Λάμπρος Σκόντζος: Ἅγιος Ἰωακείμ (Παπουλάκης) ὁ Ἰθακήσιος

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ

 

Στὰ μαῦρα χρόνια τῆς τουρκοκρατίας ἀναδείχτηκαν σπουδαῖες ἐκκλησιαστικὲς προσωπικότητες, οἱ ὁποῖες βοήθησαν τὸ ὑπόδουλο Γένος μας νὰ κρατήσει τὴν πίστη του στὸν ἀληθινὸ Τριαδικὸ Θεὸ καὶ τὴν ἐθνική του ταυτότητα. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ὑπῆρξε ὁ ἅγιος Ἰωακεὶμ ὁ Ἰθακήσιος, ὁ ἀποκαλούμενος Παπουλάκης.
 

Γεννήθηκε στὸ μικρὸ χωριὸ Καλύβια τοῦ τότε δήμου Πολυκτορίων Ἰθάκης, στὰ 1786 καὶ τὸ βαφτιστικό του ὄνομα ἦταν Ἰωάννης. Πατέρας του ἦταν ὁ Ἄγγελος Πατρίκιος, Ἰθακήσιος πλοίαρχος, καὶ ἡ μητέρα του ἡ Ἁγνὴ ἀπὸ τὴν Πρέβεζα. Ἦταν εὐσεβεῖς ἄνθρωποι, μὲ ὀρθόδοξο φρόνημα. Λίγο μετὰ τὴ γέννησή του, ἡ μητέρα του πέθανε καὶ ὁ πατέρας του ἔκαμε δεύτερο γάμο.
 

Ὅμως ἡ νέα σύζυγος τοῦ πατέρα του καὶ μητριά του, μισοῦσε τὸ μικρὸ Ἰωάννη καὶ τὸν κακομεταχειρίζονταν. Ἐκεῖνος, παρ᾿ ὅλο τὸ μῖσος καὶ τὴν ἀπόρριψη, ὑπόμεινε τίς προσβολὲς καὶ τίς τιμωρίες καὶ δὲν ἀνταπέδιδε κακία πρὸς αὐτή. Μάλιστα φάνηκαν ἐνωρὶς τὰ χαρίσματά του καὶ οἱ ἀρετές του. Ἄν καὶ παιδί, εἶχε δυνατὴ καὶ ἀκλόνητη πίστη στὸ Χριστό. Σύχναζε στὴν Ἐκκλησία, νήστευε, προσευχόταν καὶ σκορποῦσε γύρω του καλωσύνη καὶ ἀγάπη. Μεγάλη του ἀγάπη ἡ μελέτη πνευματικῶν βιβλίων καὶ ἰδιαιτέρως τῆς Ἁγίας Γραφῆς.  Αὐτὸ ἐξόργιζε περισσότερο τὴν ἄσπλαχνη μητριά, ἡ ὁποία ἔπεισε τὸν ἄντρα της νὰ διακόψει τὸ σχολεῖο καὶ νὰ τὸν στείλει ναύκληρο σὲ ξένο καράβι, μὲ τὴν συκοφαντία ὅτι δῆθεν τὸ παιδὶ παραμελοῦσε τὸ σχολεῖο του. Ἀλλὰ καὶ στὸ ξένο καράβι ὁ Ἰωάννης ἔδειξε ἀσυνήθιστο ἦθος καὶ δὲν παραμελοῦσε τὴν πνευματική του ζωή. Ὅταν δὲν εἶχε ὑπηρεσία ἀποσύρονταν στὴν καμπίνα του καὶ προσεύχονταν.
 

Ὅταν ἔγινε δεκαεπτὰ ἐτῶν, στὰ 1803, τὸ καράβι ἀγκυροβόλησε στὸν Ἄθωνα, στὴ Μονὴ Βατοπεδίου. Ὁ Ἰωάννης βγῆκε ἀπὸ τὸ πλοῖο καὶ πῆγε νὰ προσκυνήσει καὶ νὰ συζητήσει μὲ τοὺς μοναχούς. Ἡ σύντομη ἐπαφὴ μὲ τὴν  πνευματικότητα τῶν ἁγιορειτῶν πατέρων, ἦταν ἀρκετὴ νὰ πάρει τὴ μεγάλη ἀπόφαση νὰ μείνει στὴ Μονὴ καὶ νὰ ἐνδυθεῖ τὸ μοναχικὸ σχῆμα. Ὁ ἡγούμενος εἶχε τίς ἀντιρρήσεις τοῦ λόγῳ τῆς ἐφηβικῆς του ἡλικίας. Τελικὰ κάμφθηκε ἀπὸ τὴν ἐπιμονὴ τοῦ εὐσεβοῦς νέου.
 

Ὁ πατέρας του ὅταν ἔμαθε τὸ νέο στεναχωρήθηκε πολύ. Ἀντίθετα ἡ ἄσπλαχνη καὶ κακιὰ μητριά του χάρηκε ποὺ τὸν ξεφορτώθηκε. Ἔγινε ἡ μοναχική του κουρὰ καὶ ἔλαβε τὸ ὄνομα Ἰωακείμ. Δὲν ἄργησαν νὰ φανοῦν τὰ προτερήματά του καὶ οἱ ἀρετές του. Ἐκτελοῦσε μὲ μεγάλη προθυμία τίς πιὸ ἐπίπονες διακονίες τῆς Μονῆς καὶ πρόκοβε καθημερινὰ στὴν ἀρετὴ καὶ τὴν ἁγιότητα. Ἀργότερα ἔλαβε τὸ Μεγάλο Σχῆμα καὶ ἔγινε σύμβουλος στὴ διοίκηση τῆς Μονῆς. Ταυτόχρονα φοιτοῦσε στὴν περίφημη Ἀθωνιάδα Σχολή, ἡ ὁποία λειτουργοῦσε στὴν Μονή του, λαμβάνοντας σημαντικὴ μόρφωση.
 

Ὅταν ξέσπασε ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση τοῦ 1821, μὲ τίς εὐλογίες τῆς Μονῆς, ζήτησε νὰ βγεῖ στὸν κόσμο καὶ νὰ στηρίξει τοὺς δοκιμαζομένους Ὀρθοδόξους Ἕλληνες. Κατέβηκε στὴν Πελοπόννησο καὶ προσέφερε ἀνεκτίμητο πνευματικὸ καὶ κοινωνικὸ ἔργο στοὺς ἀγωνιστὲς καὶ στὸν ἄμαχο πληθυσμό, διδάσκοντας, στηρίζοντας καὶ ἀνεβάζοντας τὸ ἠθικό των Ρωμηῶν. Μὲ δικές του ἐνέργειες καὶ ἔχοντας τὴν βοήθεια τοῦ Παπαγιάννη Μακρὴ ἀπὸ τὴν Πύλαρο τῆς Κεφαλονιὰς ἔδιωξε χιλιάδες γυναικόπαιδα στὰ ἀγγλοκρατούμενα Ἑπτάνησα, σώζοντάς τους τὴ ζωὴ ἀπὸ τίς σφαγὲς τῶν Τούρκων. Ὁ ἴδιος βρισκόταν σὲ συνεχῆ κίνδυνο ἀπὸ τὴν πνευματικὴ καὶ ἐθνική του δράσῃ.
 

Ὅταν ἦλθε ἡ ἀπελευθέρωση καὶ εἶχε ἐκπληρώσει τὸ ὑψηλὸ καθῆκον του, ἀποφάσισε νὰ ἀποσυρθεῖ στὴν ἡσυχία τῆς ἐρήμου. Δὲν γύρισε στὸν Ἄθωνα, ἀλλά, ἐμπνεόμενος ἀπὸ κάποια ἐσωτερικὴ φωνή, προτίμησε νὰ πάει στὸ νησί του, τὴν Ἰθάκη. Ἀποσύρθηκε στὸ ἐρημικὸ  δάσος «Ἀφεντικὸς Λόγγος», ὅπου ἄρχισε νά
ἀσκεῖται, μισόγυμνος, μὲ νηστεία, προσευχή, ἀγρυπνία καὶ ἀστείρευτες ροὲς δακρύων. Καθάρθηκε ἀπὸ τὰ πάθη του καὶ ἄρχισαν νὰ εἶναι ἐμφανῆ τὰ σημάδια τῆς Θείας Χάριτος καὶ τῆς ἁγιότητας στὸ πρόσωπό του.
 

Ὅμως δὲν τὸν ἀνάπαυε ἡ δική του πνευματικὴ αὐτάρκεια. Ἄφηνε συχνὰ τὸ ἐρημητήριό του καὶ γύριζε στὰ χωριὰ τοῦ νησιοῦ καὶ δίδασκε τὴν Ὀρθοδοξία καὶ βοηθοῦσε πνευματικὰ καὶ ὑλικὰ ὅσους εἶχαν ἀνάγκη.  Οἱ Ἰθακήσιοι τὸν ἀγαποῦσαν καὶ τὸν ἀποκαλοῦσαν «Παπουλάκη». Μάλιστα τοῦ δόθηκε ἀπό τὸν Θεὸ καὶ τὸ χάρισμα τῆς θαυματουργίας. Πήγαινε, ὅπου μάθαινε ὅτι ὑπῆρξε πρόβλημα καὶ μὲ τὴν προσευχὴ του θαυματουργοῦσε. Γιὰ σαράντα ὁλόκληρα χρόνια γύριζε ἀπὸ χωριὸ σὲ χωριὸ καὶ ἀπὸ σπίτι σὲ σπίτι καὶ βοηθοῦσε ὑλικὰ καὶ πνευματικὰ τοὺς κατοίκους τοῦ νησιοῦ. Τὰ χρήματα ποὺ τοῦ ἔδιναν οἱ πιστοὶ τὰ ἔδινε ὅλα στοὺς φτωχούς. Στὰ 1848 ἔσωσε ἀπὸ λιμὸ τὸ νησὶ θαυματουργικά! Ἐπίσης τοῦ δόθηκε τὸ χάρισμα τῆς προφητείας. Καυτηρίαζε τὴν ἔκλυση τῶν ἠθῶν, ποὺ ἐπέβαλαν οἱ δυτικοὶ κατακτητές.
 

Ἀγωνίστηκε μὲ σθένος νὰ κρατήσει τὴν Ὀρθοδοξία στὶς ψυχὲς τῶν Ἰθακήσιων, ἀπὸ τὴν δράση τῶν παπικῶν καὶ προτεσταντῶν. Γι᾿ αὐτὸ ἔγινε στόχος τους. Κάποτε τὸν κατηγόρησαν στὸν ἄγγλο διοικητῆ ὅτι δῆθεν πρόβλεψε ἕναν μεγάλο σεισμὸ καὶ ἔσπειρε στὸ λαὸ ἀναστάτωση. Κλήθηκε ἀπὸ τὸν διοικητή, ἔδωσε τίς ἐξηγήσεις του, ὅτι πρόκειται γιὰ σκευωρία. Ὁ ἄγγλος δὲν τὸν πίστεψε καὶ ἄρχισε νὰ ἀπειλεῖ το Γέροντα καὶ νὰ βρίζει τὸν ὀρθόδοξο μοναχισμό. Τότε ἔγινε τὸ ἀπροσδόκητο. Ἡ πολυθρόνα του ἔγινε κομμάτια καὶ ἐκεῖνος ἔπεσε στὸ ἔδαφος ἀναίσθητος. Ὅταν συνῆλθε ἔπεσε στὰ πόδια τοῦ Γέροντα καὶ τοῦ ζήτησε συγγνώμη!
 

Μὲ τὴ βοήθεια τῶν κατοίκων ἔκτισε πολλοὺς ναοὺς στὴ νησί, γιὰ νὰ ἐκκλησιάζονται οἱ Ὀρθόδοξοι σ᾿ αὐτοὺς καὶ ὄχι στοὺς παπικούς. Κάποτε εἶχε ξεσπάσει ἐπιδημία πανώλης. Ὁ ἅγιος παρακίνησε τοὺς κατοίκους τοῦ χωριοῦ Ἀνωγὴ καὶ ἔκτισαν ναὸ στὸν Ἅγιο Ἀθανάσιο, ἀμέσως ἡ ἐπιδημία ἐξαφανίστηκε!
 

Ὅταν ἡ στεριανὴ Ἑλλάδα ἀπελευθερώθηκε ἀπὸ τοὺς Τούρκους ἀναπτέρωνε τίς ἐλπίδες καὶ τῶν σκλαβωμένων Ἰθακήσιων στοὺς Ἄγγλους ὅτι ἔφτανε καὶ ἡ δική τους ἐλευθερία, ἡ ὁποία πραγματοποιήθηκε τὸ 1864. Γιὰ τὴν ἐθνική του αὐτὴ δράση κακοποιοῦνταν καὶ γελοιοποιοῦνταν ἀπὸ ἐγκάθετους τῶν κατακτητῶν. Τὸν ἔφτυναν δημόσια σὲ κάθε ἐκδήλωση!
 

Τίς τελευταῖες ἡμέρες τῆς ζωῆς του πέρασε στὸ σπίτι τοῦ εὐσεβοῦς Χ. Παΐζη (Λιανοῦ), ἀσθενὴς καὶ ὑπέργηρος. Ἀφοῦ ἐξομολογήθηκε καὶ κοινώνησε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, κοιμήθηκε εἰρηνικὰ στὶς 3 Μαρτίου τοῦ 1868, ἀφοῦ ἤδη εἶχε προβλέψει το θάνατό του. Ἡ ἁγιοκατάταξή του ἔγινε στὶς 19-3-1998 καὶ ὁρίστηκε νὰ ἑορτάζεται ἡ μνήμη του στὶς 3 Μαρτίου, ἡμέρα τῆς ἐκδημίας του καὶ στὶς 23 Μαΐου τὴν ἡμέρα τῆς ἀνακομιδῆς τῶν ἱερῶν λειψάνων του.

__________________________________

Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ

«Πᾶνος»