Σοφία Μπεκρῆ: Πατὴρ Πατέρων ὁ Ἀντώνιος

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ μήνας Ἰανουάριος κοσμεῖται ἀπὸ πολλὲς καὶ ἐξέχουσες μορφὲς Ἁγίων, ἀνάμεσα στὶς ὁποῖες ξεχωριστὴ θέση κατέχει ὁ «θεοφόρος» Ἀντώνιος, «τῶν ἀσκητῶν ἡ δόξα καὶ μοναζόντων τὸ καύχημα». Ἐξ ἄλλου καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας τὸν ἀποκαλεῖ Μέγα εἶναι δηλωτικὸ τῆς ἀξίας τοῦ ἀνδρός, καθ’ ὅτι τὸ προσωνύμιο αὐτὸ σὲ λίγους μόνον ἀπὸ τὸν ἀναρίθμητο χορὸ τῶν Ἁγίων ἔχει δοθῆ.

Εἶναι γνωστός, βεβαίως, ὁ βίος καὶ θαυμαστὴ ἡ πολιτεία τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου, τὸ ἄστρο τοῦ ὁποίου μεσουράνησε γιὰ ἑκατὸ καὶ πλέον ἔτη, ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 3^ου ἕως καὶ τὰ μέσα τοῦ 4^ου αἰ., σὲ μιὰ ἰδιαίτερα κρίσιμη περίοδο καὶ μάλιστα γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία. Ἐπειδή, ὅμως, «ἐπιλήψῃ ἡμᾶς ὁ χρόνος διηγουμένους» τὴν πολύπλευρη προσφορὰ τοῦ Ἁγίου, θὰ σταθοῦμε ἁπλῶς σὲ 1-2 σημεῖα τῆς ζωῆς του, ποὺ θεωροῦμε ὅτι ὑπῆρξαν σημαντικὰ καὶ συγχρόνως μποροῦν νὰ βοηθήσουν καὶ τὸν σημερινὸ ἄνθρωπο στὴν χάραξη τῆς δικῆς του ζωῆς καὶ πολιτείας. 

Σοφία Μπεκρῆ: Οἱ Καταβασίες τῆς Ὑπαπαντῆς

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Οἱ Καταβασίες τῆς Ὑπαπαντῆς εἶναι πoίημα τoῦ Ἁγίoυ Κoσμᾶ τοῦ Μελωδοῦ, Ἐπισκόπoυ Мαϊoυμᾶ, καὶ ψάλλoνται ἀπὸ τὶς 15 Ἰανoυαρίoυ μέχρι τὴν ἀπόδοση τῆς ἑορτῆς, στὶς 9 Фεβρoυαρίoυ. Στὸ παρὸν ἄρθρο θὰ ἐπιχειρήσωμε μιὰ προσέγγιση τῶν ὑπερόχων αὐτῶν ὕμνων, ἐμβαθύνοντας στὸ θεολογικό των περιεχόμενο, μὲ ὄχημα τὴν θαυμάσια ἑλληνική γλῶσσα, τὴν θεραπαινίδα τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ.

Ἡ κεντρικὴ ἰδέα τῶν Καταβασιῶν αὐτῶν εἶναι ἡ ἑξῆς: ὅπως οἱ Ἰσραηλῖτες διέβησαν τὴν Ἐρυθρὰ θάλασσα, περνῶντας «ἐκ θανάτου εἰς τὴν ζωήν», ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο τῆς ἁμαρτίας στὴν γῆ τῆς σωτηρίας, ἔτσι καὶ ὁ Συμεών «ἐθεώθη», διότι ἀπέκτησε τὴν ἐμπειρία τοῦ θείου φωτός, εἶδε μὲ τὰ μάτια τοῦ σώματος καὶ τῆς ψυχῆς του τὸν Σωτῆρα Του («εἶδον οἰ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου»), τὸ φῶς τὸ ἀληθινό, τὸ ὁποῖο ἑτοιμάστηκε «κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν», γιὰ νὰ ἀποκαλυφθῆ σὲ ὅλα τὰ ἔθνη καὶ γιὰ νὰ δοξασθῆ δι’ αὐτοῦ καὶ ὁ δικός του λαός, ὁ Ἰσραήλ («φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν καὶ δόξαν λαοῦ Σου Ἰσραήλ»).

Σοφία Μπεκρῆ: Δόσις Θεοῦ ἀγαθὴ ὁ Θεοδόσιος

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

 

Στὴν χορεία τῶν Ἁγίων τοῦ Ἰανουαρίου προβάλλει ἡ ὁσιακὴ μορφὴ τοῦ Ἁγίου Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου (+11 Ἰανουαρίου), ὁ ὁποῖος συνεκλάμπει στὸ πλευρὸ τῶν πραγματικὰ Μεγάλων Ἁγίων, ποὺ ξεχωρίζουν γιὰ τὴν λαμπρότητά των τὸν μῆνα αὐτόν, τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου, τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου, τοῦ Μάρκου Εὐγενικοῦ, τοῦ Μεγάλου Εὐθυμίου, τοῦ Μαξίμου Ὁμολογητοῦ καὶ ἀσφαλῶς τῶν τριῶν μεγίστων φωστήρων τῆς οἰκουμένης. Ὅλοι αὐτοί, μὲ τὴν ξεχωριστή του δόξα ὁ καθένας, φώτισαν τὸν πολύαστρο οὐρανὸ τῆς Ὀρθοδοξίας, σὲ ὅλους τοὺς αἰῶνες, καὶ συνεχίζουν νὰ σκορπίζουν τὴν λάμψη των σὲ κάθε ἐποχή, ἕως καὶ σήμερα.

Ὁ Θεοδόσιος ἀποτελεῖ, ὅπως θὰ δοῦμε στὴν συνέχεια, ἕναν σημαντικὸ κρίκο στὴν ἀρραγῆ αὐτὴν πνευματικὴ ἁλυσίδα, μὲ ἰδιαίτερη μάλιστα προσφορὰ ὄχι μόνον στὸ πνευματικὸ καὶ στὸ μορφωτικὸ ἀλλὰ καὶ στὸ κοινωνικὸ ἔργο τῆς Καθολικῆς Ὀρθοδοξίας.

Σοφία Μπεκρῆ: Νὰ ἀναλάβουμε τὶς εὐθύνες μας

 Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

«Τὸν ἔνσαρκον λύχνον καὶ πρόδρομον τοῦ Σωτῆρος», «τὸν φίλον τοῦ Νυμφίου» καὶ Βαπτιστὴ τοῦ Κυρίου μας τιμάει ἡ Ἐκκλησία μας τὴν 7^η Ἰανουαρίου, «ὅτι κατηξιώθη καὶ ἐν ῥείθροις βαπτίσαι τὸν κηρυττόμενον».

Ὅπως, μάλιστα, σημειώνει χαρακτηριστικὰ ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης, «οὗτος (ἐνν. ὁ Πρόδρομος) ἦλθεν ὡς ἀπεσταλμένος παρὰ Θεοῦ, ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός (…) οὐκ ἦν ἐκεῖνος τὸ φῶς» (Ἰωάν., α’ 6-8). Τὴν πεποίθηση αὐτήν, ὅτι εἶναι ὁ πρόδρομος τοῦ φωτός καὶ ὄχι ὁ ἴδιος τὸ φῶς, τὴν εἶχε ἀσφαλῶς καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἰωάννης, «ὡς ἀπεσταλμένος παρὰ Θεοῦ» (Ἰωάν., γ’ 29) καὶ «πληρωμένος» μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα (Λουκ., β’ 40).  Ἔχοντας, λοιπόν, ἀπόλυτη συναίσθηση τοῦ ῥόλου του, ὡμολογοῦσε μὲ ταπείνωση ὅτι δὲν εἶναι ἄξιος οὔτε τὰ ὑποδήματα τοῦ Χριστοῦ νὰ βαστάσῃ οὔτε καὶ τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων Του νὰ λύσῃ (Ματθ., γ’ 11, Ἰωάν., α’ 27).

Σοφία Μπεκρῆ: Οἱ Καταβασίες τῶν Φώτων

 Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Κατὰ τὸν Ὄρθρο τῶν Φώτων ψάλλονται δύο Κανόνες, ὁ ῥυθμοτονικὸς τοῦ Κοσμᾶ τοῦ Μελωδοῦ («Βυθοῦ ἀνεκάλυψε πυθμένα…»), καὶ ὁ ἰαμβικὸς τοῦ Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ («Στίβει θαλάσσης κυματούμενον σάλον…»).

Ὁ ἰαμβικὸς κανόνας ἔχει τὴν ἀκόλουθη ἀκροστιχίδα διὰ ἡρῳελεγείων στίχων: «Σήμερον ἀχράντοιο βαλὼν θεοφεγγέϊ πυρσῷ Πνεύματος ἐνθάπτει νάμασιν ἀμπλακίην φλέξας Παμμεδέοντος ἐῢς Πάϊς﮲ ἠπιόων δὲ ὑμνηταῖς μελέων τῶνδε δίδωσιν χάριν», δηλαδή: Σήμερα μὲ τὸν θεοφεγγῆ πυρσὸ τοῦ ἀχράντου Πνεύματος, ἀφοῦ κτύπησε καὶ ἔκαψε τὴν ἁμαρτία («βαλὼν … φλέξας ἀμπλακίην») ὁ ἀγαθὸς υἱὸς τοῦ Παμβασιλέως («Παμμεδέοντος ἐῢς Παϊς»)  τὴν θάβει μέσα στὰ νάματα (τοῦ Ἰορδάνου). Καὶ δείχνοντας τὴν εὐνοϊκή του διάθεση («ἠπιόων») δίδει χάρη σὲ μᾶς ποὺ τὸν ὑμνοῦμε μ’ αὐτὰ ἐδῶ τὰ ἄσματα («ὑμνηταῖς μελέων τῶνδε»).

Σοφία Μπεκρῆ: Οἱ Εὐχὲς τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Ἀξίζει, πραγματικά, νὰ προσεγγίσῃ κανεὶς τὸ περιεχόμενο τῶν Εὐχῶν τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ, ὥστε νὰ κατανοήσῃ καλύτερα τὰ σωτήρια νοήματά των γιὰ τὸ μυστήριο τῆς θείας οἰκονομίας καὶ εἰδικώτερα γιὰ τὴν Ἐνανθρώπηση καὶ τὴν Ἐπιφάνεια τοῦ Κυρίου μας.

 Οἱ Εὐχὲς αὐτές, ποὺ ἀναγιγνώσκονται κατὰ τὴν τελετὴ τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ, μετὰ ἀπὸ τίς Προφητεῖες καὶ τὰ Ἀναγνώσματα, εἶναι δύο. Ἡ πρώτη, καὶ πιὸ σύντομη, εἶναι ποίημα τοῦ Γερμανοῦ, Πατριάρχου Κων/πόλεως, καὶ διαβάζεται κάποτε μυστικῶς ὑπὸ τοῦ πρεσβυτέρου. Ἀπευθύνεται στὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, τὸν «Κύριο Ἰησοῦ Χριστό», καὶ τὸν ἀποκαλεῖ «ἀληθινὸ Θεό, πηγὴ τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἀθανασίας, φῶς ἐκ φωτός». Στὴν συνέχεια, ἀκολουθοῦν οἱ αἰτήσεις: «καταύγασον (= λάμπρυνε) ἡμῶν τὴν διάνοιαν τῷ Ἁγίῳ σου Πνεύματι...», «πρόσδεξαι ἡμᾶς, εὐχαριστίαν σοὶ προσάγοντας ἐπὶ τοῖς θαυμαστοῖς σου μεγαλουργήμασι καὶ ἐπὶ τῇ σωτηρίῳ σου οἰκονομίᾳ».

Σοφία Μπεκρῆ: Οἱ Ἅγιοι καὶ ὁ χρόνος

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Στὰ παραδοσιακὰ κάλαντα Πρωτοχρονιᾶς «Καὶ νέον ἔτος ἀριθμεῖ, ἡ τοῦ Χριστοῦ περιτομὴ καὶ ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱεράρχου Βασιλείου...» δὲν ἀναφέρεται μόνον τί ἑορτάζουμε τὴν πρώτη αὐτὴν ἡμέρα τοῦ χρόνου ἀλλὰ καὶ τί καλούμαστε νὰ κάνουμε τὴν νέα χρονιά. Ἔτσι, «ὁ Χριστὸς μᾶς προσκαλεῖ τὴν κακία ν’ ἀρνηθοῦμε, μ’ ἀρετὲς νὰ στολισθοῦμε, νὰ ζοῦμε βίο τέλειο, κατὰ τὸ Εὐαγγέλιο, μὲ ἀγάπη μὲ εἰρήνη καὶ μὲ τὴν δικαιοσύνη.»

Στὸ σύντομο αὐτὸ κάλαντο περιέχεται, μὲ ἁπλὸ τρόπο, ἡ ὀρθόδοξη θεώρηση τοῦ χρόνου. Τὸ νέο ἔτος, λοιπόν, εἶναι ἡ εὐκαιρία ποὺ μᾶς προσφέρει ὁ Χριστός μας νὰ κάνουμε μιὰ «καλὴ ἀρχή», ἕνα νέο ξεκίνημα στὴν ζωή μας, ὥστε νὰ τὴν εὐθυγραμμίσουμε ἐπὶ τέλους μὲ τὴν ζωὴ τοῦ Εὐαγγελίου.

Σοφία Μπεκρῆ: Ἔλαμψε τὸ τῆς χάριτος ἔαρ

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Τὴν κατὰ σάρκα Γέννηση τοῦ Κυρίου μας ἀκολουθεῖ ἡ Περιτομή, ποὺ κατὰ τὸ ἔθος τῶν Ἑβραίων γινόταν τὴν ὀγδόη ἡμέρα ἀπὸ τῆς Γεννήσεως ἄρρενος τέκνου.

Ἔτσι καὶ «ὁ πάντων ποιητὴς καὶ Δεσπότης» Κύριος ἀνεδείχθη «τοῦ νόμου πληρωτὴς ὡς οὐκ ἀντίθεος ὑπάρχων». Ὑπέστη, λοιπόν, τὴν κατὰ τὸν νόμον περιτομή, «ὅπως παύσῃ τὰ σκιώδη καὶ περιέλῃ τὸ κάλυμμα τῶν παθῶν ἡμῶν», γιὰ νὰ δώσῃ τέλος στὴν σκιὰ τοῦ νόμου καὶ στὶς προφητεῖες καὶ νὰ ξεσκεπάσῃ τὶς ἁμαρτίες μας (Ἀπολυτίκιο ἑορτῆς).

Καὶ ἡ Περιτομή, ἑπομένως, ὅπως ἐξ ἄλλου καὶ ὅλα τὰ γεγονότα στὴν Ἐκκλησία μας, ἀποσκοπεῖ στὴν ἐκπλήρωση τοῦ σχεδίου τῆς θείας οἰκονομίας, ποὺ εἶναι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ἀκόμη καὶ τὸ ὄνομα Ἰησοῦς, ποὺ ἔλαβε ὁ Χριστὸς κατὰ τὴν Περιτομή, σημαίνει «Σωτήρ». «Συγκαταβὰς ὁ Σωτὴρ τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων κατεδέξατο σπαργάνων περιβολήν, οὐκ ἐβδελύξατο σαρκὸς περιτομήν» (Στιχηρό Ἰδιόμελο τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς). 

Σοφία Μπεκρῆ: Νὰ δείξουμε ἐμπιστοσύνη στὸ θέλημά Του

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

«Χριστὸς ἐτέχθη» καὶ ἡ Ἐκκλησία μας, βιώνοντας πραγματικὰ τὸ κοσμοσωτήριο αὐτὸ γεγονός, συνεχίζει νὰ ἑορτάζῃ καὶ νὰ πανηγυρίζῃ, τιμῶντας τὰ πρόσωπα ἐκεῖνα ποὺ «ἔζησαν» τὴν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ μας. Ἔτσι, λοιπόν, στὰ μεθέορτα, τιμοῦμε τὸν Δαβίδ τὸν Προφητάνακτα, ποὺ τὸν «εἶδε» ὡς ἄσαρκο Λόγο, καὶ προεφήτευσε τὴν γέννησή Του αἰῶνες πρίν, τὸν Ἰωσὴφ τὸν Μνήστορα καὶ τὸν Ἰάκωβο τὸν Ἀδελφόθεο, ποὺ τὸν εἶδαν ὡς ἔνσαρκο Λόγο, τὸν μὲν Ἰωσήφ, ὡς προστάτη τῆς Παναγίας καὶ τοῦ θείου βρέφους, τὸν δὲ Ἰάκωβο, διότι, κατὰ τὴν παράδοση, ἔγινε μάρτυρας τῆς γεννήσεως τοῦ θείου βρέφους, τῆς φυγῆς τῆς ἁγίας οἰκογενείας στὴν Αἴγυπτο καὶ ἄλλων τέτοιων μεγάλων καὶ θαυμαστῶν γεγονότων, καὶ τελικὰ μαρτύρησε ὡς πρῶτος ἐπίσκοπος Ἱεροσολύμων.

Σοφία Μπεκρῆ: Χριστός, ἡ σωτηρία πάντων τῶν ἀνθρώπων

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

Κυριακὴ πρὸ τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως καὶ στὶς Ἐκκλησίες μας ἀναγιγνώσκεται ἡ περικοπὴ τοῦ Ματθαίου, ποὺ παρουσιάζει τὸ γενεαλογικὸ δένδρο τοῦ Ἰησοῦ. Γιατί; Μήπως ἐνδιαφέρει κάποιον ἡ γενιά του; 

Στὴν πραγματικότητα, ὁ Ματθαῖος, Ἰουδαῖος ὁ ἴδιος, τονίζει, μὲ τὸν τρόπο αὐτόν, τὴν ἱστορικότητα τοῦ Ἰησοῦ: «Βίβλος γενέσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ…», ὅπου γένεσις, ἐδῶ, σημαίνει τὴν ἐξιστόρηση τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, ἐξ οὗ καὶ τὸ βιβλίο τῆς Γενέσεως, ποὺ ἀφηγεῖται τὴν ἱστορία τῆς δημιουργίας. Τονίζεται, ὅμως, παράλληλα, καὶ ἡ ἰουδαϊκὴ καταγωγὴ τοῦ Ἰησοῦ καὶ μάλιστα ἡ βασιλική Του γενιά: «Βίβλος γενέσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ Δαβίδ… (Ματθ., α’ 1). Στὸ τεράστιο αὐτὸ γενεαλογικὸ δέντρο, μέσα στὴν χορεία τῶν ἀνδρῶν προγόνων τοῦ Ἰησοῦ ἀναφέρονται καὶ τέσσερις γυναῖκες, ἡ Θάμαρ, ἡ Ραχάβ, ἡ Ρούθ καὶ ἡ Μαρία, ἡ μετέπειτα Παναγία. Εἶναι, ἐπίσης, ἀξιοσημείωτο ὅτι δὲν εἶναι ὅλοι οἱ πρόγονοι τοῦ Ἰησοῦ, ἄνδρες καὶ γυναῖκες, ἀνεπίληπτοι, ἠθικὰ δηλαδὴ ἀκέραιοι. Καὶ αὐτό, γιὰ νὰ δειχθῆ ὅτι οἱ πρόγονοί Του ὑπῆρξαν ἄνθρωποι καὶ φορεῖς τοῦ λεγομένου προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, ποὺ βάρυνε ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος. 

Σοφία Μπεκρῆ: Κάλεσμα σωτηρίας

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Μιὰ τιμητικὴ πρόσκληση μᾶς ἀπευθύνει ὁ ἀγαθὸς Θεὸς τὴν Κυριακὴ τῶν Προπατόρων (ΙΑ’ Λουκᾶ). Στὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα τῆς ἡμέρας, μᾶς καλεῖ, διὰ τοῦ ἀπεσταλμένου δούλου Του, τοῦ Υἱοῦ Του, νὰ συμμετάσχωμε στό «λογικό» Του δεῖπνο (Λουκ., ιδ’ 16-24).

Οἱ Πατέρες βλέπουν πίσω ἀπὸ τὶς δικαιολογίες τῶν κεκλημένων, ποὺ ἀρνοῦνται τὴν πρόσκληση, διαφορετικὰ πάθη: τὸ πάθος τῆς ἀργίας καὶ περιεργείας, γιὰ ὅποιον «ἀγρὸν ἠγόρασε», τὸ πάθος τῆς φιλοϋλίας, γιὰ ὅποιον «ζεύγη βοῶν ἠγόρασε πέντε», καὶ θέλει νὰ τὰ «δοκιμάσῃ», νὰ γευτῆ, ὅπως ἑρμηνεύουν, τὶς χαρὲς τῶν πέντε αἰσθήσεων, καὶ τὸ πάθος τῆς φιληδονίας, γιὰ ὅποιον «γυναῖκα ἔγημε καὶ διὰ τοῦτο οὐ δύναται εἰσελθεῖν» στήν «ἡτοιμασμένην» ὑπὸ τοῦ Θεοῦ Βασιλεία γιὰ τοὺς ἐκλεκτούς Του. 

Σοφία Μπεκρῆ: Νὰ ἀνακύψουμε καὶ μεῖς!

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

Τὴν θεραπεία μιᾶς δυστυχισμένης γυναικὸς ἀπὸ τὸν Κύριο μᾶς παρουσιάζει τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Ι’ Κυριακῆς Λουκᾶ (ιγ’ 10-17). Ὁ Κύριος δίδασκε, κατὰ τὴν συνήθειά του, «ἐν μιᾷ τῶν συναγωγῶν ἐν τοῖς σάββασι.» Ἐκεῖ προσῆλθε, γιὰ νὰ προσευχηθῆ, «γυνὴ ἔχουσα πνεῦμα ἀσθενείας ἔτη δέκα καὶ ὀκτώ, συγκύπτουσα καὶ μὴ δυναμένη ἀνακύψαι εἰς τὸ παντελές.» (ὅ. π. 10-11).

Ἀληθινὰ φοβερὸ τὸ θέαμα τῆς ταλαίπωρης αὐτῆς γυναίκας, ποὺ ἦταν κυριολεκτικὰ διπλωμένη στὰ δύο καὶ δὲν μποροῦσε καθόλου νὰ «ἀνακύψῃ», νὰ ἀνορθωθῆ. Καὶ ὅμως ἡ ἀσθενὴς αὐτὴ γυναῖκα, ὅπως ἀναφέρει ὁ Λουκᾶς, δὲν προσῆλθε στὴν συναγωγή, γιὰ να παρακαλέσῃ τὸν Κύριο γιὰ τὴν θεραπεία της, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἀκούσῃ τὸν θεῖο λόγο Του καὶ τελικὰ νὰ θεραπευτῆ δι’ αὐτοῦ.

Σοφία μπεκρῆ: Νὰ γίνωμε παιδιὰ γιὰ τὴν ἀγάπη Του

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Κατὰ τὴν ΙΓ’ Κυριακὴ Λουκᾶ, τὸ Εὐαγγέλιο μᾶς παρουσιάζει τὴν περίπτωση ἑνὸς ἄρχοντος, ποὺ προσέρχεται στὸν Κύριο, «λέγων: διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω;» (Λουκ. ιη’ 18). Τὸ ἴδιο περίπου περιστατικὸ ἀφηγοῦνται καὶ οἱ ἄλλοι δύο Εὐαγγελιστές, ὁ Ματθαῖος καὶ ὁ Μάρκος, μόνον ποὺ αὐτοὶ μιλοῦν για ἕναν «νεανίσκο», ποὺ πλησιάζει τὸν Κύριο μὲ τὴν ἴδια ἀπορία (Ματθ., ιθ’ 16-22, Μάρκ., ι’ 17-25). Ὅλοι οἱ ἑρμηνευτὲς Πατέρες, πάντως, τονίζουν ὅτι ὁ νεαρός - ἄρχων πλησιάζει τὸν Κύριο μὲ γνήσιο ἐνδιαφέρον, καὶ ὄχι μὲ διάθεση νὰ τὸν «ἐκπειράσῃ», ὅπως ὁ νομικός, ποὺ τοῦ ἀπευθύνει τὸ ἴδιο ἐρώτημα (Λουκ., ι’ 25). 

Ἔχει ἐνδιαφέρον, μάλιστα, νὰ δοῦμε τί προηγεῖται τοῦ διαλόγου τοῦ Κυρίου μὲ τὸν νεαρὸ ἄρχοντα. Ὁ Κύριος ἔχει μόλις εὐλογήσει μικρὰ παιδιὰ ποὺ τὰ ὡδήγησαν μπροστά Του καὶ ἔχει πεῖ μὲ νόημα ὅτι «τῶν τοιούτων (δηλ. τῶν παιδιῶν) ἐστὶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ … ὃς ἐὰν μὴ δέξηται τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ὡς παιδίον, οὐ μὴ εἰσέλθῃ εἰς αὐτήν.» (Λουκ., ιη’ 15-17).  

Σοφία Μπεκρῆ: Στό πανδοχεῖο τοῦ ἐλέους Του

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος   

Στὸ Εὐαγγέλιο τῆς Κυριακῆς Η’ Λουκᾶ (ι’ 25-37), ἕνας νεαρὸς νομικός «ἐκπειράζει» τὸν Κύριο «λέγων﮲ Τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω;» (ὅ. π., ι’ 25).

Δὲν εἶναι ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ἐκπειράζεται ὁ Κύριος. Ὅπως ἀναφέρουν οἱ Εὐαγγελιστές, Ματθαῖος καὶ Μάρκος (κβ’ 15-33, ιβ’ 13-27, ἀντιστοίχως), ἀπὸ τὴν μιά, οἱ ὑποκριτὲς Φαρισαῖοι προσπάθησαν νὰ τὸν παγιδεύσουν, μὲ τὸ ἐρώτημα: «ἔξεστι δοῦναι κῆνσον Καίσαρι ἢ οὐ;» (Ματθ., κβ’ 18, Μάρκ., ιβ’ 14), ἀπὸ τὴν ἄλλη, τὸ ἴδιο ἔκαναν οἱ μὴ πιστεύοντες στὴν ἀνάσταση Σαδουκαῖοι, μὲ τὸ ἐρώτημα σὲ ποιούς ἀπὸ τοὺς ἑπτὰ ἄνδρες, ποὺ παντρεύτηκε, ἀνήκει ἡ γυναῖκα, μετὰ ἀπὸ τὸν θάνατό της («ἐν τῆ ἀναστάσει τίνος τῶν ἑπτὰ ἔσται ἡ γυνή;», Ματθ., κβ’ 27-28, Μάρκ., ιβ’ 23). 

Σοφία Μπεκρῆ: Ὁ ἀληθινός πλοῦτος

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

Μιὰ ἀπὸ τὶς διδακτικώτερες παραβολὲς μᾶς παρουσιάζει ἡ Ἐκκλησία μας τὴν Ε’ Κυριακὴ Λουκᾶ. Καὶ μάλιστα εἶναι μιὰ παραβολὴ ποὺ ἀναφέρει μόνον ὁ Λουκᾶς ἀπὸ τοὺς τέσσερις Εὐαγγελιστές, διότι, ὅπως λέγει χαρακτηριστικὰ ὁ Χρυσόστομος, ἐὰν ἀνέφεραν ὅλοι τὰ ἴδια ἢ περίπου τὰ ἴδια, δὲν θὰ ὑπῆρχε ἀνάγκη οὔτε ἐνδιαφέρον νὰ διαβάσωμε καὶ τοὺς ὑπολοίπους. 

Τὸ γεγονός, πάντως, ὅτι εἰδικὰ ὁ Λουκᾶς ἀναφέρει αὐτὴν τὴν παραβολὴ ἔχει νὰ κάνῃ καὶ μὲ τὴν κοινωνικὴ διάσταση τοῦ Εὐαγγελίου του, ὅπως καὶ ἄλλοτε ἔχομε ἀναφέρει. Ὁ Λουκᾶς, καὶ λόγῳ τῆς ἰδιότητός του ὡς ἰατροῦ, ἐνδιαφέρεται ἰδιαιτέρως γιὰ τὸν ἄνθρωπο ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ προβλήματα ποὺ προξενοῦνται στὴν κοινωνία ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη ἐκμετάλλευση καὶ ἀδιαφορία, τὴν ἐγωπάθεια, τὴν ὑλόφρονα συμπεριφορά﮲ γι’ αὐτὸ ἐκεῖνος μόνον ἀναφέρει τὶς παραβολὲς τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτου, τοῦ Ζακχαίου, τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ φτωχοῦ Λαζάρου, τοῦ Ἀσώτου, κ. ἄ.

Σοφία Μπεκρῆ: Ἡ μεγάλη καὶ ἡ μικρὴ θυγατέρα

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Ὄχι ἕνα ἀλλὰ δύο θαύματα πίστεως μᾶς παρουσιάζονται στὸ Εὐαγγέλιο τὴν Κυριακὴ Ζ’ Λουκᾶ (η’ 41-56). Δυὸ πονεμένες ὑπάρξεις, ἕνας ἀρχισυνάγωγο καὶ μιὰ γυνὴ αἱμοῤῥοοῦσα, προσδοκοῦν τὸν Κύριο (ὅ. π. 41) καὶ ἀναζητοῦν παρηγορία καὶ ἀνάπαυση στὴν θλίψη των. Καὶ οἱ δύο εἶχαν «ἀπαγορευτικό» ἀπὸ τὸν νόμο νὰ τὸν πλησιάσουν, ὁ ἕνας διότι ὡς ἀρχισυνάγωγος θά «μολυνόταν» ἀπὸ τὸ κήρυγμά του, ἡ ἄλλη, διότι, λόγῳ τῆς ἀσθενείας της, ἦταν, σύμφωνα μὲ τὶς διατάξεις τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου, ἡ ἴδια ἀκάθαρτη καὶ μολυσμένη. 

Ἀπὸ τὴν μία, ὁ σημαίνων ἀρχισυνάγωγος καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ ἁπλῆ γυναῖκα τοῦ λαοῦ ἀποτελοῦν ἔνδειξη ὅτι πάντες, ἀνεξαρτήτως φύλου, ἡλικίας, κοινωνικῆς τάξεως, καταγωγῆς, προσδοκοῦσαν τὸν Κύριο, τὸν θεραπευτὴ ψυχῶν τε καὶ σωμάτων, γιὰ νὰ εὕρουν τὴν ὑγειά των. Ἔχοντες λοιπόν, ἀπόλυτη πεποίθηση ὅτι μόνον κοντά Του μποροῦν νὰ παρηγορηθοῦν καὶ νὰ θεραπευθοῦν, παρακάμπτουν τοὺς κανόνες καὶ προσέρχονται σὲ Ἐκεῖνον μὲ πίστη καὶ ἐλπίδα, ὁ ἀρχισυνάγωγος φανερὰ καὶ ἡ αἱμοῤῥοοῦσα κρυφά. 

Σοφία Μπεκρῆ: Ἕνας ἀληθινὰ καθολικὸς Ἅγιος

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

Ἕναν ἀληθινὰ καθολικὸ Ἅγιο ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας, τὴν 23^η Ὀκτωβρίου, τὸν Ἅγιο Ἰάκωβο τὸν Ἀδελφόθεο. Ὅπως, ἐξ ἄλλου, ἀναφέρει τὸ Συναξάρι τῆς ἡμέρας, ὁ Ἰάκωβος «πρῶτος Ἐπίσκοπος ἐν Ἱεροσολύμοις ἐγένετο παρ’ αὐτοῦ τοῦ Κυρίου χειροτονηθείς, καὶ πρῶτος τὴν θείαν λειτουργίαν ἔγραψε καὶ ἐξέθετο παρ’ αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ ταύτην διδαχθείς». Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ πνευματικός, ὑπῆρξε καὶ μορφωτικὸς καὶ κοινωνικὸς λειτουργὸς καὶ διδάσκαλος ὁ Ἅγιος, ὅπως διαπιστώνουμε ἀπὸ τὸ περιεχόμενο τῆς Καθολικῆς του ἐπιστολῆς.

Ὅσο γιὰ τὸν ὅρο «Ἀδελφόθεος», ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι ὁ μνήστωρ Ἰωσήφ, ὅταν μοίρασε τὴν περιουσία του στὰ ὑπόλοιπα παιδιά του καὶ θέλησε νὰ ἀφήσῃ μερίδιο καὶ στὸν Υἱὸ τῆς Παρθένου, οἱ ὑπόλοιποι δὲν τὸ δέχθηκαν﮲ μόνον ὁ Ἰάκωβος τὸν δέχθηκε ὡς συγκληρονόμο του, καλούμενος, ἔτσι, ὄχι μόνον Ἀδελφόθεος ἀλλὰ καὶ Δίκαιος. Ἀκόμη καὶ ἀνάμεσα στοὺς πολεμίους τοῦ κηρύγματός του Ἰουδαίους εἶχε τὴν προσωνυμία «Δίκαιος» (στὰ ἑβραϊκὰ «Ὠβλίας»). 

Σοφία Μπεκρῆ: Προσκλητήριο ζωῆς

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

Ὁ Κύριός μας, ἔχοντας πλέον ξεκινήσει τὴν ἐπίγεια δράση Του, πορεύεται μὲ τοὺς μαθητές Του, διέρχεται ἀπὸ πόλεις καὶ χωριὰ καὶ στὸν δρόμο Του νόσους ἀποδιώκει, λεπροὺς καθαρίζει, χωλοὺς καὶ κωφοὺς θεραπεύει, σὲ τυφλοὺς δίνει τὸ φῶς Του, ἀκόμη καὶ νεκροὺς ἀνεγείρει. Ἕνα τέτοιο θαῦμα, μιὰ νεκρανάσταση, παρουσιάζει τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Γ’ Κυριακῆς τοῦ Λουκᾶ (ζ’ 11-16).

Πλῆθος κόσμου συνοδεύει τὸν Κύριο στὴν πορεία Του. Καθώς, λοιπόν, πλησιάζει στὴν πόλη Ναῒν τῆς Γαλιλαίας, ἀπαντάει ἄξαφνα («ἰδού») μιὰ ἐξόδιο πορεία: «ἐξεκομίζετο τεθνηκώς, υἱὸς μονογενὴς τῇ μητρὶ αὐτοῦ﮲ καὶ αὕτη ἦν χήρα.» (ὅ. π. 12) Ξάφνιασμα νὰ συναπαντιέται ἡ ζωὴ μὲ τὸν θάνατο﮲ ἀλλὰ καὶ τὸ θέαμα διπλᾶ θλιβερό: Ὁ τεθνηκὼς εἶναι μονογενὴς υἱὸς μιᾶς χαροκαμένης χήρας. Ὁ θάνατος τῆς πῆρε καὶ αὐτὸ τὸ μονάκριβο τέκνο της, τὴν τελευταία της παρηγοριὰ στὸν πόνο ποὺ βίωνε, ὕστερα ἀπὸ τὴν ἀπώλεια τοῦ συζύγου της. Ποιός θὰ τὴν παρηγορῇ τώρα στὴν μοναξιά της; Ποιός θὰ τῆς δίνῃ δύναμη καὶ κουράγιο στὴν ἀπέραντη θλίψη της; 

Σοφία Μπεκρῆ: Συνάντηση Ἑλληνισμοῦ - Χριστιανισμοῦ στήν Ἀθήνα τοῦ 1ου μ.Χ. αἰ.

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Καθοριστικῆς σημασίας εἶναι ὁρισμένα γεγονότα στὴν πορεία τῆς ζωῆς κάθε ἀνθρώπου. Ἕνα τέτοιο γεγονὸς ὑπῆρξε, γιὰ τὸν Διονύσιο Ἀρεοπαγίτη, ἡ συνάντησή του μὲ τὸν Ἀπόστολο τῶν ἐθνῶν Παῦλο. Συγκεκριμένα, ὅταν ὁ τελευταῖος κατῆλθε ἀπὸ τὴν Μακεδονία στὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν, «τὴν κατείδωλον οὖσαν», βρῆκε πρόσφορο ἔδαφος γιὰ συζήτηση μὲ διαφόρους φιλοσόφους, στωϊκοὺς καὶ ἐπικουρείους, ποὺ ἐνδιαφέρονταν νὰ μάθουν «τίς ἡ καινὴ αὕτη ἡ ὑπ’ αὐτοῦ λαλουμένη διδαχή». 

Σοφία Μπεκρῆ: Ὁ καινός κανόνας

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

Μετὰ ἀπὸ τὴν κλήση τῶν πρώτων μαθητῶν Του ὁ Κύριος ξεκινάει τὴν ἐπίγεια δράση Του, θέτοντας τὶς βάσεις τῆς διδασκαλίας Του στὴν ἐπὶ τοῦ Ὄρους ὁμιλία, μέρος τῆς ὁποίας ἀποτελεῖ τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Β’ Κυριακῆς τοῦ Λουκᾶ. Προκειμένου νὰ προσεγγίσῃ τὰ πλήθη ποὺ διψοῦν νὰ ἀκούσουν τὸν λόγο Του καὶ νὰ θεραπευτοῦν ἀπὸ Αὐτὸν σωματικὰ καὶ ψυχικά, «ἀνέβη εἰς τὸ ὄρος καὶ ἐδίδασκεν αὐτούς» (Ματθ., ε’ 1-2), ἤ, ὅπως ἀναφέρει ὁ Λουκᾶς, «ἔστη ἐπὶ τόπου πεδινοῦ…καὶ ἐπάρας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ … ἔλεγε» (Λουκ., στ’ 17-20). 

Ὁ λόγος Του εἶναι παρηγορητικός, στάζει σὰν βάλσαμο στὶς καρδιὲς τῶν πτωχῶν, ὑλικὰ καὶ πνευματικά, τῶν πεινώντων, τῶν κλαιόντων, τῶν ὀνειδιζομένων καὶ διωκομένων ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός Του. Εἶναι, ὅμως, καὶ ἀνατρεπτικὸς ὁ λόγος τοῦ Κυρίου. Καλεῖ ὅλους τοὺς ἀδικημένους ὄχι νὰ ἐκδικηθοῦν αὐτοὺς ποὺ τοὺς ἀδικοῦν, οὔτε ἁπλῶς νὰ ἀμυνθοῦν, ἐπιλέγοντες τὴν παθητικὴ στάση, ἂν καὶ αὐτὴ ἐνδείκνυται σὲ κάποιες περιπτώσεις, ἀλλὰ νὰ γίνουν ἐπιθετικοί.