Σοφία Μπεκρῆ: Ζωηφόρος Σταυρὸς καὶ θανατηφόρα ἁμαρτία

 

 Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

«Χαίροις ὁ ζωηφόρος Σταυρός…ἡ θύρα τοῦ Παραδείσου, ὁ τῶν πιστῶν στηριγμός, τῆς Ἐκκλησίας τὸ περιτείχισμα», ψάλλει ὁ ὑμνωδὸς κατὰ τὴν μεσονηστίσιμο Κυριακὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως. Ζωηφόρο ἀποκαλεῖ τὸν Σταυρὸ καὶ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, διότι χάρη στὸν καρπὸ τοῦ Σταυροῦ, στὴν γεύση δηλαδὴ τοῦ «ξύλου τῆς ζωῆς», τοῦ Χριστοῦ, γευτήκαμε ὅλοι ἐμεῖς, οἱ ἀπόγονοι τῶν πρωτοπλάστων, ὄχι τὴν πικρὰ γεύση τοῦ θανάτου ἀλλὰ τὴν γλυκιὰ ἡδονὴ τῆς ζωῆς.

Ὁ Σταυρός, λοιπόν, μὲ τὴν ἄνοδο τοῦ Κυρίου πάνω Του, ἀνανοηματοδοτεῖται καὶ ἀπὸ σύμβολο θανάτου γίνεται σύμβολο τῆς ζωῆς, ἀπὸ σύμβολο ἐσχάτης ταπεινώσεως καὶ ἐξευτελισμοῦ γίνεται σύμβολο ἀνορθώσεως καὶ τιμῆς, ἀπὸ φονικὸ ὄργανο γιὰ τοὺς ἁμαρτωλούς γίνεται ὄργανο σωτηρίας γιὰ τοὺς μετανοοῦντες, καὶ ἐν τέλει σύμβολο λυτρώσεως καὶ ἀναστάσεως!

Σοφία Μπεκρῆ: «Νέαν ἔδειξεν κτίσιν…»

 Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Μὲ τὴν φράση αὐτὴν ξεκινοῦν οἱ Γ’ Χαιρετισμοὶ στὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, τὴν Παναγία Μητέρα μας. Ὡς πρὸς τὸ περιεχόμενο, οἱ 12 Οἴκοι ἀπὸ τὸ Ν ἕως τὸ Ω, ἡ Γ’ δηλαδὴ καὶ ἡ Δ’ Στάση τῶν Χαιρετισμῶν, ἀναφέρονται στὸ κοσμοσωτήριο ἔργο τῆς Ἐνσαρκώσεως τοῦ Κυρίου καὶ στὴν μεγάλη βοήθεια ποὺ προσφέρει ἡ Θεοτόκος στὸ ἔργο αὐτό.

Μὲ τὴν ἐμφάνιση τῆς νέας κτίσεως, ποὺ ἐγκαινίασε ὁ Κτίστης καὶ Δημιουργὸς μὲ τὴν Ἐνανθρώπησή Του, μᾶς δείχνει, χωρὶς νὰ μᾶς ἐπιβάλλῃ, τὸν τρόπο τῆς δικῆς μας ἀναγεννήσεως, ἐὰν φυσικὰ ἀκολουθήσωμε τὸν δρόμο ποὺ μᾶς ὑποδεικνύει. Ἐκεῖνος κατεβαίνει ἀπὸ τὸν οὐρανό, γίνεται ἄνθρωπος «διὰ τὴν ἡμῶν σωτηρίαν», «ἵνα τὸν ἄνθρωπον Θεὸν ἀπεργάσηται», ἡ δὲ Παναγία εἶναι ἐκείνη «δι’ ᾗς νεουργεῖται ἡ κτίσις».

Σοφία Μπεκρῆ: «Χαλάσωμεν τὴν στέγην τοῦ νοός»

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

«Ὀρθοδοξίας φωστῆρα», «Ἐκκλησίας στήριγμα», «θεολόγων ὑπέρμαχον ἀπροσμάχητον», ἀποκαλεῖ ὁ ὑμνογράφος τὸν Γρηγόριο Παλαμᾶ, τὸν Ἅγιο ποὺ τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τὴν Β’ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, ὄχι γιὰ τὴν μνήμη τῆς κοιμήσεώς του (+14 Νοεμβρίου), ἀλλὰ γιὰ τὴν προσφορά του στὴν στήριξη τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ἔναντι τῶν κακοδοξιῶν τῆς Δύσεως.

Πράγματι, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος κατάφερε νὰ συνενώσῃ στὴν σκέψη καὶ στὸ ἔργο του ὅλη τὴν προηγούμενη πατερικὴ παράδοση, τῶν 14 αἰώνων τῆς Ὀρθοδοξίας μας, καὶ νὰ καταστῆ «πράξεως ὄργανον» καὶ «θεωρίας ἀκρότης». Ἄλλωστε, κατὰ τὴν ἔκφραση ἑνὸς ἄλλου Γρηγορίου (Θεολόγου), «Πρᾶξις ἐπίβασις θεωρίας», δηλαδὴ ἡ πρακτικὴ ἄσκηση ἀποτελεῖ τὴν βάση γιὰ τὴν θεωρία, τὴν ἐμπειρία δηλαδὴ καὶ τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ.

Σοφία Μπεκρῆ: Λιμὴν ἡμῖν, γενοῦ, Δέσποινα

 

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

«Λιμὴν ἡμῖν γενοῦ θαλαττεύουσι, καὶ ὁρμητήριον, ἐν τῷ πελάγει τῶν θλίψεων καὶ τῶν σκανδάλων πάντων τοῦ πολεμήτορος». Μὲ τὰ λόγια αὐτὰ ἀπευθύνεται ὁ ὑμνογράφος τοῦ Κανόνος τῶν Χαιρετισμῶν στὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο (3^ο τροπάριο ΣΤ’ ὠδῆς) καὶ τὴν προσκαλεῖ καὶ τὴν παρακαλεῖ νὰ γίνῃ τὸ λιμάνι μας καὶ τὸ ὁρμητήριό μας, τὸ ἀσφαλές μας καταφύγιο στὶς θλίψεις καὶ στὶς συμφορὲς τοῦ βίου μας.

Μία οἰκεία εἰκόνα ἀπὸ τὴν φύση καὶ τὴν ζωὴ τῶν ναυτιλλομένων μᾶς προβάλλει ὀ ποιητής, τὴν εἰκόνα τοῦ λιμένος. Τί ἄλλο ὀνειρεύονται οἱ ἄνθρωποι ποὺ ταξιδεύουν στὴν θάλασσα ἀπὸ ἕνα ἀσφαλὲς καὶ ἀπάνεμο λιμάνι, γιὰ νὰ ἀράξουν μετὰ ἀπὸ ἕνα μακρυνό, κοπιαστικὸ καὶ κάποτε ἐπικίνδυνο ταξίδι; Ἔτσι καὶ ἡ ζωή μας, ὅλων τῶν ἀνθρώπων, μοιάζει μὲ ἕνα μεγάλο ταξίδι πάνω σὲ ἕνα καράβι ποὺ συχνὰ τὸ κλυδωνίζουν οἱ πολλὲς φουρτοῦνες. Εἶναι τόσο ψηλὰ τὰ κύματα καὶ τόσο ἀγριεμένη ἡ θάλασσα, ποὺ ὅλοι ἐμεῖς οἱ «θαλαττεύοντες», οἱ δαρμένοι ἀπὸ τὴν θαλασσοταραχή, ἀναζητοῦμε μὲ ἀγωνία ἕνα λιμάνι. Στὸν ὁρίζοντα δὲν ἀντικρύζομε κάποιον κοντινὸ ὅρμο καὶ δὲν βλέπομε καμμία ἐλπίδα σωτηρίας οὔτε ἀνθρωπίνης βοηθείας. Τότε εἶναι ποὺ στρέφομε τὰ μάτια μας στὴν γλυκιά μας μητέρα, τὴν Παναγία, σ’ αὐτὴν ποὺ πάντοτε στρεφόμαστε μὲ τὴν ἐπίκληση «Παναγία μου», ὅταν πλέον ἔχει ἐκλείψει κάθε ἄλλη ἐλπίδα καὶ διέξοδος στὶς τρικυμίες τοῦ βίου μας.

Σοφία Μπεκρῆ: Πίστη καὶ μαρτυρία

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

«Ἔρχου καὶ ἴδε»: Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια προσκαλεῖ, στὸ Εὐαγγέλιο τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας, ὁ Φίλιππος τὸν Ναθαναὴλ νὰ γνωρίσῃ τὸν Κύριο. Εἶχε προηγηθῆ ἡ δική του συνάντηση μαζί Του, στὴν ὁποία ἀνταποκρίθηκε προθύμως. Ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης (Ἰωάν., α’ 43-44) ἀναφέρει ἁπλῶς, ἀλλὰ ὄχι τυχαῖα, ὅπως θὰ διαπιστώσωμε στὴν συνέχεια, ὅτι ὁ Φίλιππος καταγόταν ἀπὸ τὴν Βησθαϊδά, «ἐκ τῆς πόλεως Ἀνδρέου καὶ Πέτρου», τῶν πρωτοκλήτων.

Ὁ Χριστὸς λοιπὸν ἀποκαλύπτεται σὲ ὅσους τὸν ζητοῦν. Ὅποιος ὅμως τὸν εὑρίσκει, σπεύδει νὰ τὸ μαρτυρήσῃ καὶ σὲ ἄλλους, ἀντιλαμβανόμενος ὅτι ὅλοι τὸ ἴδιο ἢ μᾶλλον τὸν Ἴδιον ἀναζητοῦν! Χαρακτηριστικὸ σ’ αὐτὴν τὴν ἀναζήτηση τῶν μελλόντων μαθητῶν Του εἶναι ὅτι κανείς των δὲν λέει «εὕρηκα τὸν Μεσσίαν» ἀλλὰ ἀνακοινώνει ὅτι «εὑρήκαμεν τὸν Μεσσίαν», εὑρήκαμε δηλαδὴ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο ἀπὸ κοινοῦ ἀναζητούσαμε!

Σοφία Μπεκρῆ: Χαῖρε, δι’ ἧς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Μέσα στὴν πένθιμη περίοδο τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς προβάλλει ἡ χαρμόσυνη Ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν στὴν ὑπεραγία Θεοτόκο. Αὐτὸ δὲν εἶναι καθόλου παράδοξο, ἐὰν σκεφθοῦμε ὅτι ἡ χαρμολύπη διαποτίζει ὅλη τὴν λειτουργικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ μάλιστα τὴν κατ’ ἐξοχὴν αὐτὴν περίοδο τοῦ πένθους καὶ τῆς μετανοίας.

Μὴν ξεχνᾶμε ἄλλωστε ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας στὴν ἀρχὴ αὐτῆς τῆς εὐλογημένης περιόδου μᾶς καλεῖ νὰ εἰσέλθωμε «φαιδρῶς» καὶ «ἐντρυφῶντες» στὶς πνευματικὲς ἀρετές, ὥστε, ἀφοῦ τὶς ἀπολαύσωμε πλουσιοπάροχα, ἀγωνιζόμενοι νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ φτάσωμε καὶ στὸ ἅγιο πάσχα «πνευματικῶς ἀγαλλόμενοι». Ἔτσι, λοιπόν, μέσα ἀπὸ τὴν ἐκκοπὴ τῶν οἰκείων παθῶν καὶ τὴν ἐξάσκηση στὶς ἀντίστοιχες ἀρετές ὁραματιζόμαστε καὶ τὴν ἀνάσταση. Δὲν νοεῖται ἀνάσταση χωρὶς σταύρωση τῶν παθῶν ἀλλὰ οὔτε καὶ πάθος χωρὶς τὴν λυτρωτικὴ ἀνάσταση. Ἡ χαρμολύπη ἀποτελεῖ ἑπομένως τὴν μόνη ἀληθινὴ καὶ γνήσια ὀρθόδοξη πρακτικὴ στὴν ζωὴ τοῦ Χριστιανοῦ, ὅπως τονίζουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ οἱ ὑμνογράφοι.

Σοφία Μπεκρῆ: Θρῆνος καὶ ἐλπίδα

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Τὴν Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς «ἀνάμνησιν ποιούμεθα» ἑνὸς θλιβεροῦ γεγονότος τῆς ἐξόδου τοῦ Ἀδάμ ἀπὸ τὸν Παράδεισο τῆς τρυφῆς, ὅπως ἀναφέρεται στὸ Συναξάρι τῆς ἡμέρας. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ὑμνολογία ὅλη κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμέρα εἶναι ἀφιερωμένη στὴν ἔκπτωση τοῦ πρωτοπλάστου καὶ στὸν «ἀδαμιαῖο θρῆνο».

Ὁ ὑμνογράφος ὅμως δὲν στέκεται μόνον στὸν γοερὸ θρῆνο τοῦ Ἀδάμ, ἀλλὰ παρουσιάζει θαυμάσια καὶ τὴν ἱκεσία τοῦ ἰδίου καὶ κάθε ἔκπτωτου ἀνθρώπου γιὰ ἀνάκληση καὶ ἐπαναφορὰ στὴν γλυκιὰ ἀγκαλιὰ καὶ στὸν παραδεισένιο οἶκο τοῦ Πατρός, ποὺ τὸν στερήθηκε διὰ τῆς πονηρίας τοῦ διαβόλου καὶ τῆς δικῆς του αὐτονομήσεως.

Γι’ αὐτὸ λοιπόν τοποθετοῦν οἱ Πατέρες τὴν ἀνάμνηση τῆς ἐξόδου τοῦ Ἀδὰμ ἀπὸ τὸν Παράδεισο, ἀκριβῶς πρὶν ἀπὸ τὴν εἴσοδο στὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, διότι ὅσο μεγάλη ἦταν ἡ πτώση καὶ ἡ στέρηση, ἄλλο τόσο μακρὺς χρειάζεται νὰ εἶναι καὶ ὁ ἀγώνας γιὰ τὴν ἐπανάκτηση τῶν χαμένων ἀγαθῶν. Καὶ ἐπειδὴ ὁ παλαιὸς Ἀδὰμ δὲν μπόρεσε νὰ ἀντισταθῆ στὴν ἐπιθυμία γιὰ ἀπόλαυση τοῦ γλυκοῦ καρποῦ, χρειαζόταν νὰ ἔρθῃ ὁ νέος Ἀδάμ, γιὰ νὰ μᾶς δείξῃ μὲ τὴν δική του ἄσκηση καὶ μάλιστα μὲ τὴν νηστεία του τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἐπανόρθωση τῆς πτώσεως.

Σοφία Μπεκρῆ: Αὐστηρός ἀλλὰ καὶ δίκαιος Κριτὴς

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Τὴν «φοβεράν ἡμέραν» τῆς Κρίσεως προβάλλει ἡ Ἐκκλησία μας τὴν τρίτη Κυριακή τοῦ Τριῳδίου, τὴν Κυριακὴ τῶν Ἀπόκρεω ἢ τῆς Κρίσεως. Πράγματι, ἡ ὑμνολογία εἶναι γεμάτη ἀπὸ λέξεις καὶ φράσεις ποὺ παραπέμπουν στὸ καθοριστικὸ αὐτὸ γεγονὸς τῆς μελλούσης κρίσεως. «Ὅταν μέλλῃς ἔρχεσθαι, κριτά δικαιότατε, ποταμός πύρινος πρὸ τοῦ σοῦ βήματος ἕλκει ἅπαντας…», «διηχήσει δὲ ἡ κοιλὰς ἅπασα φοβερῷ βρύγματι τοῦ κλαυθμῶνος», «ἠχήσουσι σάλπιγγες, κενωθήσονται τάφοι καὶ ἐξαναστήσεται τῶν ἀνθρώπων τρέμουσα φύσις ἅπασα». Σὲ ἕνα, μάλιστα, ἀπὸ τὰ Ἐξαποστειλάρια ὁ ὑμνωδός ἀναφωνεῖ μὲ δέος: «καὶ τίς ὑποίσει (= θὰ ὑποφέρει) τὸν φόβον τῆς παρουσίας ἐκείνου; ἡμέρα γὰρ θυμοῦ ἐστι καὶ κλίβανος καιόμενος…».

Σοφία Μπεκρῆ: Γιατί νὰ τελοῦμε τὰ Ψυχοσάββατα;

 

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Ποιά ἡ ὠφέλεια τοῦ Ψυχοσαββάτου, ἀναρωτιοῦνται κάποιοι, ἀφοῦ, γιὰ νὰ σωθοῦμε, σύμφωνα μὲ τὰ εὐαγγελικὰ διδάγματα, χρειάζεται νὰ ἀγωνιστοῦμε μὲ πίστη στὸν Θεὸ καὶ ἀγάπη πρὸς τοὺς ἀδελφούς μας, ὅσο ζοῦμε, διότι «ἐν τῷ Ἅδῃ οὐκ ἔστιν μετάνοια».

Αὐτὸ πάνω κάτω τονίζεται καὶ στὸ Εὐαγγέλιο τῆς Κρίσεως, ποὺ θὰ ἀκούσουμε τὴν Κυριακή των Ἀπόκρεω, καὶ στὴν παραβολὴ τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου καὶ ἀλλοῦ.

Τότε, γιατί νὰ τελοῦμε τα Ψυχοσάββατα;

Σοφία Μπεκρῆ: «Χαίροις τῶν Ἀθηνῶν ἡ λαμπάς»

 

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

«Χαίροις τῶν Ἀθηνῶν ἡ λαμπάς, ἡ ἐν τῶ βίῳ καιομένη καὶ φαίνουσα», ἀνευφημεῖ ὁ ὑμνογράφος σ’ ἕνα ἀπὸ τὰ τροπάρια τῆς ἑορτῆς τῆς Ἁγίας Φιλοθέης ποὺ τιμάει ἡ Ἐκκλησία μας, καὶ μάλιστα ἡ περιώνυμος πόλη τῶν Ἀθηνῶν, στὶς 19 Φεβρουαρίου. Πράγματι, ἡ Ἁγία σὲ ὅλη της τὴν ἐπίγεια ζωὴ ἔλαμψε διὰ τῶν ἀρετῶν τοῦ βίου της καὶ φώτισε τὸ σκότος τῆς σκλαβιᾶς καὶ τῆς ἀμαθείας διὰ τῆς κοινωνικῆς της προσφορᾶς. Διακρίθηκε γιὰ τὴν εὐσέβεια, τὴν σοφία, τὴν σεμνότητα, τὴν ὑπομονή, τὴν ἀγαπητική της προσφορά, κυρίως ὅμως γιὰ τὴν τόλμη καὶ τὴν ἀνδρεία της. Προέβαλε μάλιστα κάποιες ξεχωριστὲς ἀντιστάσεις, γιὰ τὶς ὁποῖες ἀξίζει ἰδιαιτέρως νὰ τὴν τιμοῦμε:

Σοφία Μπεκρῆ: Οἱ σταθμοὶ τοῦ Τριῳδίου

 

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Τὸ Τριῴδιο, στὸ ὁποῖο μόλις εἰσήλθαμε, εἶναι μιὰ μακρὰ περίοδος μὲ ἐνδιάμεσους σταθμούς, ποὺ ὁδηγοῦν κλιμακωτὰ στὴν Σταύρωση καὶ στὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου καὶ τὴν δική μας- αὐτὸς εἶναι ὁ στόχος.

Εἶναι μελετημένη καὶ ψυχολογημένη αὐτὴ ἡ σταδιακὴ ἄνοδος, γιατί ἡ ἀνάβαση δὲν μπορεῖ νὰ γίνη διὰ μιᾶς, χρειάζεται ἡ κατάλληλη προετοιμασία, γιὰ τὴν ὁποία ἡ Ἐκκλησία μας ἔχει ἀσφαλῶς προνοήσει.

Ἀξίζει νὰ προσέξουμε ὅτι τὸ Τριῴδιο μοιάζει μὲ τὸν ἄνθρωπο καὶ οἱ ἐπὶ μέρους σταθμοί του ἀντιστοιχοῦν σὲ μέρη τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, στὰ ἄκρα, στὸν κορμὸ καὶ στὴν κεφαλή. Ἂς τὸ δοῦμε:

Σοφία Μπεκρή: «Ἑαυτοὺς ἀδελφοί ταπεινώσωμεν»

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Μὲ τὴν ἑορτὴ τῆς Ὑπαπαντῆς καὶ τοῦ σαραντισμοῦ τοῦ Κυρίου ὁλοκληρώνεται ἡ περίοδος τῶν ἑορτῶν τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ καὶ μαζί της ὁ λειτουργικὸς κύκλος τῶν ἀκινήτων ἑορτῶν. Στὴν συνέχεια, μὲ τὸ ἄνοιγμα τοῦ Τριῳδίου ξεκινᾶ μιὰ νέα λειτουργικὴ περίοδος, αὐτὴ τῶν κινητῶν ἑορτῶν, ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ κορυφαῖο γεγονὸς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου καί, μακάρι, τῆς δικῆς μας συναναστάσεως.

Νά, λοιπόν, γιατὶ λέμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία, διὰ τῶν σοφῶν Πατέρων καὶ τῶν ἐμπνευσμένων ὑμνογράφων, δὲν μᾶς ἀφήνει χωρὶς πνευματικὴ τροφή, χωρὶς διδάγματα καὶ μηνύματα γιὰ τὴν σωτηρία μας, ὥστε νὰ μὴν ἔχωμε δικαιολογία ὅτι δὲν γνωρίζομε ἢ ὅτι δὲν βρήκαμε ὁδοδεῖκτες στὴν πορεία μας. Ἀκόμη καὶ ὅταν χωλαίνωμε, ὀλισθαίνωμε καὶ κάποιες φορὲς πέφτωμε ἢ παρεκκλίνωμε, πάλι, μὲ καλὴ προαίρεση καὶ τὶς κατάλληλες προϋποθέσεις, ξαναβρίσκομε τὴν δύναμη νὰ ἀνορθωθοῦμε καὶ νὰ συνεχίσωμε τὴν σωτηριώδη πορεία μας. Ἀδικαιολόγητοι ἐντελῶς εἴμαστε μόνον ὅταν ἐπιμένωμε καὶ παραμένωμε πεισματικὰ στὸ ὀλίσθημά μας, διότι «τὸ πίπτειν ἀνθρώπινον, τὸ μένειν ἐν τῇ ἁμαρτίᾳ σατανικόν, τὸ δὲ μετανοεῖν θεῖον» (Ἱερὸς Χρυσόστομος).

Σοφία Μπεκρῆ: Μέγας Φώτιος - Ἕνας Οἰκουμενικός Πατήρ

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Ὡς «Ὀρθοδοξίας πρόμαχον», τῆς «Ἐκκλησίας στῦλον καὶ ἑδραίωμα» καὶ τῆς «οἰκουμένης διδάσκαλον», τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τὸν Μέγα Φώτιο κάθε χρόνο τὴν 6^η Φεβρουαρίου. Πράγματι. Ὁ λαμπρὸς αὐτὸς ἀστέρας τῆς Ἐκκλησίας ἔλαμψε τὸν 9^ο αἰῶνα καὶ σκόρπισε τὸ φῶς του σ’ ὅλη τὴν τότε γνωστὴ οἰκουμένη.  Μὲ τὴν ὀρθόδοξη πίστη, ζωὴ καὶ πολιτεία του ἀνεδείχθη «θεόφθογγος κιθάρα τοῦ Πνεύματος» ἀλλὰ καὶ «στερρώτατος αἱρέσεων ἀντίπαλος».

            Γιὰ νὰ μπορέσῃ, ὅμως, ὁ Φώτιος νὰ καταστῆ «τηλαυγέστατος φωστὴρ» καὶ «ὀρθοδόξων ὁδηγός», στηρίχθηκε στὴν «ἐξ ἀρχῆς παράδοσιν καὶ διδασκαλίαν καὶ πίστιν τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἥν ὁ Κύριος ἔδωκεν, οἱ δὲ Ἀπόστολοι ἐκήρυξαν καὶ οἱ Πατέρες ἐφύλαξαν» [Μ. Ἀθανασίου, Πρὸς Σεραπίωνα» 1, 28 (PG 26, 593D-596A)].

            «Ἑπόμενος», λοιπόν, «τοῖς Ἁγίοις Πατράσι» ὁ Φώτιος, δὲν διεφύλαξε ἁπλῶς τὴν παρακαταθήκη αὐτὴν μὲ πίστη καὶ συνέπεια, ἀλλὰ καὶ τὴν διεύρυνε καὶ τὴν στερέωσε καλύτερα στὰ ἀρχικά της θεμέλια, γεγονός ποὺ τὸν καθιστᾶ ἀφ’ ἑνὸς μὲν ἄξιο συνεχιστὴ τῶν προκατόχων του, ἀφ’ ἑτέρου δὲ Πατέρα ἄλλων Πατέρων.

Σοφία Μπεκρῆ: Οἱ προϋποθέσεις τῆς συναντήσεως

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Εἶναι πολλὰ καὶ ποικίλα τὰ μηνύματα τῆς μεγάλης καὶ κοσμοσωτηρίου ἑορτῆς τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου μας καὶ δὲν εἶναι, ἀσφαλῶς, εὔκολο νὰ ἀναλυθοῦν ὅλα σὲ ἕνα σύντομο ἄρθρο. Γι’ αὐτό, μὲ ἀφορμὴ τὴν συνάντηση καὶ μάλιστα προϋπάντηση τοῦ σαρκωθέντος Κυρίου ἀπὸ τὸν Συμεῶνα καὶ τὴν Ἄννα, θὰ ἀναφερθοῦμε στὶς προϋποθέσεις τῆς δικῆς μας συναντήσεως μὲ τὸν Κύριο.

Σοφία Μπεκρῆ: Ὑπαπαντή, ἡ ἑορτὴ ὅλης τῆς οἰκογενείας

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

 

«Δεῦτε, οὖν, καὶ ἡμεῖς Χριστῷ συναντηθῶμεν…», μᾶς προτρέπει ὁ θεῖος ὑμνογράφος σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ τροπάρια τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Ὑπαπαντῆς. Καὶ ὄχι μόνον «συναντηθῶμεν», ἀλλὰ καί «δεξώμεθα αὐτόν, οὗ τὸ σωτήριον ὁ Συμεὼν ἑώρακεν.»

Ὑπάρχει, ἄραγε, ὡραιότερη προτροπὴ ἀπὸ αὐτήν, ἀγαπητοί μου; Ὄχι μόνον νὰ συναντηθοῦμε μὲ τὸν Κύριο, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸν δεχθοῦμε, νὰ δεχθοῦμε δηλαδή «τὸ σωτήριον», τὴν σωτηρία μας, ποὺ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Νὰ δεχθοῦμε Αὐτὸν ποὺ εἶδε μὲ τὰ μάτια του καὶ δέχθηκε στὶς ἀγκάλες του ὁ θεοδόχος Συμεών, γιὰ νὰ τὸν εὐλογήσῃ καὶ νὰ εὐλογηθῆ ἀπὸ Ἐκεῖνον, «ὡς ἔπρεπε», σύμφωνα μὲ τὸ ὑπέροχο Κοντάκιο.

Σοφία Μπεκρῆ: Ἐραστές ἀλλά καί ποιητές

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Τοὺς «τρεῖς μεγίστους φωστῆρας» τῆς τρισηλίου Θεότητος, τὶς «κιθάρες τοῦ Πνεύματος», τὰ «εὔλαλα στόματα τῆς ἀληθείας» τιμάει ἡ Ἐκκλησία μας στὶς 30 Ἰανουαρίου: τὸν σοφὸ Βασίλειο, τὸν θεολόγο Γρηγόριο καὶ τὸν κλεινό Ἰωάννη, «τῶν Ἱεραρχῶν τὴν Τριάδα», ἡ ὁποία «κατήρδευσε» (πότισε) μὲ τὰ νάματα τῆς θεογνωσίας ὁλόκληρη τὴν οἰκουμένη. 

Στὴν προσωπικότητα, μάλιστα, τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν συνδυάζονται παράλληλα καὶ ἁρμονικὰ ἡ δύναμη τοῦ πνεύματος, ἡ παρρησία τοῦ λόγου καὶ ἡ προσφορὰ ὅλης τῆς ὑπάρξεώς των πρὸς τὸν συνάνθρωπο, ἐξ οὗ καὶ ὁ κοινός των ἑορτασμός. 

Σοφία Μπεκρῆ: Νὰ ἀναζητήσουμε τὴν σωτηρία μας

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Μιὰ θαυμάσια πνευματικὴ εὐκαιρία μᾶς προσφέρει ἡ Ἐκκλησία μας τὴν Κυριακὴ ΙΕ’ Λουκᾶ, ὁπότε ἀναγιγνώσκεται ἡ περικοπὴ τοῦ Ζακχαίου. Εἶναι θαυμάσια ἡ εὐκαιρία γιὰ δύο κυρίως λόγους: Πρῶτον, γιατὶ μᾶς δείχνει τὴν δύναμη τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ἀποφασίζει νὰ ἀναζητήσῃ τὴν σωτηρία του, καί, δεύτερον, διότι παρουσιάζει παράλληλα τὸ ἔλεος καὶ τὴν εὐσπλαγχνία τοῦ ἀγαθοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος διὰ τοῦ Υἱοῦ Του προσφέρει τὴν σωτηρία σὲ κάθε ἀπολωλός, ἀρκεῖ νὰ τὴν ἐπιζητῇ μὲ πόθο.

Σοφία Μπεκρῆ: Ὁ ἀγωνιστής τῆς εἰρήνης

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

«Εἰρήνη φίλη, τὸ γλυκὺ καὶ πρᾶγμα καὶ ὄνομα.» Ἔτσι ἀποκαλεῖ σὲ ἕναν ἀπὸ τοὺς λόγους του ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος τὴν εἰρήνη: φίλη, δηλαδὴ ἀγαπημένη. Καὶ συνεχίζει: «Εἰρήνη φίλη, τὸ ἐμὸν μελέτημα καὶ καλλώπισμα.» Ἀποκαλεῖ ἑπομένως τὴν εἰρήνη ὄχι μόνον ἀγαπημένη ἀλλὰ καὶ στολίδι καὶ φροντίδα.
 

Πράγματι, ὁ Γρηγόριος δὲν ὑπῆρξε μόνον μέγας Θεολόγος ἀλλὰ καὶ θερμὸς ἀγωνιστὴς τῆς εἰρήνης. Ἰδιαίτερα εὐαίσθητη φύση ὀ ἴδιος πληγωνόταν ἀπὸ τὶς ἔριδες ποὺ συντάρασσαν τότε τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, εἴτε αὐτὲς προέρχονταν ἀπὸ αἱρετικοὺς εἴτε προέρχονταν ἀπὸ ὁμονοοῦντες! Συνέταξε ἔτσι τρεῖς ἐξαίρετους «Εἰρηνικούς λόγους», ποὺ συνιστοῦν ἕνα ἀληθινὸ διαμάντι τόσο γιὰ τὴν ὑπέροχη γλῶσσα ὅσο καὶ γιὰ τὸ βαθύ τους περιεχόμενο. Αὐτὸς ὁ κατ’ ἐξοχὴν ἤπιος καὶ φιλερήμων Πατέρας ἀγωνίστηκε μὲ ὅλες του τὶς δυνάμεις γιὰ τὴν ἀποκατάσταση τῆς διαταραγμένης ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητος καὶ εἰρήνης, θυσιάζοντας τὴν προσωπική του ἡρεμία. Ἐφάρμοσε ἔτσι αὐτὸς πρῶτος τὸν δικό του λόγο: «Πρᾶξις θεωρίας ἐπίβασις», ποὺ σημαίνει ὅτι ἀπὸ τὴν πράξη προχωρᾶμε στὴν θεωρία (<Θεός + ὁρῶ)!

Σοφία Μπεκρῆ: Ἂς ζηλέψωμε τόν ἕνα!

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

«Οὐδεὶς ἀχαριστώτερος τοῦ εὐεργετηθέντος» καὶ μάλιστα «οὐδεὶς ἀσφαλέστερος ἐχθρὸς τοῦ εὐεργετηθέντος», ἔλεγαν οἱ σοφοί μας πρόγονοι, γιὰ νὰ ψέξουν τὸ πάθος τῆς ἀχαριστίας καὶ νὰ τονίσουν τὴν τάση τοῦ εὐεργετημένου νὰ διακόπτει, κάποτε, κάθε ἐπικοινωνία μὲ τὸν εὐεργέτη του, προκειμένου νὰ μὴν χρειαστῆ νὰ πῆ εὐχαριστῶ καὶ νὰ ἐκφράσῃ τὴν εὐγνωμοσύνη του, νὰ φτάνῃ δὲ στὸ σημεῖο ἀκόμη καὶ νὰ τὸν ἐχθρεύεται γιὰ τὴν ἀνωτερότητά του!  

Ἔτσι καὶ στὴν περικοπὴ τῶν δέκα λεπρῶν (Λουκ. ιζ’12-19). Μετὰ ἀπὸ τὴν θεραπεία των ἀπὸ τὸν Κύριο μόνον ὁ ἕνας «θυμήθηκε» νὰ ἐπιστρέψῃ, γιὰ νὰ Τὸν εὐχαριστήσῃ. Οἱ ἄλλοι ἐννέα δὲν αἰσθάνθηκαν τὴν ἀνάγκη νὰ τὸ κάνουν. 

Σοφία Μπεκρῆ: Πατὴρ Πατέρων ὁ Ἀντώνιος

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ μήνας Ἰανουάριος κοσμεῖται ἀπὸ πολλὲς καὶ ἐξέχουσες μορφὲς Ἁγίων, ἀνάμεσα στὶς ὁποῖες ξεχωριστὴ θέση κατέχει ὁ «θεοφόρος» Ἀντώνιος, «τῶν ἀσκητῶν ἡ δόξα καὶ μοναζόντων τὸ καύχημα». Ἐξ ἄλλου καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας τὸν ἀποκαλεῖ Μέγα εἶναι δηλωτικὸ τῆς ἀξίας τοῦ ἀνδρός, καθ’ ὅτι τὸ προσωνύμιο αὐτὸ σὲ λίγους μόνον ἀπὸ τὸν ἀναρίθμητο χορὸ τῶν Ἁγίων ἔχει δοθῆ.

Εἶναι γνωστός, βεβαίως, ὁ βίος καὶ θαυμαστὴ ἡ πολιτεία τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου, τὸ ἄστρο τοῦ ὁποίου μεσουράνησε γιὰ ἑκατὸ καὶ πλέον ἔτη, ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 3^ου ἕως καὶ τὰ μέσα τοῦ 4^ου αἰ., σὲ μιὰ ἰδιαίτερα κρίσιμη περίοδο καὶ μάλιστα γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία. Ἐπειδή, ὅμως, «ἐπιλήψῃ ἡμᾶς ὁ χρόνος διηγουμένους» τὴν πολύπλευρη προσφορὰ τοῦ Ἁγίου, θὰ σταθοῦμε ἁπλῶς σὲ 1-2 σημεῖα τῆς ζωῆς του, ποὺ θεωροῦμε ὅτι ὑπῆρξαν σημαντικὰ καὶ συγχρόνως μποροῦν νὰ βοηθήσουν καὶ τὸν σημερινὸ ἄνθρωπο στὴν χάραξη τῆς δικῆς του ζωῆς καὶ πολιτείας.