ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Στὸ πολυπληθὲς στερέωμα τῶν ἁγίων γυναικῶν τῆς Ἐκκλησίας μας ξεχωρίζει ἕνα λαμπρὸ ἄστρο, τὸ ὁποῖο φωτίζει στοὺς αἰῶνες καὶ φανερώνει τὴν γυναικεία ἀξία, τὴν ὁποία ἀνήγαγε στὴ σωστή της διάσταση μόνον ὁ Χριστιανισμὸς καὶ καταξίωσε ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία. Πρόκειται γιὰ τὴν ἁγία Ὀλυμπιάδα, τὴν ἡρωικὴ καὶ ἀφοσιωμένη διακόνισσα, τῆς ὁποίας ἡ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο εἶναι συνδεδεμένα μὲ τὸν μέγα ἱεράρχη τῆς Ἐκκλησίας μας τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο καὶ καταδεικνύει τὸ μεγαλεῖο τῆς κοινωνικῆς διακονίας.
Γεννήθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη τὸ 368 ἀπὸ ἀριστοκράτες καὶ πολὺ πλούσιους γονεῖς. Ὁ πατέρας της ὀνομαζόταν Σέλευκος καὶ ἡ μητέρα της Θεοδοσία, ἡ ὁποία ἦταν ἀδελφὴ τοῦ ἁγίου Ἀμφιλοχίου, ἐπισκόπου Ἰκονίου (344-394). Ὁ παπποῦς της Ἀβλάβιος εἶχε διατελέσει κυβερνήτης τῆς Ἀσίας καὶ τῆς Θράκης. Οἱ εὔποροι γονεῖς της προσπάθησαν νὰ τῆς δώσουν τὴ μεγαλύτερη δυνατὴ μόρφωση. Ὅμως ἐνωρὶς ἔνοιωσε τὴ θλίψη στὴ ζωή της. Παιδὶ ὄντας, πέθαναν οἱ γονεῖς της καὶ ἔμεινε ὀρφανὴ καὶ ἀπροστάτευτη. Τὴν προστασία της ἀνάλαβε ὁ συγγενὴς της Προκόπιος, ἕνας βυζαντινὸς ἀξιωματοῦχος, ἔπαρχος τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ φίλος τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, ὁ ὁποῖος βρισκόταν, ἀπὸ τὸ 379, στὴ Βασιλεύουσα γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσει τὴ λαίλαπα τῆς ἀρειανικῆς αἱρέσεως.
Μέσῳ τοῦ θείου της Προκοπίου συνδέθηκε μὲ τὸν ἅγιο Γρηγόριο, τὸν ὁποῖο αἰσθάνονταν καὶ τὸν ἀποκαλοῦσε «πατέρα» της. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἐκτίμησε καὶ αὐτὸς τὸ σεμνὸ χαρακτῆρα της καὶ τὰ χαρίσματά της καὶ τὴν ἀγάπησε σὰν παιδί του. Μάλιστα αὐτὴ ἡ ἀγάπη του εἶναι ἀποτυπωμένη σὲ ποίημά του, τὸ ὁποῖο ἀφιέρωσε στὸ γάμο της. Μιὰ θαυμάσια ποιητικὴ σύνθεση, ἡ ὁποία ἐξυμνεῖ τὴ γυναικεία φύση καὶ παρουσιάζει τὸ ἰδεῶδες τῆς ἔγγαμης γυναίκας. Ἀλλὰ καὶ ἐκείνη ὠφελήθηκε ἀπὸ τὸ μεγάλο ἅγιο καὶ δεινὸ θεολόγο Γρηγόριο. Ἡ θεολογία του ὑπῆρξε σταθμὸς γιὰ ἐκείνη.
Ἕνας ἀριστοκράτης νέος, ὁ Νεβρίδιος, ἔπαρχος Κωνσταντινουπόλεως, τὴ ζήτησε σὲ γάμο. Ἐκείνη δέχτηκε καὶ παντρεύτηκαν. Ὅμως μιὰ νέα συμφορὰ χτύπησε τὴν ἀριστοκράτισσα Ὀλυμπιάδα. Λίγο καιρὸ μετὰ τὸ γάμο τους, ὁ Νεβρίδιος ἀρρώστησε καὶ πέθανε. Ἡ Ὀλυμπιάδα βιώνει τὸ πρόβλημα τῆς χηρείας. Ὁ ἱστορικὸς Παλλάδιος ἀναφέρει πὼς ἦταν τόσο σύντομη ἡ συζυγική της ζωὴ ὥστε «λέγεται ἀμίαντος κεκοιμῆσθαι παρθένος»!
Ἡ ὀμορφιά της, τὰ πλούτη της καὶ ἡ κοινωνική της θέση τὴν κάνουν ἀξιοζήλευτη ὑποψήφια νύφη στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἑκατοντάδες ἐπιφανεῖς νέοι τὴν πολιορκοῦν νὰ δεχτῇ νὰ τοὺς παντρευτῇ. Ὅμως ἐκείνη παραμένει ἀμετάπειστη στὴ μνήμη τοῦ συζύγου της. Ἡ ἀπάντησή της ἦταν σταθερὴ: «ἂν ὁ Θεὸς ἤθελε νὰ ξαναπαντρευτῶ δὲν θὰ μοῦ ἔπαιρνε τὸν πρῶτο σύζυγό μου». Ὁ ἴδιος ὁ αὐτοκράτορας Θεοδόσιος (379-395) ἀσκεῖ τεράστια πίεση νὰ ἐξαναγκαστῇ νὰ παντρευτῇ τὸν συγγενή του Ἐλπίδιο. Ἀλλὰ ἡ Ὀλυμπιάδα ἀρνεῖται κατηγορηματικά, διότι θεώρησε τὴν πρώιμη χηρεία της ὡς κλήση ἀπὸ τὸ Θεὸ νὰ ὑπηρετήσει τὴν Ἐκκλησία Του καὶ τοὺς πονεμένους ἀνθρώπους. Ὁ αὐτοκράτορας ἐπιμένει καὶ ἀρχίζει νὰ ἀσκῇ διώξεις ἐναντίον της, δημεύοντας μεγάλο μέρος τῆς πατρικῆς της περιουσίας. Ἡ Ὀλυμπιάδα του ἔστειλε ἐπιστολὴ μὲ βαρυσήμαντη ἀπάντηση καὶ σκωπτικὴ διάθεση. Ὁ δὲ Ἐλπίδιος, τυφλωμένος ἀπὸ τὸ πάθος τοῦ ἔρωτα γιὰ ἐκείνη, τῆς στερεῖ τὸ δικαίωμα νὰ πηγαίνη στὴν ἐκκλησία. Οὔτε αὐτὸ τὸ μέτρο τὴν ἔκανε νὰ ἀλλάξει γνώμη. Ἔτσι βλέποντας ὁ αὐτοκράτορας ὅτι ἦταν ἀνώφελο νὰ προσπαθεῖ νὰ τὴν πείσει, ἀλλάζει γνώμη, παύοντας τίς διώξεις. Τῆς ἐπέστρεψε τὴν δημευμένη περιουσία της καί τῆς ὑποσχέθηκε ὅτι δὲν θὰ τὴν ἐνοχλήσει ξανά.
Ἡ εὐσεβὴς Ὀλυμπιάδα, ἐλεύθερη πλέον ἀπὸ κάθε ἐξαναγκασμό, ρυθμίζει τὴ ζωὴ της ἀνάλογα μέ τίς ἐσωτερικές της παρορμήσεις. Φλέγεται νὰ ἀφιερώσει τὴ ζωή της στὴν ὑπηρεσία τοῦ Χριστοῦ, στὰ ἔργα ἀγάπης. Πρώτη της ἐνέργεια νὰ ἀπαλλαγῇ ἀπὸ τὴν μέριμνα τοῦ πλούτου. Μοιράζει τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς τεράστιας περιουσίας της σὲ χρυσάφι, πολύτιμους λίθους, ἀσήμι, ἔπιπλα, κτήματα καὶ ἐπαύλεις, στὴν Ἐκκλησία, μὲ τὸν ὅρο νὰ χρησιμοποιηθοῦν γιὰ τὴν ἀνακούφιση τῶν ἐνδεῶν.
Ἦταν ἤδη τριάντα ἐτῶν. Τὸ 393 τίθεται στὴ διάθεση τοῦ ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Νεκταρίου (381-397) νὰ ἐργαστῇ στὸν κοινωνικὸ τομέα. Ὁ Νεκτάριος τὴ χειροτόνησε διακόνισσα καὶ τὴν ἐνέταξε στὸν ἐθελοντικὸ στρατὸ τῆς ἀγάπης τῶν 250 γυναικῶν, οἱ ὁποῖες ὑπηρετοῦσαν τὸ κοινωνικὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Τίθεται στὶς διαταγὲς τῶν ὁμαδαρχῶν καὶ ἐκτελεῖ, αὐτὴ ἡ ἀρχοντοπούλα, μὲ θαυμαστὴ προθυμία καὶ τίς πιὸ κοπιαστικὲς καὶ τίς πλέον ταπεινὲς ὑπηρεσίες.
Τὸ 397 πεθαίνει ὁ Νεκτάριος καὶ στὸ θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀνεβαίνει τὸ 398 ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ἡ Ὀλυμπιάδα εἶναι ἀπὸ τὰ πρόσωπα ποὺ θὰ γίνει στενὸς συνεργάτης τοῦ ἁγίου ἀρχιεπισκόπου. Δώρισε τὴν ἐναπομείνασα περιουσία της καὶ ἔκτισε μικρὴ μονὴ στὸ κέντρο τῆς Πόλης, δίπλα στὴν Ἁγία Σοφία, ὅπου ἔμεινε πλέον, συγκεντρώνοντας μιὰ ὁμάδα πολυπληθῶν γυναικῶν τίς ὁποῖες ἔχρισε συνεργάτες της. Μαζί της ἡ Πενταδία, χήρα ἑνὸς στρατηγοῦ, ἡ Καρτερία, ἡ Χαλκιδία, κ.α. οἱ ὁποῖες πλαισίωσαν τὸ ἔργο τοῦ Χρυσοστόμου.
Χάρις σ᾿ αὐτὴ καὶ τίς συνεργάτιδές της, συνεχίζεται καὶ ἐπεκτείνεται τὸ κοινωνικὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Βασιλεύουσας. Αὐτὴ προΐσταται, μὲ τίς εὐλογίες τοῦ Ἰωάννη, στὸ μεγαλειῶδες ἀνθρωπιστικὸ ἔργο του. Οἱ ἀναξιοπαθοῦντες ὄχλοι τῆς Πόλεως σιτίζονται καὶ στεγάζονται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, χάρις στὴ μέριμνα καὶ τὸ ἔργο ἐκείνης. Παράλληλα ἐργάζεται καὶ γιὰ τὴν προετοιμασία τῶν πολυπληθῶν ἱεραποστόλων, οἱ ὁποῖοι στέλνονται ἀπὸ τὸ Χρυσόστομο σὲ χῶρες, ποὺ δὲν εἶχε κηρυχτεῖ τὸ Εὐαγγέλιο.
Συνδέεται μὲ στενοὺς πνευματικοὺς δεσμοὺς μὲ τὸν ἅγιο ἱεράρχη. Ἔγινε ὁ πατέρας της καὶ ἐκείνη ἡ κόρη του, ἡ ὁποία μοιράζεται πιὰ τίς ἀνυπέρβλητες δυσκολίες, τὰ προβλήματα καὶ κυρίως τίς πίκρες καὶ τίς διώξεις του ἀπὸ τὴν διεφθαρμένη ἀριστοκρατία καὶ τὴν ἐξουσία. Τὰ βάσανα, οἱ διώξεις καὶ οἱ ἐξορίες τοῦ πνευματικοῦ της πατέρα τῆς τρυποῦν ὡς δίστομη ρομφαία τὴν εὐαίσθητη καρδιά της. Τὰ προβλήματα ἐκείνου γίνονται καὶ δικά της προβλήματα. Ἐξαντλεῖ ὅλες τίς δυνατότητές της νὰ ἀποδείξει τὴν ἀθωότητα τοῦ δασκάλου της καὶ νὰ ἀποκαλύψει τίς σκευωρίες τῆς δαιμονικῆς βασίλισσας Εὐδοξίας, ἡ ὁποία εἶχε θέσει ὡς σκοπὸ τῆς ζωῆς της νὰ καταστρέψει τὸν Ἰωάννη. Ἄλλωστε δὲν ἄργησαν, οἱ διῶκτες τοῦ Χρυσοστόμου, νὰ στραφοῦν καὶ ἐναντίον της. Κατὰ τὴν πρώτη ἐξορία τοῦ Ἰωάννη (404) ἐπιχειρεῖ νὰ πάει κοντά του, ἀλλὰ συλλαμβάνεται καὶ ἐξορίζεται στὴ Νικομήδεια.
Κατόπιν τὴ συκοφαντοῦν ὡς ἀνήθικη. Στὴ συνέχεια τὴ σέρνουν στὰ δικαστήρια μὲ τὴν κατασκευασμένη κατηγορία ὅτι εὐθύνεται γιὰ τὴν πυρκαγιὰ τοῦ ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας, ἡ ὁποία κάηκε ἀπὸ στάση τοῦ λαοῦ τῆς Βασιλεύουσας, κατὰ τὴν πρώτη ἐξορία τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου. Στὸ δικαστήριο, μὲ μειλίχιο, ἀλλὰ καὶ σοβαρὸ ὕφος ἀπολογεῖται καὶ προσπαθεῖ νὰ ἀποδείξει τὴν ἀθωότητά της. Μάλιστα δὲ διστάζει, ὅταν οἱ ψευδομάρτυρες ἀποθρασύνθηκαν, νὰ χρησιμοποιήσει σκωπτικὸ καὶ εἰρωνικὸ ὕφος, προκειμένου νὰ δείξει τὸν οἶκτο της γιὰ αὐτούς τούς τραγικοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι, κατ᾿ αὐτήν, δὲν ἤξεραν τί κάνουν!
Τὸ ἀποτέλεσμα τῆς δίκης ἦταν πολὺ ὀδυνηρὸ γιὰ τὴν ἡρωικὴ διακόνισσα. Τῆς ἐπιβλήθηκε βαρύτατο χρηματικὸ πρόστιμο, τὸ ὁποῖο δὲν εἶχε τὴ δυνατότητα νὰ ἐξοφλήσει, διότι δὲν εἶχε πιὰ καθόλου δική της περιουσία. Τὴν ἐξόρισαν σὲ διαφόρους τόπους, χρησιμοποιῶντας ἐξευτελιστικοὺς τρόπους νὰ τὴ μειώσουν καὶ νά τὴν πικράνουν, ἐπειδὴ δὲν ἤθελε κοινωνία μὲ τὸν μοιχεπιβάτη ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως Ἀρσάκιο. Ἡ ὅλη κατάσταση ἐπιβαρύνει τὴν ὑγεία της. Ἀρρώστησε βαριά. Μόνη της παρηγοριά, ἡ ἀλληλογραφία της μὲ τὸν ἀγαπημένο της πνευματικὸ πατέρα, τὸ Χρυσόστομο ἀπὸ τὴν ἐξορία του. Τῆς ἔστειλε 17 ὑπέροχες ἐπιστολές, ἀληθινὰ διαμάντια εὐσέβειας, τρυφερότητας καὶ ἀγάπης πρὸς ἐκείνη γιὰ τὴν ἄδολη ἀφοσίωσή της.
Ἔκτοτε δὲν ἔχουμε πληροφορίες γιὰ τὸ ὑπόλοιπο τῆς ζωῆς της. Δὲν γνωρίζουμε ποῦ καὶ πότε ἔφυγε ἀπὸ τὴ γήινη ζωή. Προφανῶς ἀκολούθησε τὸ δάσκαλό της στὴν αἰωνιότητα, ἀπὸ πίκρα, λίγο μετὰ τὸ θάνατο του, τὸ 407. Ἡ μόνη πληροφορία ποὺ ἔχουμε εἶναι, αὐτὴ τοῦ ἱστορικοῦ Παλλαδίου, ὁ ὁποῖος ἔγραψε τὸ γνωστὸ σύγγραμμά του στὰ 408, γιὰ τὸν δάσκαλό του Ἰωάννη Χρυσόστομο, ἀναφέροντας καὶ τὴν Ὀλυμπιάδα. Σὲ αὐτὸ ἐκθειάζει τὴν πίστη της, τὸ ἦθος της, τὸν ἡρωισμὸ της καὶ τὴν ἀφοσίωση τῆς στὸν μαρτυρικὸ ἀρχιεπίσκοπο καὶ πνευματικό της πατέρα.
Ἡ Ἐκκλησία μας τὴν ἀνακήρυξε ἁγία καὶ ὅρισε νὰ τιμᾶται ἡ μνήμη της στὶς 25 Ἰουλίου.
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου