Η ορεινή γυναίκα - κυρ-Φώτη Κόντογλου

κυρ-Φώτη Κόντογλου

Αν γυρίσεις τον κόσμο, θα δεις πως δεν θα βρεις παρά σπάνια ευτυχισμένους ανθρώπους και εκείνους με λιγόχρονη και άστατη ευτυχία, πικραμένους όμως θα βρεις πολλούς σε κάθε σου πάτημα. Αδέρφια σου στην χαρά δε θα βρεις πολλά, μα αδέρφια στην πίκρα θα βρεις πάρα πολλά. 

Αυτό φανερώνει πώς τούτος ο κόσμος είναι ένας τόπος που έρχεται ο άνθρωπος για να δοκιμαστεί, όπως το χρυσάφι στην φωτιά. Αφήνω πως ευτυχία δεν είναι η καλοπέραση του κορμιού, κι αυτό φαίνεται τρανότατα από το ότι οι καλοπερασμένοι και οι πλούσιοι δεν είναι ευτυχισμένοι, αλλά κάνουνε τον ευτυχισμένο και στο τέλος βαριούνται την ζωή τους. 

Φώτης Κόντογλου - Τὸ ράσο καὶ τὰ γένεια

Γράφει ὁ π. Νικόλαος Μανώλης

Δύσκολη ἐποχή γιά τέτοια θέματα. Ἀπό καιρό ἔχει χαθεῖ ἡ αἴσθηση τοῦ πατροπαράδοτου. Οἱ περισσότεροι Ὀρθόδοξοι μοιάζουν νά ’ναι ραντισμένοι· χαλβάδες τῆς Καθαρᾶς Δευτέρας μέ τό χαρταετό στό χέρι… Καί οἱ παπάδες τους τραβοῦν τόν ὕπνο τοῦ δικαίου. Ξεπουλιέται ἡ Πίστη κι αὐτοί κατεβαίνουν στούς δρόμους, μόνο ὅταν πρόκειται γιά τή μισθοδοσία! Δεσποτάδες μαινόμενοι ἐξευτελίζουν τήν Πίστη καί οἱ παπάδες τούς κάνουν τεμενάδες. Εἴμαστε νά μιλᾶμε γιά ράσα καί γένεια τώρα;

Ἐ! Γιά κάτι λίγους παραδοσιακούς παπάδες, πού οἱ δεσποτάδες μέ βία, ἀπειλές καί διώξεις προσπαθοῦν νά τούς ἀλλάξουν φρόνημα, καί γιά λίγους λαϊκούς, πού ἡ καρδιά τους φλέγεται γιά τό Πατροπαράδοτο Σέβας, γι αὐτούς τούς ἐλάχιστους ἀναδημοσιεύω ἀπό ἐδῶ, αὐτό τό κείμενο τοῦ μακαριστοῦ Φώτη Κόντογλου. Ἐκεῖνος μπολιασμένος μέ τίς ἁγιασμένες εὐχές τοῦ Ἁγίου παπα-Νικόλα τοῦ Πλανᾶ, καταθέτει τήν ἁγιοπατερική πλευρά τῆς Ἐκκλησίας μας. 

_______________________________________________________________

Φώτης Κόντογλου - Τὸ ράσο καὶ τὰ γένεια

(ἀπὸ τὸ Ἀσάλευτο Θεμέλιο, Ἀκρίτας 1996)

  

Φώτης Κόντογλου: Το κάλλος της Παναγίας

Ἡ Παναγία εἶναι τὸ πνευματικὸ στόλισμα τῆς ὀρθοδοξίας. Γιὰ μᾶς τοὺς Ἕλληνες εἶναι ἡ πονεμένη μητέρα, ἡ παρηγορήτρια κ᾿ ἡ προστάτρια, ποὺ μᾶς παραστέκεται σὲ κάθε περίσταση. Σὲ κάθε μέρος τῆς Ἑλλάδας εἶναι χτισμένες ἀμέτρητες ἐκκλησιὲς καὶ μοναστήρια, παλάτια αὐτηνῆς τῆς ταπεινῆς βασίλισσας, κι᾿ ἕνα σωρὸ ρημοκλήσια, μέσα στὰ βουνά, στοὺς κάμπους καὶ στὰ νησιά, μοσκοβολημένα ἀπὸ τὴν παρθενικὴ καὶ πνευματικὴ εὐωδία της. 

Μέσα στὸ καθένα ἀπ᾿ αὐτὰ βρίσκεται τὸ παληὸ καὶ σεβάσμιο εἰκόνισμά της μὲ τὸ μελαχροινὸ καὶ χρυσοκέρινο πρόσωπό της, ποὺ τὸ βρέχουνε ὁλοένα τὰ δάκρυα τοῦ βασανισμένου λαοῦ μας, γιατὶ δὲν ἔχουμε ἄλλη νὰ μᾶς βοηθήσει, παρεκτὸς ἀπὸ τὴν Παναγία, «ἄλλην γὰρ οὐκ ἔχομεν ἁμαρτωλοὶ πρὸς Θεὸν ἐν κινδύνοις καὶ θλίψεσιν ἀεὶ μεσιτείαν, οἱ κατακαμπτόμενοι ὑπὸ πταισμάτων πολλῶν».

Σαν σήμερα πέθανε ο αγιογράφος και λογοτέχνης Φώτης Κόντογλου

Μικρασιάτης λογοτέχνης, ζωγράφος και αγιογράφος, ο Φώτης Κόντογλου υπήρξε από τα επίλεκτα μέλη της γενιάς του '30, που αναζήτησε την ελληνικότητά της μέσα από την επιστροφή στις ρίζες.

Μαθητές του υπήρξαν οι διακεκριμένοι ζωγράφοι Σπύρος Βασιλείου, Γιάννης Τσαρούχης και Νίκος Εγγονόπουλος.

Γεννήθηκε στο Αϊβαλί (τις αρχαίες Κυδωνίες) στις 8 Νοεμβρίου 1895 και ήταν γιος του Νικολάου Αποστολέλλη και της Δέσποινας Κόντογλου. Νήπιο ακόμη έχασε τον πατέρα του και ανατράφηκε από τη μητέρα του και τον θείο του ιερομόναχο Στέφανο Κόντογλου. Γι' αυτό και όταν μεγάλωσε υιοθέτησε το οικογενειακό επίθετο της μητέρας του. Το συγγραφικό και εικαστικό του τάλαντο άνθισε νωρίς. Όντας μαθητής Γυμνασίου, εξέδιδε το περιοδικό «Μέλισσα» με κείμενα δικά του και των συμμαθητών του, τα οποία εικονογραφούσε ο ίδιος.

Φώτης Κόντογλου: Ω! Πόσο αληθινά πίστη είναι η ορθόδοξη πίστη του λαού μας!

Εκείνοι οι απλοϊκοί άνθρωποι, εκείνα τα αγράμματα γεροντάκια και οι γριούλες, που την Σαρακοστή και την Μεγάλη Βδομάδα βρίσκονται όλη μέρα στην εκκλησία,ζήσανε από τα μικρά τους χρόνια εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου και καταλάβανε αυτό το χαροποιόν πένθος, που δεν το καταλάβανε, αλοίμονο, οι σπουδασμένοι μας, που θέλουνε να τους διδάξουνε, αντί να διδαχθούνε απ᾿ αυτούς

Τώρα τις μέρες της Σαρακοστής, της Μεγάλης Βδομάδας και του Πάσχα πορεύονται μαζί με τον Χριστό, ακολουθάνε ολοένα από πίσω του, αληθινά, όχι φανταστικά, ακούγοντάς Τον να λέγη:

Μας σφάζανε μα δεν πεθάναμε, γιατί μας ατσάλωνε ο αγώνας ( Φ. Κόντογλου)

«Έτσι και για μας τους Έλληνες. Περάσανε από την πλάτη μας άγριες ανεμοζάλες κάθε λογής, αγριανθρώποι σκληροί, φονιάδες με σπαθιά, με κοντάρια και μ’ άρματα κάθε λογής, Πέρσες, Αλαμάνοι, Φράγκοι, Αραπάδες, Τούρκοι κι άλλοι. 

Μας σφάζανε, μας κομματιάζανε, μας κρεμάζανε, μας σουβλίζανε, μα δεν πεθάναμε, γιατί μας ατσάλωνε ο αγώνας, δίναμε φωτιά στη φωτιά, είχαμε να κάνουμε με οχτρούς φανερούς και σκληρούς.

Τώρα όμως, στον σημερινό καιρό, οι εχθροί αλλάξανε όψη, γινήκανε κρυφοδαγκανιάρηδες, με το χαμόγελο στα χείλια, φίλοι δολεροί, που φαίνουνται άβλαβοι, μάλιστα κι ευεργέτες και καλόβουλοι. 

Το μεγάλο στοίχημα. Ανάμεσα σε πιστούς και σε άπιστους … ΕΝΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΦΩΤΗ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ

Τὴ Λαμπροδευτέρα τὸ βράδυ, περασμένα μεσάνυχτα, πρὶν νὰ πλαγιάσω γιὰ νὰ κοιμηθῶ, βγῆκα στὸ μικρὸ περιβολάκι ποὺ ἔχουμε πίσω ἀπὸ τὸ σπίτι μας, καὶ στάθηκα γιὰ λίγο, κοιτάζοντας τὸ σκοτεινὸ οὐρανὸ μὲ τ᾿ ἄστρα.

Σὰν νὰ τὸν ἔβλεπα πρώτη φορά. Μοῦ φάνηκε πολὺ βαθύς, καὶ σὰν νὰ ἐρχότανε ἀπὸ πάνω μία μακρινὴ ψαλμωδία. Τὸ στόμα μου εἶπε σιγανά: «Ὑψοῦτε Κύριον τὸν Θεὸν ἡμῶν, καὶ προσκυνεῖτε τῷ ὑποποδίῳ τῶν ποδῶν αὐτοῦ».

Ἕνας ἁγιασμένος γέροντας μοῦ εἶχε πεῖ μία φορὰ πὼς κατὰ τοῦτες τὶς ὧρες ἀνοίγουνε τὰ οὐράνια. Ὁ ἀγέρας μοσκοβολοῦσε ἀπὸ τὰ λουλούδια κι ἀπὸ τὰ ἁγιοχόρταρα, ποὺ ἔχουμε φυτέψει. «Πλήρης δ᾿ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ τῆς δόξης τοῦ Κυρίου».

Φώτης Κόντογλου, ο προφήτης της Πονεμένης Ρωμηοσύνης. Καθαρίσετε από τη πνευματική πανούκλα την Ελλάδα… (ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ)

Όλοι συνεργήσαμε για να καταντήσει η ζωή έτσι που κατήντησε.

“ Στο όνομα της αλήθειας, ας μου συγχωρηθεί η σημερινή οργή, οργή ιερή και χίλιες φορές δίκαιη. Χρόνια τώρα κάνω υπομονή, για να αποθρασύνονται ολοένα αυτά τα φουσκωμένα χαρτοφάναρα. 

Η Ελλάδα είναι εκεινού που δωρίζει σ αυτή έργα τιμημένα, καμωμένα με αίμα και με υπομονή, έργα που τα κάνει μονάχα η αγάπη. 

Δεν έχει κανένα δικαίωμα απάνω στην Ελλάδα ο “γυμνοσάλιαγκας”, που τον καθίζει στην “έδρα” κάποιος ασήμαντος πολιτικός. 

Τὰ Φῶτα στ’ Ἀϊβαλὶ

Φώτη Κόντογλου

Στά θαλασσινὰ τὰ μέρη ῥίχνουνε τὸν Σταυρό, ὓστερ’ ἀπὸ τή Λειτουργία τῶν Θεοφανίων. Ἔτσι τὸν ῥίχνανε καὶ στήν πατρίδα μου, κ’ ἤτανε ἕνα θέαμα ἔμορφο καὶ παράξενο.

Ξεκινοῦσε ἡ συνοδεία ἀπὸ τή μητρόπολη. Μπροστὰ πηγαίνανε τὰ ξαφτέρουγα καὶ τὰ μπαϊράκια, κ’ ὕστερα πηγαίνανε οἱ παπάδες μὲ τὸν δεσπότη, ντυμένοι μὲ τὰ χρυσᾶ τὰ ἄμφια, παπάδες πολλοὶ κι ἀρχιμαντρίτες, γιατὶ ἡ πολιτεία εἶχε δώδεκα ἐκκλησίες, καὶ κατὰ τὶς ἐπίσημες μέρες στίς μικρὲς ἐνορίες τελειώνανε γλήγορα τή Λειτουργία καὶ πηγαίνανε οἱ παπάδες στή μητρόπολη, γιά νά γίνεται ἡ γιορτὴ πιὸ ἐπίσημη. 

Το Βλογημένο Μαντρί

Κάθε χρόνο ὁ Ἅγιος Βασίλης τὶς παραμονὲς τῆς Πρωτοχρονιᾶς γυρίζει ἀπὸ χώρα σὲ χώρα κι ἀπὸ χωριὸ σὲ χωριό, καὶ χτυπᾶ τὶς πόρτες γιὰ νὰ δεῖ ποιὸς θὰ τὸν δεχτεῖ μὲ καθαρὴ καρδιά. Μία χρονιὰ λοιπόν, πῆρε τὸ ραβδί του καὶ τράβηξε. 

Ἤτανε σὰν καλόγερος ἀσκητής, ντυμένος μὲ κάτι μπαλωμένα παλιοράσα, μὲ χοντροπάπουτσα στὰ ποδάρια του καὶ μ᾿ ἕνα ταγάρι περασμένο στὸν ὦμο του. 

Γι᾿ αὐτὸ τὸν παίρνανε γιὰ διακονιάρη καὶ δὲν τ᾿ ἀνοίγανε τὴν πόρτα. Ὁ Ἅγιος Βασίλης ἔφευγε λυπημένος, γιατὶ ἔβλεπε τὴν ἀπονιὰ τῶν ἀνθρώπων καὶ συλλογιζότανε τοὺς φτωχοὺς ποὺ διακονεύουνε, ἐπειδὴς ἔχουνε ἀνάγκη, μ᾿ ὅλο ποὺ αὐτὸς ὁ ἴδιος δὲν εἶχε ἀνάγκη ἀπὸ κανέναν, κι οὔτε πεινοῦσε, οὔτε κρύωνε.

Ε, κακορρίζικε άνθρωπε… (Φώτης Κόντογλου)

*Καταπληκτικό κείμενο από τον αείμνηστο Φώτη Κόντογλου. Διαχρονικός ο λόγος του και πάντα επίκαιρος!

Ἕνα κορμὶ ἔδωσε ὁ Θεὸς στὸν ἄνθρωπο, καὶ μ᾿ αὐτὸ τρώγεται μέρα-νύχτα. Τὸ γυρίζει ἀπὸ δῶ, τὸ γυρίζει ἀπὸ κεῖ, τὸ μισογυμνώνει, τὸ ξεγυμνώνει ὁλότελα, ξανὰ τὸ μισοντύνει, κ᾿ ἔτσι βασανίζεται, δὲν ξέρει τί νὰ τὸ κάνῃ.

Ἔ, κακορρίζικε ἄνθρωπε, τὸ ξεγύμνωσες, τὸ γύρισες ἀπὸ δῶ κι᾿ ἀπὸ κεῖ.

Κ᾿ ἔπειτα, τί ἔκανες τάχα;

Ο δι­ά­βο­λος, ἅ­µα θε­λή­σει νά κά­νει τό πι­ό πο­νη­ρό παι­γνί­δι του, µι­λᾶ ὁ ἀ­λητή­ρι­ος γι­ά ἀ­γά­πη.

Οἱ δε­σπο­τά­δες πού τούς ἔ­πι­α­σε, ἄ­ξα­φνα ἔ­ρω­τας µέ τούς Λα­τί­νους, λέ­νε πώς τό κά­νου­νε ἀ­πό  «ἀ­γά­πη». Ο δι­ά­βο­λος, ἅ­µα θε­λή­σει νά κά­νει τό πι­ό πο­νη­ρό παι­γνί­δι του, µι­λᾶ ὁ ἀ­λητή­ρι­ος γι­ά ἀ­γά­πη.

...ἡ αἰ­τί­α εἶ­ναι τό ὅ­τι δέν νοι­ώ­σα­νε τί εἶ­ναι ᾿Ορ­θο­δο­ξί­α ὁ­λό­τε­λα, µ᾿ ὅ­λο πού εἶ­ναι δε­σπο­τά­δες.

Tοῦ Φώ­τη Κό­ντο­γλου

Με­γά­λο, πο­λύ µε­γά­λο καί σπου­δαῖ­ο εἶ­ναι ἕ­να ζή­τη­µα πού δέν τοῦ δώ­σα­νε σχε­δόν κα­θό­λου προ­σο­χή οἱ πε­ρισ­σό­τε­ροι ῞Ελ­λη­νες. 

Ρημαγμένες ψυχές. Από τις βαθυστόχαστες θεωρίες.

Φώτης Κόντογλου

Σύγχυση και ταραχή και χάος ανάμεσα στα έθνη! Ταραχή και σάστισμα και χάος και στους ανθρώπους, έναν – έναν. Που να βρεθεί κανένας να πορεύεται στη ζωή του μ’ έναν υψηλόν σκοπό, με σταθερότητα και ελπίδα! Σπάνιο πράγμα.

Οι σημερινοί άνθρωποι έχουνε γίνει οι περισσότεροι κάποια πλάσματα άδεια από κάθε ζωντανή ιδέα, που να τους κάνει να αρμενίζουνε μέσα στο πέλαγος της ζωής χαρούμενοι και ζωηροί, σαν το καράβι που είναι φορτωμένο με καλό φορτίο, και, γεμάτο ελπί­δα και λαχτάρα, τραβά κατά το περιπόθητο λιμάνι, ανάμεσα σε ξέ­ρες κι άγρια βραχόνησα.

Φώτης Κόντογλου: Η Κοίμησις της Θεοτόκου

«Ἐπὶ σοί Χαίρει, Κεχαριτωμένη. πᾶσα ἡ κτίσις»

«Ὡς ἐμψύχῳ Θεοῦ κιβωτῷ ψαυέτω μηδαμῶς χεὶρ ἀμυήτων. χείλη δὲ πιστῶν τῇ Θεοτόκῳ ἀσιγήτως φωνὴν τοῦ ἀγγέλου ἀναμέλποντα, ἐν ἀγαλλιάσει βοάτω: Ὄντως ἀνωτέρα πάντων ὑπάρχεις, Παρθένε ἁγνή». «Ἐσένα ποὺ εἶσαι ζωντανὴ κιβωτὸς τοῦ Θεοῦ, ἂς μὴ σὲ ἀγγίζει ὁλότελα χέρι ἄπιστο, ἀλλὰ χείλια πιστὰ ἂς ψάλλουνε δίχως νὰ σωπάσουνε τὴ φωνὴ τοῦ ἀγγέλου (ὁ ὑμνωδὸς θέλει νὰ πεῖ τὴ φωνὴ τοῦ ἀρχαγγέλου Γαβριήλ, ποὺ εἶπε «εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξὶ») κι ἂς κράζουνε: «Ἀληθινά, εἶσαι ἀνώτερη ἀπ’ ὅλα Παρθένε ἁγνή».