Το ένδυμα του φτωχού ένδυμα του Χριστού

Στη Μεγάλη Αντιόχεια της Συρίας υπάρχουν διάφορες διακονίες, (1) και σε μία από αυτές ήταν υπεύθυνος κάποιος φιλόχριστος. Αυτός συνήθιζε να δίνει τακτικά στους φτωχούς ό,τι καθένας είχε ανάγκη. Αγόραζε λοιπόν τα απαραίτητα, και ανάμεσα σ’ αυτά προμηθευόταν από τα φθηνά λινά που εισάγονταν από την Αίγυπτο και έντυνε με αυτά τους φτωχούς σύμφωνα με τον λόγο του Κυρίου που λέει: «Ήμουν γυμνός και με ντύσατε» (Ματθ. 25:36).

Κάποτε που γινόταν, όπως είπαμε, η διανομή των ιματίων, ήρθε κάποιος αδελφός και πήρε ύφασμα όχι μόνο μια φορά, αλλά και δεύτερη και τρίτη. Ο φιλόχριστος εκείνος άνθρωπος, βλέποντάς τον να περνάει για δεύτερη και τρίτη φορά, θεώρησε καλό να μην του πει τίποτε. Όταν όμως ήρθε για τέταρτη φορά, θύμωσε, από ενδιαφέρον τάχα για τους υπόλοιπους φτωχούς, και του λέει: «Να, και τρίτη φορά και τέταρτη πήρες και δεν σου είπα τίποτε· μην το κάνεις άλλη φορά, επειδή είναι και άλλοι το ίδιο πονεμένοι που έχουν ανάγκη».

Ιερομόναχος Ιουστίνος: Πότε ο πλούτος είναι αγαθός και πότε κακός;

Όταν αποκτήθηκε με θεμιτά μέσα, ο πλούτος δεν είναι απόβλητος. Τα χρήματα είναι συστατικό, θα λέγαμε, του ανθρώπινου βίου.

Ακόμη περισσότερο όταν γίνονται μεταδοτικά (στους ενδεείς). Οι πλούσιοι έχουν μα δεν κατέχουν τους θησαυρούς. Τους διαχειρίζονται – πρέπει να τους διαχειρίζονται – προς όφελος της κοινωνίας.

Όπως μας διδάσκει το ευαγγέλιο της Κρίσεως (Ματθ. 25.31-46), το εισιτήριο για τον Παράδεισο θα είναι η έμπρακτη αγάπη σε ποικίλες μορφές, από τις οποίες σπουδαιότερη είναι η ελεημοσύνη.

Την αξία της ουσιαστικής αγάπης είχε τονίσει φυσικά και η πρώτη Εκκλησία. Έκφρασή της, το κοινό ταμείο. «Είχον άπαντα κοινά, και τα κτήματα και τας υπάρξεις επίπρασκον και διεμέριζον αυτά πάσι καθότι αν τις χρείαν είχε». Έτσι ενεργούσαν όλοι (Πράξ. 2.44-45), με γνώμονα και σκοπό «όπως γένηται ισότης» (Β’ Κορ. 8.14) και στα υλικά και στα πνευματικά.

Ιερομόναχος Ιουστίνος: Ο νους ως ηγεμόνας

Το «ηγεμονικό του νοός»! Ο νους δηλαδή ως ηγεμόνας, αρχηγός και οδηγός του όλου ανθρώπου. Δεόταν στον Θεό ο Δαβίδ «Με πνεύμα ηγεμονικό στήριξέ με» (Ψαλμ. 50.14).

Είχε πικρή πείρα. Όταν είχε αφεθεί προηγουμένως στα ορμέμφυτά του και είχε φιμώσει τη λογική του, είχε πέσει στο διπλό κακούργημα της μοιχείας και του φόνου. Γι’ αυτό στον «Ψαλμό της μετανοίας» περιέλαβε το αίτημα προς τον Ύψιστο «Πνεύματι ηγεμονικώ στήριξόν με», δηλαδή «Υστερινή μου γνώση και να σ’ είχα πρώτα». Όχι έκδοτος στα πάθη, αλλά ηνιοχούμενος από τη σκέψη.

Ιερομόναχος Ιουστίνος: Αγώνας για την αγάπη

Υπάρχουμε χάρις στην αγάπη· είμαστε ομοειδή προϊόντα της αγαθότητος του Πλάστη. Άρα οφείλει να μας διέπει η διφυής αγάπη, προς τον Κύριο και προς τον πλησίον. Και τις δυο αγάπες τις έχουμε εγγενείς· ανταποκρίνονται σφαιρικά στη φύση μας. Δεν είναι κάτι το άτοπο και το αυτοπικό η εντολή της διττής αγάπης, από όπου «όλος ο νόμος και οι προφήται κρέμανται» (Ματθ. 22.40). Εξάπαντος οι δύο αγάπες συνιστούν καίριους παράγοντες και άξονες της ζωής μας.

Συνοψίζει ένα πρωτοχριστιανικό κείμενο (Διδαχή 1.2): «Η οδός της ζωής είναι αυτή: Πρώτο ν’ αγαπήσεις τον Θεό που σε έκανε, δεύτερο τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου». Δεν γίνεται διαφορετικά· «ουκ έστιν εκ του Θεού, και ο μη αγαπών τον αδελφόν αυτού» (Α’ Ιω. 3.10).

Ιερομόναχος Ιουστίνος: Η στάση μπροστά στον θάνατο

Κάποτε στον προθάλαμο μιας εντατικής καρδιολογικής μονάδος νοσοκομείου στην πρωτεύουσα βρέθηκαν δυο νέες γυναίκες. Η μια χτυπιόταν γιατί μέσα ήταν ένας μεγάλος στην ηλικία συγγενής της. Η άλλη, που ήταν έγκυος – και ήδη πολύτεκνη – ήταν πολύ ψύχραιμη, τόσο που η πρώτη εντυπωσιάσθηκε και τη ρώτησε ποιον είχε άρρωστο. «Τον άνδρα μου», απάντησε αυτή. Η άλλη τάχασε· στο πρόσωπό της ζωγραφίσθηκε εμβρόντητη απορία. Τέλος μίλησε: «Τον άνδρα σου! Και δεν σε νοιάζει;!»

«Πού να καταλάβει;», μας εξηγούσε όταν μας αφηγήθηκε τη σκηνή η συγκροτημένη και συγκρατημένη χριστιανή – είναι πρεσβυτέρα. «Πού να καταλάβει πως είχαμε αφήσει τους εαυτούς μας και τα παιδιά μας στα χέρια του Θεού». Και ο Θεός αντάμειψε την πίστη τους και ευλογεί την υπερπολύτεκνη τώρα οικογένεια, παιδιά και εγγόνια. Αυτή είναι η δυναμική της πίστεως!

Ιερομόναχος Ιουστίνος: Η αγία χρήση του μυαλού

Ας επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην αγία χρήση του μυαλού, αφού «ο υιός του Θεού ήκει και δέδωκεν ημίν διάνοιαν ίνα γινώσκωμεν τον αληθινόν» Θεό (Α’ Ιω. 5.20).

Η όποια αμαρτία δεν έχει θέση στον άνθρωπο, γιατί είναι προικισμένος με τη λογική –αμαρτία στην πρώτη της έννοια θα πει σφάλμα, αποτυχία. Μα βλέπουμε τόσους και τόσους ν’ αμαρτάνουν σοβαρά. Τι γίνεται;

Σε αυτή τη περίπτωση ο εμπαθής άμυαλος «αν και ήταν μέσα σε τιμή δεν [το] κατάλαβε, συντάχθηκε με τα κτήνη τα ανόητα και εξομοιώθηκε με αυτά» (Ψαλμ. 48.13). Μόνο εξομοιώθηκε; Κατάντησε χειρότερός τους, αφού δεν γνωρίζει τον Κύριο και Θεό του, ενώ «το βόδι [αν και πολύ ανόητο] γνωρίζει τον αφέντη του και ο όνος το παχνί του κυρίου του» (Ησ. 1.6). Ή παίρνοντας άλλη τροπή, ο διεφθαρμένος νους του αμαρτωλού τον κατασύρει σε επίπεδο χειρότερο, τον κάνει «υπόκοσμο»· τον κάνει εφευρέτη κακιών παντοειδούς μορφής. O ευφυής «γκάγκστερ», κακοποιός, είναι επικινδυνωδέστατος. «Ο όφις ήταν ο πιο φρόνιμος [μυαλωμένος] από όλα τα θηρία πάνω στη γη». Το γύρισε σε σατανική δολιότητα και προξένησε την πανωλεθρία στον Αδάμ (Γεν. κεφ. 3).

Ιερομόναχος Ιουστίνος: Ερμηνεία του Χερουβικού ύμνου

Θα εξετάσουμε τον Χερουβικό ύμνο: «Οι τα Χερουβείμ μυστικώς εικονίζοντες και τη ζωοποιώ Τριάδι τον τρισάγιον ύμνον προσάδοντες, πάσαν την βιωτικήν αποθώμεθα μέριμναν ως τον βασιλέα των όλων υποδεξόμενοι ταις αγγελικαίς αοράτως δορυφορούμενον τάξεσιν. Αλληλούια».

Η ερμηνεία του: «Εμείς που παρακολουθούμε τη θεία Λειτουργία και με τρόπο μυστικό, ακατανόητο και απρόσιτο στους άπιστους και στους βέβηλους, εξεικονίζουμε τα Χερουβείμ, και που ψάλλουμε στη Ζωοποιό Τριάδα τον Τρισάγιο ύμνο, ας αποθέσουμε και απωθήσουμε μακριά μας κάθε βιωτική μέριμνα, κάθε γήινη σκέψη και φροντίδα· και τούτο, για να υποδεχθούμε τον Βασιλιά των όλων που δορυφορείται αόρατα από τις αγγελικές τάξεις, τα ουράνια στρατεύματα. Αλληλούια».

Ας επιχειρήσουμε ανάλυση του ύμνου κατά τις (έξι) περιόδους του.

Μη φοβόμαστε, μην κρυβόμαστε

 

Δεν ντρέπονται οι ζοφεροί άπιστοι και να ντρεπόμαστε εμείς οι πιστοί, οι «υιοί φωτός… και υιοί ημέρας» και όχι «νυκτός ουδέ σκότους»! (Α’ Θεσ. 5.5).

Δικαιολογείται ένας «ημιχριστιανισμός»; όταν δηλαδή βρίσκεσαι μεταξύ χριστιανών να είσαι – ορθότερα, να παρουσιάζεσαι – χριστιανός στην εμφάνιση, στα λόγια, στη συμπεριφορά, ενώ όταν συναγελάζεσαι με αδιάφορους ή αρνητικούς να είσαι ιχθύς σε σκοτεινά βάθη; Και το χειρότερο να γίνεσαι στην εμφάνιση, στα λόγια, στη συμπεριφορά, να γίνεσαι, λέμε, κόσμος που «εν τω πονηρώ κείται» (A’ Ιω. 5.19) όταν βρίσκεσαι σε κοσμικό περιβάλλον; Ν’ αγαπάς «την δόξαν των ανθρώπων μάλλον ήπερ την δόξαν του Θεού»; (Ιω. 12.43). Πώς είναι δυνατό να επαμφοτερίζεις; Ποια «μετοχή δικαιοσύνη και ανομία; τις δε κοινωνία φωτί προς σκότος; τις δε συμφώνησις Χριστώ προς Βελίαλ, ή τις μερίς πιστώ μετά απίστου;» (Β’ Κορ. 6.14-15).

Η θυσιαστική αγάπη

 

«Δια της αγάπης δουλεύετε αλλήλοις», παρακινούσε ο Παύλος (Γαλ. 5.13). Αβάσταχτος ο λόγος! Να αισθάνεσαι τον εαυτό σου δούλο άλλου! Να αισθάνεσαι τον άλλο σαν κύριό σου, αφέντη σου! Να του έχεις παραδοθεί άνευ όρων! Πιάνεται τέτοια αγάπη;

Αλλά κάθε ημιαγάπη στην οποία υπολανθάνει ατομισμός και ιδιοτέλεια, συνιστά περίβλημα μόνο και μάλιστα εξάμβλωμα αγάπης. Όσο και αν σπουδάζουν μερικοί να την εξωραΐσουν με φραστικά καλλυντικά, δεν είναι σωστή και πνευματική.

Διάθεση «δουλικής» αγάπης πλούτιζε ο όσιος Παύλος ο Απλούς, ο μαθητής του Μεγάλου Αντωνίου. Στάθηκε κάτω από τον καυστικότατο στα μέρη της Αιγύπτου ήλιο, στάθηκε και στήθηκε σε προσευχή έως θανάτου ή έως ιάσεως κάποιου φοβερά δαιμονισμένου. Λοιπόν ο διάβολος βγήκε – τι νάκανε! – με τη μορφή τρομερού φιδιού.

Οι δυο αφέσεις της Κυριακής προσευχής - Ιερομόναχος Ιουστίνος

 

Συγχωρώντας δίνουμε λίγα και παίρνουμε πολλά, αν βέβαια δεν ψευδόμαστε κάθε φορά που απαγγέλλουμε την Κυριακή προσευχή. «Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς… άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών» (Ματθ. 6.9-12).

Ο Ίδιος ο Χριστός μάς δίδαξε τη συγκεκριμένη προσευχή, άρα αυτοδεσμεύεται. Σε μας απόκειται να εκμεταλλευθούμε τον νόμο της ταυτοπαθείας. Είναι εξασφαλισμένο το τεράστιο, ασύλληπτο στον νου όφελος, μια που το υποσχέθηκε σαφώς και στη συνέχεια του Πάτερ ημών. «Εάν γαρ αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ο πατήρ υμών ο ουράνιος· εάν δε μη αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, ουδέ ο πατήρ υμών αφήσει τα παραπτώματα υμών» (Ματθ. 6.14-15). Κατ’ ακολουθία είναι «υποχρεωμένος» να δίνει την άφεση στους αμνησίκακους.

Η ταπεινή αγάπη - Ιερομόναχος Ιουστίνος

 

Η αγάπη «ου φυσιούται»· ταπεινοφρονεί. «Η δε ταπεινοφροσύνη που είναι γεμάτη από αγάπη αποτελεί μια δύναμη φοβερή, που όμοιά της δεν υπάρχει» κατά τον στάρετς Ζωσιμά του Ντοστογιέφσκυ (Αδελφοί Καραμαζώφ, Βιβλίο Έκτο, 3, 7).

Η ταπεινή αγάπη προτάσσει τον αδελφό (και στα πρακτικά και στα θεωρητικά). Το σύστησε ο Παύλος: «Τη τιμή αλλήλους προηγούμενοι» (Ρωμ. 12.10). Στο σώμα του Χριστού, στην Εκκλησία (Κολ. 1.18), δεν δικαιούται, μα ούτε και είναι δυνατό να ζει κανείς αυθύπαρκτα, να ζητεί το δικό του συμφέρον αποκομμένο και ανεξάρτητο από των λοιπών μελών. «Ου δύναται δε οφθαλμός ειπείν τη χειρί· χρείαν σου ουκ έχω» (Α’ Κορ. 12.21).

Η ζωηφόρα νέκρωση

Ο αββάς Μακάριος ο Μέγας μας αποκαλύπτει ανώτερες πνευματικές καταστάσεις (Ομιλίαι Πνευματικαί 10.4): Η ψυχή η πεινασμένη και διψασμένη δια της αγάπης και της λαχτάρας του ουράνιου νυμφίου και συμμορφούμενη με τον θάνατό Του, κατά τον Παύλο (Φιλ. 3.10), προσδοκά πάντοτε τον υπέρ Χριστού θάνατο. Προσδοκώντας τον δε, λυτρώνεται από την αμαρτία και τη σκοτία των παθών, ώστε αγνισμένη εντελεχώς καθίσταται δοχείο καθαρό του επουράνιου μύρου και άξια για τη Βασιλεία των Ουρανών, όπου «τα αιώνια και ατελεύτητα και αδιάδοχα, στα οποία δεν υπάρχει νύχτα· όπου δεν υπάρχει ύπνος, η μίμηση του θανάτου· στην οποία δεν υπάρχει φαγητό, δεν υπάρχει ποτό, τα υπηρετήματα της [επίγειας] αδυναμίας μας, δεν υπάρχει νόσος, δεν υπάρχουν πόνοι, ούτε ιατρεία, ούτε δικαστήρια, ούτε εμπόρια… αλλά χώρα ζώντων, που δεν πεθαίνουν δια της αμαρτίας, αλλά ζουν την αληθινή ζωή εν Χριστώ Ιησού» (Αββάς Παλλάδιος, στο Μέγα Γεροντικό Πανοράματος Α’ σελ. 108). Ορίζοντες υπερφυείς στους οποίους χάνεται το μάτι ημών των κοινών θνητών…

Oι άπιστοι, οι αμετανόητοι και ο θάνατος

Κατά τεκμήριο οι άπιστοι ή οι αμετανόητοι αμαρτωλοί απωθούν κάθε αναφορά και σκέψη του θανάτου. Ελάχιστες οι περιπτώσεις που τον θυμούνται μερικοί, οι πωρωμένοι, όχι για να βγει καλό από τη «μνήμη θανάτου», αλλά κακό, του τύπου «Ας φάμε και ας πιούμε, γιατί αύριο πεθαίνουμε» (Ησ. 22.13), αφού το «να ζει κανείς είναι ένα τραγούδι, που η επωδός του είναι να πεθαίνουμε» (Ουγκώ Φιλοσοφία και Λογοτεχνία).

Λίγοι ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία. Η πλειονότητα τρέμει τον θάνατο. Υπάρχουν περιπτώσεις που ηλικιωμένοι ή και εσχατόγηροι τον φοβούνται τόσο, που οι δικοί τους αναγκάζονται να τους λένε ψέματα, ότι δηλαδή ζουν όλοι οι γνωστοί τους, ότι η κηδεία τυχόν που περνάει μπροστά από το σπίτι είναι ξένου και ας είναι κοντινού γείτονα, και τα παρόμοια.

Οι προφάσεις της φιλαργυρίας - Ιερομόναχος Ιουστίνος

 

Ποιες είναι οι αθώες επιφανειακά αιτίες, οι προφάσεις, που γεννούν και τρέφουν και πυροδοτούν την πυρκαϊά της απληστίας; Ποιοι είναι οι επίχρυσοι χαλκάδες και κλοιοί που κρατούν εγκάθειρκτο τον αιχμάλωτο στο πάθος της φιλαργυρίας;

Πρόνοια για εξασφάλιση της ζωής και πρώτιστα για κάλυψη των γερατειών και των ασθενειών, για εξασφάλιση του μέλλοντος των οικείων, ιδίως των παιδιών, για κοινωνική περιωπή, ακόμη και για εξάσκηση φιλανθρωπίας!

Ας τα δούμε ένα-ένα.

Εγγύηση βίου και γερατειών. Δεν συμφωνεί ο Κροίσος, που διαψεύσθηκε, όπως είναι γνωστό. «Εάν ο Κύριος δεν… φυλάξει πόλη [και υγεία] εις μάτην αγρύπνησε εκείνος που φυλάσσει» (Ψαλμ. 126.1).

Μέγας είσαι, Κύριε, και θαυμαστά τα έργα Σου! - Ιερομόναχος Ιουστίνος

 

Ο Χριστός με τη θεανθρώπινη υπόστασή Του μας πρόσφερε τα πάντα, με αποκορύφωμα τη σταύρωση σαν λύτρο μας. Ζούμε μόνο και μόνο χάρις στον Λυτρωτή. Αυτό πρέπει να έχει ως άμεσες συνέπειες για μας: ευγνωμοσύνη, δοξολογία, διακήρυξη. Παραθέτουμε επιγραμματικά σχετικές αγιογραφικές περιπτώσεις.

Μόλις ο Μεσσίας καθάρισε τον λεπρό, τον πήρε παράμερα και του παράγγειλε πολύ αυστηρά και δεσμευτικά: «Όρα μηδενί μηδέν είπης, αλλ’ ύπαγε σεαυτόν δείξον τω ιερεί και προσένεγκε περί του καθαρισμού σου α προσέταξε Μωϋσής εις μαρτύριον αυτοίς. ο δε εξελθών ήρξατο κηρύσσειν πολλά και διαφημίζειν τον λόγον, ώστε μηκέτι αυτόν δύνασθαι φανερώς εις πόλιν εισελθείν» (Μάρκ. 1.40-45).

Μόλις γιάτρεψε τους δυο τυφλούς, τους πρόσταξε «Οράτε μηδείς γινωσκέτω. οι δε εξελθόντες διεφήμισαν αυτόν εν όλη τη γη εκείνη» (Ματθ. 9.27-31).

Εμπόδια και προϋποθέσεις της προσευχής - Ιερομόναχος Ιουστίνος

 

Ας δούμε τα εμπόδια της καλής προσευχής και συνάμα τις προϋποθέσεις της.

Ένας βασικός παράγοντας είναι η ατμόσφαιρα της ημέρας σφαιρικά. Αν όλες τις ώρες ζούμε έξω από το κλίμα προσευχής, χωρίς «μνήμη Θεού», με τον νου διασκορπισμένο σε χίλια δυο ζητήματα πιθανά και απίθανα, πραγματικά ή φανταστικά, αναγκαία ή όχι, ατομικά ή… παγκόσμια(!)· αν το στόμα λέει αδιάλειπτα σοβαρά και αστεία, για να μην πούμε και επιβλαβή, παρότι ο Ιησούς καυτηρίασε και τον απλό «αργό», δηλαδή ανώφελο, λόγο (Ματθ. 12.36)· ε, τότε, όταν πάμε στην τακτή προσευχή θα τα βρούμε δύσκολα και θ’ αργήσουμε να «πιάσουμε» το νήμα της.

Δεν είμαστε, βλέπετε, τηλεοράσεις ή υπολογιστές, που θα πατήσεις ένα κουμπί και θα πέσεις σε άλλο πρόγραμμα, σε άλλο σταθμό, και από τη φαιδρότητα και ελαφρότητα και διάχυση θα βρεθείς στη στιγμή στην κατάνυξη και σύννοια και ανάταση.

Η γνήσια αγάπη - Ιερομόναχος Ιουστίνος

 

Την αγάπη εγκωμίασαν πολλοί, αλλά το στέμμα της το τεχνούργησε ο Παύλος. Ο «Ύμνος της Αγάπης» που συνέθεσε (Α’ Κορ. κεφ. 13), αποτελεί ένα από τα λαμπρότερα διαμάντια της Γραφής. Καλύτερα, αποτελεί σύνολο πολυτίμων λίθων –των επί μέρους αγαπητικών αρετών που αναλύει– αφού στέμμα βασιλικό δεν συνίσταται από ένα μόνο διαμάντι.

Αντιγράφουμε εδώ ένα απόσπασμα από τον Μακάριο τον Αιγύπτιο. Είναι διαποτισμένο από την παύλεια σκέψη τόσο, που τις πτώσεις, και αυτή την πορνεία, τις θεωρεί επακόλουθο ελλείψεως αγάπης! Βεβαιώνει:

«Εγώ σου λέω ότι είδα ανθρώπους που έγιναν κάτοχοι όλων των χαρισμάτων και μέτοχοι του Πνεύματος, αλλά επειδή δεν έφθασαν στην τέλεια αγάπη, έπεσαν. Ένας από τους ευγενείς, αφού άφησε την κοσμική ζωή πούλησε υπάρχοντά του, ελευθέρωσε δούλους… Λοιπόν ήταν περιβόητος για τον σεμνό του βίο, μα εν τω μεταξύ υψηλοφρονώντας… κατέπεσε σε ασέλγειες και μύρια κακά. Άλλος στον διωγμό… όντας ομολογητής, μετά ταύτα όταν έγινε ειρήνη, απολύθηκε και ήταν ονομαστός… 

Η υλική προσφορά του μοναχισμού Ιερομόναχος Ιουστίνος

Αρκετοί επιμένουν κατά της πρακτικής απραξίας δήθεν των μοναχών. Θα μιλήσουμε λοιπόν για τα πρακτικά τού μοναχισμού.

Από τον θεωρητικό του μοναχισμού Μέγα Βασίλειο, τον κτίτορα της Βασιλιάδας, που ήταν πόλη ολόκληρη φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, μέχρι την εποχή μας δεν λείπει από τον μοναχισμό και η σωματική διακονία των κοσμικών που βρίσκονται σε δυσχέρειες. Πρώτα τούτο το ασκούσαν σε πλατιά κλίμακα, σήμερα σε μικρή, περιστασιακά δε και σε μεγάλη.

Να εξηγήσουμε ότι παλιά δεν υπήρχε σχεδόν κρατική μέριμνα και πρόνοια. Την αγαθοεργία την είχε επωμισθεί η Εκκλησία, και ιδιαζόντως οι μονές. Δεν υπήρχαν δημόσια ορφανοτροφεία, γηροκομεία, πτωχοκομεία, νοσοκομεία, άσυλα κλπ., οπότε οι μοναχοί κάθε άλλο παρά κώφευαν στον ανθρώπινο πόνο. Τα μοναστήρια είχαν και τις ευαγείς πτέρυγές τους για την ανακούφιση της δυστυχίας, που υφίστατο τότε άφθονη και στον τομέα της υγείας και στον τομέα της διατροφής.

H αρνητική διαπαιδαγώγηση στην οικογένεια και οι συνέπειες - Ιερομόναχος Ιουστίνος

Τι γίνεται αν παραμελείται η διαπαιδαγώγηση των παιδιών είτε εξαιτίας αδιαφορίας, για να μη κουρασθεί ο γονιός, είτε εξαιτίας κακώς νοουμένης αγάπης και ανοχής; Και ένα βήμα πιο κάτω στον λόγο και πιο βαθιά στην άβυσσο. Τι γίνεται αν συντελείται αρνητική παιδεία θελητά ή αθέλητα;

«Όποιος φείδεται το ραβδί του, μισεί τον γιο του, εκείνος δε που [τον] αγαπάει [πραγματικά] τον παιδεύει επιμελώς», τονίζει μια Παροιμία της Παλαιάς Διαθήκης, παροιμία πάντοτε νέα, διαχρονική (13.24).

Παράλληλα η Πατερική πείρα παρορμά προληπτικά-αποτρεπτικά: (Εκ)παιδεύστε τα παιδιά, αδελφοί, για να μη σας παιδέψουν αυτά» (Μέγα Γεροντικό Πανοράματος, Γ’ σελ. 224). «Ερωταποκρίνεται» ταυτόχρονα ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος: 

Η αντιμετώπιση του θανάτου - Ιερομόναχος Ιουστίνος

Ο θάνατος είναι το μοναδικό βέβαιο του μέλλοντός μας. Οι άπιστοι απωθούν κάθε αναφορά και σκέψη του, για τους πιστούς όμως ο θάνατος είναι απλώς μια αναμονή.

Ποια λοιπόν πρέπει να είναι η στάση μας μπροστά στον αναμενόμενο θάνατο; Τι δίδαξε ο Κύριος; «Γρηγορείτε ουν· ουκ οίδατε γαρ πότε ο κύριος… έρχεται, οψέ ή μεσονυκτίου ή αλεκτοροφωνίας ή πρωί· μη ελθών εξαίφνης εύρη υμάς καθεύδοντας» (Μάρκ. 13.35-36 κ.α.).

Πολύς λόγος γίνεται για τον αντίχριστο, πότε θα έρθουν τα έσχατα. Το μόνο ωστόσο ασφαλές και ωφέλιμο είναι να είμαστε πάντοτε έτοιμοι, αφού για τον καθένα μας ο θάνατός του είναι η προσωπική του μερική Κρίση.

Λοιπόν «μακάριοι οι δούλοι εκείνοι, ους ελθών ο κύριος ευρήσει γρηγορούντας. αμήν λέγω υμίν ότι περιζώσεται και ανακλινεί αυτούς, και παρελθών διακονήσει αυτοίς»! (Λουκ. 12.37). Θα υπηρετήσει τους δούλους ο κύριος!