Γράφει ἡ Εὐαγγελία Κ. Λάππα
Βιογραφικό
Ὁ Πασχάλης Τσιάγκας τοῦ Ἀγγέλου γεννήθηκε τὸ 1873 στὸ χωριὸ Σακάφσκα (σημερινὸ Λιβαδοχώρι) περιοχῆς Νιγρίτας τῶν Σερρῶν. Νυμφεύτηκε καὶ ἀπέκτησε τέσσερα ἢ πέντε παιδιά. Χειροτονήθηκε ἱερέας καὶ ἀσκοῦσε τὰ καθήκοντα τοῦ ἐφημερίου στὸ χωριό του.
Κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ Μακεδονικοῦ ἀγῶνα, ἐμπόδιζε κάθε ἐνέργεια τῶν Βουλγάρων γιὰ προσχώρηση τῶν συγχωριανῶν του στὴ Βουλγαρικὴ ἐξαρχία. Αὐτὴ ἡ δράση του ἐνόχλησε τοὺς Βουλγάρους κομιτατζῆδες, οἱ ὁποῖοι προσπάθησαν στὶς 15/9/1905 νὰ τὸν σκοτώσουν, ἀλλὰ αὐτὸς κατάφερε νὰ ξεφύγῃ καὶ εἰδοποίησε ἔγκαιρα στὸ Στρυμονικὸ τὸν τουρκικὸ στρατό, ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρά του καταδίωξε τὴ συμμορία τῶν κομιτατζήδων καὶ τὴν ἐξόντωσε.
Μετὰ ἀπὸ αὐτὸ ὁ παπα – Πασχάλης μετατέθηκε ὡς ἐφημέριος στὴν ἐνορία τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονα Σερρῶν. Ζήτησε ἐπίσης ἀπὸ τὶς τουρκικὲς ἀρχὲς τὴν ἄδεια γιὰ νὰ ὁπλοφορῇ ἐλεύθερα, ἀλλὰ τοῦ τὸ ἀρνήθηκαν.
Οἱ Βούλγαροι ὅμως, παρὰ τὴν ἀποτυχία τους νὰ τὸν σκοτώσουν, δὲ τὸν ξέχασαν. Στὶς 4/10/1906 στὶς 9.30 μ.μ. πυροβόλησαν μέσα στὸ σπίτι του παπα – Πασχάλη. Τὰ ἀδέλφια του ἑτοιμάστηκαν νὰ ἀμυνθοῦν. Ἕνας κομιτατζῆς ἔβαλε τὸ χέρι του ἀπὸ τὸ παράθυρο μέσα στὸ σπίτι καὶ πυροβολοῦσε. Ὁ ἑτεροθαλὴς ἀδελφός τοῦ παπα – Πασχάλη, Γεώργιος Φλαμούρης στραμπούλησε τὸ χέρι τοῦ Βουλγάρου καὶ ἅρπαξε τὸ ὅπλο, ἀλλὰ ὁ βούλγαρος πρόλαβε καὶ τοῦ ἔκοψε ἕνα δάκτυλο μὲ τὸ μαχαίρι. Ὁ πατέρας τοῦ παπα - Πασχάλη, ὁ Ἄγγελος, ἅρπαξε τὸ ὅπλο καὶ βγῆκε στὴ πόρτα, γιὰ νὰ ἀμυνθῇ, ἀλλὰ τὸν πυροβόλησαν. Τραυμάτισαν θανάσιμα τὴ μάνα του καὶ ἔβαλαν φωτιὰ στὸ σπίτι του. Ἡ πρεσβυτέρα του, ποὺ κυοφοροῦσε τὸ πέμπτο (ἢ τὸ ἕκτο) παιδὶ κάηκε ζωντανή, παρὰ τὶς προσπάθειες τοῦ ἴδιου γιὰ νὰ τὴ σώσῃ. Οἱ ὑπόλοιποι κατάφεραν νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὴ στέγη τοῦ σπιτιοῦ. Ἀπὸ τὰ παιδιά τοῦ παπα – Πασχάλη ξέφυγε μόνο ἕνα.
Μετὰ ἀπὸ ὅλα αὐτὰ ὁ παπα – Πασχάλης θέλοντας νὰ πάρῃ ἐκδίκηση γιὰ τὸ χαμὸ τῶν γονέων του, τῆς πρεσβυτέρας του καὶ τῶν παιδιῶν του παραιτήθηκε ἀπὸ ἱερέας καὶ σχημάτισε Ἑλληνικὸ ἀνταρτικὸ σῶμα μὲ ἕξι ἄνδρες. Ὁ ἴδιος ἔφερε τὸ ψευδώνυμο «Καπετὰν Ἀνδροῦτσος». Ἔδρασε στὴ περιοχή τῆς Βισαλτίας ἀλλὰ καὶ στὴν περιφέρειά της, ὄντας προστάτης τῶν Ἑλλήνων κατοίκων καὶ φόβος καὶ τρόμος τῶν Βουλγάρων κομιτατζήδων. Συγχρόνως ἀγωνιζόταν καὶ κατὰ τῶν Τούρκων.
Μιὰ μέρα πληροφορήθηκε ὅτι μιὰ συμμορία Βουλγάρων βρίσκονταν στὴ Νικόκλεια Νιγρίτας καὶ πῆγε ἐκεῖ νὰ τὴν καταδιώξῃ. Ἔμεινε τὸ βράδυ στὸ σπίτι τοῦ ἱερέως Μητριτζίκη ἀλλὰ κάποιος Τοῦρκος ὑποκρινόμενος τὸ φίλο τὸν πρόδωσε. Τὸ πρωὶ τῆς 24 Φεβρουαρίου/1907 τουρκικὸς στρατὸς πολιόρκησε τὸ χωριὸ καὶ περικύκλωσαν τὸ σπίτι ποὺ φιλοξενοῦνταν. Οἱ κάτοικοι κλείστηκαν στὰ σπίτια τους. Τοῦ ζήτησαν νὰ παραδοθῇ γιὰ νὰ σώσει τὴ ζωή του ἀλλὰ αὐτὸς ἀρνήθηκε. Ὁ Παπα - Πασχάλης ἐπιχείρησε ἔξοδο ἀπὸ σπίτι σὲ σπίτι πρὸς τὴν πλατεῖα τοῦ χωριοῦ, γιὰ νὰ διαφύγῃ ἀπὸ τὴ χαράδρα, ἀλλὰ κατέστη ἀδύνατο. Μάχονταν ἐπὶ 2,5 ὧρες μὲ πολλοὺς Τούρκους στρατιῶτες κρυμμένους πίσω ἀπὸ τὰ σπίτια. Ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸ ἀνταρτικὸ σῶμα τοῦ παπα – Πασχάλη σκοτώθηκαν οἱ Κουτσούκης Χρῆστος, Κίτσος Στεφανιώτης καὶ Τσουλᾶς Γεώργιος μοναχά, ἐνῷ ἀπὸ τοὺς Τούρκους σκοτώθηκαν δεκατέσσαρες. Συνέχισαν τὴ μάχη, ἀλλὰ τραυματίστηκε ὁ παπα - Πασχάλης στὸ ἀριστερὸ χέρι καὶ πόδι. Διέταξε τοὺς ὑπόλοιπους ὁπλῖτες ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸ ἀνταρτικὸ σῶμα του νὰ φύγουν γιὰ νὰ σωθοῦν, ἐνῷ ὁ ἴδιος τοὺς κάλυπτε μὲ πυροβολισμοὺς μέχρι τελευταίας στιγμῆς. Συνέχισε τὴ μάχη μόνος του μὲ τοὺς Τούρκους. Ὅταν τελείωσαν τὰ πυρομαχικά του, ὅρμησαν ὅλοι μαζὶ οἱ Τοῦρκοι ἀλαλάζοντας μὲ τὰ μαχαίρια στὰ χέρια, γιὰ νὰ τὸν ἀποτελειώσουν. Καὶ νεκρὸ ἀκόμη τὸν ἐκδικοῦνταν. Τοῦ ἔβγαλαν τὰ μάτια, τοῦ ξερίζωσαν τὰ γένια καὶ ἔσερναν τὴ σορό του σὰν ψόφιο ζῶο.
Τὸν πέταξαν ἄθαφτο, χωρὶς νεκρώσιμη ἀκολουθία, σὲ κάποιο λάκκο, γιὰ νὰ τὸν φᾶνε τὰ σκυλιά. Σὲ μερικοὺς ναοὺς ψάλθηκε μυστικὰ ἐπιμνημόσυνη ἀκολουθία. Συνελήφθηκαν καὶ φυλακίστηκαν ὁ ἱερέας τοῦ χωριοῦ καὶ δεκάδες Ἕλληνες ἀπὸ τὰ γύρω χωριὰ καθὼς καὶ τὰ ἀδέλφια του Παπαπασχάλη.
Ὁ ἐπιζῶν γιός τοῦ παπα – Πασχάλη, Νικόλαος, μεγάλωσε ἀρχικὰ μὲ τὸ θεῖο του καὶ μετὰ μπῆκε στὸ Ὀρφανοτροφεῖο τῶν Σερρῶν. Μὲ τὶς ἐνέργειες τῆς Μητρόπολης Σερρῶν στάλθηκε σὲ οἰκότροφο σχολεῖο τῆς Ἀθήνας καὶ διακρίθηκε στὴ μάθηση. Εἰσάχθηκε στὴ Σχολὴ τῶν Εὐελπίδων ἀξιωματικῶν. Ἔγινε καθηγητὴς στὴ Σχολὴ καὶ προάχθηκε μέχρι καὶ τὸ βαθμὸ τοῦ ὑποστρατήγου τοῦ σώματος μηχανικοῦ.
Βιβλιογραφία
Μαρτυρίες
Ὁ Πασχάλης Τσιάγκας τοῦ Ἀγγέλου γεννήθηκε τὸ 1873 στὸ χωριὸ Σακάφσκα (σημερινὸ Λιβαδοχώρι) περιοχῆς Νιγρίτας τῶν Σερρῶν. Νυμφεύτηκε καὶ ἀπέκτησε τέσσερα ἢ πέντε παιδιά. Χειροτονήθηκε ἱερέας καὶ ἀσκοῦσε τὰ καθήκοντα τοῦ ἐφημερίου στὸ χωριό του.
Κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ Μακεδονικοῦ ἀγῶνα, ἐμπόδιζε κάθε ἐνέργεια τῶν Βουλγάρων γιὰ προσχώρηση τῶν συγχωριανῶν του στὴ Βουλγαρικὴ ἐξαρχία. Αὐτὴ ἡ δράση του ἐνόχλησε τοὺς Βουλγάρους κομιτατζῆδες, οἱ ὁποῖοι προσπάθησαν στὶς 15/9/1905 νὰ τὸν σκοτώσουν, ἀλλὰ αὐτὸς κατάφερε νὰ ξεφύγῃ καὶ εἰδοποίησε ἔγκαιρα στὸ Στρυμονικὸ τὸν τουρκικὸ στρατό, ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρά του καταδίωξε τὴ συμμορία τῶν κομιτατζήδων καὶ τὴν ἐξόντωσε.
Μετὰ ἀπὸ αὐτὸ ὁ παπα – Πασχάλης μετατέθηκε ὡς ἐφημέριος στὴν ἐνορία τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονα Σερρῶν. Ζήτησε ἐπίσης ἀπὸ τὶς τουρκικὲς ἀρχὲς τὴν ἄδεια γιὰ νὰ ὁπλοφορῇ ἐλεύθερα, ἀλλὰ τοῦ τὸ ἀρνήθηκαν.
Οἱ Βούλγαροι ὅμως, παρὰ τὴν ἀποτυχία τους νὰ τὸν σκοτώσουν, δὲ τὸν ξέχασαν. Στὶς 4/10/1906 στὶς 9.30 μ.μ. πυροβόλησαν μέσα στὸ σπίτι του παπα – Πασχάλη. Τὰ ἀδέλφια του ἑτοιμάστηκαν νὰ ἀμυνθοῦν. Ἕνας κομιτατζῆς ἔβαλε τὸ χέρι του ἀπὸ τὸ παράθυρο μέσα στὸ σπίτι καὶ πυροβολοῦσε. Ὁ ἑτεροθαλὴς ἀδελφός τοῦ παπα – Πασχάλη, Γεώργιος Φλαμούρης στραμπούλησε τὸ χέρι τοῦ Βουλγάρου καὶ ἅρπαξε τὸ ὅπλο, ἀλλὰ ὁ βούλγαρος πρόλαβε καὶ τοῦ ἔκοψε ἕνα δάκτυλο μὲ τὸ μαχαίρι. Ὁ πατέρας τοῦ παπα - Πασχάλη, ὁ Ἄγγελος, ἅρπαξε τὸ ὅπλο καὶ βγῆκε στὴ πόρτα, γιὰ νὰ ἀμυνθῇ, ἀλλὰ τὸν πυροβόλησαν. Τραυμάτισαν θανάσιμα τὴ μάνα του καὶ ἔβαλαν φωτιὰ στὸ σπίτι του. Ἡ πρεσβυτέρα του, ποὺ κυοφοροῦσε τὸ πέμπτο (ἢ τὸ ἕκτο) παιδὶ κάηκε ζωντανή, παρὰ τὶς προσπάθειες τοῦ ἴδιου γιὰ νὰ τὴ σώσῃ. Οἱ ὑπόλοιποι κατάφεραν νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὴ στέγη τοῦ σπιτιοῦ. Ἀπὸ τὰ παιδιά τοῦ παπα – Πασχάλη ξέφυγε μόνο ἕνα.
Μετὰ ἀπὸ ὅλα αὐτὰ ὁ παπα – Πασχάλης θέλοντας νὰ πάρῃ ἐκδίκηση γιὰ τὸ χαμὸ τῶν γονέων του, τῆς πρεσβυτέρας του καὶ τῶν παιδιῶν του παραιτήθηκε ἀπὸ ἱερέας καὶ σχημάτισε Ἑλληνικὸ ἀνταρτικὸ σῶμα μὲ ἕξι ἄνδρες. Ὁ ἴδιος ἔφερε τὸ ψευδώνυμο «Καπετὰν Ἀνδροῦτσος». Ἔδρασε στὴ περιοχή τῆς Βισαλτίας ἀλλὰ καὶ στὴν περιφέρειά της, ὄντας προστάτης τῶν Ἑλλήνων κατοίκων καὶ φόβος καὶ τρόμος τῶν Βουλγάρων κομιτατζήδων. Συγχρόνως ἀγωνιζόταν καὶ κατὰ τῶν Τούρκων.
Μιὰ μέρα πληροφορήθηκε ὅτι μιὰ συμμορία Βουλγάρων βρίσκονταν στὴ Νικόκλεια Νιγρίτας καὶ πῆγε ἐκεῖ νὰ τὴν καταδιώξῃ. Ἔμεινε τὸ βράδυ στὸ σπίτι τοῦ ἱερέως Μητριτζίκη ἀλλὰ κάποιος Τοῦρκος ὑποκρινόμενος τὸ φίλο τὸν πρόδωσε. Τὸ πρωὶ τῆς 24 Φεβρουαρίου/1907 τουρκικὸς στρατὸς πολιόρκησε τὸ χωριὸ καὶ περικύκλωσαν τὸ σπίτι ποὺ φιλοξενοῦνταν. Οἱ κάτοικοι κλείστηκαν στὰ σπίτια τους. Τοῦ ζήτησαν νὰ παραδοθῇ γιὰ νὰ σώσει τὴ ζωή του ἀλλὰ αὐτὸς ἀρνήθηκε. Ὁ Παπα - Πασχάλης ἐπιχείρησε ἔξοδο ἀπὸ σπίτι σὲ σπίτι πρὸς τὴν πλατεῖα τοῦ χωριοῦ, γιὰ νὰ διαφύγῃ ἀπὸ τὴ χαράδρα, ἀλλὰ κατέστη ἀδύνατο. Μάχονταν ἐπὶ 2,5 ὧρες μὲ πολλοὺς Τούρκους στρατιῶτες κρυμμένους πίσω ἀπὸ τὰ σπίτια. Ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸ ἀνταρτικὸ σῶμα τοῦ παπα – Πασχάλη σκοτώθηκαν οἱ Κουτσούκης Χρῆστος, Κίτσος Στεφανιώτης καὶ Τσουλᾶς Γεώργιος μοναχά, ἐνῷ ἀπὸ τοὺς Τούρκους σκοτώθηκαν δεκατέσσαρες. Συνέχισαν τὴ μάχη, ἀλλὰ τραυματίστηκε ὁ παπα - Πασχάλης στὸ ἀριστερὸ χέρι καὶ πόδι. Διέταξε τοὺς ὑπόλοιπους ὁπλῖτες ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸ ἀνταρτικὸ σῶμα του νὰ φύγουν γιὰ νὰ σωθοῦν, ἐνῷ ὁ ἴδιος τοὺς κάλυπτε μὲ πυροβολισμοὺς μέχρι τελευταίας στιγμῆς. Συνέχισε τὴ μάχη μόνος του μὲ τοὺς Τούρκους. Ὅταν τελείωσαν τὰ πυρομαχικά του, ὅρμησαν ὅλοι μαζὶ οἱ Τοῦρκοι ἀλαλάζοντας μὲ τὰ μαχαίρια στὰ χέρια, γιὰ νὰ τὸν ἀποτελειώσουν. Καὶ νεκρὸ ἀκόμη τὸν ἐκδικοῦνταν. Τοῦ ἔβγαλαν τὰ μάτια, τοῦ ξερίζωσαν τὰ γένια καὶ ἔσερναν τὴ σορό του σὰν ψόφιο ζῶο.
Τὸν πέταξαν ἄθαφτο, χωρὶς νεκρώσιμη ἀκολουθία, σὲ κάποιο λάκκο, γιὰ νὰ τὸν φᾶνε τὰ σκυλιά. Σὲ μερικοὺς ναοὺς ψάλθηκε μυστικὰ ἐπιμνημόσυνη ἀκολουθία. Συνελήφθηκαν καὶ φυλακίστηκαν ὁ ἱερέας τοῦ χωριοῦ καὶ δεκάδες Ἕλληνες ἀπὸ τὰ γύρω χωριὰ καθὼς καὶ τὰ ἀδέλφια του Παπαπασχάλη.
Ὁ ἐπιζῶν γιός τοῦ παπα – Πασχάλη, Νικόλαος, μεγάλωσε ἀρχικὰ μὲ τὸ θεῖο του καὶ μετὰ μπῆκε στὸ Ὀρφανοτροφεῖο τῶν Σερρῶν. Μὲ τὶς ἐνέργειες τῆς Μητρόπολης Σερρῶν στάλθηκε σὲ οἰκότροφο σχολεῖο τῆς Ἀθήνας καὶ διακρίθηκε στὴ μάθηση. Εἰσάχθηκε στὴ Σχολὴ τῶν Εὐελπίδων ἀξιωματικῶν. Ἔγινε καθηγητὴς στὴ Σχολὴ καὶ προάχθηκε μέχρι καὶ τὸ βαθμὸ τοῦ ὑποστρατήγου τοῦ σώματος μηχανικοῦ.
Βιβλιογραφία
- (Β013) Μαστέλλου-Γιαννάκενα Ἐλίνας Δήμ, Ὁ Παῦλος Μελὰς καὶ ὁ Μακεδονικὸς Ἀγῶνας (1904 – 1908), Ὁ σκοπός του καὶ οἱ ἥρωες του, Ἐκδόσεις Πελασγὸς Ἰωάννου Χρ. Γιαννάκενα, Ἀθήνα 2018.
- (Β018) Μόδη Γεωργίου Χρ, Ὁ Μακεδονικὸς Ἀγὼν καὶ ἡ Νεώτερη Μακεδονικὴ Ἱστορία, Ἑταιρεία Μακεδονικῶν Σπουδῶν, Θεσσαλονίκη 1967.
- (ΗΒ012) Παπακυριακοῦ Κυριάκου Κ, Ὁ Μακεδονικὸς ἀγῶνας στὸ νομὸ Σερρῶν, Ἰδιωτικὴ Ἔκδοση, Σέρρες 2012.
- (ΗΒ034) Σερραϊκὴ Προσωπογραφία, Ἔκδοση Σερραϊκὴς Πολιτιστικῆς Ἑταιρείας, Σέρραι 1971.
Μαρτυρίες
- Μαρτυρία του δισεγγόνου τοῦ παπα – Πασχάλη Τσιάγκα, Γιάννη Παπᾶ.
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου