Λάμπρος Σκόντζος: Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης - Ὁ συγγραφέας τῆς «Κλίμακος»

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ 

 

Ἡ Δ΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν εἶναι ἀφιερωμένη σὲ μιὰ μεγάλη ἀσκητική, πατερικὴ  καὶ πνευματικὴ μορφὴ τῆς Ἐκκλησίας μας, στὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸ Σιναΐτη, ὁ ὁποῖος μᾶς εἶναι καλύτερα γνωστὸς ὡς ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, ἀπὸ τὸ ὁμώνυμο περισπούδαστο σύγγραμμά του. Ἡ προβολὴ καὶ ἡ τιμὴ τοῦ ἁγίου αὐτοῦ ἄνδρα κατὰ τὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ κρίθηκε ἐπιβεβλημένη ἀπὸ τοὺς Πατέρες. Τὸ περίφημο σύγγραμμά του, θεωρήθηκε ὡς ἐξαιρετικὸ μέσο πνευματικῆς καθοδήγησης γιὰ τοὺς ἀγωνιζόμενους πιστούς. Ἀλλὰ καὶ ἡ ὁσιακή του μορφὴ ἀποτελεῖ παράδειγμα ἀγῶνα κατὰ τῶν ψυχοκτόνων  παθῶν μας αὐτὴ τὴν ἱερὴ περίοδο.

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ: Γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου «ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟ ΑΛΑΛΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΚΩΦΟΝ ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΓΕΝΕΑ»

 

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου
μὲ θέμα:
«ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟ ΑΛΑΛΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΚΩΦΟΝ ΚΑΙ Ἡ ΝΕΑ ΓΕΝΕΑ»

[ἐκφωνήθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κομνηνείου Λαρίσης στὶς 28-3-1993]

(Β277)
Σήμερα, ἀγαπητοί μου, ἡ Ἐκκλησία μας ἄγει τὴν τετάρτην Κυριακὴν τῶν Νηστειῶν. Σὲ αὐτὴν τὴν Κυριακὴ προβάλλει τὸ πρόσωπον τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος, συγγραφέως τοῦ βιβλίου «Κλῖμαξ», γιὰ νὰ μᾶς θυμίσει ὅτι σκαλί- σκαλὶ πρέπει νὰ ἀνεβαίνουμε τὴν κλίμακα τῶν ἀρετῶν. Ἀλήθεια, μιὰ Σαρακοστὴ γίνεται κλίμακα ἀνοδικῆς πορείας; Τίθεται τὸ ἐρώτημα. Ἢ μένουμε μόνο σὲ μιὰ τυπικὴ νηστεία, ποὺ πολλὲς φορές μᾶς καλλιεργεῖ μιὰ κρυφὴ ὑπερηφάνεια; Μάλιστα εἶναι μιὰ εὐκαιρία, μιὰ ποὺ ἔγινε λόγος ἂν δὲν ἔχουμε γνωρίσει αὐτὸ τὸ θαυμάσιον βιβλίον τῆς «Κλίμακος» μέχρι τώρα, εὐκαιρία νὰ τὸ γνωρίσουμε, νὰ τὸ προσεγγίσουμε. Εἶναι θαυμάσιο βιβλίο.

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ΝΗΣΤΕΙΩΝ: Γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου «Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ»

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου
μὲ θέμα:
«Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ»

[ἐκφωνήθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κομνηνείου Λαρίσης στὶς 9-4-1989]

[Β213]
Σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας, ἀγαπητοί μου, προβάλλει τὸν ἅγιον Ἰωάννην τῆς Κλίμακος, ἡγούμενον τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Σινᾶ καὶ μέγαν ἀσκητήν. Ὁ σκοπὸς αὐτῆς τῆς προβολῆς, ἂν καὶ γιορτάζει στὶς 30 Μαρτίου, εἶναι πιθανῶς ὅτι καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἀνάγνωσμα εἰς τὴν τράπεζαν τῶν μοναστηριῶν, ἐχρησιμοποιεῖτο αὐτό του τὸ σύγγραμμα, «Κλῖμαξ». Ἔτσι ἐλέγετο. Σκάλα. Κλῖμαξ. Ἀλλὰ προβαλλόμενος, ὅμως, ὁ ἅγιος Ἰωάννης, οὐσιαστικὰ προβάλλεται τὸ κλασικὸ αὐτὸ σύγγραμμά του «Κλῖμαξ» ποὺ εἶναι προβολὴ ἀνόθευτος καὶ ὀρθόδοξος τῆς πνευματικότητος τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς μας Ἐκκλησίας.

ΟΙ… ΒΛΑΣΦΗΜΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΛΟΓΕΡΟΥ!

 

Ο Ευστάθιος βρήκε αυτό που ζητούσε: είχε βγει έξω από το μοναστήρι του και έψαχνε μέσα στο μικρό δάσος που ανοιγόταν στην πίσω πλευρά του. Ένα κλαδί!  Αυτό ήταν το αντικείμενο της αναζήτησής του… Χαμογέλασε πικρόχολα - ήθελε περισσότερο να κλάψει. Το κλαδί ήταν εκείνο που πίστευε ότι θα τον βοηθήσει στο πρόβλημά του, στο πάθος του.

v  

Ήταν χρόνια πολλά καλόγερος στο ευλογημένο αυτό μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ο Γέροντας και οι άλλοι μοναχοί  προσέβλεπαν σε αυτόν σαν σε πρότυπο. Ήταν το… καμάρι του μοναστηριού! Πρώτος στις ακολουθίες, πρώτος σε όλα τα διακονήματα, πρώτος στην υπακοή. Ο λόγος του πάντοτε σεμνός και ταπεινός, «άλατι ηρτυμένος» που λέει και ο απόστολος. Κουβέντα άσχημη ή πειρακτική δεν είχαν ποτέ ακούσει να βγαίνει από το στόμα του. Το μόνο που τους προβλημάτιζε, και ιδίως τον Γέροντα, ήταν τα μάτια του! Απέπνεαν μόνιμα σχεδόν μία ελαφρά μελαγχολία. Σαν να σκιάζονταν πάντοτε από κάποια θλίψη.

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ΝΗΣΤΕΙΩΝ: Γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου «Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ»

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου
μὲ θέμα:
«Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ»

[ἐκφωνήθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κομνηνείου Λαρίσης στὶς 9-4-1989]

[Β213]
Σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας, ἀγαπητοί μου, προβάλλει τὸν ἅγιον Ἰωάννην τῆς Κλίμακος, ἡγούμενον τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Σινᾶ καὶ μέγαν ἀσκητήν. Ὁ σκοπὸς αὐτῆς τῆς προβολῆς, ἂν καὶ γιορτάζει στὶς 30 Μαρτίου, εἶναι πιθανῶς ὅτι καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἀνάγνωσμα εἰς τὴν τράπεζαν τῶν μοναστηριῶν, ἐχρησιμοποιεῖτο αὐτό του τὸ σύγγραμμα, «Κλῖμαξ». Ἔτσι ἐλέγετο. Σκάλα. Κλῖμαξ. Ἀλλὰ προβαλλόμενος, ὅμως, ὁ ἅγιος Ἰωάννης, οὐσιαστικὰ προβάλλεται τὸ κλασικὸ αὐτὸ σύγγραμμά του «Κλῖμαξ» ποὺ εἶναι προβολὴ ἀνόθευτος καὶ ὀρθόδοξος τῆς πνευματικότητος τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς μας Ἐκκλησίας.

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ΝΗΣΤΕΙΩΝ: Γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου «ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟ ΑΛΑΛΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΚΩΦΟΝ ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΓΕΝΕΑ»

 

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου
μὲ θέμα:
«ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟ ΑΛΑΛΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΚΩΦΟΝ ΚΑΙ Ἡ ΝΕΑ ΓΕΝΕΑ»

[ἐκφωνήθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κομνηνείου Λαρίσης στὶς 28-3-1993]

(Β277)
Σήμερα, ἀγαπητοί μου, ἡ Ἐκκλησία μας ἄγει τὴν τετάρτην Κυριακὴν τῶν Νηστειῶν. Σὲ αὐτὴν τὴν Κυριακὴ προβάλλει τὸ πρόσωπον τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος, συγγραφέως τοῦ βιβλίου «Κλῖμαξ», γιὰ νὰ μᾶς θυμίσει ὅτι σκαλί- σκαλὶ πρέπει νὰ ἀνεβαίνουμε τὴν κλίμακα τῶν ἀρετῶν. Ἀλήθεια, μιὰ Σαρακοστὴ γίνεται κλίμακα ἀνοδικῆς πορείας; Τίθεται τὸ ἐρώτημα. Ἢ μένουμε μόνο σὲ μιὰ τυπικὴ νηστεία, ποὺ πολλὲς φορές μᾶς καλλιεργεῖ μιὰ κρυφὴ ὑπερηφάνεια; Μάλιστα εἶναι μιὰ εὐκαιρία, μιὰ ποὺ ἔγινε λόγος ἂν δὲν ἔχουμε γνωρίσει αὐτὸ τὸ θαυμάσιον βιβλίον τῆς «Κλίμακος» μέχρι τώρα, εὐκαιρία νὰ τὸ γνωρίσουμε, νὰ τὸ προσεγγίσουμε. Εἶναι θαυμάσιο βιβλίο.

Η καταλαλιά - Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος

Καταλαλιά σημαίνει γέννημα του μίσους, ασθένεια λεπτή, αλλά και παχιά· παχιά βδέλλα, κρυμμένη και αφανής, πού απορροφά και εξαφανίζει το αίμα της αγάπης. Σημαίνει υπόκριση αγάπης, αιτία της ακαθαρσίας, αιτία του βάρους της καρδιάς, εξαφάνιση της αγνότητας.

Υπάρχουν κόρες που διαπράττουν αίσχη, χωρίς να κοκκινίζουν. Υπάρχουν και άλλες οι οποίες φαίνονται ντροπαλές, και όμως διαπράττουν, κρυφά, χειρότερα αίσχη από τις προηγούμενες. 

Κάτι παρόμοιο παρατηρούμε και στα πάθη της ατιμίας. Τέτοιες κόρες είναι η υποκρισία, η πονηρία, η λύπη, η μνησικακία, η εσωτερική καταλαλιά της καρδιάς. Άλλη εντύπωση δημιουργούν εξωτερικά και άλλος είναι ο στόχος τους.

Άκουσα μερικούς να καταλαλούν και τους επέπληξα. Και για να δικαιολογηθούν οι εργάτες αυτοί του κακού μου απάντησαν ότι το έκαναν από αγάπη και ενδιαφέρον προς αυτόν που κατέκριναν. 

Περί πολυλογίας και σιωπής - Ιωάννου του Σιναΐτου

Η πολυλογία είναι η καθέδρα της κενοδοξίας. Καθισμένη επάνω της η κενοδοξία προβάλλει και διαφημίζει τον εαυτό της. Η πολυλογία είναι σημάδι αγνωσίας, θύρα της καταλαλιάς, οδηγός στα ευτράπελα, πρόξενος της ψευδολογίας, σκορπισμός της κατανύξεως. 

Είναι αυτή που δημιουργεί και που προκαλεί την ακηδία. Είναι πρόδρομος του ύπνου, διασκορπισμός της σύννοιας, (*) αφανισμός της φυλακής του νου, απόψυξη της πνευματικής θερμότητας, αμαύρωση της προσευχής.

Η σιωπή που ασκείται με επίγνωση και διάκριση είναι μητέρα της προσευχής, επιστροφή από την αιχμαλωσία, διαφύλαξη του θείου πυρός, επιστάτης των λογισμών, σκοπός που παρατηρεί τους εχθρούς, δέσμευση του πένθους, φίλη των δακρύων, καλλιεργητής της μνήμης του θανάτου, ζωγράφος της αιωνίου κολάσεως, επίμονος εξεταστής της Κρίσεως, πρόξενος πνευματικής ανησυχίας και λύπης, εχθρός της παρρησίας, σύζυγος της ησυχίας, αντίπαλος της αγάπης να κάνη τον διδάσκαλο, αύξηση της πνευματικής γνώσεως, δημιουργός θείων θεωρημάτων, μυστική πνευματική πρόοδος, κρυφή πνευματική ανάβαση.

ΝΑ ΨΑΛΛΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ με "ταπείνωση"!

Σε μια επίσκεψή μου στο Άγιον Όρος συναντήσαμε ένα ευλογημένο γεροντάκι – δεν θυμάμαι τώρα τ’ όνομά του. Καθόμαστε στο πεζούλι κάτω από την κληματαριά και απολαμβάναμε την απλότητά του και τα σοφά λόγια του.

 
Κάποια στιγμή μας είπε πως είχε ένα νεαρό καλογέρι. Είχε καλή φωνή και ο γέροντας τον έμαθε βυζαντινή μουσική. Δυστυχώς –δεν θυμάμαι από ποια αιτία– το καλογέρι πέθανε νεότατο. Ο γέροντας λυπήθηκε. 

 

Άρχισε να προσεύχεται. Κάποια μέρα ο Θεός του αποκάλυψε την κατάστασή του. Δεν πήγε καλά! Άρχισε εντονότερη προσευχή και ζητούσε από τον Θεό να μάθει γιατί. 

Αληθινή εξομολόγηση! (Εξαιρετικό!)

(Κλίμαξ, λόγος δ΄, Περί υπακοής, 14-15)

«Φθάνοντας κάποτε σ’ ένα Κοινόβιο παρηκολούθησα μία φοβερή και εκπληκτική κρίση ενός καλού κριτού και ποιμένος. Ενώ ευρισκόμουν εκεί, έτυχε να έλθει για μοναχός κάποιος που ήταν προηγουμένως ληστής. 

Αυτόν λοιπόν ο άριστος εκείνος ιατρός και ποιμήν διέταξε να απολαύσει επί επτά ημέρες κάθε ανάπαυση, και μόνη απασχόληση να έχει το να παρατηρεί τη ζωή και την τάξη της Μονής. 

Μετά δε την έβδομη ημέρα τον κάλεσε ιδιαιτέρως ο ποιμήν και τον ρώτησε αν του άρεσε να συγκατοικήσει μαζί τους. Όταν δε τον είδε να συγκατατίθεται με όλη του την ειλικρίνεια, τον ρώτησε πάλι τι αμαρτήματα διέπραξε στον κόσμο. 

Περί κενοδοξίας – Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος

(Για την πολύμορφη κενοδοξία)

1. Η κενοδοξία είναι ως προς τη μορφή, μεταβολή της φυσικής τάξεως, διαστροφή των ηθών και παρατήρηση όσων είναι αξιοκατάκριτα. 

Ως προς την ποιότητα, επιβουλεύεται το θησαυρό μας, είναι σκορπισμός του κόπου και απώλεια του ιδρώτα, απόγονος της απιστίας, πρόδρομος της υπερηφάνειας, ναυάγιο μέσα στο λιμάνι, μυρμήγκι μέσα στο αλώνι, το οποίο μπορεί να είναι μικρό, αλλά επιβουλεύεται όλο τον καρπό και τον κόπο του γεωργού.

2. Αυτός που κολακεύει είναι υπηρέτης των δαιμόνων, οδηγός προς την υπερηφάνεια, εξολοθρευτής της κατάνυξης, αφανιστής των καλών, αποπλανητής από το δρόμο μας. «Οι μακαρίζοντες γαρ υμάς, πλανώσιν υμάς» (Ησ. γ΄ 12), λέει ο προφήτης Ησαΐας.