Γέροντας Γρηγόριος Παπασωτηρίου (†): Περί αργολογίας

 

Άλλη ερώτηση λέγει: «Έχει γραφεί πως για κάθε αργό λόγο θα δώσει λόγο ο άνθρωπος. Πώς πρέπει να το εκλάβουμε;»

Όλοι σας έχετε υπ’ όψιν σας ότι και για αργό λόγο θα δώσεις λόγο (Ματθ. 12:36). Στο Κατά Ματθαίον το αναφέρει αυτό το χωρίο ο Κύριος.

Και πραγματικά μου έκανε εντύπωση κάτι, που δεν το είχα ακούσει ούτε το είχα σκεφτεί. Συζητώντας με έναν Πατέρα, που ήταν εδώ, όταν προχθές είδαμε αυτό το χαρτάκι με την ερώτηση, μου είπε ότι διάβασε κάτι σχετικό. Δεν ξέρω πού, στον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο; Και λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος «ακόμη και όταν συζητούν δυο-τρεις και, χωρίς να σε καλέσουν, πας και λαμβάνεις μέρος στην συζήτηση, τότε αργολογείς». Ας λες πνευματικά. Χωρίς να σε καλέσουν, πας και λες και μιλάς και εσύ; Αργολογείς τότε, αμαρτάνεις τότε. Και αυτός είναι ο αργός λόγος για τον οποίο θα δώσουμε λόγο επάνω, γιατί κινούμεθα κατ’ αυτόν τον τρόπο. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος το λέγει. Θα μου πείτε, γιατί; Γιατί οπωσδήποτε μέσα σου υπάρχει πολύς εγωισμός. Σε κάλεσαν να πας να μιλήσεις; Μπαίνεις, υπεισέρχεσαι να πεις πνευματικά, να ωφελήσεις τους άλλους. Είσαι πια εσύ άγιος. Είσαι προηγμένος στην πνευματική ζωή. Δεν το λες αυτό. Η στάση σου όμως το λέγει. Ο τρόπος που κινείσαι το λέγει.

«Πρῶτα εἶναι ἡ πνευματική νηστεία. Δέν μπορεῖς, ἄν δέν ἐργάσεσαι πνευματικά, νά νηστέψεις σωματικά».

 

«Τόν τῆς Νηστείας καιρόν, φαιδρῶς ἀπαρξώμεθα, πρός ἀγῶνας πνευματικούς ἑαυτούς ὑποβάλλοντες»

 

Οἱ παλιοί ἔλεγαν «παχεῖα γαστήρ λεπτόν οὐ τίκτει νόον». Ἡ παχιά κοιλιά χοντραίνει καί τήν σκέψη.

Ἡ παχυσαρκία δέν ζημιώνει μόνο τήν καρδιά καί δέν φέρνει μόνο καί ἄλλες ἀρρώστιες, ἀλλά ζημιώνει καί τήν σκέψη, ζημιώνει καί τήν προσευχή. Νά νιώθεις κατάνυξη στήν προσευχή χορτάτος, δέν μπορεῖς.

Ἡ νηστεία εἶναι μιά δουλαγώγηση τῆς σάρκας. Ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί δέν φθονοῦμε τήν σάρκα. Δέν εἶναι κακή, ἁμαρτωλή ἡ σάρκα. Ἀλλά ὅμως ἡ ἀδυναμία μας τήν κάνει ἁμαρτωλή. Καί ἡ ἁμαρτωλή σάρκα σκοτώνει τήν ψυχή. Αὐτός πού θέλει νά ζήσει σαρκική ζωή, καταστρέφει τήν ψυχή του. Γι’ αὐτό καί ἡ εὐδαιμονία εἶναι καταστροφή τῆς ψυχῆς.

Γέροντας Γρηγόριος Παπασωτηρίου (†): Περί Χάριτος

Ακούμε στην Εκκλησία τον ιερέα να εύχεται «η Χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και Πατρός και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος είη μετά πάντων υμών». Η Χάρη του Κυρίου! Ο απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί αυτή την λέξη «Χάρις».

Όταν λέμε «Χάρις» τι ακριβώς εννοούμε; Τι είναι αυτή η Χάρη; Έχει σχέση με το κεφάλαιο της σωτηρίας του ανθρώπου, της σωτηρίας μας. Ο άνθρωπος, όπως και άλλες φορές ελέχθη, πλάστηκε, δημιουργήθηκε από τον Θεό καλώς λίαν, για να γίνει «κατά Χάριν θεός». Έτσι δημιουργήθηκε ο άνθρωπος.

Γέροντας Γρηγόριος Παπασωτηρίου (†): Δύναμη μεγάλη η προσευχή

Η προσευχή, όπως λέγουν οι άγιοι Πατέρες, δεν είναι ένα καθήκον, δεν είναι μία υποχρέωση του Χριστιανού. Η προσευχή είναι μια συνάντηση. Συνάντηση του ανθρώπου με τον Θεό. Και όταν συναντάται όντως ο άνθρωπος με τον Θεό, όταν πραγματικά προσεύχεται, τότε η ενέργειά της, η δύναμή της είναι καταπληκτική! Ένας προσευχόμενος άνθρωπος έχει την δύναμη, κοινώς θα λέγαμε, να αναποδογυρίσει τον κόσμο!

Ένας Αγιορείτης, ο μακαριστός πατήρ Γαβριήλ ο Καρουλιώτης, ένας μεγάλος ασκητής, όταν μιλούσε για την προσευχή, μου έλεγε κάποτε: «Πάτερ, τι είναι η ατομική ενέργεια; Τι είναι; Έχουμε εμείς το ατομικό μας όπλο!». Ήταν πολύ ζωντανός άνθρωπος και εκινείτο ολόκληρος, όταν μιλούσε. «Έχουμε το ατομικό μας όπλο», έλεγε, «που καταστρέφει όλα τα κακά, νικάει τα πάντα. Είναι η προσευχή! Έπειτα από την προσευχή βγαίνει κανείς σαν το λιοντάρι γεμάτος φωτιά, πυρ πνέων». Έτσι ακριβώς είχε πει. Γεμάτος φλόγα. Βέβαια ο άνθρωπος αυτός ζούσε την προσευχή και είχε εμπειρία της προσευχής. Γνώριζε «τι εστί» προσευχή, διότι είχε βιώματα, είχε ζωή. Εμείς ίσως ξέρουμε από το σχολείο ό,τι μας είπαν, ό,τι διαβάσαμε, ε, ίσως λίγο γευθήκαμε και νιώσαμε τι είναι προσευχή.

Γέροντας Γρηγόριος Παπασωτηρίου (†): Η καθαρή πίστη αλλάζει ακόμη και τα σχέδια του Θεού

Ερώτηση: Γέροντα, ο άγιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης είπε ότι πολλές φορές οι άνθρωποι, όταν είναι η προσευχή τους δυνατή, αλλάζουν και τα σχέδια του Θεού ακόμη. «Άσχετα με το εάν αυτό αργότερα βλέπω», λέει ο πατήρ Εφραίμ, «ότι δεν ήταν για το καλό τους· εν πάση περιπτώσει όμως αλλάζουν τις βουλές του Θεού».

Γέροντας: Βέβαια, οπωσδήποτε γίνεται. Όταν πολύ επιμείνει ο άνθρωπος στην προσευχή, ο Θεός είναι αγάπη και οπωσδήποτε «υπακούει». Να, μέσα στην ιστορία βλέπουμε τι έγινε με τους Νινευΐτες. Ενώ άλλο ήταν το σχέδιο του Θεού, άλλο έγινε. Με την ζωή τους, με την προσευχή τους αλλάζουν το σχέδιο του Θεού. Ναι, οπωσδήποτε γίνεται.

Γέροντας Γρηγόριος Παπασωτηρίου (†): Με τον αγώνα σου αποδεικνύεις ότι πιστεύεις

Αυτός, ο οποίος θα πιστέψει ή θα θελήσει να πιστέψει και να προχωρήσει στην πίστη, αυτό, το οποίο θα προσέξει πολύ, είναι η καθημερινή του ζωή, η ηθική και η πνευματική τελείωσή του. Και αυτός, ο οποίος πιστεύει πραγματικά, αγωνίζεται.

Δεν μπορεί να λέγει κανείς ότι πιστεύει και από την άλλη πλευρά να μην αγωνίζεται. Γιατί τέλειος κανείς δεν είναι. Ξεκινάμε από μία αρχή, κάνουμε κάποιο ξεκίνημα, η πίστη μας είναι αναιμική, αλλά με τον αγώνα όλο και προχωρούμε. Με τον καθημερινό αγώνα, με την καθημερινή προσπάθεια αυξάνεται η πίστη μας. Η Αγία Γραφή λέγει ότι φτάνουμε «εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού» (Εφεσ. 4:13). Θα φτάσει κανείς προοδευτικά. Με το να ξεκινήσει δεν φτάνει αμέσως με μια στο τέλος. Πρέπει να περάσουν χρόνια, να προηγηθεί αγώνας πολύς, για να προχωρήσει και να φτάσει, αν όχι να τελειωθεί, τουλάχιστον να φτάσει προς κάποιο τέρμα.

Γέροντας Γρηγόριος Παπασωτηρίου (†): Αγώνας τίμιος μέχρι τέλους

Θα χρειαστεί μια ζωή να αγωνιζόμαστε. Και το λέγω αυτό γιατί να, μερικοί ξεκινάνε και γρήγορα απογοητεύονται, απελπίζονται και λένε «δεν βγαίνει τίποτε». Μας τα ψιθυρίζει αυτά ο εχθρός μας και λέει: «Τι έκανες; Τι πέτυχες; Τίποτα δεν έκανες». Και αφήνουμε τον αγώνα, παραιτούμεθα και αποφασίζουμε να ζήσουμε, όπως ζει όλος ο κόσμος. Όχι. Όσο περισσότερο αγωνίζεσαι, τόσο περισσότερο θα σε πολεμάει ο εχθρός. Φτάνει στο σημείο τους Αγίους, αυτούς που προχώρησαν πνευματικά, να μην τους πολεμά ούτε με λογισμούς ούτε με κακούς ανθρώπους, αλλά ο ίδιος παρουσιάζεται, φοβερίζει και απειλεί και δημιουργεί σημεία και τέρατα, για να τους φοβίσει ή να τους εξαπατήσει με ψευδολογίες, με υποκρισίες. Αλλά φυσικά όταν αγωνίζονται, δεν μπορεί να τους κάνει τίποτε. Μέχρι που να πεθάνει ο άνθρωπος, ο διάβολος τον πολεμάει. Μέχρι που να πεθάνει!

Γέροντας Γρηγόριος Παπασωτηρίου (†): Να γνωρίσεις τον νόμο του Θεού

Στην εξομολόγηση, όταν έρχονται ψυχές που εξομολογούνται, λέγω «να διαβάζετε Αγία Γραφή». «Ναι», λέγει, «έχω και διαβάζω· διαβάζω την Παράκληση, διαβάζω…». Αγία Γραφή δηλαδή είναι η Παράκληση. Τρομερό! Τρομερό! Σαν να λέμε ότι το αμπέλι είναι πλατάνι. Και ακόμη χειρότερο είναι να λέει ένας γεωπόνος ότι το αμπέλι είναι πλατάνι, ότι το ροδάκινο είναι αγκάθι. Τέτοια σύγχυση! Τόσο τρομερό είναι το να διαβάζεις την Παράκληση και να λες ότι διαβάζεις την Αγία Γραφή. «Έχω τον Συνέκδημο», λέγει, «και διαβάζω και το Ωρολόγιο και διαβάζω… Έχω δηλαδή την Αγία Γραφή, την έχω, την διαβάζω».

Αυτά τα έχω ακούσει επανειλημμένως. Πώς μπορεί τώρα αυτός ο άνθρωπος να καλλιεργήσει την συνείδησή του; Πώς μπορεί να ξέρει πού βαδίζει, πού βρίσκεται; Πώς μπορεί να ξέρει τι κάνει και τι να κάνει; Και μπορεί να φαντάζεται ότι βαδίζει καλά, ότι πορεύεται καλά.

Γέροντας Γρηγόριος Παπασωτηρίου (†): Πίστη είναι να παραδώσεις τελείως τον εαυτό σου στον Θεό

Η πίστη δεν είναι μόνο γνωστική ενέργεια. Είναι και κάτι άλλο. Να, τι λέγει ο Κύριος! Όποιος έχει πίστη σαν κόκκο σινάπεως τότε μπορεί να πει στο όρος «φύγε από εκεί και πήγαινε κάπου αλλού», και θα φύγει (Ματθ. 17:20). Τότε ας το κάνουμε και εμείς αυτό, αφού πιστεύουμε. Αυτός που έχει πίστη, κάνει θαύματα. Άρα εμείς είμαστε ολιγόπιστοι, και εγώ και όλοι μας είμαστε ολιγόπιστοι· δεν έχουμε την πραγματική πίστη. Άπιστοι δεν είμαστε, αλλά ολιγόπιστοι είμαστε. Γιατί η πίστη είναι το θεμέλιο, το στερεό, το γερό θεμέλιο, όταν κανείς βέβαια έχει την πραγματική πίστη. Γιατί πραγματική πίστη είναι αυτή η γνωστική, δηλαδή να τα παραδέχεται όλα αυτά, και επιπλέον είναι να παραδώσει τελείως τον εαυτό του στον Θεό και να πει: «Θεέ μου, είμαι παιδί σου. Κάνε με ό,τι θέλεις. Ας γίνει ό,τι θέλεις!». Να το πει με την καρδιά του όμως, ε! Τότε πραγματικά έχει ζωντανή πίστη. Το καταλαβαίνετε αυτό, ε;

Γέροντας Γρηγόριος Παπασωτηρίου (†): Με συνεχή αγώνα θα λεπτύνουμε τη συνείδησή μας

Πρέπει να ξεκινήσουμε από την νηπιακή ηλικία στα πνευματικά, να ξεκινήσουμε από το άλφα της πνευματικής ζωής. Δεν ξεκινήσαμε; Δεν κάναμε τίποτε. Όταν λέμε πνευματική ζωή, εννοούμε την εργασία που κάνουμε μέσα στον εσωτερικό μας άνθρωπο. Ξεκινάς από την αρχή…

Επί παραδείγματι θυμώνεις, είσαι γεμάτος μίσος, γεμάτος κακία, έχεις εγωισμό, σου λένε κάτι και θίγεσαι, θέλεις να προβάλλεις τον εαυτό σου, «Εσύ τα επιτυγχάνεις! Εσύ τα ξέρεις όλα! Εσύ τα γνωρίζεις!»… Είσαι νήπιο. Ξεκινάς από εδώ και αγωνίζεσαι. Μα και αν απαλλάχθηκες από αυτά, δεν σημαίνει και ότι ανδρώθηκες. Όχι. Στην αρχή ακόμη βρίσκεσαι. Έχεις να διανύσεις μεγάλο δρόμο ακόμη, πολύ δρόμο. Ίσως να τον τελειώσεις στο τέλος της ζωής σου, αν εργαστείς, αν συνεχίσεις να εργάζεσαι…

Γέροντας Γρηγόριος Παπασωτηρίου (†): Τα τρία θελήματα

Η ερώτηση λέγει: «Όταν θέλεις το θέλημα του Θεού, πώς θα ξεχωρίσεις το δικό Του θέλημα από το ίσως κρυμμένο δικό σου;»

Εδώ η ερώτηση μας θέτει δύο θελήματα, το θέλημα του Θεού και το θέλημα το δικό μας. Και πολύ σωστά το θέτει, γιατί υπάρχουν αυτά τα δύο τα θελήματα. Υπάρχει το θέλημα του Θεού, υπάρχει και το δικό μας θέλημα. Γι’ αυτό στην προσευχή, που μας διδάσκει ο ίδιος ο Κύριος, μας προτρέπει να λέμε «γενηθήτω το θέλημά Σου», Κύριέ μου, το δικό Σου θέλημα. Έχει σημασία αυτό. Και αυτό προϋποθέτει και ένα άλλο θέλημα που είναι το θέλημα το δικό μου. Όχι το δικό μου, αλλά το δικό Σου το θέλημα να γίνει.

Γέρων Γρηγόριος: Δέν χρειάζεται πολυλογία στήν προσευχή

Οἱ καθιερωμένες προσευχές εἶναι ἀπαραίτητο νά γίνονται. Ἡ Ἐκκλησία θέλει καί οἱ ἔγγαμοι ἀκόμη νά κάνουν τό Ἀπόδειπνο. Ἀφοῦ κάνουμε τό Ἀπόδειπνο, ἔπειτα νά ποῦμε στόν Κύριο ὅ,τι θέλουμε νά ποῦμε.
 

Δέν χρειάζεται πολυλογία στήν προσευχή. Γι’ αὐτό καί οἱ ἅγιοι Πατέρες λένε, ὅτι ἡ καλύτερη προσευχή εἶναι νά λές μερικές λέξεις, «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με». Νά τίς λές καί στόν δρόμο καί στήν δουλειά σου.

Γέρων Γρηγόριος: Ὅταν ἔχουμε εἰρήνη μέ τόν διάβολο, αὐτό δέν εἶναι καλό. (Ἅγιος Παΐσιος)

Αὐτός, ὁ ὁποῖος πιστεύει, παλεύει καί ἀγωνίζεται συνεχῶς μέ τίς δυνάμεις τοῦ σκότους, μέ τόν διάβολο, μέ τόν σατανᾶ. 

 

Δέν μπορεῖ νά πιστεύει κανείς καί νά μήν ἔχει πόλεμο. Ὅταν πιστεύουμε, ὁπωσδήποτε θά ἔχουμε πόλεμο καί κάθε μέρα θά ἔχουμε ἕναν σκληρό ὄντως ἀγῶνα.
 

Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος: «...ὅταν ἐμεῖς δέν πειράζουμε τόν διάβολο, δέν μᾶς πειράζει καί ὁ διάβολος. Ὅταν ἔχουμε εἰρήνη μέ τόν διάβολο, αὐτό δέν εἶναι καλό. Ὁ ἐχθρός μας δέν πειράζεται ἀπό τήν ζωή μας. Ἡ ζωή μας δέν τόν πειράζει. Ἀπό τήν στιγμή πού θά ἀρχίσει νά τόν πειράζει ἡ ζωή μας...».
 

Γι’ αὐτό μερικοί πού μπαίνουν πραγματικά στόν σωστό τόν δρόμο, ἐκπλήσσονται καί λένε: «πάτερ μου, ὅταν δέν γνώριζα γιά τόν Χριστό, δέν ἤξερα τίποτα, ζοῦσα μιά ἁπλή ζωή, δέν εἷχα τίποτε· τώρα καί ἁμαρτίες καί πειρασμούς καί σκέψεις».

Γέροντας Γρηγόριος Παπασωτηρίου (†): Η πίστη είναι έργο της Χάριτος

Σκέφτηκα σήμερα να πούμε λίγα λόγια σχετικά με την πίστη.

Η πίστη είναι ένα θέμα που πρέπει να το προσέξουμε πολύ. Γιατί ακούμε από τα στόματα όλων των ανθρώπων που λένε ότι πιστεύουν. «Εγώ είμαι πιστός», λέγει ο ένας. «Εγώ πιστεύω», λέγει ο άλλος. Και νομίζουμε πως πίστη είναι μια απλή παραδοχή ότι υπάρχει Θεός. Μάλιστα χονδροειδέστατα πολλοί λέγουν ότι πιστεύουμε όλοι, και οι Οθωμανοί πιστεύουν και οι άλλοι πιστεύουν. Αφού αναφέρονται σε Θεό, πιστεύουν. Είναι πίστη αυτή; Επίσης μπορεί κανείς να λέγει ότι πιστεύει στην Αγία Τριάδα, και άρα να λέγει ότι πιστεύει. Πιστεύει όμως πραγματικά;