Γιάννης Κατσέας: Βαγονέτο – Ταξίδι στο κέντρο της γης

Φωτογραφίες: Γιάννης Κατσέας

Κείμενο ἀπὸ ΕΔΩ καὶ ΕΔΩ

______________________________________ 

 

Μετά από 25 χρόνια «σιωπής», το 1998 η στοά θα ζωντανέψει ξανά.  

 

Αυτή τη φορά όχι ως πραγματικό μεταλλείο αλλά ως εκπαιδευτικό πάρκο. 

Η εταιρεία που ανέδειξε τον βωξίτη της περιοχής αναλαμβάνει το έργο της μετασκευής της. 

 

Σκοπός είναι να αναδείξει την ιστορία του βωξίτη και να αποτίσει φόρο τιμής στους μεταλλωρύχους της Φωκίδας.

 

Το 2003 οι εργασίες ολοκληρώνονται και γεννιέται το πρώτο θεματικό Πάρκο για μεταλλωρύχους στην Ελλάδα.  

 

 

Το βαγονέτο, το τρενάκι που χρησιμοποιούσαν, δηλαδή, οι μεταλλωρύχοι για τη μεταφορά βωξίτη μεταφέρει τους επισκέπτες στη στοά 850.  

 

Τους προσφέρει έτσι μια μοναδική εμπειρία για τα ελληνικά δεδομένα. Σου δίνει, μάλιστα, την ευκαιρία να συμμετέχεις στη προσομοίωση της διαδικασίας εξαγωγής του βωξίτη. 

 

Πρόκειται για ένα υπερσύγχρονο Πάρκο καθώς στην πραγματικότητα σε μεταφέρει σε ένα περιβάλλον αληθινών συνθηκών.  

 

Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης θα ακούσεις τους εικονικούς μεταλλωρύχους να μιλάνε για την δουλειά τους.

 

 

 

Θα τους δεις επίσης να… δουλεύουν δίπλα σου σε μια εικονική πραγματικότητα. Όλα αυτά έχουν δημιουργηθεί σταδιακά και με πολύ κόπο από τους υπεύθυνους του Μεταλλευτικού Πάρκου Φωκίδας.

 

1967: Μία από τις στοές που διανοίγεται για την υπόγεια εκμετάλλευση του βωξίτη είναι η στοά 850, αριθμός που, κατά τη μεταλλευτική πρακτική, υποδηλώνει το υψόμετρό της από την επιφάνεια της θάλασσας. Βρίσκεται στην περιοχή της Γκιώνας.

1972: Σταματά η λειτουργία της στοάς 850, καθώς το συγκεκριμένο κοίτασμα βωξίτη «εξοφλείται», στη μεταλλευτική ιδιόλεκτο, δηλαδή εξαντλείται, και η στοά κλείνει.

1998: Η εταιρεία που ανέδειξε τον βωξίτη της περιοχής αναλαμβάνει το έργο της μετασκευής της ανενεργής για περισσότερο από μία εικοσιπενταετία στοάς, σε επισκέψιμο τουριστικό και εκπαιδευτικό προορισμό, επιθυμώντας να αναδείξει τόσο την ιστορία του βωξίτη όσο και να αποτίσει φόρο τιμής στους μεταλλωρύχους της Φωκίδας.

2003: Τον Σεπτέμβριο ανοίγει τις πύλες του στο κοινό το «Vagonetto-Μεταλλευτικό Πάρκο Φωκίδας», αφού έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες μετασκευής και έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Το τρενάκι που χρησιμοποιούσαν οι μεταλλωρύχοι για τη μεταφορά του βωξίτη γίνεται το μεταφορικό μέσο των επισκεπτών στον τόπο εκκίνησης της περιπατητικής διαδρομής τους στην ιστορία του βωξίτη.

2008: Εγκαινιάζεται το ψηφιακό σύστημα ξενάγησης σε έξι γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά) κατά το πρότυπο Μουσείων όπως του Λούβρου, του Βατικανού και του Μητροπολιτικού της Νέας Υόρκης. Το έργο συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) και την Ελλάδα.

2009:Εγκαινιάζεται η νέα Διαδραστική Πτέρυγα Ψηφιακής Τεχνολογίας που αποτελείται από τρεις νέες αίθουσες που αξιοποιούν την ψυχαγωγική διάσταση της ψηφιακής τεχνολογίας μαζί με την παιδαγωγική. Η ξενάγηση είναι και εδώ διαθέσιμη σε έξι γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά) και το έργο συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης) και την Ελλάδα.

 

Ιστορία του Βωξίτη

1924: Οι πρώτες μεταλλευτικές έρευνες στην περιοχή Οίτης -Γκιώνας- Παρνασσού φέρνουν στο φως τα πρώτα κοιτάσματα «πτωχού σιδηρομεταλλεύματος».

1927: Τα κοιτάσματα αυτά αναγνωρίζονται επίσημα ως βωξίτης.

1933-4: Ιδρύεται η ΑΕΜ Βωξίται Παρνασσού για την εκμετάλλευση του βωξίτη από τους Ευριπίδη Μαυρομμάτη και τους αδελφούς Ηλία και Γιώργο Ηλιόπουλο, στην οποία, πέντε χρόνια μετά, προσχωρεί και ο τρίτος αδελφός, Αθανάσιος Ηλιόπουλος.

1935: Πρώτο συμβόλαιο συνεργασίας της εταιρείας με την γαλλική Lafarge, προβλέπει την πώληση του ελληνικού βωξίτη για την παραγωγή αλουμινούχων τσιμέντων.

1936: Υπογράφονται συμβόλαια συνεργασίας για την πώληση του ελληνικού βωξίτη σε βρετανικές, σκανδιναβικές και ελβετικές επιχειρήσεις.

1938: Η παραγωγή βωξίτη στα μεταλλεία Παρνασσού-Γκιώνας φτάνει από 10.000 τους 180.000 τόνους μέσα σε μια χρονιά. Κατασκευάζεται σύστημα εναέριας μεταφοράς του βωξίτη μήκους 15 χλμ. από τα μεταλλεία στο λιμάνι της Ιτέας, για φόρτωση σε πλοία.

1941: Οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής εξαναγκάζουν την ΑΕΜ Βωξίται Παρνασσού σε πώληση των μεταλλείων της στη γερμανική Hansa Leichtmetall Aktien Gesellschaft.

1950: Με τη λήξη της γερμανικής κατοχής, η εταιρεία απαιτεί την ανάκτηση των μεταλλείων της, που έχουν περάσει στο Δημόσιο ως «λεία πολέμου».

1952: Κατόπιν συμβιβασμού, το ελληνικό δημόσιο εκμισθώνει στην εταιρεία τα πρώην δικά της μεταλλεία, και ξεκινά ουσιαστικά η πρώτη επαναλειτουργία τους μεταπολεμικά.

1963: Υπογραφή 30ετούς συμβολαίου της Βωξίται Παρνασσού για προμήθεια βωξίτη στο νέο εργοστάσιο της Αλουμίνιον της Ελλάδος (Pechiney).

1967: Μετατόπιση του κέντρου βάρους των βωξιτικών αποθεμάτων από τον Παρνασσό στη Γκιώνα υπαγορεύουν τη μεταφορά του επιχειρηματικού κέντρου της εταιρείας από τα Τοπόλια στο 51ο χλμ. Ε.Ο. Λαμίας-Άμφισσας.

«Πᾶνος»