Λάμπρος Σκόντζος: Ἅγιος Ἀμφιλόχιος Ἰκονίου - Ὁ μεγάλος Καππαδόκης πατέρας

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ

 

Ὁ  4ος μ. Χ. αἰῶνας θεωρεῖται ὡς  ὁ χρυσὸς αἰῶνας τῆς Θεολογίας τῆς Ἐκκλησίας μας. Πρωταγωνιστὲς οἱ Καππαδόκες Πατέρες, οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο σφράγισαν μὲ τίς προσωπικότητές του καὶ τὸ ἔργο τους τὴν ταραγμένη ἐποχή τους, ἀλλὰ σημάδεψαν μὲ τὸ ἔργο τους τὴν κατοπινὴ πορεία τῆς ἀνθρωπότητας. Σὲ μιὰ ἐποχὴ ἔντονων θεολογικῶν ζυμώσεων, ἀπέτρεψαν τὴ νόθευση τῆς γνήσιας ἐκκλησιαστικῆς παράδοσης καὶ ἀποκρυστάλλωσαν τὴ σώζουσα ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας μας.
 

Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ὑπῆρξε καὶ ὁ ἅγιος Ἀμφιλόχιος ἐπίσκοπος Ἰκονίου, ἐφάμιλλος τοῦ Μ. Βασιλείου, τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης καὶ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου. Γεννήθηκε στὴν Καισάρεια τὸ 344. Οἱ γονεῖς του ὀνομαζόταν Ἀμφιλόχιος καὶ Λιβύη. Ἦταν ἐπίσης ἀδελφὸς τῆς Θεοδοσίας, μητέρας τῆς περίφημης διακόνισσας ἁγίας Ὀλυμπιάδας καὶ ἐξάδελφος τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Ναζιανζηνοῦ. Σπούδασε στὶς ὀνομαστὲς σχολὲς τῆς Καισάρειας καὶ ἄσκησε τὸ ἐπάγγελμα τοῦ δικηγόρου στὴν Κωνσταντινούπολη ἀπὸ τὸ 364 ἕως τὸ 370.
 

Ἀλλὰ ἡ βαθιὰ πίστη του στὸ Χριστὸ τὸν ὁδήγησε νωρὶς στὴν ἀπόφαση νὰ ἀφιερωθεῖ στὴν ὑπηρεσία τῆς Ἐκκλησίας. Ἄφησε τὸ ἐπικερδές του ἐπάγγελμα, ντύθηκε τὸ μοναχικὸ ἔνδυμα καὶ ἀποσύρθηκε στὴν ἔρημο Ὀζίζαλα τῆς Καππαδοκίας γιὰ νὰ ἀσκηθεῖ καὶ νὰ καθαρθεῖ μὲ νηστεία, προσευχὴ ἀγρυπνία καὶ δάκρυα. Ἐκεῖ ἔζησε τρία χρόνια, ἀπὸ τὸ 370 ἕως τὸ 373.
 

Τὸ 373 κοιμήθηκε ὁ ἐπίσκοπος Ἰκονίου Ἰωάννης. Ὁ Ἀμφιλόχιος εἶδε ἕνα ὅραμα, μὲ τὸ ὁποῖο καλοῦνταν ἀπὸ τὸ Θεὸ νὰ ποιμάνει τὴν χηρεύουσα ἐπισκοπή. Ὁ ταπεινὸς ἀσκητὴς ὅμως δὲν ἀποδέχτηκε ἀρχικὰ τὴν θεϊκὴ πρόσκληση, φοβούμενος ὅτι ἦταν δαιμονικὴ παγίδα. Ἀκολούθησε καὶ δεύτερη ὀπτασία, ὅπου ἕνας ἄγγελος τοῦ διαμήνυσε τὴ θεία βουλὴ καὶ γιὰ νὰ τὸν πείσει, τὸν ὁδήγησε στὸ ναὸ νὰ συμπροσευχηθοῦν. Ἐκεῖ συνάντησε ἑπτὰ ἐπισκόπους, τῶν γύρῳ ἐπισκοπῶν, οἱ ὁποῖοι εἶχαν δεῖ καὶ αὐτοὶ τὸ ἴδιο ὅραμα. Μὲ τὴν ψῆφο ὅλων ἐκλέχτηκε καὶ χειροτονήθηκε ἐπίσκοπος Ἰκονίου τὸ 373.
 

Ἡ ἐπισκοπική του διακονία ὑπῆρξε θαυμαστή. Ποίμανε τὴν τοπικὴ Ἐκκλησία θεάρεστα. Μὲ τὴν ρητορική του δεινότητα κήρυττε συνεχῶς καὶ ἔτρεφε πνευματικὰ τὰ λογικά του πρόβατα ποὺ τοῦ ἐμπιστεύτηκε ὁ Θεός. Ἀπέκτησε κῦρος καὶ φήμη ὥστε τοῦ ἐπέτρεπε νὰ διευθετεῖ προβλήματα ποὺ ἀνέκυπταν καὶ σὲ ὅμορες ἐπισκοπές. Παρενέβαινε μὲ πνεῦμα διάκρισης καὶ σοφίας διασφαλίζοντας τὴν εἰρήνη καὶ ὀρθοτομῶντας τὸν λόγο τῆς ἀληθείας. Ὁ φίλος του Μ. Βασίλειος σὲ ἐπιστολή του φανερώνει τὴ λαμπρὴ ἠθικὴ καὶ πνευματικὴ φυσιογνωμία τοῦ Ἀμφιλοχίου. Τὸν παρακαλεῖ νὰ παραστεῖ στὴν τιμητικὴ γιορτὴ ὑπὲρ τῶν μαρτύρων τῆς Καισαρείας, γιὰ νὰ ἀποβεῖ αὐτὴ σεμνότερη, διότι ὁ λαὸς τῆς Καισαρείας τὸν ἀγαπᾷ, ὅσο κανένα ἄλλο ἐπίσκοπο.
 

Συντάσσει σπουδαῖα θεολογικὰ ἔργα, μέσῳ τῶν ὁποίων ἐκφράζει τὴν πίστη τῆς Ἐκκλησίας καὶ στηλιτεύει τίς κακόδοξες διδασκαλίες, οἱ ὁποῖες ἦταν σὲ φοβερὴ ἔξαρση τὴν ἐποχὴ ἐκείνη καὶ ταλάνιζαν τὴν Ἐκκλησία. Ἰδιαιτέρως σὲ ἔξαρση ἦταν ἡ αἵρεση τοῦ Ἀρείου, τῆς ὁποία οἱ ψευδεπίσκοποι εἶχαν καταλάβει τίς περισσότερες ἐπισκοπὲς τῆς Ἀνατολῆς, μὲ τὴν ἀνοχὴ καὶ τὴ βοήθεια τῶν ἀρειανόφρονων αὐτοκρατόρων. Ὁ ἴδιος ὁ Ἀμφιλόχιος ὑπέφερε τὰ πάνδεινα ἀπὸ τοὺς διωγμοὺς τῶν ἀρειανῶν τῆς περιοχῆς του.
 

Τὴν ἴδια ἐποχὴ δύο ἐξίσου ἐπικίνδυνοι αἰρεσιάρχες ὁ Μακεδόνιος καὶ ὁ Εὐνόμιος ἔκαναν τὴν ἐμφάνισή τους καὶ ἀπειλοῦσαν τὴν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας, μὲ τίς κατὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κακοδοξίες τους. Μετέβῃ ὁ Ἀμφιλόχιος στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου ἔπεισε τὸν Μ. Θεοδόσιο νὰ στηρίξει τὴν Ἐκκλησία. Γιά τὸ λόγο αὐτὸ συγκλήθηκε ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα ἡ Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος στὴν Κωνσταντινούπολη τὸ 381, στὴν ὁποία ἔλαβε μέρος καὶ ὁ ἅγιος Ἀμφιλόχιος, μαζὶ μὲ ἄλλους 149 θεοφόρους Πατέρες, στὴν ὁποία ἀποκρυσταλλώθηκε τὸ ὀρθόδοξο δόγμα καὶ συμπληρώθηκε τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως. Ἡ συμβολὴ τοῦ ἁγίου Ἀμφιλοχίου ὑπῆρξε καθοριστικὴ στὶς ἐργασίες τῆς Συνόδου, ὅπου ὁ θεοφόρος καὶ μορφωμένος ἐπίσκοπος κατόρθωσε νὰ ἀποδείξει τίς πλάνες τῶν αἰρεσιαρχῶν. Ὡς εὐγνωμοσύνη πρὸς αὐτὸν ὁ Θεοδόσιος ἀποφάσισε νὰ κτίσει δύο περίλαμπρους ναοὺς στὸ Ἰκόνιο, τὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας καὶ τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου.
 

Ὁ Ἀμφιλόχιος ἐπέστρεψε στὴν ἐπισκοπὴ του ὅπου ἐργάστηκε δραστήρια, ξεριζώνοντας τίς κακοδοξίες. Ἔζησε μιὰ ἁγία ζωὴ καὶ κοιμήθηκε εἰρηνικὰ τὸ 394. Ἡ κηδεία του ὑπῆρξε πάνδημη καὶ ἡ ἁγιότητά του δὲν ἄργησε νὰ φανεῖ μὲ θαύματα ποὺ γινόταν στὸν χαριτόβρυτο τάφο του. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 23 Νοεμβρίου.
 

Ὁ ἅγιος Ἀμφιλόχιος ἔχει τὴ δική του συμβολὴ στὴν ἀνάπτυξη τῆς Θεολογίας τῆς Ἐκκλησίας μας, σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ ἐνδογενεῖς καὶ ἐξωγενεῖς παράγοντες πάσχιζαν νὰ  νοθεύσουν τὴ γνήσια ἐκκλησιαστικὴ παράδοση. Μαζὶ μὲ τοὺς φίλους του Μ. Βασίλειο καὶ Γρηγόριο Νύσσης, καθὼς καὶ τὸν ἐξάδελφό του ἅγιο Γρηγόριο Θεολόγο, ἀποτελοῦν τίς τέσσερις μεγάλες καὶ μοναδικὲς χαρισματικὲς προσωπικότητες, οἱ ὁποῖοι κλήθηκαν ἀπὸ τὸ Θεὸ νὰ θεμελιώσουν τὸ ὀρθόδοξο δόγμα σὲ μιὰ δύσκολη ἱστορικὴ περίοδο, διότι ἡ ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι συνώνυμη μὲ τὴ σωτηρία. Ἐξέφρασαν μὲ ἀκρίβεια  τὴν αὐτοσυνειδησία τῆς Ἐκκλησίας, γι᾿ αὐτὸ χαρακτηρίζονται ὡς θεοφόροι καὶ χαρακτηρίζονται ὡς οἱ αὐθεντίες τῆς Θεολογίας μας.
 

Ἐκτὸς αὐτοῦ ἡ συμβολή, τόσο τοῦ ἁγίου Ἀμφιλοχίου, ὅσο καὶ τῶν ἄλλων τριῶν Καππαδοκῶν Πατέρων, ὑπῆρξε καθοριστικὴ γιὰ τὴν ὁμαλὴ μετάβαση τῆς ἀνθρωπότητας ἀπὸ τὸν καταρρέοντα καὶ ἡμιθανῆ ἀρχαῖο κόσμο στὴ νέα εὔρωστη χριστιανικὴ ἐποχή. Μόνο αὐτοὶ μπόρεσαν νὰ διακρίνουν τὶς ὅποιες ἀξίες τοῦ παρελθόντος, τίς ἐναρμόνισαν, τίς ἐνέταξαν καὶ τίς διέσωσαν στὸ νέο πνευματικὸ μέγεθος, τὸν Χριστιανισμὸ καὶ θεμελίωσαν ἔτσι τὸν ἀπαράμιλλο ἑλληνοχριστιανικὸ πολιτισμό, τὴ βάση τοῦ συγχρόνου παγκόσμιου πολιτισμοῦ. Ἀντίθετα μ᾿ αὐτούς, ἄλλοι σύγχρονοί τους, ὅπως ὁ ἀνεδαφικὸς παγανιστὴς Ἰουλιανός, προσκολλημένοι δουλικὰ στὸ νεκρὸ προχριστιανικὸ παρελθόν, δὲ μπόρεσαν νὰ δοῦν τὴ ροὴ τῆς ἱστορίας, προβάλλοντας στεῖρα ἀντίσταση, μὲ ἀποτέλεσμα τὴν οἰκτρὴ ἀποτυχία τους καὶ τὸν διαχρονικὸ στιγματισμὸ τῆς οὐτοπικῆς τους προσπάθειας!

 

__________________________________

Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ

«Πᾶνος»