ἀγάπη ποὺ ἔχει κάτι τὸ ὑπέροχο.

Ὁ ἑλληνικὸς λαός, καλὸς καὶ γενναῖος ποὺ ἔζησε αἰῶνες δουλείας εἶναι δικός μας ἀδελφός. Εἶναι κοινὲς οἱ τύχες τῆς Ἰταλίας καὶ τῆς Ἑλλάδος καὶ ἐπειδὴ δὲν μπορῶ νὰ κάμω τίποτε πιὰ γιὰ τὴν πατρίδα μου, ἔχω ὑποχρέωση νὰ ἀφιερώσω στὴν Ἑλλάδα τὰ λίγα χρόνια καὶ τὶς δυνάμεις ποὺ μοῦ μένουν......». Πολέμησε τοὺς Τούρκους στὸ πλευρὸ τῶν Ἑλλήνων ὡς ἐθελοντὴς καὶ δὲ δίστασε νὰ δώσει ἀκόμη καὶ τὴ ζωή του γιὰ τὴν ἀπελευθέρωσή τους.

Τὸ 1825 πῆγε μὲ τὸν Ἀλέξανδρο Μαυροκορδάτο στὴν Πύλο, κατέλαβε τὸ Νιόκαστρο καὶ λίγο ἀργότερα ἀποβιβάστηκε στὸ νησὶ Σφακτηρία, γιὰ νὰ ἐνισχύσει τὴν ἄμυνά του ἐναντίον τοῦ Ιμπραήμ. Ἐκεῖ, πολεμῶντας ἡρωικά, ἔπεσε μαζὶ μὲ ἄλλους διακεκριμένους Ἕλληνες τὸ 1825 (Ἀναγνωσταρά, Τσαμαδό, Σαχίνη).

Μνημεῖο τοῦ Σανταρόζα ἔχει στηθεῖ στὴ Σφακτηρία, ἐνῶ στὴν Ἀθήνα ἔχει δοθεῖ ὁδὸς στὸ ὄνομά του, στὴν ὁποία στεγαζόταν ἀρχικὰ τὸ Βασιλικὸ Τυπογραφεῖο καὶ Λιθογραφεῖο καὶ στὴ συνέχεια γιὰ πολλὰ χρόνια τὸ Πρωτοδικεῖο Ἀθηνῶν («ἐκεῖνο τὸ ἐρείπιο τῆς ὁδοῦ Σανταρόζα», ὅπως λέει καὶ τὸ τραγούδι).

Ἀπὸ τὴ γηραιὰ Ἀλβιῶνα μᾶς ἔρχονται ἐπίσης δύο μεγάλες μορφὲς φιλελληνισμοῦ, καθεμιὰ στὸν τομέα της. Ὁ πολιτικὸς Γεώργιος Κάνινγκ (George Kanning), Ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν τῆς Ἀγγλίας καὶ μετέπειτα πρωθυπουργός. Καὶ ἀπὸ τὶς δύο αὐτὲς θέσεις ὁ Βρετανὸς πολιτικὸς θὰ συνδράμει ἀποφασιστικὰ τὴ χώρα μας. Εἰδικότερα, ἡ πορεία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης ὅσον ἀφορᾷ στὸ διπλωματικὸ πεδίο, ἀλλάζει ριζικὰ ὅταν ἀναλαμβάνει ὁ Κάνιγκ Ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν, ἀφοῦ  ὑποστήριξε σθεναρὰ τὸν ἀγῶνα τῶν Ἑλλήνων. Τὴν ἀνεξαρτησία τῆς Ἑλλάδας προώθησε ὁ Κάνινγκ καὶ ὡς Πρωθυπουργὸς τῆς Μεγάλης Βρετανίας.
 

Ἀναμφισβήτητα, ὅμως, κεντρικὴ μορφὴ τοῦ φιλελληνισμοῦ ἐπικρατεῖ στὴ συνείδηση ὅλων μας ὁ λόρδος Βύρων (George Gordon Byron), γεννημένος στὸ Λονδῖνο τὸ 1788 καὶ θανῶν στὸ Μεσολόγγι τὸ 1824. Πρόκειται γιὰ ἕναν κορυφαῖο Ἄγγλο ποιητῆ κι ἔνθερμο φιλέλληνα. Ὁ λόρδος Βύρων ἦταν πνεῦμα ἀνήσυχο, ψυχὴ ρομαντικὴ κι ἐνθουσιώδης. Ταξίδεψε στὴν Ἑλλάδα, ἀρχικὰ στὴν Ἤπειρο (ὅπου ἔγινε δεκτὸς ἀπὸ τὸν Ἀλὴ Πασᾶ), στὴν Πάτρα, στοὺς Δελφούς, στὴν Ἀθήνα (φιλοξενούμενος τῆς Θεοδώρας Μακρή, κόρης ὑποπρόξενου τῆς Ἀγγλίας), στὴν Σμύρνη, στὴν Ἔφεσο, τὴν Τροία καὶ τὴν Κωνσταντινούπολη. Οἱ ἐπισκέψεις αὐτὲς ἐπηρέασαν καταλυτικὰ τὴ ζωὴ καὶ τὴν ποίησή του.

Στὴ διάσημή του σύνθεση, στὸ «Δὸν Ζουάν», ὁ Βύρων ἐκφράζει τὸν πόνο του γιὰ τὴ σκλαβιὰ τῆς Ἑλλάδας. Τὸ 1811 στὴν Ἀθήνα, κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ πρώτου ταξιδιοῦ τοῦ 23χρονου ποιητῆ στὴν Ἑλλάδα, ἕνα ἀττικὸ δειλινὸ ὁ Μπάϋρον, ὅπως θὰ ἔκανε καὶ κάθε ξένος περιηγητὴς στὸν τόπο μας, ἀνέβηκε προσκυνητὴς στὸν ἱερὸ βράχο γιὰ νὰ θαυμάσει τὸ ἀρχαῖο κάλλος, ἀλλὰ ἔφριξε ἀπὸ ἀγανάκτηση καὶ περιέπεσε σὲ θλίψη, ὅταν ἀντίκρισε κατεστραμμένο καὶ λεηλατημένο τὸ ναὸ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ τὴν Καρυάτιδα νὰ λείπει ἀπὸ τὴ θέση της. Ἦταν νωπὴ ἀκόμα ἡ ἱεροσυλία ποὺ εἶχε διαπράξει ὁ Σκωτσέζος λόρδος Ἔλγκιν.

Τὸ ξέσπασμα τῆς «ἱερῆς ἀγανάκτησης» τοῦ Λονδρέζου Βύρωνα διοχετεύεται στὸ μνημειῶδες ποίημά του «Ἡ Κατάρα τῆς Ἀθηνᾶς» (The Curse of Minerva). Ἐκεῖ διαμαρτύρεται γιὰ τὴν ἁρπαγὴ τῶν ἐλγίνειων μαρμάρων ἀπὸ τὴν Ἀκρόπολη, μέσα ἀπὸ τὸ ὅραμα-ὀπτασία τῆς Ἀθηνᾶς Παλλάδας, ἡ ὁποία ἐμφανίζεται στὸν ποιητὴ καὶ καταγγέλλει τὴ γύμνωση τοῦ ναοῦ της ἀπὸ τὸν ὁμοεθνῆ του Έλγκιν:
Ἄν κι ἀπὸ τοὺς ἀθανάτους τὰ λαμπρότερα εἶχε νιᾶτα,/δακρυσμένη εἶναι τώρα ἡ θεὰ ἡ γαλανομάτα.[....]/«Ὦ θνητέ, - ἔτσι μοῦ εἶπε - τῆς ντροπῆς σου αὐτὸ τὸ χρῶμα/Βρετανός μοῦ λέει νά ᾿σαί, ὄνομα ἀνδρείου ἀκόμα/μέχρι χτὲς λαοῦ, ἐλευθέρου, μὲ ὡραία πεπρωμένα,/τώρα περιφρονημένου, καὶ ἰδίως ἀπὸ μένα./Ἡ Παλλάδα πρῶτος θά ᾿ναι τῆς πατρίδας σου εχθρός./Tὴν αἰτία θὲς νὰ μάθεις; Κοίτα γύρω σου κι ἐμπρός./Ἔχω δεῖ πολλοὺς πολέμους κι ἐρημώσεις νὰ πληθαίνουν/κι ἄλλες τόσες τυραννίες νὰ ἀνεβοκατεβαίνουν./Ἀπ᾿ τοῦ Τούρκου τὴ μανία γλύτωσα καὶ τοῦ Βανδάλου,/μὰ ἡ χώρα σου ἕναν κλέφτη μου ᾿χει στείλει πιὸ μεγάλο./Κοίτα, ἄδειος ὁ ναός μου, κατοικία ρημαγμένη,/καὶ στοχάσου τί μιζέρια εἶναι γύρω ἁπλωμένη....
 

Στὴν Πίζα, στὸ σπίτι τοῦ φίλου του ποιητῆ Σέλλευ, ὁ Βύρων γνωρίζει τὸν Ἀλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Αὐτὸ ἀποτελεῖ τὸ ἔναυσμα γιὰ τὴν ἐνεργὴ ἐμπλοκή του στὸν ἑλληνικὸ ἀγῶνα. Ὡς μέλος τοῦ φιλελληνικοῦ κομιτάτου του Λονδίνου, φρόντισε νὰ συγκεντρώσει χρήματα, κατάρτισε ὀρειβατικὸ πυροβολικὸ καὶ ὑγειονομικὴ ὑπηρεσία. Καὶ γιὰ  ἀνταποκριθεῖ περισσότερο στὴν ἀποστολή του πούλησε τὰ ἄλογα, τὰ ἔπιπλα, τὰ βιβλία καὶ τὴ θαλαμηγό του.

Στὶς 4 Ἰανουαρίου 1824 ὁ Βύρωνας ἀποβιβάστηκε στὸ Μεσολόγγι μαζὶ μὲ τὸ φίλο του φιλέλληνα Μπρούνο, ὅπου τοὺς ἔγινε ἀποθεωτικὴ ὑποδοχή. Ἐκεῖ προσπάθησε νὰ συγκροτήσει σῶμα ἀπὸ 3.000 καλὰ γυμνασμένους στρατιῶτες καὶ νὰ πείσει τοὺς ὁπλαρχηγοὺς νὰ παραμερίσουν τὰ προσωπικά τους γιὰ χάρη τῆς πατρίδας τους. Ἡ σκληρὴ ζωὴ τοῦ στρατοπέδου, ὅμως, τὸ ὑγρὸ κλίμα καὶ οἱ πολυήμερες βροχὲς κλόνισαν σοβαρὰ τὴν ὑγεία τοῦ τριανταεξάχρονου τότε λόρδου Βύρωνα. Στὶς 7 Ἀπριλίου ἔπεσε ἄρρωστος μὲ ὑψηλὸ πυρετὸ καὶ στὶς 19, τὴν ἑπομένη τοῦ Πάσχα, πέθανε.

Στὶς τελευταῖες του στιγμὲς πρόφερε δύο ὀνόματα: τῆς κόρης του Ἄννας καὶ τῆς Ἑλλάδας! Ὁ θάνατός του -ποὺ εἶχε διεθνῆ ἀπήχηση- βύθισε σὲ πένθος τὸν Ἑλληνισμὸ κι ἐνέπνευσε στὸν ἐθνικό μας ποιητὴ Διονύσιο Σολωμὸ τὶς 166 στροφὲς τῆς ὠδῆς «Εἰς τὸν θάνατον τοῦ Λόρδου Μπάϋρον».
Λευτεριὰ γιὰ λίγο πάψε/Νὰ χτυπᾷς μὲ τὸ σπαθί./Τώρα σίμωσε καὶ κλάψε/Εἰς τοῦ Μπάϋρον τὸ κορμί.
 

Ὁ θάνατος τοῦ Μπάϋρον ἐνέπνευσε στὸν ἐπίσης Ἑπτανήσιο Ἀνδρέα Κάλβο τὴν ὠδὴ «Ἡ Βρετανικὴ Μοῦσα»:
Ὦ Βύρων·  ὦ θεσπέσιον/Πνεῦμα τῶν Βρετανιδών,/Τέκνον μουσῶν καὶ φίλε/ἄμοιρε τῆς Ἑλλάδος/καλλιστεφάνου. [....]
 

Σηκώσου ὦ Βύρων....φίλε/σηκώσου....λάβε, ὦ μέγα,/λάβε τὸ δῶρον, ὕμνησον/τοῦ σταυροῦ τοὺς θριάμβους/καὶ τῆς Ἑλλάδος.

Ἡ μνήμη τοῦ Λόρδου Βύρωνα μένει πάντοτε ζωντανὴ στὸν ἑλληνικὸ λαό, ὁ ὁποῖος ἐκτιμᾷ τὴ θυσία του καὶ τὴν ἀνυπολόγιστη προσφορά του στὸ ἑλληνικὸ ἔθνος. Ὁλόσωμα ἀγάλματά του ἔχουν στηθεῖ στὸ Μεσολόγγι (Ἡρῶο) καὶ στὴν Ἀθήνα, ἡ γνωστὴ σὲ ὅλους γλυπτικὴ σύνθεση «Ἡ Ἑλλὰς στὸ Βύρωνα», ἡ ὁποία κοσμεῖ σήμερα τὸν κῆπο τοῦ Ζαππείου.
Στοὺς φιλέλληνες πρέπει νὰ προστεθοῦν καὶ οἱ χιλιάδες Εὐρωπαῖοι κι Ἀμερικανοὶ ποὺ διέθεσαν σημαντικὰ ποσὰ στὸν ἀπελευθερωτικὸ ἀγῶνα τοῦ 1821. 

Ἀνάμεσά τους διακρίνεται ἡ Δούκισσα τῆς Πλακεντίας (Sophie de Marbois), Γαλλίδα ἀριστοκράτισσα γεννημένη στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες. Ἡ δούκισσα τῆς Πλακεντίας ἀγάπησε τόσο πολὺ τὴν Ἑλλάδα ποὺ ἔμεινε μαζὶ μὲ τὴν κόρη της καὶ πέθανε σε αὐτήν, στὴν Ἀθήνα, προσφέροντας τεράστια χρηματικὰ ποσὰ γιὰ τὶς ἀνάγκες τῆς ἐκπαίδευσης, ἱδρύοντας σχολεῖο θηλέων πρῶτα στὴν Αἴγινα καὶ μετὰ στὸ Ναύπλιο καὶ διαθέτοντας σημαντικὰ ποσὰ γιὰ φιλανθρωπικὰ ἔργα. Ἰδιαίτερα βοήθησε τοὺς χωρικοὺς τῆς Πεντέλης, ὅπου εἶχε ἀγοράσει κτήματα. Ἡ πολιτεία σὲ ἀνάμνηση τῆς προσφορᾶς τῆς ἔχει ονοματοθετήσει μία κεντρικὴ λεωφόρο κι ἕνα σταθμὸ τοῦ μετρὸ στὴν Ἀθήνα «Δουκίσσης Πλακεντίας».
 

Πέρα ὅμως ἀπὸ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821, τὸ ρεῦμα τοῦ φιλελληνισμοῦ συνεχίστηκε καὶ ἀργότερα, στὰ πρῶτα βήματα τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους καὶ στὸν ἀγῶνα του γιὰ τὶς ἀλύτρωτες περιοχές. Γιὰ παράδειγμα, στὴν ἐπανάσταση γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Θεσσαλίας τὸ 1878 κατέφθασε στὸ Πήλιο ὡς ἀπεσταλμένος τῶν «Τάϊμς» τοῦ Λονδίνου ὁ ἔνθερμος φιλέλληνας Κάρολος Ὄγλ (Charles Ogl), γιὰ νὰ καλύψει τὰ γεγονότα.

Ὁ Ὄγλ βρῆκε τραγικὸ θάνατο στὴν αἱματηρὴ μάχη τῆς Μακρινίτσας: τὸ πτῶμα του βρέθηκε σφαγμένο καὶ ἀκέφαλο, γεγονὸς ποὺ συγκλόνισε τὴν κοινὴ γνώμη στὴν Ἀθήνα καὶ τὶς ξένες δυνάμεις. Σήμερα στὴν πόλη τοῦ Βόλου ὑπάρχει κεντρικὴ ὁδὸς μὲ τὸ ὄνομά του.
Ἀλλὰ καὶ λίγο ἀργότερα, στὸν πόλεμο τοῦ 1897 μεταξὺ Ἑλλάδος καὶ Τουρκίας, πολέμησαν φιλέλληνες, στὸ σύνολο 134, κυρίως Γερμανοὶ καὶ Πολωνοί, ποὺ ἀποτελοῦσαν τὴ «Φιλελληνικὴ Λεγεῶνα». Παράλληλα, στὸν ἴδιο πόλεμο εἶχαν πολεμήσει καὶ 70 Ἰταλοί, ὅπως καὶ ἡ φάλαγγα τῶν Γαριβαλδινῶν.

Ἡ χώρα μας, τιμῶντας τὴ μνήμη ὅλων αὐτῶν τῶν φιλελλήνων, ἐπώνυμων κι ἀνώνυμων, καὶ ἀναγνωρίζοντας τὴν ἀνεκτίμητη προσφορά τους, ὀνόμασε κεντρικὸ δρόμο τῆς Ἀθήνας καὶ ἄλλων πόλεων «ὁδὸ Φιλελλήνων».

Τὸ κίνημα αὐτὸ τοῦ φιλελληνισμοῦ καὶ ἡ καθοριστικὴ συμβολή του στὴν ἱστορία τῆς νεότερης Ἑλλάδας ἀποτελεῖ ἕνα φωτεινὸ παράδειγμα τῆς διεθνοῦς ἀλληλεγγύης μεταξὺ τῶν κρατῶν. Ἄς μὴν ξεχνοῦμε ὅτι ἀποφασιστικῆς σημασίας γιὰ τὴν ἔκβαση τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης ὑπῆρξε ἡ ἐπέμβαση τῶν τριῶν Μεγάλων Δυνάμεων στὸ Ναυαρῖνο τὸ 1827. Ἄς μὴ λησμονοῦμε, ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, ὅτι Ἕλληνες στρατιῶτες κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ Β' Παγκοσμίου Πολέμου ἀγωνίστηκαν ἡρωικὰ μέσα ἀπὸ τὶς Ἑλληνικὲς Ταξιαρχίες στὸ πλευρὸ τῶν συμμάχων ἐναντίον τῆς Ναζιστικῆς Γερμανίας τόσο στὸ Ρίμινι τῆς Ἰταλίας ὅσο καὶ στὸ Ἐλ Αλαμέϊν τῆς Ἀφρικῆς.
 

Οἱ λαοί, λοιπόν, πρέπει νὰ ζοῦν συναδελφωμένοι καὶ ἀρωγοὶ ὁ ἕνας πρὸς τὸν ἄλλο. Ἡ χώρα μας αὐτὸ τὸ γνωρίζει καλά. Κι ἔχει ἀποδείξει -ὡς γενέτειρα τοῦ ἀρχαίου ἱεροῦ θεσμοῦ τῆς φιλοξενίας καὶ τοῦ ἱεροῦ θεσμοῦ τῆς ἱκεσίας- τόσο στὸ παρελθὸν ὅσο καὶ στὸ παρὸν τὰ βαθιὰ αἰσθήματα ἀλληλεγγύης τοῦ λαοῦ της στοὺς ὀλίγους πραγματικοὺς συμμάχους καὶ φίλους της, ἀλλὰ ὄχι στοὺς πλείστους ἐπίδοξους ὀλετῆρες της, ἔνθεν καὶ ἐκεῖθεν....
 

«Ὁ κόσμος εἶναι ἡ Ἑλλάδα, ποὺ διαστέλλεται. Ἡ Ἑλλάδα εἶναι ὁ κόσμος ποὺ συστέλλεται.» Βίκτωρ Ουγκώ, 1802-1885, Γάλλος συγγραφέας

Ἀφυπνισθεῖτε ἀδελφοὶ ΕΛΛΗΝΕΣ ...Ἡ Ἑλλάδα εἶναι ἡ πατρίδα τῆς ψυχῆς μας...

Ἐπιμέλεια κειμένου ἀπὸ Ἀντώνη Αντωνά - Συγγραφέα ἀπὸ Ἑλληνικὴ Κύπρο. (Ἀναδημοσιεύσεις μὲ πρόσθετα σχόλια καὶ πληροφορίες καὶ ἀποσπάσματα ἀπὸ ἱστορικὰ βιβλία τοῦ ἰδίου.) www.ledrastory.com

«Πᾶνος»