Λάμπρος Σκόντζος: Ἁγία Μεγαλομάρτυς Ἀναστασία ἡ Φαρμακολύτρια

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ

 

Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης, στὰ πρωτοχριστιανικὰ χρόνια, ὅταν ἀκόμα ἦταν ὀρθόδοξη καὶ δὲν εἶχε ἐκπέσει στὴν αἵρεση (1054) παύοντας νὰ εἶναι Ἐκκλησία, ὑπῆρξε κοιτίδα ἀνάδειξης μεγάλων ἁγίων. Μεταξὺ αὐτῶν ἀναφέρεται ἡ Μεγαλομάρτυς Ἁγία Ἀναστασία ἡ Φαρμακολύτρια.
 

Γεννήθηκε καὶ  ἔζησε στὴ Ρώμη, τὸν 3ο μ. Χ. αἰῶνα, στὴν ἐποχὴ ποὺ αὐτοκράτορας τῆς ἀπέραντης ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας ἦταν ὁ χριστιανομάχος Διοκλητιανὸς (284-305). Σὲ μιὰ ἐποχὴ δύσκολη γιὰ τοὺς χριστιανούς, τοὺς ὁποίους καταδίωκε μέχρι ἐξοντώσεως τὸ διεφθαρμένο ρωμαϊκὸ κράτος. Χιλιάδες πιστοὶ τοῦ Χριστοῦ συλλαμβάνονταν, ἀνακρίνονταν, βασανίζονταν καὶ θανατώνονταν μὲ τοὺς πλέον φρικτοὺς τρόπους.
 

Καταγόταν ἀπὸ εὐγενῆ, ξακουστὴ καὶ πλούσια οἰκογένεια. Ὁ πατέρας της ὀνομαζόταν Πραιτεξτάτος καὶ ἦταν εἰδωλολάτρης ρωμαῖος πατρίκιος καὶ ἡ μητέρα της ὀνομαζόταν Φούστα καὶ ἦταν θερμὴ χριστιανή. Ἡ Ἀναστασία ἀνατράφηκε χριστιανικὰ ἀπὸ τὴ μητέρα της, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ θεόπνευστου καὶ εὐσεβοῦς διδασκάλου τῆς Χρυσόγονου. Εἶχε ἀσυνήθιστο σωματικὸ κάλλος καὶ ἀπὸ μικρὴ διακρινόταν γιὰ τὴν σεμνότητά της, τὴ σωφροσύνη της καὶ τὸ ἄμεμπτο ἦθος της. Ἔχοντας τὴν οἰκονομικὴ δυνατότητα οἱ γονεῖς της τῆς ἔδωσαν σοβαρὴ παιδεία, ὥστε ἔφηβη πιὰ νὰ ἀποκτήσει τὴ φήμη μιᾶς σπουδαίας προσωπικότητας καὶ νὰ καταστεῖ περιζήτητη νύφη γιὰ τοὺς εὐγενεῖς νέους τῆς ρωμαϊκῆς ἀριστοκρατίας.
 

Ὁ πατέρας της, παρὰ τὴ θέλησή της, τὴν πάντρεψε  μὲ ἕναν ἀριστοκράτη νέο, ὀνόματι Πούπλιο, ἄσωτο, βάναυσο, ἀσεβῆ, φανατικὸ εἰδωλολάτρη καὶ ὁρκισμένο ἐχθρὸ τῶν χριστιανῶν. Ἀγνοῶντας τὰ θελήματά του, ἡ Ἀναστασία δέχτηκε τὸ Ἅγιο Βάπτισμα. Ἄς μὴ λησμονοῦμε ὅτι τὴν ἐποχὴ ἐκείνη πολλοὶ χριστιανοὶ βαπτίζονταν ὅταν ἐνηλικιώνονταν.
 

Ὡς χριστιανὴ ἡ Ἀναστασία, παρὰ τοὺς περιορισμοὺς ποὺ τῆς ἔθετε ὁ εἰδωλολάτρης σύζυγός της καὶ ἔχοντας οἰκονομικὴ ἄνεση, ἄρχισε ἕνα μεγάλο φιλανθρωπικὸ ἔργο. Στὴν μεγαλούπολη Ρώμη συνέρρεαν χιλιάδες ἐνδεεῖς ἀπὸ ὅλη τὴν αὐτοκρατορία γιὰ νὰ ἐπιζήσουν ἀπὸ τὴν ἐπαιτεία καὶ τὰ ἀποφάγια τῶν πλουσίων τραπεζιῶν. Ἡ Ἀναστασία πήγαινε κρυφὰ στὶς λαϊκὲς συνοικίες, ντυμένη φτωχὰ ἐνδύματα, γιὰ νὰ μὴν ἀναγνωρίζεται καὶ παρεῖχε οἰκονομικὴ βοήθεια στοὺς ἐξαθλιωμένους φτωχούς. Ἰδιαίτερα στήριζε τοὺς διωκόμενους χριστιανούς, προσφέροντάς τους κάθε δυνατὴ βοήθεια. Πήγαινε στὶς φυλακὲς γιὰ νὰ συναντήσει τοὺς φυλακισμένους μάρτυρες, δίνοντάς τους τροφὲς καὶ χρήματα. Παράλληλα περιποιοῦνταν τίς πληγές τους ἀπὸ τὰ φοβερὰ μαρτύρια, ποὺ ὑπέστησαν γιὰ τὴν πίστη τους στὸ Χριστὸ καὶ πλήρωνε, ὅταν ἦταν δυνατό, γιὰ τὴν ἀπελευθέρωσή τους. «Ἐντεῦθεν, κρυφίως περιερχομένη τὰς οἰκίας τῶν πτωχῶν καὶ τὰς φυλακάς των τοῦ Χριστοῦ μαρτύρων καὶ προσφέρουσα αὐτοῖς τὰ ἐπιτήδια, σπογγίζουσα αὐτῶν τὰς πληγάς, λύουσα αὐτοὺς τῶν δεσμῶν καὶ τὰς ὀδύνας αὐτῶν θεραπεύουσα, ἐπωμάσθη ἐκ τούτου φαρμακολύτρια».
 

Ὀνομαζόταν Φαρμακολύτρια διότι εἶχε μάθει ἀπὸ τὸν σεβάσμιο καὶ σοφὸ δάσκαλό της Χρυσόγονο νὰ παρασκευάζει ἰαματικὰ φάρμακα ἀπὸ ἄνθη καὶ βλαστοὺς θεραπευτικῶν φυτῶν, τὰ ὁποῖα ἔβραζε, ἀπέσταζε καὶ τὰ τοποθετοῦσε σὲ φιαλίδια. Μὲ αὐτὰ θεράπευε πολλὲς ἀσθένειες, φυσικὰ δωρεάν. Ἀλλὰ ἡ κάθε θεραπεία της συνοδεύονταν ἀπὸ θερμὴ προσευχὴ στὸ Θεό, τοῦ Ὁποίου ἐπικαλοῦνταν τὴν ἄκτιστη χάρη, νὰ ἐνεργοποιήσει τὰ φάρμακά της καὶ νὰ σώσει τοὺς ἀσθενεῖς.
 

Ἀλλὰ στὴν ἐποχή της οἱ διάφοροι τσαρλατάνοι μάγοι, οἱ ἀδίστακτοι ἱερεῖς τῶν διαφόρων εἰδωλολατρικῶν «θεραπευτηρίων», τὰ ὁποῖα ὀνομάζονταν «ἀσκληπιεία», ἀποκαλοῦνταν «φαρμακοί». Στὴν εἰδωλολατρικὴ ἀρχαιότητα φαρμακὸς σήμαινε Μάγος, ὅπως καὶ μαθηματικὸς σήμαινε τὸν ἀγύρτη μάντη ἀστρολόγο. Ἡ Ἀναστασία ἔμαθε πὼς πολλὲς ἀπὸ τίς ἀσθένειες ὀφείλονταν στὶς δαιμονικὲς μαγικὲς τέχνες τῶν «φαρμακῶν». Μὲ τὴ θερμὴ προσευχή της ἔλυνε τὰ μάγια καὶ  ἀπελευθέρωνε τοὺς ἄτυχους ἀνθρώπους, ποὺ εἶχαν δεθεῖ ἀπό τὸ σατανᾶ μέσῳ τῶν σκοτεινῶν εἰδωλολατρῶν «φαρμακῶν». Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἔλαβε τὴν προσωνυμία Φαρμακολύτρια.
 

Στὰ φοβερὰ δεσμωτήρια, ὅπου κρατοῦνταν καὶ βασανίζονταν ἀνηλεῶς οἱ χριστιανοὶ μάρτυρες ἡ Ἀναστασία δὲ θεράπευε μόνο τίς ἐπώδυνες πληγές τους, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἔδινε κουράγιο καὶ θάρρος. Τοὺς ἐνίσχυε τὸ ἡρωικὸ φρόνημα, νὰ μὴν δειλιάσουν, ἀπὸ τὰ μαρτύρια καὶ ἀρνηθοῦν τὸ Χριστό. Ἀναφέρεται ὅτι εἶχε ἐμψυχώσει τίς ἅγιες Μάρτυρες ἀδελφὲς Ἀγάπη, Χιονία καὶ Εἰρήνη, τῶν ὁποίων ἡ μνήμη ἑορτάζεται στὶς 16 Ἀπριλίου, περισυνέλεξε τὰ τίμια λείψανά τους καὶ ἔκαμε τὴν εὐχὴ νὰ τίς μιμηθεῖ στὴν ἀπολογία τους καὶ νὰ τίς ἀκολουθήσει στὸ μαρτύριό τους. Ἐπίσης εἶχε ὡς ἔργο της νὰ περισυλλέγει τὰ τίμια λείψανα τῶν Μαρτύρων καὶ νὰ τὰ ἐνταφιάζει, μὲ τὴ βοήθεια ἄλλων χριστιανῶν, στὶς περίφημες Κατακόμβες, τὰ δαιδαλώδη ὑπόγεια χριστιανικὰ κοιμητήρια, τὰ ὁποῖα σώζονται ὡς τὰ σήμερα καὶ μαρτυροῦν τὸν ἡρωισμὸ τῶν πρώτων χριστιανῶν.
 

Ὅμως δὲν ἄργησε νὰ γίνει γνωστὴ ἡ θεάρεστη δράση της στὸν εἰδωλολάτρη σύζυγό της καὶ ὁρκισμένο ἐχθρὸ τῶν χριστιανῶν. Γεμᾶτος ὀργή, ἀγανάκτηση καὶ διάθεση ἐκδικητικότητας, τὴν κάλεσε κοντά του, ἀπαιτῶντας νὰ σταματήσει νὰ βοηθᾷ τοὺς χριστιανούς, νὰ ἀπαρνηθεῖ τὴν πίστη της στὸ Χριστὸ  καὶ νὰ θυσιάσει στοὺς δαιμονικοὺς εἰδωλικοὺς «θεούς». Προειδοποιῶντας την πώς, διαφορετικὰ θὰ γινόταν ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός του. Στὴν ἀρχὴ μεταχειρίστηκε ἁπαλὲς συμβουλὲς καὶ κολακεῖες. Ἄλλα ἡ ἡρωικὴ Ἀναστασία ἀδιαφόρησε γιὰ τίς κολακεῖες του καὶ ἀγνόησε τίς ἀπειλές του. Χωρὶς καμιὰ ταραχὴ  καὶ δισταγμό τοῦ ἀπάντησε πὼς ἡ ἀπόφασή της νὰ εἶναι χριστιανὴ εἶναι ὁριστικὴ καὶ πὼς δὲν πρόκειται νὰ ἀρνηθεῖ τὸ Χριστὸ μὲ κανένα τίμημα. Μάλιστα τοῦ εἶπε πὼς ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς ἐνημέρωσε τοὺς ἀγωνιζόμενους πιστούς Του ὅτι: «Ἐχθροὶ τοῦ ἀνθρώπου οἱ οἰκιακοὶ αὐτοῦ» (Ματθ. 10,36). Δηλαδή, ἐχθροὶ τοῦ πιστοῦ ἀνθρώπου θὰ εἶναι οἱ ἄνθρωποι τοῦ σπιτιοῦ του, ποὺ δὲ θὰ δεχθοῦν τὸ Εὐαγγέλιο, τὸ ὁποῖο φέρνει τὴν ἀληθινὴ καὶ οὐράνια εἰρήνη.
 

Ἐκεῖνος σὰν ἄκουσε αὐτὰ ἔγινε σωστὸ θηρίο ἀπό τὸ θυμό του. Ἀμέσως ἄρχισαν τὰ βασανιστήρια, νομίζοντας ὅτι δὲν θὰ ἄντεχε τοὺς πόνους, θὰ λύγιζε καὶ θὰ ἀρνιόταν τὴν πίστη της στὸ Χριστό. Ὅμως ἡ Ἀναστασία δὲν δείλιασε οὔτε στιγμή. Ὑπέφερε μὲ καρτερία καὶ ἡρωισμὸ τὰ φρικτὰ παθήματα. Ὁ Ποπλίων ἐπιστράτευσε καὶ ἕναν εἰδωλολάτρη ἱερέα νὰ τὴν πείσει νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα. Μὲ κολακεῖες, μαγικὰ τεχνάσματα καὶ μαγγανεῖες προσπαθοῦσε γιὰ μέρες νὰ τὴν κάνει νὰ ἀρνηθεῖ τὸ Χριστό. Ἀλλὰ συνέβῃ τὸ ἀπροσδόκητο: Τὴν ὥρα ποὺ τὴν κατηχοῦσε στὴν πλάνη τῆς εἰδωλολατρίας, ἔχασε τὸ φῶς του!
 

Βλέποντας αὐτὴ τὴν ἐξέλιξη ὁ εἰδωλολάτρης σύζυγος τὴν κατήγγειλε στὸν αὐτοκράτορα Διοκλητιανὸ ὅτι παρέβηκε τὸ διάταγμά του νὰ ἀρνηθεῖ τὴν χριστιανική της πίστη. Ἤξερε πολὺ καλὰ τί θὰ ἐπακολουθοῦσε, ἀφοῦ ὁ θρησκομανὴς αὐτοκράτορας εἶχε θέσει ὡς σκοπὸ τῆς ζωῆς του τὴν ἐξαφάνιση τοῦ Χριστιανισμοῦ. Τὴν παρέδωσε σ᾿ αὐτὸν γιὰ νὰ τὴν ἐκδικηθεῖ. Ἐκεῖνος τὴν ἀνέκρινε καὶ κατόπιν τὴν παρέδωσε σὲ φρικτὰ βασανιστήρια. Μετὰ ἀπὸ καιρὸ καὶ ἀφοῦ εἶδε ὅτι δὲν κατόρθωσε νὰ τὴν μεταστρέψει, ἔδωσε διαταγὴ νὰ ἐξοριστεῖ σὲ ἕνα ἀπομακρυσμένο νησί. Ἐκεῖ βασανίστηκε ἀνελέητα καὶ στὸ τέλος ὑπέστῃ μαρτυρικὸ θάνατο, διὰ τῆς πυρᾶς, τὸ 290, παραδίδοντας τὴν ἁγία της ψυχὴ στὸ Χριστό, ποὺ τόσο ἀγάπησε καὶ ὑπηρέτησε στὴ ζωή της.
 

Τὸ τίμιο λείψανό της τὸ περιμάζεψε μιὰ εὐσεβὴς χριστιανὴ ἀρχόντισσα, ὀνόματι Ἀπολλωνία, ἡ ὁποία διατηροῦσε φιλικὲς σχέσεις μὲ τὴν γυναῖκα τοῦ ἐπάρχου  τῆς
περιοχῆς καὶ τὸ ἔθαψε στὸν κῆπο τοῦ σπιτιοῦ της καὶ ἔκτισε ναὸ πρὸς τιμή της. Στὰ χρόνια τοῦ βυζαντινοῦ αὐτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ Σοφοῦ (886-912), μεταφέρθηκαν τὰ τίμια λείψανά της στὴν Κωνσταντινούπολη. Στὴ Ρώμη εἶχε κτισθεῖ ἀπὸ τὸν 4ο αἰῶνα μεγαλοπρεπὴς βασιλική. Σήμερα τεμάχια τῶν Ἱερῶν Λειψάνων της, ἡ κάρα της καὶ μέρος ἀπὸ τὸ δεξιὸ πόδι της βρίσκονται στὴν Πατριαρχικὴ Ἱερὰ Μονὴ τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας τῆς Φαρμακολύτριας στὴ Χαλκιδική, τὰ ὁποῖα εὐωδιάζουν καὶ θαυματουργοῦν.
 

Ἡ μνήμη της τιμᾷται στὶς 22 Δεκεμβρίου.

 

__________________________________

Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ

«Πᾶνος»