Περί του θείου φόβου ως πρώτης εντολής

 

Αν κανείς θέλει να προχωρήσει σύντομα, πρέπει στις εντολές μάλλον να δείχνει την επιμέλειά του και όχι αλλού, γιατί αλλιώς θα πέσει σε γκρεμό, ή μάλλον σε χάος. Γιατί όπως στα επτά χαρίσματα του Πνεύματος, αν δεν αρχίσει από το φόβο, δεν μπορεί κανείς ν’ ανέβει ποτέ στα άλλα, έτσι και στους μακαρισμούς του Κυρίου. Καθώς λέει ο Δαβίδ, αρχή της σοφίας είναι ο φόβος του Κυρίου (Ψαλμ. 110:10). Και άλλος Προφήτης, αναφέροντας τα χαρίσματα από την κορυφή προς τα κάτω, είπε: «Πνεύμα σοφίας και συνέσεως, πνεύμα βουλής και ισχύος, πνεύμα γνώσεως και ευσεβείας, πνεύμα φόβου Θεού» (Ησ. 11:2-3).

Οι πλάνες του διαβόλου

Ο διάβολος, επειδή έχασε τη γνώση του Θεού από αγνωμοσύνη και υπερηφάνεια, έμεινε αναγκαστικά χωρίς γνώση. Γι’ αυτό δε γνωρίζει από μόνος του τι να κάνει, αλλά βλέπει τι κάνει ο Θεός για να μας σώσει και πονηρεύεται και κάνει τα αντίθετα για να χαθούμε. Γιατί μισεί το Θεό και μη μπορώντας να τον πολεμήσει, πολεμά εμάς που είμαστε «κατ’ εικόνα Θεού» (Γεν. 1:26), νομίζοντας ότι με αυτό θα εκδικηθεί το Θεό, και μας βρίσκει υπάκουους στο θέλημά του, όπως λέει ο Χρυσόστομος.

Αφού δηλαδή είδε το Θεό που έπλασε την Εύα για βοήθεια του Αδάμ (Γεν. 2:18), ο διάβολος την έκανε συνεργό της παρακοής και της παραβάσεως (Γεν. 3:6). Έδωσε ο Θεός εντολή (Γεν. 2:16-17) στον Αδάμ, ώστε με την τήρησή της να θυμάται τις τόσες δωρεές και να ευγνωμονεί τον Ευεργέτη, κι ο διάβολος έκανε την εντολή να γίνει αφορμή παρακοής και θανάτου. Αντί προφήτες, ο διάβολος κάνει ψευδοπροφήτες· αντί Αποστόλους, ψευδαποστόλους· αντί νόμο, παρανομία· αντί αρετές, κακίες· αντί εντολές, παραβάσεις· αντί κάθε δικαιοσύνη, σιχαμερές αιρέσεις. 

Η πίστη είναι διπλή

Σημείωσε ότι η πίστη, σύμφωνα με τα θεοπαράδοτα λόγια, είναι διπλή.

Η μία είναι η γενική πίστη όλων των ορθοδόξων Χριστιανών, στην οποία από την αρχή βαπτιστήκαμε και στην οποία είθε να πεθάνουμε. Την άλλη πίστη την έχουν σπάνιοι, εκείνοι δηλαδή που με την εκπλήρωση όλων των θεοποιών εντολών επανήλθαν στο κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση κι έτσι απέκτησαν με το φως της θείας χάρης το να στηρίξουν όλη τους την ελπίδα στον Κύριο· και μάλιστα τόσο πολύ, ώστε – τι μεγαλείο! – να μην αμφιβάλλουν διόλου τον καιρό της προσευχής στα αιτήματά τους προς το Θεό, αλλά να ζητούν με πίστη και να λαμβάνουν έτσι αμέσως ό,τι είναι συμφέρον, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου (Ματθ. 21:21). Έτσι οι μακάριοι αυτοί με έργα καθαρά απέκτησαν τη βέβαιη πίστη, επειδή απέρριψαν κάθε γνώση και διάκριση και αμφισβήτηση και δισταγμό και καταβυθίστηκαν εξ ολοκλήρου μέσα στη θεία μέθη της πίστεως και της ελπίδας και της αγάπης στο Θεό και υπέστησαν τη θεία και μακάρια αλλοίωση που είναι, κατά τον μακάριο Δαβίδ, έργο της δεξιάς του Υψίστου (Ψαλμ. 76:11).

Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης: Εργασία των εντολών

Να ζητάς τον Κύριο στην οδό, δηλαδή στην καρδιά σου, με τις εντολές. Γιατί όταν ακούσεις τον Ιωάννη να φωνάζει και να προστάζει όλους να ετοιμάσουν τις οδούς και να κάνουν ίσιους τους δρόμους (Ματθ. 3:3), να θεωρήσεις ότι εννοεί τις εντολές και τις καρδιές και τις πράξεις. Και είναι αδύνατο να κάνει κανείς ευθεία την οδό των εντολών και ακατάκριτο το έργο του, χωρίς την ευθύτητα της καρδιάς. 

Οι αγωνιστές έρχονται πάλι στο αρχικό αξίωμα με δυο εντολές, την υπακοή και τη νηστεία. Γιατί όλη η κακία μπήκε στο γένος των ανθρώπων από τα αντίθετα αυτών. Όσοι τηρούν τις εντολές με την υπακοή, επιστρέφουν στο Θεό συντομότερα, ενώ όσοι τις τηρούν με τη νηστεία και την προσευχή, αργότερα. Η υπακοή είναι κατάλληλη για τους αρχαρίους, η νηστεία για τους μέσους που έχουν γνώση και ανδρεία. Γιατί το να τηρηθεί ανόθευτη η διά μέσου των εντολών υπακοή στο Θεό, είναι κατορθωτό από πάρα πολύ λίγους και επίπονο ακόμα και γι’ αυτούς τους ανδρείους.

Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς: Ο καιρός της ζωής είναι καιρός για μετάνοια

Πού έλαβε αρχή ο πραγματικός θάνατος που προξένησε και στην ψυχή και στο σώμα τόσο τον πρόσκαιρο, όσο και τον αιώνιο θάνατο; Όχι στον τόπο της ζωής; Γι’ αυτό και ευθύς αμέσως – αλοίμονο – ο άνθρωπος καταδικάστηκε σε εξορία από τον Παράδεισο του Θεού, γιατί έκανε τη ζωή του θανατηφόρο και ακατάλληλη για το θείο Παράδεισο. Ώστε και η αληθινή ζωή, η οποία και στην ψυχή και στο σώμα προξενεί την αθάνατη και αληθινή ζωή, θα λάβει την αρχή της εδώ, στον τόπο του θανάτου· κι όποιος δε σπεύδει να την κάνει εδώ κτήμα της ψυχής του, ας μην ξεγελά τον εαυτό του με κούφιες ελπίδες ότι θα τη λάβει εκεί. Ούτε να ελπίζει ότι θα λάβει τη φιλανθρωπία του Θεού εκείνη την ώρα· γιατί τότε είναι καιρός ανταποδόσεως και εκδικήσεως (Ιερ. 28:6) και όχι συμπάθειας και φιλανθρωπίας. Τότε είναι καιρός φανερώσεως θυμού και οργής και δικαιοκρισίας του Θεού (Ρωμ. 2:5)· καιρός που θα φανεί το δυνατό θείο χέρι να κινείται για να κολάσει τους απειθείς.

Άγιος Μάρκος ο Ασκητής: Όταν διδάσκεις και εξηγείς, μη κρύψεις τα πρέποντα από τους παρόντες.

 

«Ὁ παιδεύων κακοὺς λήψεται ἑαυτῷ ἀτιμίαν· ἐλέγχων δὲ τὸν ἀσεβῆ μωμήσεται ἑαυτόν. Μὴ ἔλεγχε κακούς, ἵνα μὴ μισήσωσί σε· ἔλεγχε σοφόν, καὶ ἀγαπήσει σε.
δίδου σοφῷ ἀφορμήν, καὶ σοφώτερος ἔσται· γνώριζε δικαίῳ, καὶ προσθήσει τοῦ δέχεσθαι. Αρχὴ σοφίας φόβος Κυρίου, καὶ βουλὴ ἁγίων σύνεσις, τὸ δὲ γνῶναι νόμον διανοίας ἐστὶν ἀγαθῆς». (Παροιμίες 9, 7)

Μετάφραση:

Όποιος διορθώνει χλευαστή, τις προσβολές του θα δεχτεί
κι όποιος ελέγχει ασεβή δέχεται κατηγόριες.
Μην τον διορθώνεις το χλευαστή, γιατί θα σε μισήσει·
σοφό να ελέγχεις και θα σε αγαπήσει.
Στο σοφό δώσε αφορμή και πιότερο σοφός θα γίνει.
Τον δίκαιο δίδαξε και πιότερα θα μάθει.
Η βάση της σοφίας είναι ο σεβασμός στον Κύριο,
βάση της νόησης είν’ η γνώση του ΄Αγιου Θεού.

Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν ~ περί ησυχίας- προσευχής- χάρης και πλάνης

 

Δέκα κεφάλαια περί ησυχίας και προσευχής και περί των τεκμηρίων της χάρης και της πλάνης

Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης

Θα έπρεπε να πούμε, μαζί με το μεγάλο διδάσκαλο (άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο), ότι θα έπρεπε να μη χρειαζόμαστε τη βοήθεια των Γραφών ή των άλλων πατερικών λόγων, θαυμάσιε Λογγίνε, αλλά να είμαστε θεοδίδακτοι, σύμφωνα με το ρητό: «Θα διδάσκει όλους ο ίδιος ο Θεός» (Ησ. 54, 13) ώστε να μαθαίνομε και να διδασκόμαστε από το Θεό και μέσω του Θεού αυτά που μας ωφελούν.

Διάλογος περί νοεράς προσευχής

 

Οι άγιοι συντάκτες της Φιλοκαλίας Νικόδημος ο Αγιορείτης και Μακάριος Κορίνθου έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στην προβολή τής νοεράς προσευχής. Προς το τέλος της Φιλοκαλίας παρέθεσαν και το κείμενο που ακολουθεί, απόσπασμα από τον βίο του αγίου Μαξίμου του Καψοκαλύβη († 13 Ιαν.), το οποίο περιέχει τον διάλογο περί νοεράς προσευχής με τον άγιο Γρηγόριο τον Σιναΐτη.

✶✶✶

Ανταμώνοντας ο θείος Γρηγόριος ο Σιναΐτης τον άγιο Μάξιμο και συνομιλώντας με αυτόν, ανάμεσα στα άλλα του λέει και τούτο: «Σε παρακαλώ, τιμιότατε πάτερ, να μου πεις, κρατάς τη νοερά προσευχή;» Κι εκείνος χαμογέλασε λίγο και του λέει:

Η πραγματική ταπείνωση

 

Εκείνοι που λένε ή κάνουν κάτι χωρίς ταπείνωση, μοιάζουν σαν να κτίζουν μέσα στο χειμώνα ή χωρίς λάσπη. Είναι πολύ λίγοι αυτοί που βρίσκουν και μαθαίνουν την ταπείνωση με την πείρα και τη γνώση. Κι εκείνοι που επιχειρούν να την περιγράψουν με λόγια, μοιάζουν μ’ αυτούς που προσπαθούν να μετρήσουν την άβυσσο. Εγώ τώρα ο τυφλός, έχοντας σχηματίσει μία αμυδρή εικόνα γι’ αυτό το μεγάλο φως, τολμώ και λέω.

Η πραγματική ταπείνωση ούτε ταπεινολογία έχει, ούτε ταπεινοσχημία· ούτε βιάζει τον κάτοχό της να φρονεί ταπεινά ή να μέμφεται τον εαυτό του για να δείξει ταπείνωση. Κι αυτά βέβαια, σαν διάφοροι τρόποι, είναι αφορμές και σχήματα ταπεινώσεως, εντούτοις η ταπείνωση είναι χάρη και δωρεά που δίνεται άνωθεν. Όπως λένε οι Πατέρες, υπάρχουν δύο ειδών ταπεινώσεις: να θεωρεί κανείς τον εαυτό του κατώτερο όλων και να αποδίδει στο Θεό τα κατορθώματα. Το πρώτο είναι η αρχή, το δεύτερο το τέλος.

Άγνοια και Πλάνη (Διδασκαλία από την Φιλοκαλία)

α. Αίτια της αγνοίας

Αιτία είναι το ταπεινό και γήινο φρόνημα του ανθρώπου, η βοσκηματώδης ζωή όπως θα μας έλεγε ο Μ. Βασίλειος. Έτσι ο νους δεν μπορεί να αντιληφθεί τις θεϊκές πραγματικότητες και καταστάσεις. Έτσι η άγνοια είναι καρπός της αμαρτίας, της πτώσεως του ανθρώπου και της υποδουλώσεώς του στο θέλημα του, της απομακρύνσεώς του γενικά από τον Θεό.

Η ανάγκη για υποταγή σε απλανή δάσκαλο

 

Στο όνομα του μεγάλου Θεού και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού, που είπε: «Εγώ είμαι το φως, η ζωή και η αλήθεια, η οδός και η θύρα που οδηγεί προς το Θεό Πατέρα, κι όποιος περάσει από μένα θα σωθεί και θα μπαίνει και θα βγαίνει και θα βρίσκει βοσκή σωτηριώδη» (Ιω. 8:12, 14:6, 10:9), πρόσεξε σε κείνα που λέμε και σε συμβουλεύομε ειλικρινά. Προπάντων να εκλέξεις για τον εαυτό σου υποταγή άδολη και τέλεια. Να φροντίσεις δηλαδή πολύ να βρεις οδηγό και διδάσκαλο απλανή.

Αυτό θα το γνωρίσεις αν για όσα λέει φέρνει μαρτυρία από τις ιερές Γραφές και αν η ζωή του είναι πνευματοφόρα και συμφωνεί με τα λόγια του. Να έχει επίσης υψηλή τη διάνοια αλλά ταπεινό το φρόνημα και να είναι ενάρετος στους τρόπους και γενικά όπως παριστάνουν τα θεοπαράδοτα λόγια τον κατά Χριστόν διδάσκαλο.

Άγιος Διάδοχος επίσκοπος Φωτικής: Λόγοι ασκητικοί 1-10

 

1. Από κάθε πνευματική θεωρία, αδελφοί, πρέπει να προηγείται η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη· προπάντων όμως η αγάπη. Η πίστη και η ελπίδα διδάσκουν τον άνθρωπο να καταφρονεί τα ορατά υλικά αγαθά. Ενώ η αγάπη ενώνει την ψυχή με τις αρετές του Θεού, αναζητώντας τον Αόρατο με την νοερή αίσθηση.

2. Κατά φύσιν αγαθός είναι μόνον ο Θεός. Γίνεται και ο άνθρωπος αγαθός με την επιμέλεια της διαγωγής του μέσω του όντως αγαθού, δηλ. του Θεού. Και αλλάζει ο άνθρωπος και γίνεται αυτό που δεν είναι, δηλ. αγαθός, όταν η ψυχή με το να επιμελείται το καλό πλησιάζει τόσο τον Θεό, όσο ενεργοποιείται η δύναμή της στο αγαθό. Γιατί λέει ο Κύριος: «Να γίνεστε αγαθοί και σπλαχνικοί, όπως ο Πατέρας σας στον ουρανό»(Λουκ. 6, 36).

Ο αγώνας κατά της κενοδοξίας

Η κενοδοξία είναι πάθος πολύμορφο και πολύ λεπτό και δεν το εννοεί γρήγορα ούτε εκείνος που πειράζεται από αυτό. 

Επειδή οι προσβολές των άλλων παθών είναι πιο φανερές και ευκολότερα καταπολεμούνται, καθώς η ψυχή αναγνωρίζει τον εχθρό και με την αντίρρηση στις προσβολές του και την προσευχή, αμέσως τον ανατρέπει. 

Η κενοδοξία όμως, με το να είναι πολύμορφη όπως είπαμε, δύσκολα νικιέται. Γιατί φανερώνεται σε κάθε πράξη και σε φωνή και σε λόγο και σε σιωπή και σε έργο και σε αγρυπνία και σε νηστεία και σε προσευχή και σε πνευματικές αναγνώσεις και σε ησυχία και σε μακροθυμία.

Με όλα αυτά προσπαθεί να προσβάλλει το στρατιώτη του Χριστού. Όποιον δεν μπόρεσε να απατήσει στην κενοδοξία με την πολυτέλεια των ρούχων, δοκιμάζει να τον πειράξει με το φτωχικό ρούχο. Όποιον δεν μπόρεσε να πολεμήσει με την τιμή, τον πολεμά με το να νομίζει ότι υπομένει την ατιμία. 

Ἅγιος Ἀντώνιος: Συμβουλές γιά τό ἦθος τῶν ἀνθρώπων καί τήν ἐνάρετη ζωή, σέ 170 κεφάλαια (1 - 10)

1. Οἱ ἄνθρωποι λέγονται λογικοὶ καταχρηστικά. Δὲν εἶναι λογικοὶ ἐκεῖνοι ποὺ ἔμαθαν τοὺς λόγους καὶ τὰ βιβλία τῶν ἀρχαίων σοφῶν, ἀλλὰ ὅσοι ἔχουν λογικὴ ψυχὴ καὶ μποροῦν νὰ διακρίνουν ποιὸ εἶναι τὸ καλὸ καὶ ποιὸ εἶναι τὸ κακό καὶ ἔτσι ἀποφεύγουν τὰ κακὰ καὶ ψυχοβλαβῆ, μελετοῦν ὅμως σοβαρὰ τὰ καλὰ καὶ ψυχωφελῆ καὶ τὰ πράττουν μὲ μεγάλη εὐχαριστία πρὸς τὸ Θεό. Μόνο αὐτοί πρέπει ἀληθινὰ νὰ λέγονται λογικοὶ ἄνθρωποι.

2. Ὁ ἀληθινὰ λογικὸς ἄνθρωπος μιὰ μόνο φροντίδα ἔχει, νὰ ὑπακούει καὶ νὰ εἶναι ἀρεστὸς στὸ Θεό, τὸν Κύριο τῶν ὅλων, καὶ σὲ τοῦτο καὶ μόνο νὰ ἀσκεῖ τὴν ψυχή του, πὼς νὰ γίνει ἀρεστὸς στὸ Θεό, εὐχαριστῶντας Τὸν γιὰ τὴν μεγάλη καὶ ἐξαιρετικὴ πρόνοιά Του καὶ τὴν κυβέρνηση ὅλου τοῦ κόσμου, ὅποια κι ἂν εἶναι ἡ θέση του στὴ ζωή. Γιατί εἶναι παράλογο, νὰ εὐχαριστοῦμε τοὺς γιατροὺς ὅταν μᾶς δίνουν τὰ πικρὰ καὶ ἀηδιαστικὰ φάρμακα γιὰ χάρη τῆς ὑγείας τοῦ σώματός μας, νὰ εἴμαστε ὅμως ἀχάριστοι στὸ Θεὸ γιὰ ὅσα φαίνονται σ᾿ ἐμᾶς δυσάρεστα καὶ νὰ μὴν ἀναγνωρίζομε ὅτι τὰ πάντα γίνονται ὅπως πρέπει καὶ πρὸς τὸ συμφέρον μας σύμφωνα μέ τὴν πρόνοιά Του. Γιατί ἡ ἀναγνώριση αὐτὴ καὶ ἡ πίστη στὸ Θεὸ εἶναι ἡ σωτηρία καὶ ἡ τελειότητα τῆς ψυχῆς.

Ο αγώνας κατά της υπερηφάνειας

Ο αγώνας κατά της υπερηφάνειας είναι φοβερότατος και από όλους τους άλλους αγριότερος. Αυτός πολεμά προπάντων τους τέλειους και προσπαθεί να καταστρέφει εκείνους που ανέβηκαν σχεδόν στην κορυφή των αρετών. 

Και όπως μια κολλητική και θανατηφόρα αρρώστια δεν καταστρέφει ένα μέλος του σώματος, αλλά ολόκληρο το σώμα, έτσι και η υπερηφάνεια όχι μόνον ένα μέρος της ψυχής, αλλά ολόκληρη την καταστρέφει.

Το καθένα από τα άλλα πάθη, αν και ταράζει την ψυχή, αλλά με το να πολεμά μια μόνο αρετή, εκείνη που είναι αντίθετή του, και να προσπαθεί αυτή να νικήσει, σκοτίζει και ταράζει την ψυχή εν μέρει. Ενώ το πάθος της υπερηφάνειας σκοτίζει ολόκληρη την ψυχή και την ρίχνει σε τέλεια πτώση.

Με φόβο Θεού και χαρά

Όσο αιώνιος είναι ο Βασιλιάς των όλων, με βασιλεία που δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος, τόσο ο ζήλος εκείνων που αγωνίζονται θεληματικά γι’ Αυτόν και για τις αρετές γίνεται πιο επικερδής. 

Γιατί οι τιμές του παρόντος βίου, όσο λαμπρές κι αν είναι, καταργούνται οπωσδήποτε μαζί με αυτόν. Οι τιμές όμως που απονέμονται από το Θεό στους άξιους, επειδή δίνονται με αφθαρσία, μένουν αιώνια.

Η σελήνη η οποία μεγαλώνει και πάλι μικραίνει, είναι τύπος του ανθρώπου, ο οποίος άλλοτε πράττει καλά και άλλοτε αμαρτάνει, και κατόπιν με την μετάνοια επανέρχεται στην ενάρετη ζωή. Λοιπόν δεν χάθηκε ο νους όποιου αμάρτησε, καθώς νομίζουν μερικοί, όπως της σελήνης το σώμα δεν λιγόστεψε, αλλά μόνο το φως της. 

Το άγιο βάπτισμα, η θεία χάρη και η εκπλήρωση των εντολών

Στη θεία μήτρα, δηλαδή στην ιερή κολυμβήθρα, δεχόμαστε εξ ολοκλήρου τέλεια δωρεά τη θεία χάρη. 

Αν όμως κατόπιν τη σκεπάσουμε, ενώ δεν έπρεπε, με την κακή χρήση των προσκαίρων και με τη φροντίδα των βιοτικών υποθέσεων και με την αχλύ των παθών, έχουμε πάλι τη δυνατότητα, ακόμα κι έτσι, με τη μετάνοια και με την εκπλήρωση των θεουργικών εντολών να ξαναπάρουμε και ν’ ανακτήσουμε την υπερφυσική αυτή λαμπρότητα και να τη δούμε να προβάλλει ολοφάνερα.

Βέβαια, κατά το μέτρο της επιμέλειας και της πίστεως καθενός γίνεται και η φανέρωσή της· και πριν από αυτά, με τη βοήθεια και την αγαθότητα του Κυρίου Ιησού Χριστού, όπως λέει ο άγιος Μάρκος: «Ο Χριστός, επειδή είναι τέλειος Θεός, δώρησε τέλεια τη χάρη του Αγίου Πνεύματος σε όσους βαπτίστηκαν. 

Λέμε ότι είμαστε αδέλφια, αλλά δεν το εννοούμε... (οσίου Βαρσανουφίου)

Κάποιος ξένος αδελφός, επειδή ασθένησε ήλθε στο κοινόβιο για να θεραπευθεί και δόθηκε στο κελλί κάποιου αδελφού και ο αδελφός δυσαρεστήθηκε. 

Όταν το έμαθε ο Γέροντας του δήλωσε αυτά.

Απόκριση: Ερεύνησε τον λογισμό σου, αδελφέ, και μάθε, εάν ήταν ο σαρκικός σου αδελφός, δεν θα τον δεχόσουν πάνω από τα βλέφαρα σου; 

Δες λοιπόν, τα σαρκικά εργάζονται μαζί σου, διότι δέχθηκες τον πνευματικό σου αδελφό, και όλοι είμαστε ένα στο όνομα του Χρίστου. 

Πρόσεχε λοιπόν τον εαυτό σου, αδελφέ, με φόβο Θεού. 

Ο αγώνας εναντίον του πνεύματος της λύπης

Το πνεύμα της λύπης σκοτίζει την ψυχή από κάθε πνευματική θεωρία και την εμποδίζει από κάθε αγαθή πράξη. 

Επειδή όταν το πονηρό αυτό πνεύμα αρπάξει την ψυχή και την σκοτίσει ολόκληρη, δεν της επιτρέπει να προσεύχεται με προθυμία· δεν την αφήνει να εγκαρτερεί στην ωφέλεια των ιερών αναγνωσμάτων· δεν ανέχεται να είναι ο άνθρωπος πράος και να κινείται εύκολα σε κατάνυξη και συμπάθεια προς τους αδελφούς· για όλες τις εργασίες και εναντίον ακόμη της υποσχέσεως του μοναχικού βίου φέρνει μίσος. 

Και γενικά η λύπη, αφού ανακατώσει όλες τις σωτήριες σκέψεις της ψυχής και παραλύσει τη δραστηριότητα και την καρτερία της, τη φέρνει σε σημείο να είναι σαν ανόητη και ηλίθια, δένοντάς την με τον λογισμό της απελπισίας.

Δεν μπορούμε να σωθούμε χωρίς την εργασία των εντολών Απο την Φιλοκαλία

Ποιος είναι πιο ανόητος από εκείνον που παρακούει τον Θεό και δεν φροντίζει να αποκτήσει την υιοθεσία του; Διότι εκείνος που πιστεύει ότι υπάρχει Θεός, φαντάζεται για τον Θεό κάποια μεγάλα πράγματα. 

Γνωρίζει δηλαδή ότι αυτός είναι ο μόνος Δεσπότης και Κτίστης και Κύριος των απάντων, και ότι είναι αθάνατος, αιώνιος, ακατανόητος, απερίγραπτος, άφθαρτος, και ότι δεν θα υπάρχει τέλος της βασιλείας του.

Εκείνος λοιπόν που γνωρίζει ότι ο Θεός είναι τέτοιος, πώς δεν θα τον ποθήσει; Πώς δεν θα φροντίσει να παραδώσει στο θάνατο για χάρη της αγάπης του και την ίδια του τη ζωή, για να αξιωθεί, ας μην πω να γίνει υιός του και κληρονόμος, αλλά έστω ένας από τους γνήσιους δούλους του, που στέκονται κοντά του;