Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ Γ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΑΤΘΑΙΟΥ
(Ἐκφωνήθηκε τὸν καιρὸ τοῦ θερισμοῦ, ὅπου γίνεται λόγος καὶ γιὰ πνευματικὸ θέρος)
Ὁ ποιητὴς τῶν ὅλων καὶ Δεσπότης, ποὺ ἐποίησε τὰ πάντα ἀπὸ τὰ μὴ ὄντα λόγῳ ἀγαθότητος, μετὰ ἀπὸ ὅλα, κατὰ τὴν περίσσεια τῆς δυνάμεώς Του καὶ τὸν ἄφραστο καὶ ἀκατάληπτο πλοῦτο τῆς σοφίας καὶ χρηστότητάς Του, κατασκεύασε τὸν ἄνθρωπο μὲ ἕναν παράδοξο τρόπο, ἀφοῦ συνάθροισε σὲ ἕνα πλάσμα, καὶ μάλιστα μικρό, καὶ θὰ λέγαμε ἀφοῦ συγκεφαλαίωσε ὁλόκληρη τὴν κτίση. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τὸν δημιούργησε τελευταῖο, νὰ μετέχει καὶ τῶν δύο κόσμων καὶ νὰ στολίζει καὶ τοὺς δύο κόσμους, δηλαδὴ τὸν ὁρατὸ αὐτὸν καὶ τὸν ἀόρατο. Πραγματικὰ συνῆψε σὲ αὐτὸν μὲ ἄρρητο τρόπο νοῦ καὶ αἴσθηση, χρησιμοποιῶντας σὰν μέσους γνησιότατους συνδέσμους φαντασία καὶ δόξα καὶ διάνοια· καὶ ἔτσι κατασκεύασε τὸ ἴδιο ζῶο νοερὸ καὶ ὁρώμενο, ὅπως καὶ τὸν ἀεικίνητο οὐρανὸ συνῆψε μὲ τὴν ἀκίνητη γῆ διὰ τῶν ἐνδιαμέσων καὶ ἔκαμε τὸν ἴδιο κόσμο συγχρόνως πάντοτε σταθερὸ καὶ κινούμενο. Ὅπως δηλαδὴ κατὰ τὸν τρόπο τῆς κατασκευῆς ὁ ἄνθρωπος καὶ ὁ κόσμος εἶναι ἑνὸς τεχνίτη, ἔτσι ἔχουν πολλὴ συγγένεια μεταξύ τους· ὑπερέχουν δὲ ἀλλήλων ὁ ἕνας μὲ τὸ μέγεθος, ὁ ἄλλος μὲ τὴ σύνεση. Καὶ εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἐνθησαυρισμένος στὸν κόσμο σὰν κάποιο πολύτιμο πρᾶγμα σὲ μεγαλοπρεπῆ οἰκία, κατὰ πολὺ πολυτιμότερο ἀπὸ τὸ περιέχον, σὰν κάποια βασιλικὴ σκευὴ σὲ ἀνάκτορα, ποικίλη καὶ πολυτίμητη· διότι τὰ μὲν ἀνάκτορα εἶναι κατασκευασμένα ἀπὸ ὀγκώδεις λίθους ἀλλὰ εὐκολοεύρετους καὶ ἀπὸ τοὺς τυχαίους, ἡ δὲ σκευὴ εἶναι κατασκευασμένη ἀπὸ μικροὺς λίθους, ἀλλὰ δυσπόριστους καὶ πολύτιμους.
Πόσο ἀνώτερος τοῦ οὐρανοῦ εἶναι ὁ ἀνθρώπινος νοῦς, ὁ ὁποῖος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καὶ γνωρίζει τὸν Θεό, καὶ μόνο αὐτὸς ἀπὸ τὰ ἐγκόσμια μπορεῖ νὰ γίνει Θεός, ἂν θέλει, συνανυψώνοντας τὸ σῶμα τῆς ταπεινώσεως; Πόσο διαφέρει ἀπό τὴ γῆ ἡ ἀνθρώπινη αἴσθηση, ἡ ὁποία ὄχι μόνο ἀντιλαμβάνεται τὰ μέτρα καὶ τίς ποικίλες ποιότητες αὐτῆς, ἀλλὰ ἤδη διάφορες κινήσεις καὶ ἔμαθε πολύσχημες καὶ ἴσως πολυσήμαντες συνόδους καὶ διαστάσεις ἄστρων καὶ ἀστέρων καὶ ἔτσι χάρισε τὴν ἀρχὴ στὶς λογικὲς ἐπιστῆμες; Καὶ τὰ μεταξὺ οὐρανοῦ καὶ γῆς δὲ εἶναι κατώτερα ἀπό τὰ στὸ μεθόριο νοῦ καὶ αἰσθήσεως κατὰ τὴν ἀξία· εἶναι τὰ ἴδια κατὰ τὴν ἀρχὴ τῆς ἀναλογίας, ἀλλὰ διαφέρουν πολὺ κατὰ τοὺς περιέχοντας ὄγκους.
Διότι ὁ Θεὸς στόλισε τὴ φύση μας κατὰ τέτοιο τρόπο, γιὰ νὰ γίνει περιβολὴ δική Του· ἐπειδὴ ἐπρόκειτο νὰ τὴν ἐνδυθεῖ ἀπὸ παρθενικὰ αἵματα καὶ νὰ τὴ μετασκευάσει πρὸς τὰ ἀνώτερα καὶ νὰ τὴν τοποθετήσει ἄνω, ὑπεράνω κάθε ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας καὶ κάθε ὀνόματος ἀναφερομένου, εἴτε στὸν παρόντα αἰῶνα εἴτε στὸν μέλλοντα. Τοῦτο λοιπὸν προρρυθμίζοντας μὲ σοφὸ καὶ φιλάνθρωπο τρόπο μαζὶ τίμησε τὴ φύση μας μὲ πολλές, μᾶλλον δὲ μὲ παντοειδεῖς χάριτες. Ἐπειδὴ λοιπόν μᾶς ἔδωσε καὶ διπλές, μᾶλλον δὲ καὶ πολλαπλὲς γνωστικὲς δυνάμεις, χαρίζοντας νοῦ καὶ αἴσθηση, καὶ τὰ ἐνδιάμεσα σὲ αὐτά, γι᾿ αὐτὸ καὶ τὰ ἀντικείμενα ποὺ πρόκεινται ἐνώπιόν μας γιὰ γνώση καὶ πράξη τὰ ἔκαμε διπλὸ καὶ πολλαπλὸ τὸ καθένα.
Εἶναι λοιπὸν τώρα ἡ ἐποχὴ τοῦ θερισμοῦ καί σὲ μᾶς δὲν ὑπάρχει θερισμός· διότι δὲν ὑπάρχει σὲ μᾶς μόνο αἰσθητό, ἀλλὰ καὶ λογικὸ καὶ πνευματικὸ θέρος. Καὶ τοῦ καθενὸς θερισμοῦ καιρὸς εἶναι ὅλος ὁ κύκλος τοῦ ἔτους. Τώρα λοιπόν, ἐπειδὴ βρισκόμαστε μέσα στὸν ἱερὸ περίβολο, ἀνακύπτοντας λίγο ἀπὸ ἐκεῖ, ἂς ἀναθέσουμε σὲ Αὐτὸν τίς ἐλπίδες, καὶ μεταθέτοντας ἄνω τὸν νοῦ μας, ἂς ἀναλογιστοῦμε τὸ λογικὸ καὶ πνευματικὸ θέρος. Περὶ αὐτῶν θὰ ποῦμε καὶ ἐμεῖς τώρα λίγα πρὸς τὴν ἀγάπη σας, παρέχοντάς σας καὶ ἀπὸ αὐτὸ ἀφορμὴ γιὰ σωτηρία.
Πραγματικὰ ἐγὼ σὲ κάθε πέρασμα ἔτους, ὅταν ἔρχεται αὐτὴ ἡ ἐποχή, βλέποντας τοὺς περισσότερους νὰ ξεχύνονται ἔξω ἀπὸ τὸ ἄστυ καὶ νὰ κοπιάζουν γιὰ τὸ θερισμὸ καὶ γιὰ τὴ συλλογὴ καὶ συγκομιδὴ τῶν καρπῶν, κάνω μέσα μου τοὺς ἑξῆς λογισμούς· ἐπειδὴ ὑπάρχει καὶ θέρος ἀνθρώπων, ποὺ τοὺς ἀποκόπτει ἀπὸ τὸν παρόντα πρόσκαιρο καὶ ρέοντα βίο καὶ τοὺς μετάγει σὲ ἄλλον μέλλοντα καὶ μόνιμο βίο, ἄραγε ποιός ποὺ θερίζει τὰ ἄψυχα στάχυα ἢ μισθώνει ἄλλους νὰ τὰ θερίσουν, ποὺ ἐκλέγει τοὺς καρποὺς ἢ τοὺς ἀγοράζει ἀπὸ τοὺς ἐκλέγοντας καὶ τοὺς συνάγει σὲ ἀποθήκη, ἐνθυμεῖται τὸν θερισμὸ αὐτὸν ποὺ πρόκειται νὰ τὸν καταλάβει καὶ φροντίζει νὰ παρουσιαστεῖ στὸν καιρὸ ἀγαπητὸς στὸν Γεωργὸ τῶν ψυχῶν καὶ ἄξιος τῶν ἀποθηκῶν καὶ μονῶν Αὐτοῦ στοὺς οὐρανούς; Ἢ μήπως ὁ καθένας εἶναι ἐντελῶς σκυμμένος πρός τὴ γῆ, ἔχοντας τὸν λογισμό, ὅπως ἔχουν τὸ σῶμα οἱ σκαφτιάδες, ὄχι ἀνυψωμένο καὶ ἀνασηκωμένο ἀπὸ τὰ γήινα;
Ἀλλὰ ἂν συμβαίνει αὐτό, δὲν διαφέρομε σὲ τίποτε ἀπὸ τοὺς ἐθνικούς· διότι ἐκείνων εἶναι γνώρισμα νὰ ἀσχολοῦνται στὶς ἐπίγειες φροντίδες μὲ ὅλη τὴ δύναμη ψυχῆς καὶ σώματος· διότι δὲν ὑπολογίζουν καθόλου τὰ μέλλοντα, οὔτε ἔχουν πάντως πίστη ἢ ἔννοια γιὰ τὰ οὐράνια. Ἔτσι, σύμφωνα μὲ αὐτὸ ποὺ ἔχει παραδοθεῖ ἀπὸ τὴ Γραφή, ὅλος ὁ βίος τοῦ ἀσεβοῦς ξοδεύεται στὶς φροντίδες ὅσων βρίσκονται κάτω καὶ φθείρονται [Ἰὼβ 15,20: «Πᾶς ὁ βίος ἀσεβοῦς ἐν φροντίδι, ἔτη δὲ ἀριθμητὰ δεδομένα δυνάστῃ (:ὅλος ὁ βίος τοῦ ἀσεβοῦς τελεῖ ὑπὸ βασανιστικὴ φροντίδα καὶ ταραχή· στὸν δυνάστη δὲ καὶ τύραννο ἔχουν δοθεῖ μετρημένα τὰ ἔτη τῆς τυραννικῆς ἰσχύος του)»]· γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστὸς ἀφοῦ εἶπε πρὸς ἐμᾶς στὰ εὐαγγέλια: «Μὴ μεριμνᾶτε τῇ ψυχῇ ὑμῶν τί φάγητε καὶ τί πίητε, μηδὲ τῷ σώματι ὑμῶν τί ἐνδύσησθε (:Μὴν καταληφθεῖτε ποτὲ ἀπὸ ἀγωνιώδη φροντίδα λέγοντας: "Τί θὰ φᾶμε", ἢ "Τί θὰ πιοῦμε", ἢ "Μὲ ποιό ἔνδυμα θὰ ντυθοῦμε;")», πρόσθεσε, «πάντα γὰρ ταῦτα τὰ ἔθνη ἐπιζητεῖ (:διότι οἱ ἐθνικοὶ καὶ εἰδωλολάτρες, οἱ ὁποῖοι ἀγνοοῦν ἐντελῶς τὰ οὐράνια ἀγαθὰ ποὺ ἔχουν ἀσυγκρίτως ἀνώτερη ἀξία, ζητοῦν ὅλα αὐτὰ τὰ μάταια καὶ φθαρτὰ ὡς τὰ μόνα σοβαρὰ καὶ ἀπαραίτητα)» [Ματθ. 6,32]. Δὲν μᾶς ἀπομακρύνει λοιπὸν ἀπὸ τὴν ἐργασία, ἀλλὰ ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴ μέριμνα, μεταθέτοντας τὴν ἐλπίδα πρὸς τὸν Θεό, ὥστε οὔτε ἀνέλπιδα νὰ ἔχομε τὴν ἐργασία, οὔτε νὰ ἀναθέτουμε σὲ αὐτὴν τὴν ἐλπίδα μας κακῶς. «Νὰ μὴν μεριμνᾶτε λοιπὸν λέγοντας τί θὰ φᾶμε ἢ τί θὰ πιοῦμε ἢ τί θὰ ντυθοῦμε», συλλογιζόμενοι τοῦτο παντοτινὰ καί, σὰν νὰ ἀπορρίπτουμε ἀναμενόμενη μομφή, κατευθύνοντας σὲ αὐτὸ τὴν ψυχὴ καὶ κατεβάζοντάς την καὶ μὴν ἐπιτρέποντας νὰ βλέπει πρὸς τὰ ἄνω.
Γι᾿ αὐτὸ μάλιστα καὶ κατασκεύασε ὁ Θεὸς μὲ τέτοιο τρόπο τὴ φύση μας, ὥστε καὶ ὅταν ἀκόμη τὸ σῶμα δὲν ἠρεμεῖ μόνο, ἀλλὰ καὶ κινεῖται καὶ μετακινεῖται καὶ πράττει ὁτιδήποτε χρειάζεται, ὁ λογισμὸς νὰ μπορεῖ νὰ εἶναι σὲ ἄλλα πράγματα, ὥστε μὲ τὸ σῶμα μὲν νὰ ἐργαζόμαστε τὰ κατάλληλα σὲ αὐτό, μὲ τὴν ψυχὴ δὲ βλέποντας πρὸς τὸν Θεὸ νὰ ζητοῦμε ἀπὸ Αὐτὸν τὰ οὐράνια. Πραγματικὰ ὅταν παρήγγειλε νὰ μὴ μεριμνοῦμε γιὰ τὴ ζωή, διότι τοῦτο εἶναι ἰδιότητα τῶν ἐθνικῶν, πρόσθεσε: «Ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν (:Νὰ ζητᾶτε πρῶτα ἀπ᾿ ὅλα καὶ πάνω ἀπ᾿ ὅλα τὰ πνευματικὰ ἀγαθὰ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν ποὺ ὁ Θεός σᾶς ζητᾷ ὡς ὅρο γιὰ νὰ σᾶς χαρίσει τὰ ἀγαθὰ αὐτά. Καὶ τότε αὐτὰ τὰ ἐπίγεια θὰ σᾶς δοθοῦν μαζὶ μὲ ἐκεῖνα)» [Ματθ. 6,33], δείχνοντας ὅτι ἂν ἔχεις τὴν κατὰ τὴν ψυχὴ μελέτη πρὸς τὸν Θεό, τίποτε δὲν θὰ ζημιωθεῖς ὡς πρὸς τίς ἀνάγκες τοῦ σώματος· μᾶλλον δὲ θὰ ἔχεις καὶ ἀπὸ αὐτὰ ἀνελλιπῶς μαζὶ μὲ τὴν ψυχικὴ σωτηρία, ἀφοῦ θὰ τὰ χορηγεῖ ὁ Θεός· διότι Αὐτὸς εἶναι Ἐκεῖνος ποὺ ἀνοίγει τὸ χέρι Του καὶ γεμίζει εὐδοκία κάθε ζωντανό.
Πρὸς Αὐτὸν λέγει καὶ ὁ Δαβίδ: «Σὺ ἐποίησας πάντα τὰ ὡραῖα τῆς γῆς· θέρος καὶ ἔαρ, σὺ ἔπλασας αὐτά (:Ἐσὺ δημιούργησες ὅλα τὰ ὡραῖα ποὺ ὑπάρχουν στὴ γῆ· τὸ καλοκαίρι καὶ τὴν ἄνοιξη, Ἐσὺ ἔπλασες αὐτὲς τίς ὡραῖες ἐποχὲς τοῦ ἔτους)» [Ψαλμ. 73,17], ἐννοῶντας ὄχι μόνο ὅσα εἶναι ὁρατά, ἀλλὰ καὶ τὰ πνευματικά, γι᾿ αὐτὸ καὶ προέταξε τῆς ἀνοίξεως τὸ θέρος· διότι ἐὰν δὲν προλάβεις νὰ ἐκκοπεῖς ἀπὸ τοὺς ἀπίστους ἢ καὶ ἀπὸ τὰ φαῦλα ἔργα καὶ τοὺς φαύλους ἀνθρώπους, δὲν θὰ ἀνθίσεις στὶς ἀρετές.
Ὑπάρχει, λοιπόν, ἀδελφοί, καὶ θέρος καὶ ἔαρ καὶ σπόρος, ὄχι μόνο σωματικός, ἀλλὰ καὶ λογικός· καὶ ὄχι μόνο λογικὸς ἀλλὰ καὶ πνευματικός, καθὼς ἐπίσης καὶ φυτεία καὶ τρύγος καὶ τὰ ὅμοια μὲ αὐτά· ἐπειδὴ ὑπάρχει καὶ γεωργία πνευματικὴ καὶ Γεώργιο. Τοῦ τοιούτου δὲ γεωργίου Γεωργὸς εἶναι ὁ Θεός, ὅπως λέγει καὶ ὁ ἀπόστολος πρὸς τοὺς Κορινθίους: «Θεοῦ Γεώργιον, Θεοῦ οἰκοδομὴ ἐστε (:Εἶστε ἀγρὸς ποὺ ἀνήκει στὸν Θεὸ καὶ καλλιεργεῖται ἀπὸ Αὐτόν. Εἶστε οἰκοδομὴ τοῦ Θεοῦ ποὺ κτίζετε ἀπὸ Αὐτὸν μὲ ὄργανά Του καὶ κτίστες Του ἐμᾶς)» [Α΄ Κορ. 3,9]. Καὶ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἔλεγε στοὺς μαθητές: «Ἐγὼ εἰμι ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα (:Ἐγὼ εἶμαι ἡ κληματαριὰ κι ἐσεῖς τὰ κλαδιὰ της)» [Ἰω. 15,5] · «καὶ ὁ πατὴρ μου ὁ γεωργὸς ἐστι (:Καὶ ὁ Πατέρας μου εἶναι ὁ ἀμπελουργός)» [Ἰω. 15,1]. Καὶ ἀλλοῦ πάλι λέγει περὶ τοῦ ἑαυτοῦ Του: «Ἰδοὺ ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι (:Ἰδού, βγῆκε ὁ σποριὰς ἔξω στὸ χωράφι γιὰ νὰ σπείρει)» [Ματθ. 13,4]· ὁ δὲ σπόρος αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος τῆς διδασκαλίας.
Ἐπειδὴ λοιπὸν ὁ λόγος τῆς διδασκαλίας τοῦ Πνεύματος ἔχει τὴ θέση τοῦ σπέρματος, ὑπάρχει πάντως καὶ θερισμὸς τοῦ σπόρου αὐτοῦ, ἐκτελούμενος διὰ τῆς πίστεως· καὶ τοῦτο δηλώνοντας πάλι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, ὅταν ἄρχιζαν νὰ προσέρχονται μαζικὰ στὴν πίστη Του οἱ ἄνθρωποι, ἔλεγε πρὸς τοὺς μαθητὲς Του: «Ἐπάρατε τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑμῶν καὶ θεάσασθε τὰς χώρας, ὅτι λευκαὶ εἰσι πρὸς θερισμὸν ἤδη. καὶ ὁ θερίζων μισθὸν λαμβάνει καὶ συνάγει καρπὸν εἰς ζωὴν αἰώνιον (:Δὲν λέτε ἐσεῖς ὅτι τέσσερις μῆνες μένουν ἀκόμη καὶ ὁ θερισμὸς ἔρχεται; Στὴν πνευματικὴ ὅμως σπορὰ εἶναι δυνατὸν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ νὰ καρποφορήσει καὶ σὲ χρονικὸ διάστημα πολὺ πιὸ σύντομο. Καὶ γιὰ νὰ πειστεῖτε γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ ποὺ σᾶς λέω, σηκῶστε τὰ μάτια σας καὶ κοιτᾶξτε τὸ πλῆθος αὐτὸ τῶν Σαμαρειτῶν ποὺ ἔρχονται. Μοιάζουν οἱ ψυχές τους μὲ χωράφια, στὰ ὁποῖα δὲν πρόφτασε νὰ σπαρεῖ ὁ λόγος τῆς ἀλήθειας, κι ὅμως εἶναι λευκὰ καὶ ὥριμες πλέον, ἕτοιμα νὰ θεριστοῦν. Ἔτσι καὶ σὲ ὅλα τὰ μέρη τοῦ κόσμου οἱ ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων εἶναι τώρα ὥριμες γιὰ νὰ δεχτοῦν τὴ σωτηρία)» [Ἰω. 4,35]. Ὅπως δηλαδὴ τὰ στάχυα, καθὼς ξηραίνονται ἀπὸ τὴ θέρμη τοῦ αἰσθητοῦ ἡλίου καὶ ἀποβάλλουν τὸ ἀπὸ τὴ χλωρότητα χρῶμα, λευκαίνονται καὶ γίνονται ἕτοιμα γιὰ θερισμὸ καὶ συγκομιδή· ἔτσι καὶ τότε, καθὼς ἐπιδημοῦσε στὴ γῆ διὰ σαρκὸς ὁ ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης, μὲ τὴ δύναμη τῆς παρουσίας Του οἱ ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων λευκαίνονταν καθαριζόμενες, ἀφοῦ διαλυόταν ἡ ἐπισκόπηση καὶ διάχυση ποὺ προκαλεῖται σὲ αὐτὲς ἀπὸ τὸν ἡδονικὸ καὶ ρευστὸ βίο, καὶ ἔτσι ἦταν ἕτοιμοι γιὰ τὸν πνευματικὸ θερισμό, ὥστε νὰ ἀποκοποῦν πληρέστερα ἀπὸ τὴν εὐσέβεια καὶ τὴν ἀπιστία καὶ μὲ τὴν ἀληθινὴ πίστη νὰ συναχθοῦν στὴν αἰώνια ζωή.
Καὶ ἂν θέλει κανεὶς νὰ κατανοήσει τὴν ἀλήθεια τοῦ λόγου τούτου, ὅτι ἡ δύναμη τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ τότε ἔκαμε τίς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων σὰν λευκότερες καὶ καθαρότερες καὶ ἕτοιμες γιὰ τὴν πίστη τῆς θεοσέβειας, ἂς ἀναλογιστεῖ ὅτι τότε ὅλα τὰ ἔθνη δὲν ἀναγνώριζαν τὸν ἕνα Θεό, δεσπότη καὶ κτίστη τοῦ παντός, ἦσαν δὲ ἀφοσιωμένοι στὸν ἥλιο καὶ στὴ σελήνη καὶ τὰ ἄστρα καὶ τὰ ἄλλα κτίσματα, καὶ στὰ εἴδωλά τους σὰν σὲ θεούς. Ἡ δὲ δύναμη τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ ἔπεισε ὅλους νὰ ὁμολογοῦν ἕνα Θεὸ δεσπότη καὶ ποιητῆ τοῦ παντός. Καὶ ὅ,τι πέτυχε ὁ Ἀβραάμ, ὁ Ἰσαάκ, ὁ Ἰακὼβ καὶ ἐκεῖνος ὁ Μωυσῆς καὶ ὁ ἀπὸ ἐκεῖνον δοσμένος νόμος, γιὰ μόνο τὸ γένος τῶν Ἰουδαίων, ποὺ τοὺς ἔπεισε νὰ λατρεύουν ἕνα Θεό, καὶ οὔτε κἂν σὲ αὐτὸ τὸ μόνο γένος δὲν ἴσχυσε ἕως τὸ τέλος, ἂν καὶ τὸ θεῖο δόγμα εἶχε δοθεῖ σὲ αὐτοὺς ἀπὸ τοὺς προγόνους τους ἐξ ἀρχῆς, αὐτὸ ἐπιτέλεσε γιὰ ὅλα τὰ γένη καὶ τὰ ἔθνη ἡ δύναμη τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου. Ἔτσι οἱ χῶρες ἔγιναν ἕτοιμες γιὰ τὸν πνευματικὸ θερισμό· οἱ ἀπὸ κάθε ἔθνος πιστεύσαντες ὅτι ὁ Ποιητὴς τοῦ παντὸς εἶναι Ἕνας, προσέρχονται πρόθυμα στὸν Χριστὸ καὶ τὴν ἀληθινὴ θεοσέβεια ἐκείνων ποὺ ἀκοῦνε μὲ σύνεση τὸ προφητικὸ καὶ ἀποστολικὸ κήρυγμα καὶ ἐρευνοῦν τίς Γραφές.
Ἔτσι καὶ μόνο μὲ τὴν ἐμφάνισή Του ἐπὶ γῆς ὁ Κύριος, ἤγειρε κάθε γένος ἀνθρώπων ἀπὸ τὴν πλάνη τῶν εἰδώλων, ἂν καὶ δὲν τοὺς κατέστησε ὅλους εὐσεβεῖς. Ἄλλωστε καὶ στὸν μέλλοντα αἰῶνα ἡ δύναμη τῆς δευτέρας παρουσίας θὰ ἐγείρει ὅλους ἀπὸ τὸν θάνατο, ἂν καὶ δὲν θὰ τοὺς ἀξιώσει ὅλους τῆς ἀληθινῆς ζωῆς. Δηλαδὴ οἱ μὲν ἀσεβεῖς καὶ δυσσεβεῖς καὶ ὅσοι δὲν ἔλαβαν ἐδῶ μὲ ἐξομολόγηση καὶ μετάνοια τὴ συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν, διότι οὔτε φύλαξαν οὔτε καθάρισαν τοὺς ἑαυτούς τους ἀπὸ τίς ἄμετρες ἐπιθυμίες τῆς σαρκός, ποὺ εἶναι ἡ ἀδηφαγία καὶ ἡ πολυποσία, ἡ μέθη καὶ ἡ τρυφή, ἀπὸ τίς ὁποῖες πηγάζει ἡ ἀμετρία τῶν ὑπογαστρίων παθῶν, μαλακίες, πορνεῖες, μοιχεῖες καὶ κάθε ἀκολασία, ἀπὸ τὴν ὁποία γίνονται ποθητὰ τὰ μυσαρὰ λόγια καὶ ἀκούσματα, καλλωπίσματα καὶ φτιασιδώματα πού, ἐπειδὴ ἀπαιτοῦν δαπάνες, καθιστοῦν τοὺς ἐπιδιδομένους σὲ αὐτὰ κλέπτες, πλεονέκτες, ἀδίκους, ἅρπαγες· καὶ γιατί νὰ ἀναφέρω τὰ ἀπὸ ἐδῶ μίση, τὶς ἀπὸ ἐδῶ διαμάχες, τὸ ἀμέτρητο πλῆθος των μέσα στὴν ψυχὴ παθῶν καὶ λογισμῶν τῆς ἀτιμίας;
Ὅσοι λοιπὸν δὲν φύλαξαν τοὺς ἑαυτούς τους ἀπὸ αὐτὰ ἢ δὲν ἐξιλέωσαν τὸν Θεὸ μὲ ἐξομολόγηση καὶ μετάνοια, θὰ ἀναστηθοῦν μέν, ἀλλὰ θὰ ὑποστοῦν ζωὴ δεινότερη ἀπὸ τὸν θάνατο, ἀφοῦ παραδοθοῦν σὲ ὀδύνη καὶ θλίψη καὶ στενοχώρια καὶ αἰσχύνη αἰώνια, συμβιώνοντας μὲ ἀκοίμητους σκώληκες καὶ καιόμενοι σὲ σκοτεινὸ καὶ ἄσβεστο πῦρ, ὅπως καὶ ὁ προφήτης Ἠσαΐας λέγει ὅτι «καὶ ἔσται ἡ ἰσχὺς αὐτῶν ὡς καλάμη στιππύου καὶ αἱ ἐργασίαι αὐτῶν ὡς σπινθῆρες πυρός, καὶ κατακαυθήσονται οἱ ἄνομοι καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ ἅμα, καὶ οὐκ ἔσται ὁ σβέσων (:καὶ θὰ εἶναι ἡ δύναμή τους ὅπως τὸ καλάμι τοῦ στουπιοῦ, ποὺ ἀνάβει εὔκολα, καὶ τὰ ἔργα τους τὰ εἰδωλολατρικὰ σὰν σπίθες φωτιᾶς· καὶ θὰ κατακαοῦν ὅσοι καταπατοῦν τὸν Νόμο καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ συγχρόνως, καὶ δὲν θὰ ὑπάρχει κανένας γιὰ νὰ σβήσει τὴ φωτιὰ καὶ νὰ τοὺς σώσει)» [Ἠσ. 1,31].
Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ ἀπόστολος λέγει πρὸς τοὺς Ἐφεσίους: «Τοῦτο γὰρ ἐστε γινώσκοντες, ὅτι πᾶς πόρνος ἢ ἀκάθαρτος ἢ πλεονέκτης, ὅς ἐστιν εἰδωλολάτρης, οὐκ ἔχει κληρονομίαν ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ (:Φυλαχτεῖτε ἀπ᾿ ὅλα αὐτά, διότι πρέπει νὰ ξέρετε καλὰ αὐτό, ὅτι κάθε πόρνος ἢ ἀκάθαρτος ἢ πλεονέκτης, ὁ ὁποῖος οὐσιαστικὰ εἶναι εἰδωλολάτρης, ἀφοῦ ἡ λατρεία τοῦ χρήματος ἀπορροφᾷ ὁλόκληρη τὴν καρδιά του, δὲν ἔχει κανένα δικαίωμα κληρονομιᾶς στὴ βασιλεία τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ)» [Ἐφεσ. 5,5]· καὶ γιὰ νὰ ἀσφαλίσει καλύτερα καὶ νὰ ἀποστομώσει ὅσους ἔκαναν διαφορετικὴ διδασκαλία προσθέτει: «Μηδεὶς ὑμᾶς ἀπατάτω κενοῖς λόγοις· διὰ ταῦτα γὰρ ἔρχεται ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας. μὴ οὖν γίνεσθε συμμέτοχοι αὐτῶν (:Αὐτὴ εἶναι ἡ μόνο ἀλήθεια. Κι ἂς μήν σᾶς ἐξαπατᾷ κανεὶς μὲ λόγια κούφια καὶ ψεύτικα· διότι γιὰ τὰ ἁμαρτήματα αὐτὰ ἔρχεται ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ πάνω στοὺς ἀπείθαρχους καὶ ἀνυπότακτους ἀνθρώπους)» [Ἐφεσ. 5,6].
Παρομοίως ὁ ἴδιος πάλι γράφοντας πρὸς τοὺς Κορινθίους λέγει: «Μὴ πλανᾶσθε· οὔτε πόρνοι οὔτε εἰδωλολάτραι οὔτε μοιχοὶ οὔτε μαλακοὶ οὔτε ἀρσενοκοῖται οὔτε πλεονέκται οὔτε κλέπται οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαγες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι (:Μὴν πλανᾶστε. Οὔτε οἱ πόρνοι, οὔτε οἱ εἰδωλολάτρες, οὔτε οἱ μοιχοί, οὔτε οἱ ἐκθηλυμένοι καὶ θηλυπρεπεῖς, οὔτε οἱ ἀρσενοκοῖτες, οὔτε οἱ πλεονέκτες, οὔτε οἱ κλέφτες, οὔτε οἱ μέθυσοι, οὔτε αὐτοὶ ποὺ ἐμπαίζουν καὶ βρίζουν τοὺς ἄλλους, οὔτε οἱ ἅρπαγες μὲ κανένα τρόπο δὲν θὰ κληρονομήσουν τὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ)» [Α΄ Κορ. 6,9].
Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, ὅσοι πιστεύουν ὀρθὰ στὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ ἐπιδεικνύουν τὴν πίστη μὲ ἔργα καὶ φυλάσσουν τοὺς ἑαυτούς τους, ἢ καὶ δι᾿ ἐξομολογήσεως καὶ μετανοίας καθαρίζουν τοὺς ἑαυτούς τους ἀπὸ τοὺς μολυσμοὺς τῶν προειρημένων ἁμαρτιῶν καὶ ἀσκοῦν τίς ἀντίθετες τῶν κακῶν ἀρετές, τὴν ἐγκράτεια, τὴ σωφροσύνη, τὴν ἀγάπη, τὴν ἐλεημοσύνη, τὴ δικαιοσύνη, τὴν ἀλήθεια, αὐτοὶ ὅλοι, ὅταν ἀναστηθοῦν, θὰ ἀκούσουν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Βασιλέα τῶν οὐρανῶν: «Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου (:Ἐλᾶτε ἐσεῖς ποὺ εἶστε εὐλογημένοι ἀπὸ τὸν Πατέρα μου, κληρονομῆστε τὴ βασιλεία ποὺ ἔχει ἑτοιμαστεῖ γιὰ σᾶς ἀπὸ τότε ποὺ θεμελιωνόταν ὁ κόσμος)» [Ματθ. 25,34]· καὶ ἔτσι θὰ συμβασιλεύουν μὲ τὸν Χριστό, κληρονομῶντας βασιλεία οὐράνια καὶ ἀσάλευτη καὶ ζῶντας παντοτινὰ μέσα σὲ φῶς ἀπόρρητο καὶ ἀνέσπερο καὶ μὴ διακοπτόμενο ποτὲ ἀπὸ καμία νύκτα καὶ συμβιώνοντας μέ τοὺς ἀπὸ τοὺς αἰώνων ἁγίους σὲ ἄρρητη τρυφή, στοὺς κόλπους τοῦ Ἀβραάμ, ἀπὸ ὅπου ἀπέδρασε κάθε ὀδύνη καὶ λύπη καὶ στεναγμός [Ἀπὸ τὴν εὐχὴ στοὺς κεκοιμημένους].
Πραγματικὰ στὴν περίπτωση μὲν τῶν ἀψύχων σταχυῶν ἕνας θερισμὸς ὑπάρχει, στὴν περίπτωση δὲ τῶν λογικῶν σταχυῶν, δηλαδὴ τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων, ἕνας εἶναι αὐτὸς ποὺ εἴπαμε, αὐτὸς ποὺ θερίζει ἀνθρώπους ἀπὸ τὴν ἀπιστία καὶ συνάγει στὴν πίστη ὅσους δέχονται τὸ κήρυγμα τοῦ εὐαγγελίου. Καὶ αὐτοῦ τοῦ θερισμοῦ θεριστὲς εἶναι οἱ Ἀπόστολοι τοῦ Κυρίου καὶ οἱ διάδοχοί τους καὶ κατὰ καιροὺς οἱ διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ τοὺς ὁποίους εἶπε παραπάνω ὁ Χριστὸς ὅτι «καὶ ὁ θερίζων μισθὸν λαμβάνει καὶ συνάγει καρπὸν εἰς ζωὴν αἰώνιον (:καὶ ἐκεῖνος ποὺ θερίζει στὸν πνευματικὸ αὐτὸ ἀγρὸ παίρνει μισθό, ὄχι μόνο διότι χαίρεται καὶ ἐδῶ βλέποντας τὴν πνευματικὴ συγκομιδή, ἀλλὰ καὶ διότι θὰ ἀνταμειφτεῖ καὶ στὴ μελλοντικὴ ζωὴ ἀπὸ τὸν Κύριο. Ἐπειδὴ λοιπὸν ἑλκύει στὴ σωτηρία ψυχὲς ἀθάνατες, συναθροίζει καρπὸ γιὰ τὴν αἰώνια ζωή)» [Ἰω. 4,36]. Τέτοια δὲ ἀμοιβὴ θὰ λάβουν ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ οἱ διδάσκαλοι τῆς εὐσεβείας, διότι συνάγουν τοὺς πειθομένους πρὸς τὴν αἰώνια ζωή.
Ἄλλος δὲ θερισμὸς εἶναι ἡ μετάθεση τοῦ καθενὸς μας ἀπὸ τὸν ἐδῶ στὸν μέλλοντα βίο διὰ τοῦ θανάτου· ὁ ὁποῖος θερισμὸς θεριστὲς ἔχει ὄχι τοὺς Ἀποστόλους, ἀλλὰ τοὺς ἀγγέλους, ποὺ ἔχουν κάτι περισσότερο ἀπὸ τοὺς Ἀποστόλους, διότι καὶ μετὰ τὸν θερισμὸ ξεδιαλέγουν καὶ διαχωρίζουν σὰν ἀπὸ τὸν σίτο τὰ ζιζάνια, τοὺς πονηροὺς ἀπὸ τοὺς ἀγαθούς· καὶ τοὺς μὲν ἀγαθοὺς προπέμπουν στὴ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν, τοὺς δὲ πονηροὺς ρίπτουν στὴ γέενα τοῦ πυρός. Ἀλλὰ καὶ αὐτῶν τῶν πραγμάτων ἡ παράσταση θὰ δειχτεῖ ἄλλη φορὰ ἀπὸ τὸ εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ, ὅταν Αὐτὸς δώσει εὐκαιρία καὶ λόγο.
Εἴθε δὲ ἐμεῖς, ὅπως τώρα εἴμαστε ἐκλεκτὸς λαὸς τοῦ Θεοῦ, γένος ἱερό, Ἐκκλησία ζῶντος Θεοῦ, χωρισμένη ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀσεβεῖς καὶ δυσσεβεῖς, ἔτσι καὶ στὸν μέλλοντα αἰῶνα νὰ εὑρεθοῦμε ἀπὸ μὲν τὰ ζιζάνια χωρισμένοι, μὲ τὴν μερίδα δὲ τῶν σωζομένων ἑνωμένοι, ἐν Χριστῷ τῷ Κυρίῳ μας, ποὺ εἶναι εὐλογητὸς στοὺς αἰῶνες. Γένοιτο.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
ἐπιμέλεια κειμένου: Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
• Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ἅπαντα τὰ ἔργα, Ὁμιλίες Κ΄- ΜΒ΄, ὁμιλία ΚΣΤ', πατερικὲς ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς»(ΕΠΕ), ἐκδ. οἶκος «Τὸ Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1985, τόμος 10, σελίδες 152-171.
• Π. Τρεμπέλα, Ἡ Καινὴ Διαθήκη μὲ σύντομη ἑρμηνεία (ἀπόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2014.
• Ἡ Καινὴ Διαθήκη, Κείμενον καὶ ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοσις ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τριακοστὴ τρίτη, Ἀθήνα 2009.
• Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη κατὰ τοὺς ἑβδομήκοντα, Κείμενον καὶ σύντομος ἀπόδοσις τοῦ νοήματος ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2005.
• Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη μετὰ Συντόμου Ἑρμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Ἀδελφότης Θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», Ἀθήνα, 1985.
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-palaia-diathiki/
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-kaini-diathiki/
• Π. Τρεμπέλα, Τὸ Ψαλτήριον μὲ σύντομη ἑρμηνεία (ἀπόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τρίτη, Ἀθήνα 2016.
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia Diathikh/Biblia/Palaia Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh Diathikh/Biblia/Kainh Diathikh.htm
___________________________________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου