Σοφία Μπεκρῆ: «Θεοῦ γεώργιον»

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Μέσα στὸ φῶς τοῦ ἔαρος καὶ τῆς Ἀναστάσεως «ἀνέτειλε» καὶ ἡ «φωτοφόρος» ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Μεγαλομάρτυρος. Πράγματι, ἡ ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου συμβαδίζει πάντοτε μὲ τὴν Ἀνάσταση· γιὰ τὴν ἀκρίβεια οἱ δύο ἑορτὲς «συνεκλάμπουν». Γι’ αὐτὸ ὁ ὑμνογράφος στὸ ὄμορφο τροπάριο τοῦ Καθίσματος τοῦ Ὄρθρου μᾶς καλεῖ «ἅπαντες λαμπροφοροῦντες φαιδρῶς ἑορτάσωμεν».

Ὅλοι ἑπομένως οἱ φιλέορτοι χριστιανοὶ συμμετέχομε στὴν χαρὰ ἑνὸς ἀπὸ τοὺς πλέον ἀγαπημένους Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀλλὰ γιατί ὁ Ἅγιος τυχαίνει νὰ εἶναι ἰδιαίτερα λαοφιλής; Διότι ὁμολογουμένως συνεδύαζε στὸ πρόσωπό του τὶς μεγαλύτερες ἀρετὲς τοῦ βίου, τὴν νεότητα μὲ τὴν σταθερότητα, τὴν ἀξιωσύνη μὲ τὴν γενναιότητα, τὴν φιλοπτωχεία μὲ τὴν ἀλληλεγγύη.

Σοφία Μπεκρῆ: «Ἵνα ἡ χαρὰ ἡ ἐμὴ ἐν ὑμῖν μείνῃ …»

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

Ὁ Χριστός, ἡ ζωὴ καὶ ἡ ἀνάσταση ἡμῶν, «ἠγέρθη». Ἡ Ἀνάστασή Του μάλιστα συμπαρασύρει τὰ πάντα γύρω μας, «τὸν οὐρανό, τὴν γῆ καὶ τὰ καταχθόνια», τὰ ὁποῖα εἶναι ὅλα λουσμένα στὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ, πλημμυρισμένα στὸ φῶς τῆς Ἀναστάσεώς Του.

            Ἡ κυριώτερη συνέπεια τῆς Ἀναστάσεως εἶναι ἀκριβῶς αὐτή: Ἐκεῖ ποὺ πρῶτα κυριαρχοῦσε ὁ θάνατος, ἡ θλίψη, ὁ πόνος καὶ ἡ ὀδύνη, τώρα πλέον κυριαρχεῖ ἡ ἀναστάσιμη χαρά, ἡ χαρὰ ἐκείνη ποὺ ἔχει ἀρχὴ ἀλλὰ δὲν ἔχει τέλος. Γι’ αὐτὸ ὁ Χριστὸς προεξαγγέλλει στοὺς μαθητές Του ὅτι, ὅταν θὰ τὸν ξαναδοῦν μετὰ ἀπὸ τὴν Ἀνάσταση, ἡ χαρά τους θὰ εἶναι «πληρωμένη», ὁλοκληρωμένη, καὶ κανεὶς πλέον δὲν θὰ μπορῆ νὰ τοὺς τὴν ἀφαιρέσῃ: «οὐδεὶς αἴρει ἀφ’ ὑμῶν» (Ἰωάν., ιστ’ 22).

Σοφία Μπεκρῆ: «Ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωὴν»

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

«Ἄφραστον θαῦμα! …ἐν τάφῳ νεκρὸς ἄπνους κατατίθεται εἰς σωτηρίαν ἡμῶν τῶν μελωδούντων» (Καταβασία ζ’ ὠδῆς τοῦ Κανόνος), ἀκούσαμε στὸν Ὄρθρο τοῦ Μεγάλου Σαββάτου, ποὺ ψάλλεται τὴν Παρασκευὴ τὸ ἑσπέρας. Καὶ στὴν ἀσματικὴ ἀκολουθία τῶν Ἐγκωμίων, τὴν λυρικώτερη στὴν ἐκκλησιαστική μας ὑμνολογία, ψάλαμε «ὕπνωσας μικρὸν καὶ ἐζώωσας τοὺς τεθνεῶτας καὶ ἐξαναστὰς ἐξανέστησας τοὺς ὑπνοῦντας ἐξ αἰῶνος, Ἀγαθέ» (Στάσις β’).

Τάφος, νεκρός-ἄπνους, ὕπνωση καὶ ἀνάσταση. Πῶς συμβιβάζονται ὁ τάφος καὶ ἡ ἄπνοια μὲ τὴν ζωοποίηση καὶ τὴν ἀνάσταση; Ἂς μὴν σπεύσῃ νὰ βγάλῃ κάποιος εὔκολα τὸ συμπέρασμα ὅτι πρόκειται γιὰ ἁπλῆ ποιητικὴ σύλληψη καὶ γιὰ λογοτεχνικὰ σχήματα. Ἔχει καὶ ἡ Ἐκκλησία τοὺς τρόπους της, ὅπως καὶ ἡ ποίηση τοὺς δικούς της.

Σοφία Μπεκρῆ: «Τί μετὰ νεκρῶν τὸν ζῶντα λογίζεσθε;»

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Ἁγία καὶ Μεγάλη Παρασκευὴ καὶ ἕνα ἀνάμεικτο συναίσθημα χαρμολύπης κυριαρχεῖ στὶς καρδιὲς ὅλων. Ἀφενὸς μὲν λύπη, διότι «ἡ τῶν πάντων ζωή» ἐν τῷ τάφῳ κεῖται, ἀφετέρου δὲ χαρά, διότι ὁ τῶν ὅλων Κύριος «τάφῳ συνεσχέθη ἀλλ’ οὐ κατεσχέθη», «ἵνα ἀθανατίσας ζωώσῃ ἡμᾶς ὡς ἀθἀνατος» (ἀπὸ τὴν ὑμνολογία τῆς ἡμέρας).

Ἐξ ἄλλου, τὸ πρωὶ τῆς ἡμέρας αὐτῆς, στὶς Ὧρες, τὰ ἀποστολικὰ ἀναγνώσματα ποὺ διαβάζονται μετὰ ἀπὸ τοὺς Ψαλμοὺς καὶ τὶς Προφητεῖες εἶναι ὅλα παρμένα ἀπ’ τὶς ἐπιστολὲς τοῦ Παύλου καὶ τονίζουν, ἀκριβῶς, τὴν λυτρωτικὴ καὶ ἀναγεννητικὴ δύναμη τοῦ Σταυροῦ. Ἔτσι ὁ Σταυρός, στὴν Καινὴ Διαθήκη, δὲν ἀποτελεῖ πλέον ὄργανο τιμωρίας ἀλλὰ σύμβολο τῆς ἀπέραντης ἀγάπης τοῦ Ἐσταυρωμένου, διότι «ἔτι ἁμαρτωλῶν ὄντων ἡμῶν Χριστὸς ὑπὲρ ἡμῶν ἀπέθανεν». Συγχρόνως ἀποτελεῖ ὄργανο σωτηρίας, ἀφοῦ «ἐν τῷ αἵματι αὐτοῦ ἡμεῖς σωθησόμεθα» (Ῥωμ. ε’ 10) καὶ ἐν τέλει «ἐν τῷ μώπωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ἰάθημεν». Νὰ γιατί ὁ Παῦλος ἀναφωνεῖ: «ἐμοἰ δὲ μὴ γένοιτο καυχάσθω, εἰ μὴ ἐν τῷ Σταυρῷ τοῦ Κυρίου» καὶ «ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ οὐκέτι περιτομή, ἀκροβυστία, (…) ζύμη παλαιά, ἀλλὰ καινὴ ζύμη καὶ καινὴ κτίσις» (Γαλ. στ’ 14-16, Κορ. Α’ ε’ 6-8).

Σοφία Μπεκρῆ: «Δεινὸν ἡ ῥαθυμία, μεγάλη ἡ μετάνοια»

 

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Στὸν Ὄρθρο τῆς Μεγάλης Τετάρτης - Μεγάλη Τρίτη ἑσπέρας- ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας προβάλλει μὲ γλαφυρὸ καὶ παραστατικὸ τρόπο τὴν «σχέση» ἁμαρτίας - μετανοίας. Στὰ περισσότερα τροπάρια παρουσιάζονται κατ’ ἀντιδιαστολὴ οἱ μορφὲς τῆς ἁμαρτωλοῦ γυναικός, «τῆς ἀλειψάσης τὸν Κύριον μύρῳ», καὶ τοῦ δολίου μαθητῆ τοῦ Χριστοῦ, τοῦ Ἰούδα, ποὺ τὴν ἴδια ὥρα σχεδίαζε τὴν προδοσία τοῦ Κυρίου.

Ἐνῶ, ὅμως, ἡ πόρνη, προσφέροντας τὸ μύρο μαζὶ μὲ τὰ ἀκόμη πιὸ πολύτιμα δάκρυά της, «λυτροῦται τῆς δυσωδίας τῶν κακῶν», ἐν τούτοις ὁ Ἰούδας, ἂν καὶ ἀνέπνεε τὴν εὐωδία τῆς θείας χάριτος, «ταύτην ἀποβάλλεται καὶ βορβόρῳ συμφύρεται». Ἡ μὲν ἁμαρτωλὸς προσφέρει τὰ δάκρυά της ὡς λύτρο γιὰ τὴν σωτηρία της, ὁ δὲ φιλάργυρος μαθητὴς προσφέρει στοὺς ἀνόμους τὰ τριάκοντα ἀργύρια, «τὴν τιμὴν τοῦ τετιμημένου».

Σοφία Μπεκρῆ: Πιστοποιητικὸ εἰσόδου

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Σὲ ἕνα ἰδιαίτερο τραπέζι, «σὲ ἑστίαση πνευματικὴ εἰς τὸν Νυμφῶνα Του», μᾶς προσκαλεῖ ὁ Κύριος στὸν Ὄρθρο τῆς Μεγάλης Τρίτης, ποὺ ψάλλεται κατὰ τὸ ἑσπέρας τῆς Μεγάλης Δευτέρας. Βεβαίως, γιὰ νὰ συμμετάσχωμε στὸ ξεχωριστὸ αὐτὸ τραπέζι τῶν γάμων τοῦ Νυμφίου, στὴν οὐράνια Βασιλεία Του, χρειάζεται νὰ διαθέτωμε ὄχι μόνον τὸν κατάλληλο ἐξωτερικὸ χιτῶνα ἀλλὰ καὶ τὶς ἀπαραίτητες ἐσωτερικὲς ἀρετές.

Ἀλλὰ ποιές εἶναι αὐτές; Ἡ πίστη, ἡ προσευχή, ἡ ἐξομολόγηση, ἡ μετάνοια. Αὐτές, ὅμως, τὶς διέθεταν καὶ οἱ μωρὲς παρθένες, ἀλλὰ δὲν κατάφεραν τελικὰ νὰ εἰσέλθουν στὸν οὐράνιο νυμφῶνα. Γιατί; Διότι δὲν διέθεταν ἔλαιο.

Καὶ γιὰ λίγο λάδι ἔχασαν τὴν Βασιλεία τῶν οὐρανῶν; Οἱ Πατέρες ἑρμηνεύουν ὅτι τὸ «ἔλαιον» συμβολίζει τὰ ἔργα ἀγάπης, τὴν ἐλεημοσύνη καὶ τὴν προσφορὰ στὸν ἐμπερίστατο ἀδελφό. Ὁ Χρυσόστομος, μάλιστα, θεωρεῖ τὴν ἐλεημοσύνη «βασίλισσα τῶν ἀρετῶν», ποὺ ἔχει τὴν δύναμη κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς κρίσεως νὰ μᾶς ἐξαιρέσῃ ἀπὸ τὴν τιμωρία, «κἄν μυρία ὦμεν πεπλημμεληκότες» (PG 55, 517- 518).

Σοφία Μπεκρῆ: Καρποὶ μετανοίας

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Τὸ εὐχάριστο διάλειμμα τοῦ ἀναστάσιμου Σαββάτου τοῦ Λαζάρου καὶ τῆς πανηγυρικῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων ἦταν ἡ ἐνίσχυση ποὺ χρειαζόμασταν ὅλοι, ὥστε ἐνδυναμούμενοι σωματικά, ψυχικὰ καὶ πνευματικὰ νὰ εἰσέλθωμε πλέον στὸ τελευταῖο στάδιο τοῦ ἀγῶνα μας ποὺ θὰ μᾶς ὁδηγήσῃ μέσα ἀπὸ τὴν κορύφωση τοῦ σταυρικοῦ Πάθους στὴν λυτρωτικὴ Ἀνάσταση.

Σοφία Μπεκρῆ: «Ἡ πάντων χαρά»

 Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ διανύσαμε ἤδη τὴν κύρια περίοδο τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Τὸ Σάββατο τοῦ Λαζάρου καὶ ἡ Κυριακὴ τῶν Βαΐων ἀποτελοῦν τὸν «λαιμό», ποὺ συνδέει τὸν «κορμό» τοῦ Τριῳδίου μὲ τὴν «κεφαλή», τὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα, τὴν Ἑβδομάδα τῶν Παθῶν, ποὺ θὰ μᾶς ὁδηγήσῃ στὴν κορύφωση, στὸν Σταυρὸ καὶ τελικὰ στὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας.

Γι’ αὐτὸν ἀκριβῶς τὸν λόγο στὴν λειτουργική γλῶσσα τῆς Ἐκκλησίας μας ἡ διπλὴ αὐτὴ ἑορτή, τοῦ Λαζάρου καὶ τῶν Βαΐων, ὀνομάζεται «προοίμιο τοῦ Σταυροῦ», διότι μᾶς εἰσάγει στὸν ἑορτασμὸ τῶν σωτηρίων παθῶν καὶ τῆς λυτρωτικῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ.

Σοφία Μπεκρῆ: Ἐμβόλιο ζωῆς

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

 

«Τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ καθαριεῖ τὴν συνείδησιν ἡμῶν εἰς τὸ λατρεύειν Θεῷ ζῶντι» (Ἑβρ. θ’ 14). Στὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολὴ ποὺ διαβάζεται κατὰ τὴν Ε’ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, ὁ Ἀπόστολος, ἀφοῦ ἀναφέρεται στὸν τρόπο προσφορᾶς θυσιῶν πρὸ Χριστοῦ, τὶς διαφοροποιεῖ ἀπὸ τὴν δική Του θυσία καὶ ἐκφράζει τὴν βεβαιότητά του γιὰ τὴν ἀνωτερότητα τῆς σωστικῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ σὲ σχέση μὲ ὅλες τὶς προηγούμενες, ποὺ ἀποτελοῦσαν βεβαίως προεικόνισή της.

Πράγματι, τί σχέση μπορεῖ νὰ ἔχουν οἱ μέχρι τότε προσφερόμενες ζωοθυσίες, καὶ μάλιστα ἑκατόμβες, ἀκόμα καὶ οἱ ἀνθρωποθυσίες, ποὺ γίνονταν γιὰ τὸν ἐξευμενισμὸ τῶν θεῶν, μὲ τὴν ζωηφόρο θυσία τοῦ Χριστοῦ πάνω στὸν Σταυρὸ ποὺ ἔγινε γιὰ τὴν δική μας λύτρωση ἀπὸ τὸ κράτος τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου; Πῶς μπορεῖ νὰ συγκριθῆ ἡ θυσία ἁμαρτωλῶν θυμάτων μὲ τὴν θυσία τοῦ ἀναμάρτητου Σωτῆρος; Ἐὰν τὸ αἷμα ταύρων καὶ τράγων εἶχε τὴν δύναμη νὰ ἐξαγνίσῃ «πρὸς τὴν τῆς σαρκὸς καθαρότητα», πόσο μεγαλύτερη δύναμη μπορεῖ νὰ ἔχῃ τὸ αἷμα τοῦ ἰδίου τοῦ Χριστοῦ ποὺ προσφέρθηκε ὑπὲρ ἡμῶν «εἰς κάθαρσιν καὶ ἁγιασμὸν ψυχῶν τε καὶ σωμάτων», «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν» καὶ «εἰς ζωὴν αἰώνιον»;

Σοφία Μπεκρῆ: «Χαῖρε, ἡ πόλις τοῦ Παμβασιλέως»

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος 

Ἀνάμεσα στοὺς πολλοὺς καὶ θαυμαστοὺς χαιρετισμοὺς ποὺ ἀπευθύνει ὁ ὑμνογράφος στὴν Παναγία μας ἕνας ξεχωρίζει ἰδιαιτέρως γιὰ τὸν συμβολισμὸ καὶ τὴν σημασία του: «Χαῖρε, πόλις τοῦ Παμβασιλέως».

Ὁ χαρακτηρισμὸς τῆς Παναγίας ὡς «πόλεως τοῦ (βασιλέως) Θεοῦ» προέρχεται ἀπὸ τὸν προφήτη Δαυίδ: «Τοῦ ποταμοῦ τὰ ὁρμήματα εὐφραίνουσιν τὴν πόλιν τοῦ Θεοῦ. ἠγίασε τὸ σκήνωμα αὐτοῦ ὁ Ὕψιστος» (45^ος ψαλμός, στ. 5). Οἱ θεόπνευστοι Πατέρες βλέπουν σ’ αὐτὴν τὴν «πόλιν» τὴν προτύπωση τῆς Παναγίας, ὁ δὲ Ἰωάννης Δαμασκηνὸς ἑρμηνεύει ὅτι τὰ ὁρμήματα τοῦ ποταμοῦ εἶναι οἱ ποταμοὶ τῶν δωρεῶν τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ποὺ κατέκλυσαν ὅλη της τὴν ὕπαρξη καὶ τὴν χαρίτωσαν, ὥστε νὰ ἁγιαστῆ, πρὶν ἀκόμη κατέλθη ὁ Ὕψιστος καὶ τὴν ἐπισκιάσῃ μὲ τὴν πρόσθετη χάρη Του.

Νὰ γιατὶ ὁ Δαυίδ, αἰῶνες πρὶν συμβοῦν τὰ γεγονότα αὐτά, ὑμνεῖ τὴν Παναγία ὡς «πόλι τοῦ Θεοῦ», γιὰ τὴν ὁποία «δεδοξασμένα ἐλαλήθη» (86^ος ψαλμός), ὅπως καὶ ὁ ὑμνογράφος τοῦ Κανόνος τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου, στὴν συνέχεια τοῦ ἰδίου τροπαρίου τῆς ε’ ὠδῆς, χαιρετίζει τὴν Παναγία, «περὶ ἧς δεδοξασμένα καὶ ἀξιάκουστα λελάληνται σαφῶς».

Σοφία Μπεκρῆ: Θὰ ἀκούσωμε τὴν φωνή;

 

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Θαυμαστὴ ὑπῆρξε, πράγματι, ἡ πίστη τῶν ἀγωνιστῶν τοῦ ’21, ποὺ ἦταν στενὰ συνυφασμένη μὲ τὴν ἀγάπη των γιὰ τὴν πατρίδα. Ἡ πίστη, μάλιστα, γι’ αὐτοὺς εἶχε πρωταρχικὴ σημασία. Ὁ θρυλικὸς Γέρος τοῦ Μωριᾶ, στὸν λόγο του στὴν Πνύκα, προτρέπει τοὺς νέους νὰ φυλάξουν καὶ νὰ στερεώσουν τὴν πίστη, ὅπως ἐκεῖνοι, οἱ παλαιοὶ ἀγωνιστές, «ὅταν ἔπιασαν τὰ ἄρματα, εἴπαν πρῶτα ὑπὲρ πίστεως καὶ ἔπειτα ὑπὲρ πατρίδος». Καὶ ὁ ἡρωϊκὸς Μακρυγιάννης, πρὶν ἀπὸ τὴν κρίσιμη μάχη στοὺς Μύλους, διαμηνύει στοὺς ξένους ποὺ τὸν συμβούλευαν νὰ ὑποχωρήσῃ μπροστὰ στὸν πανίσχυρο Ἰμπραήμ: «Ὅταν σηκώσαμε τὴν σημαία ἐναντίον τῆς τυραγνίας, ξέραμε ὅτι εἴμαστε ἀδύνατοι, …κι ἄν πεθάνομεν, πεθαίνομεν διὰ τὴν πατρίδα μας, διὰ τὴν θρησκείαν μας…κι ὁ Θεὸς βοηθός».

Σοφία Μπεκρῆ: Ζωηφόρος Σταυρὸς καὶ θανατηφόρα ἁμαρτία

 

 Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

«Χαίροις ὁ ζωηφόρος Σταυρός…ἡ θύρα τοῦ Παραδείσου, ὁ τῶν πιστῶν στηριγμός, τῆς Ἐκκλησίας τὸ περιτείχισμα», ψάλλει ὁ ὑμνωδὸς κατὰ τὴν μεσονηστίσιμο Κυριακὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως. Ζωηφόρο ἀποκαλεῖ τὸν Σταυρὸ καὶ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, διότι χάρη στὸν καρπὸ τοῦ Σταυροῦ, στὴν γεύση δηλαδὴ τοῦ «ξύλου τῆς ζωῆς», τοῦ Χριστοῦ, γευτήκαμε ὅλοι ἐμεῖς, οἱ ἀπόγονοι τῶν πρωτοπλάστων, ὄχι τὴν πικρὰ γεύση τοῦ θανάτου ἀλλὰ τὴν γλυκιὰ ἡδονὴ τῆς ζωῆς.

Ὁ Σταυρός, λοιπόν, μὲ τὴν ἄνοδο τοῦ Κυρίου πάνω Του, ἀνανοηματοδοτεῖται καὶ ἀπὸ σύμβολο θανάτου γίνεται σύμβολο τῆς ζωῆς, ἀπὸ σύμβολο ἐσχάτης ταπεινώσεως καὶ ἐξευτελισμοῦ γίνεται σύμβολο ἀνορθώσεως καὶ τιμῆς, ἀπὸ φονικὸ ὄργανο γιὰ τοὺς ἁμαρτωλούς γίνεται ὄργανο σωτηρίας γιὰ τοὺς μετανοοῦντες, καὶ ἐν τέλει σύμβολο λυτρώσεως καὶ ἀναστάσεως!

Σοφία Μπεκρῆ: «Νέαν ἔδειξεν κτίσιν…»

 Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Μὲ τὴν φράση αὐτὴν ξεκινοῦν οἱ Γ’ Χαιρετισμοὶ στὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, τὴν Παναγία Μητέρα μας. Ὡς πρὸς τὸ περιεχόμενο, οἱ 12 Οἴκοι ἀπὸ τὸ Ν ἕως τὸ Ω, ἡ Γ’ δηλαδὴ καὶ ἡ Δ’ Στάση τῶν Χαιρετισμῶν, ἀναφέρονται στὸ κοσμοσωτήριο ἔργο τῆς Ἐνσαρκώσεως τοῦ Κυρίου καὶ στὴν μεγάλη βοήθεια ποὺ προσφέρει ἡ Θεοτόκος στὸ ἔργο αὐτό.

Μὲ τὴν ἐμφάνιση τῆς νέας κτίσεως, ποὺ ἐγκαινίασε ὁ Κτίστης καὶ Δημιουργὸς μὲ τὴν Ἐνανθρώπησή Του, μᾶς δείχνει, χωρὶς νὰ μᾶς ἐπιβάλλῃ, τὸν τρόπο τῆς δικῆς μας ἀναγεννήσεως, ἐὰν φυσικὰ ἀκολουθήσωμε τὸν δρόμο ποὺ μᾶς ὑποδεικνύει. Ἐκεῖνος κατεβαίνει ἀπὸ τὸν οὐρανό, γίνεται ἄνθρωπος «διὰ τὴν ἡμῶν σωτηρίαν», «ἵνα τὸν ἄνθρωπον Θεὸν ἀπεργάσηται», ἡ δὲ Παναγία εἶναι ἐκείνη «δι’ ᾗς νεουργεῖται ἡ κτίσις».

Σοφία Μπεκρῆ: «Χαλάσωμεν τὴν στέγην τοῦ νοός»

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

«Ὀρθοδοξίας φωστῆρα», «Ἐκκλησίας στήριγμα», «θεολόγων ὑπέρμαχον ἀπροσμάχητον», ἀποκαλεῖ ὁ ὑμνογράφος τὸν Γρηγόριο Παλαμᾶ, τὸν Ἅγιο ποὺ τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τὴν Β’ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, ὄχι γιὰ τὴν μνήμη τῆς κοιμήσεώς του (+14 Νοεμβρίου), ἀλλὰ γιὰ τὴν προσφορά του στὴν στήριξη τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ἔναντι τῶν κακοδοξιῶν τῆς Δύσεως.

Πράγματι, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος κατάφερε νὰ συνενώσῃ στὴν σκέψη καὶ στὸ ἔργο του ὅλη τὴν προηγούμενη πατερικὴ παράδοση, τῶν 14 αἰώνων τῆς Ὀρθοδοξίας μας, καὶ νὰ καταστῆ «πράξεως ὄργανον» καὶ «θεωρίας ἀκρότης». Ἄλλωστε, κατὰ τὴν ἔκφραση ἑνὸς ἄλλου Γρηγορίου (Θεολόγου), «Πρᾶξις ἐπίβασις θεωρίας», δηλαδὴ ἡ πρακτικὴ ἄσκηση ἀποτελεῖ τὴν βάση γιὰ τὴν θεωρία, τὴν ἐμπειρία δηλαδὴ καὶ τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ.

Σοφία Μπεκρῆ: Λιμὴν ἡμῖν, γενοῦ, Δέσποινα

 

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

«Λιμὴν ἡμῖν γενοῦ θαλαττεύουσι, καὶ ὁρμητήριον, ἐν τῷ πελάγει τῶν θλίψεων καὶ τῶν σκανδάλων πάντων τοῦ πολεμήτορος». Μὲ τὰ λόγια αὐτὰ ἀπευθύνεται ὁ ὑμνογράφος τοῦ Κανόνος τῶν Χαιρετισμῶν στὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο (3^ο τροπάριο ΣΤ’ ὠδῆς) καὶ τὴν προσκαλεῖ καὶ τὴν παρακαλεῖ νὰ γίνῃ τὸ λιμάνι μας καὶ τὸ ὁρμητήριό μας, τὸ ἀσφαλές μας καταφύγιο στὶς θλίψεις καὶ στὶς συμφορὲς τοῦ βίου μας.

Μία οἰκεία εἰκόνα ἀπὸ τὴν φύση καὶ τὴν ζωὴ τῶν ναυτιλλομένων μᾶς προβάλλει ὀ ποιητής, τὴν εἰκόνα τοῦ λιμένος. Τί ἄλλο ὀνειρεύονται οἱ ἄνθρωποι ποὺ ταξιδεύουν στὴν θάλασσα ἀπὸ ἕνα ἀσφαλὲς καὶ ἀπάνεμο λιμάνι, γιὰ νὰ ἀράξουν μετὰ ἀπὸ ἕνα μακρυνό, κοπιαστικὸ καὶ κάποτε ἐπικίνδυνο ταξίδι; Ἔτσι καὶ ἡ ζωή μας, ὅλων τῶν ἀνθρώπων, μοιάζει μὲ ἕνα μεγάλο ταξίδι πάνω σὲ ἕνα καράβι ποὺ συχνὰ τὸ κλυδωνίζουν οἱ πολλὲς φουρτοῦνες. Εἶναι τόσο ψηλὰ τὰ κύματα καὶ τόσο ἀγριεμένη ἡ θάλασσα, ποὺ ὅλοι ἐμεῖς οἱ «θαλαττεύοντες», οἱ δαρμένοι ἀπὸ τὴν θαλασσοταραχή, ἀναζητοῦμε μὲ ἀγωνία ἕνα λιμάνι. Στὸν ὁρίζοντα δὲν ἀντικρύζομε κάποιον κοντινὸ ὅρμο καὶ δὲν βλέπομε καμμία ἐλπίδα σωτηρίας οὔτε ἀνθρωπίνης βοηθείας. Τότε εἶναι ποὺ στρέφομε τὰ μάτια μας στὴν γλυκιά μας μητέρα, τὴν Παναγία, σ’ αὐτὴν ποὺ πάντοτε στρεφόμαστε μὲ τὴν ἐπίκληση «Παναγία μου», ὅταν πλέον ἔχει ἐκλείψει κάθε ἄλλη ἐλπίδα καὶ διέξοδος στὶς τρικυμίες τοῦ βίου μας.

Σοφία Μπεκρῆ: Πίστη καὶ μαρτυρία

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

«Ἔρχου καὶ ἴδε»: Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια προσκαλεῖ, στὸ Εὐαγγέλιο τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας, ὁ Φίλιππος τὸν Ναθαναὴλ νὰ γνωρίσῃ τὸν Κύριο. Εἶχε προηγηθῆ ἡ δική του συνάντηση μαζί Του, στὴν ὁποία ἀνταποκρίθηκε προθύμως. Ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης (Ἰωάν., α’ 43-44) ἀναφέρει ἁπλῶς, ἀλλὰ ὄχι τυχαῖα, ὅπως θὰ διαπιστώσωμε στὴν συνέχεια, ὅτι ὁ Φίλιππος καταγόταν ἀπὸ τὴν Βησθαϊδά, «ἐκ τῆς πόλεως Ἀνδρέου καὶ Πέτρου», τῶν πρωτοκλήτων.

Ὁ Χριστὸς λοιπὸν ἀποκαλύπτεται σὲ ὅσους τὸν ζητοῦν. Ὅποιος ὅμως τὸν εὑρίσκει, σπεύδει νὰ τὸ μαρτυρήσῃ καὶ σὲ ἄλλους, ἀντιλαμβανόμενος ὅτι ὅλοι τὸ ἴδιο ἢ μᾶλλον τὸν Ἴδιον ἀναζητοῦν! Χαρακτηριστικὸ σ’ αὐτὴν τὴν ἀναζήτηση τῶν μελλόντων μαθητῶν Του εἶναι ὅτι κανείς των δὲν λέει «εὕρηκα τὸν Μεσσίαν» ἀλλὰ ἀνακοινώνει ὅτι «εὑρήκαμεν τὸν Μεσσίαν», εὑρήκαμε δηλαδὴ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο ἀπὸ κοινοῦ ἀναζητούσαμε!

Σοφία Μπεκρῆ: Χαῖρε, δι’ ἧς ἡ χαρὰ ἐκλάμψει

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Μέσα στὴν πένθιμη περίοδο τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς προβάλλει ἡ χαρμόσυνη Ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν στὴν ὑπεραγία Θεοτόκο. Αὐτὸ δὲν εἶναι καθόλου παράδοξο, ἐὰν σκεφθοῦμε ὅτι ἡ χαρμολύπη διαποτίζει ὅλη τὴν λειτουργικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ μάλιστα τὴν κατ’ ἐξοχὴν αὐτὴν περίοδο τοῦ πένθους καὶ τῆς μετανοίας.

Μὴν ξεχνᾶμε ἄλλωστε ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας στὴν ἀρχὴ αὐτῆς τῆς εὐλογημένης περιόδου μᾶς καλεῖ νὰ εἰσέλθωμε «φαιδρῶς» καὶ «ἐντρυφῶντες» στὶς πνευματικὲς ἀρετές, ὥστε, ἀφοῦ τὶς ἀπολαύσωμε πλουσιοπάροχα, ἀγωνιζόμενοι νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ φτάσωμε καὶ στὸ ἅγιο πάσχα «πνευματικῶς ἀγαλλόμενοι». Ἔτσι, λοιπόν, μέσα ἀπὸ τὴν ἐκκοπὴ τῶν οἰκείων παθῶν καὶ τὴν ἐξάσκηση στὶς ἀντίστοιχες ἀρετές ὁραματιζόμαστε καὶ τὴν ἀνάσταση. Δὲν νοεῖται ἀνάσταση χωρὶς σταύρωση τῶν παθῶν ἀλλὰ οὔτε καὶ πάθος χωρὶς τὴν λυτρωτικὴ ἀνάσταση. Ἡ χαρμολύπη ἀποτελεῖ ἑπομένως τὴν μόνη ἀληθινὴ καὶ γνήσια ὀρθόδοξη πρακτικὴ στὴν ζωὴ τοῦ Χριστιανοῦ, ὅπως τονίζουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ οἱ ὑμνογράφοι.

Σοφία Μπεκρῆ: Θρῆνος καὶ ἐλπίδα

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

Τὴν Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς «ἀνάμνησιν ποιούμεθα» ἑνὸς θλιβεροῦ γεγονότος τῆς ἐξόδου τοῦ Ἀδάμ ἀπὸ τὸν Παράδεισο τῆς τρυφῆς, ὅπως ἀναφέρεται στὸ Συναξάρι τῆς ἡμέρας. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ὑμνολογία ὅλη κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμέρα εἶναι ἀφιερωμένη στὴν ἔκπτωση τοῦ πρωτοπλάστου καὶ στὸν «ἀδαμιαῖο θρῆνο».

Ὁ ὑμνογράφος ὅμως δὲν στέκεται μόνον στὸν γοερὸ θρῆνο τοῦ Ἀδάμ, ἀλλὰ παρουσιάζει θαυμάσια καὶ τὴν ἱκεσία τοῦ ἰδίου καὶ κάθε ἔκπτωτου ἀνθρώπου γιὰ ἀνάκληση καὶ ἐπαναφορὰ στὴν γλυκιὰ ἀγκαλιὰ καὶ στὸν παραδεισένιο οἶκο τοῦ Πατρός, ποὺ τὸν στερήθηκε διὰ τῆς πονηρίας τοῦ διαβόλου καὶ τῆς δικῆς του αὐτονομήσεως.

Γι’ αὐτὸ λοιπόν τοποθετοῦν οἱ Πατέρες τὴν ἀνάμνηση τῆς ἐξόδου τοῦ Ἀδὰμ ἀπὸ τὸν Παράδεισο, ἀκριβῶς πρὶν ἀπὸ τὴν εἴσοδο στὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, διότι ὅσο μεγάλη ἦταν ἡ πτώση καὶ ἡ στέρηση, ἄλλο τόσο μακρὺς χρειάζεται νὰ εἶναι καὶ ὁ ἀγώνας γιὰ τὴν ἐπανάκτηση τῶν χαμένων ἀγαθῶν. Καὶ ἐπειδὴ ὁ παλαιὸς Ἀδὰμ δὲν μπόρεσε νὰ ἀντισταθῆ στὴν ἐπιθυμία γιὰ ἀπόλαυση τοῦ γλυκοῦ καρποῦ, χρειαζόταν νὰ ἔρθῃ ὁ νέος Ἀδάμ, γιὰ νὰ μᾶς δείξῃ μὲ τὴν δική του ἄσκηση καὶ μάλιστα μὲ τὴν νηστεία του τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἐπανόρθωση τῆς πτώσεως.

Σοφία Μπεκρῆ: Αὐστηρός ἀλλὰ καὶ δίκαιος Κριτὴς

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Τὴν «φοβεράν ἡμέραν» τῆς Κρίσεως προβάλλει ἡ Ἐκκλησία μας τὴν τρίτη Κυριακή τοῦ Τριῳδίου, τὴν Κυριακὴ τῶν Ἀπόκρεω ἢ τῆς Κρίσεως. Πράγματι, ἡ ὑμνολογία εἶναι γεμάτη ἀπὸ λέξεις καὶ φράσεις ποὺ παραπέμπουν στὸ καθοριστικὸ αὐτὸ γεγονὸς τῆς μελλούσης κρίσεως. «Ὅταν μέλλῃς ἔρχεσθαι, κριτά δικαιότατε, ποταμός πύρινος πρὸ τοῦ σοῦ βήματος ἕλκει ἅπαντας…», «διηχήσει δὲ ἡ κοιλὰς ἅπασα φοβερῷ βρύγματι τοῦ κλαυθμῶνος», «ἠχήσουσι σάλπιγγες, κενωθήσονται τάφοι καὶ ἐξαναστήσεται τῶν ἀνθρώπων τρέμουσα φύσις ἅπασα». Σὲ ἕνα, μάλιστα, ἀπὸ τὰ Ἐξαποστειλάρια ὁ ὑμνωδός ἀναφωνεῖ μὲ δέος: «καὶ τίς ὑποίσει (= θὰ ὑποφέρει) τὸν φόβον τῆς παρουσίας ἐκείνου; ἡμέρα γὰρ θυμοῦ ἐστι καὶ κλίβανος καιόμενος…».

Σοφία Μπεκρῆ: Γιατί νὰ τελοῦμε τὰ Ψυχοσάββατα;

 

Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος-θεολόγος

 

Ποιά ἡ ὠφέλεια τοῦ Ψυχοσαββάτου, ἀναρωτιοῦνται κάποιοι, ἀφοῦ, γιὰ νὰ σωθοῦμε, σύμφωνα μὲ τὰ εὐαγγελικὰ διδάγματα, χρειάζεται νὰ ἀγωνιστοῦμε μὲ πίστη στὸν Θεὸ καὶ ἀγάπη πρὸς τοὺς ἀδελφούς μας, ὅσο ζοῦμε, διότι «ἐν τῷ Ἅδῃ οὐκ ἔστιν μετάνοια».

Αὐτὸ πάνω κάτω τονίζεται καὶ στὸ Εὐαγγέλιο τῆς Κρίσεως, ποὺ θὰ ἀκούσουμε τὴν Κυριακή των Ἀπόκρεω, καὶ στὴν παραβολὴ τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου καὶ ἀλλοῦ.

Τότε, γιατί νὰ τελοῦμε τα Ψυχοσάββατα;