Λάμπρος Σκόντζος: Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς - Ὁ μεγάλος θεολόγος καί ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ

 

Οἱ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ἔβαλαν τὴ δική τους σφραγῖδα ὁ καθένας στὴ διατύπωση τῆς ἀποκαλυμμένης καὶ σώζουσας ἀλήθειας. Εἶναι ὄντως θαυμαστὸ τὸ γεγονὸς ὅτι οὐδέποτε ὑπῆρξε χρόνος στὴ δισχιλιόχρονη πορεία τῆς Ἐκκλησίας μας νὰ μὴν ὑπάρχουν Πατέρες καὶ διδάσκαλοι, οἱ ὁποῖοι ἐκφράζουν τὴν αὐτοσυνειδησία Της.
 

Μιὰ ἀπὸ τίς μεγάλες πατερικὲς μορφὲς ὑπῆρξε καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ὁ ὁποῖος ἔζησε καὶ ἔδρασε σὲ μιὰ κρίσιμη ἐποχὴ γιὰ τὴν Ἐκκλησία, ὅπου ἡ εἰκονομαχία συγκλόνιζε τὰ θεμέλιά Της. Γεννήθηκε στὴ Δαμασκὸ τῆς Συρίας περὶ τὸ 645 ἀπὸ εὐγενεῖς γονεῖς. Ἡ πατρίδα του, ὅπως καὶ ὅλη ἡ Μ. Ἀνατολὴ βρισκόταν στὴν ἐξουσία τῶν Ἀράβων κατακτητῶν. Ὁ πατέρας του Σέργιος ἦταν ὑπουργὸς τῶν οἰκονομικῶν τοῦ Ἄραβα χαλίφη Ἀβδὲλ Μελὲκ τοῦ Α΄, φιλάνθρωπος καὶ προστάτης τῶν χριστιανικῶν πληθυσμῶν ἀπὸ τίς αὐθαιρεσίες τῶν Ἀγαρηνῶν. Τὸν γιὸ του Ἰωάννη τὸν θεώρησε ὡς δῶρο τοῦ Θεοῦ. Φρόντισε νὰ τοῦ δώσει εὐσέβεια καὶ μόρφωση. Διάλεξε ὡς δάσκαλό του ἕναν ἐπιφανῆ ἄνδρα ἀπὸ τὴν Ἰταλία, τὸν μοναχὸ Κοσμᾶ, τὸν ὁποῖο ἔσωσε ἀπὸ θάνατο. Αὐτὸς τοῦ δίδαξε θεολογία, φιλολογία, ρητορική, ἀστρονομία καὶ μουσική. Μαζί του μεγάλωνε καὶ σπούδαζε ὁ θετὸς ἀδελφὸς του Κοσμᾶς, τὸν ὁποῖο υἱοθέτησε ἡ οἰκογένειά του λόγῳ ὀρφάνιας. Εἶναι ὁ κατοπινὸς μεγάλος ποιητὴς τῆς Ἐκκλησίας μας, ἐπίσκοπος Μαϊουμὰ Κοσμᾶς ὁ Μελωδός.

Λάμπρος Σκόντζος: Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς - Ὁ μεγάλος θεολόγος καί ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ

 

Οἱ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ἔβαλαν τὴ δική τους σφραγῖδα ὁ καθένας στὴ διατύπωση τῆς ἀποκαλυμμένης καὶ σώζουσας ἀλήθειας. Εἶναι ὄντως θαυμαστὸ τὸ γεγονὸς ὅτι οὐδέποτε ὑπῆρξε χρόνος στὴ δισχιλιόχρονη πορεία τῆς Ἐκκλησίας μας νὰ μὴν ὑπάρχουν Πατέρες καὶ διδάσκαλοι, οἱ ὁποῖοι ἐκφράζουν τὴν αὐτοσυνειδησία Της.
 

Μιὰ ἀπὸ τίς μεγάλες πατερικὲς μορφὲς ὑπῆρξε καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ὁ ὁποῖος ἔζησε καὶ ἔδρασε σὲ μιὰ κρίσιμη ἐποχὴ γιὰ τὴν Ἐκκλησία, ὅπου ἡ εἰκονομαχία συγκλόνιζε τὰ θεμέλιά Της. Γεννήθηκε στὴ Δαμασκὸ τῆς Συρίας περὶ τὸ 645 ἀπὸ εὐγενεῖς γονεῖς. Ἡ πατρίδα του, ὅπως καὶ ὅλη ἡ Μ. Ἀνατολὴ βρισκόταν στὴν ἐξουσία τῶν Ἀράβων κατακτητῶν. Ὁ πατέρας του Σέργιος ἦταν ὑπουργὸς τῶν οἰκονομικῶν τοῦ Ἄραβα χαλίφη Ἀβδὲλ Μελὲκ τοῦ Α΄, φιλάνθρωπος καὶ προστάτης τῶν χριστιανικῶν πληθυσμῶν ἀπὸ τίς αὐθαιρεσίες τῶν Ἀγαρηνῶν. Τὸν γιὸ του Ἰωάννη τὸν θεώρησε ὡς δῶρο τοῦ Θεοῦ. Φρόντισε νὰ τοῦ δώσει εὐσέβεια καὶ μόρφωση. Διάλεξε ὡς δάσκαλό του ἕναν ἐπιφανῆ ἄνδρα ἀπὸ τὴν Ἰταλία, τὸν μοναχὸ Κοσμᾶ, τὸν ὁποῖο ἔσωσε ἀπὸ θάνατο. Αὐτὸς τοῦ δίδαξε θεολογία, φιλολογία, ρητορική, ἀστρονομία καὶ μουσική. Μαζί του μεγάλωνε καὶ σπούδαζε ὁ θετὸς ἀδελφὸς του Κοσμᾶς, τὸν ὁποῖο υἱοθέτησε ἡ οἰκογένειά του λόγῳ ὀρφάνιας. Εἶναι ὁ κατοπινὸς μεγάλος ποιητὴς τῆς Ἐκκλησίας μας, ἐπίσκοπος Μαϊουμὰ Κοσμᾶς ὁ Μελωδός.

Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: Η Ενανθρώπηση του Υιού και οι συνέπειές της

 

Για ποιο λόγο ενανθρώπησε ο Υιός του Θεού και όχι ο Πατήρ ή το Πνεύμα και ποιες οι συνέπειες της ενανθρώπησης. (Αγίου Ιωάννη Δαμασκηνού)

«Ο Πατήρ δε μεταπίπτει στον Υιό, παραμένει πάντα Πατήρ, ο Υιός δε μεταπίπτει στον Πατέρα, παραμένει πάντα Υιός, το Πνεύμα δε μεταπίπτει στον Πατέρα ή τον Υιό, παραμένει πάντα Πνεύμα άγιο. Η ιδιότητα καθενός προσώπου της Αγίας Τριάδας είναι σταθερή και αμετάβλητη. Πώς, άλλωστε, θα παρέμενε ιδιότητα αν εναλλασσόταν συνεχώς περνώντας κάθε φορά σε άλλο πρόσωπο; Γι’ αυτό ο Υιός του Θεού είναι που γίνεται Υιός του ανθρώπου, για να παραμείνει ακριβώς η ιδιότητα αμετακίνητη. Γιατί, όντας Υιός του Θεού, όταν έγινε Υιός του ανθρώπου παίρνοντας σάρκα ανθρώπινη απ’ την αγία Παρθένο, δεν αλλοτριώθηκε από την υιική του ιδιότητα.

Ο Υιός του Θεού ενανθρώπησε για να χαρίσει ξανά στον άνθρωπο εκείνο για το οποίο δημιουργώντας τον τον προόρισε. Τον δημιούργησε σύμφωνα με τη δική του εικόνα, διανοητή και ελεύθερο, προορισμένο να του μοιάζει, δηλαδή να ‘ναι, όπως κι ο δημιουργός του, τέλεια ενάρετος, πράγμα κατορθωτό για την ανθρώπινη φύση. Γιατί οι αρετές, δηλαδή η νηφαλιότητα, η ηρεμία, η ακεραιότητα, η αγαθοσύνη, η σοφία, η δικαιοσύνη, η ανεξικακία είναι, πρωταρχικά, γνωρίσματα της θείας φύσης.

Χαίρε, δούλη του Κυρίου και συνάμα μητέρα του - Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός

Ελάτε, όλοι νοερώς να συνοδεύσουμε την Θεοτόκο που αναχωρεί από τη γη. Ελάτε, όλοι με πόθο καρδιάς να κατεβούμε μαζί της στον τάφο.

Ας περιστοιχίσουμε την πανίερη κλίνη της. Ας ψάλουμε ύμνους ιερούς και κάπως έτσι ας την υμνήσουμε.

Χαίρε κεχαριτωμένη, ο Κύριος μαζί σου. Χαίρε, εσύ που προορίσθηκες για Μητέρα του Θεού. 

Έχουν οι Άγγελοι το «αυτεξούσιο»; Αν ναι, τότε ποιος μας λέει ότι δεν συνεχίζουν, κάποιοι να θέλουν να αποστατήσουν και να ακολουθήσουν τον Εωσφόρο;

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέει:

«Άγγελος εστιν ουσία νοερά, αεικίνητος, αυτεξούσιος, ασώματος, Θεώ λειτουργούσα, κατά χάριν εν τη φύσει το αθάνατον ειληφυια».

Επομένως είναι πνεύματα, ουράνια, ασώματα και αθάνατα. Γι’ αυτό και ονομάζονται και ουράνιες και ασώματες δυνάμεις. Ο Άγιος Βασίλειος, λέει ότι «η ουσία των Αγγέλων είναι μια πνοή ανέμου». 

Και συνεχίζει (ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός), ότι είναι «αεικίνητοι, αυτεξούσιοι, κατά χάριν εν τη φύσει το αθάνατον ειληφότες». 

Επίσης, οι Άγγελοι είναι «φύσις λογική, νοερά τε και αυτεξούσιος, αθάνατος ου φύσει, αλλά χάριτι… Ου περιορίζεται υπό τειχών και θυρών και κλείθρων και σφραγίδων. Ότε δε εισιν εν τω ουρανω, ουκ εισιν εν τη γη· και εις την γην υπό του Θεού αποστελλόμενοι ουκ εναπομένουσι τω ουρανω».

Η σημασία του ''κατ`εικόνα και καθ`ομοίωσιν''

Αν θέλεις, ας προσθέσουμε σ`αυτόν τον μικρό λόγο, σαν χρυσή σφραγίδα και με λίγα λόγια για τη σημασία του ''κατ`εικόνα και καθ`ομοίωσιν'', με το οποίο πλάστηκε το τιμιότερο απ`όλα τα κτίσματα του Θεού, ο άνθρωπος. 

Και πράγματι, το νοερό και λογικό ζώο, ο άνθρωπος, είναι το μόνο από όλα τα κτίσματα που φέρει το ''κατ`εικόνα και καθ`ομοίωσιν'' Θεού (Γεν.α΄26) γνώρισμα.