Λάμπρος Σκόντζος: Ἡσυχασμός - Ἡ κορυφαία ἔκφραση τῆς Ὀρθοδόξου πνευματικότητας

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ

 

Ἡ λέξη Ἡσυχασμὸς παράγεται ἀπὸ τὸ ρῆμα ἡσυχάζω ποὺ σημαίνει βρίσκομαι σὲ κατάσταση σιγῆς, ἠρεμίας καὶ αὐτογνωσίας. Ὁ ἡσυχαστὴς μοναχός, ἀλλὰ καὶ λαϊκός, πλημμυρισμένος ἀπὸ θεῖο ἔρωτα, προσπαθεῖ νὰ ἀποβάλλει κάθε κοσμικὴ ἐνασχόληση καὶ σκέψη, ἀποζητᾷ τὴν ἡσυχία καὶ ἐπικεντρώνεται στὴ μνήμη τοῦ Θεοῦ, λέγοντας ἀδιάλειπτα τὴν νοερὰ προσευχὴ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησον με τὸν ἁμαρτωλό». 

 

Ἡ ἄσκηση αὐτὴ καθαρίζει τὴν καρδιὰ ἀπὸ κάθε πάθος καὶ τὸ νοῦ ἀπὸ τοὺς ἀκάθαρτους λογισμούς, τοὺς ὁποίους ὑπαγορεύουν οἱ δαίμονες. Ὁ ἡσυχαστὴς ἔτσι ἀποκτᾷ «νοῦν Χριστοῦ», ὅπως εἶπε ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Τὸ μυαλό του, ἡ καρδιά του, οἱ αἰσθήσεις του καὶ γενικὰ ὁλόκληρη ἡ ψυχοσωματική του ὑπόσταση γεμίζει ἀπὸ τὴν ἄκτιστη χάρη καὶ τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ, τὸν καθαρίζει ἀπὸ τοὺς ρύπους τῆς ἁμαρτίας, τὸν ἁγιάζει, τὸν καθιστᾷ μέτοχο τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ. Μὲ τὴν συνεχῆ ἄσκηση ὁ ἡσυχαστὴς αἰσθάνεται μὲ τίς σωματικές του αἰσθήσεις, βλέπει μὲ τὰ σωματικὰ μάτια του τὸ ἄκτιστο θεῖο φῶς, αὐτὸ τὸ φῶς ποὺ εἶδαν οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι στὸ ὄρος Θαβώρ.

Με κρατά στα χέρια Του ο Κύριος

Τα αποφθέγματα των Γερόντων από την Ιερά Μονή των Σπηλαίων του Πσκοφ (η Μονή των Πετσόρι): Του Συμεών (Ζελνλίν), του Σεραφείμ (Ρόζενμπεργκ), του Μιχαήλ (Πιτκέβιτς), του Αγαπίου (Αγάποβ), του Σάββα (Οστάπενκο)

Η εμπειρία της εν Χριστώ ζωής των Γερόντων της Ιεράς Μονής των Σπηλαίων του Πσκοφ, οι διδασκαλίες και οι νουθεσίες τους, αποτελούν χρυσά αποθέματα της ρωσικής πνευματικότητας. Το μοναστήρι δεν είχε κλείσει ούτε στα χρόνια άθεων διωγμών, διατηρώντας τη διαδοχική σχέση από τους ασκητές των προηγουμένων χρονών μ’ εκείνους που ασκήτευσαν εκεί στη δική μας εποχή. Και, επιπλέον, σ’ αυτό το μοναστήρι ζούσαν οι γέροντες, οι ασκητές και οι αναχωρητές από τη Μονή Βαλαάμ, οι οποίοι παρέδωσαν στους ένοικους των Σπηλαίων του Πσκοφ και τη δική τους εμπειρία.

Σ’ αυτό το άρθρο έχουμε μαζέψει τ’ αποφθέγματα των Γερόντων από τη Μονή των Πετσόρι, τα οποία θα συνοδεύονται από τις φωτογραφίες του αρχείου μας.

Ο Όσιος Συμεών (Ζελνίν, 1869-1960, ημέρα της μνήμης του η 18^η Ιανουαρίου [με το νέο ημερολόγιο)] και η 1^η Απριλίου [με το νέο ημερολόγιο] μαζί με τη χορεία των Αγίων της Μονής του Πετσόρι) ήταν μεγαλόσχημος μοναχός και ασκητής, ταπεινός και ένθερμος προσευχητής, του οποίου ο Θεός χάρισε το δώρο της διορατικότητας και της θεραπείας σωματικών και ψυχικών ασθενειών. Ο γέροντας μιλούσε για τις αρρώστιες των ανθρώπων, τους οποίους δεν γνώριζε ποτέ, και απαντούσε στα γράμματα, τα οποία δεν είχαν φτάσει ακόμα στο μοναστήρι. Ο γέροντας δίδασκε να ζούμε μέσα στην αγάπη ενός προς τον άλλον, να συγχωρούμε τις αδικίες, να είμαστε συγκαταβατικοί προς τους άλλους και αυστηροί προς τους εαυτούς μας. «Να σκέφτεσαι έτσι: Θέλω εκείνο, που θέλει ο Θεός...» -έλεγε ο πατήρ Συμεών.

ΜΟΝΑΧΟΣ ΝΕΟΦΥΤΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ : ΝΟΕΡΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΚΑΙ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ

Ὁρισμένες πτυχές τοῦ θέματος

Ἡ νοερά ἤ μονολόγιστος ἤ καρδιακή ἤ νηπτική προσευχή, τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με», εἶναι ἡ κύρια ἐργασία, καί πνευματική καί σωματική, τοῦ ἀληθινοῦ μοναχοῦ, μαζί μέ τήν ἀδιάκριτη ὑπακοή στόν πνευματικό καί καθοδηγητή καί ἐξομολόγο πατέρα καί Γέροντά του ὁ καθένας.

˙

1)       «Ἡ ὑπακοή εἶναι ζωή καί ἡ ἀνυπακοή εἶναι θάνατος, κόλαση.

2)       Ἡ ὑπακοή μόνη της σώζει τόν ἄνθρωπο, ὀρθόδοξο μοναχό καί λαϊκό.