Ευλογημένη – χαριτωμένη και αγαπημένη μου
ψυχούλα Α.
Εύχομαι η Παναγία μας να έλθη στο σπιτάκι σου και να σας χαρίση την χάριν Της – την αγάπην Της – την ειρήνην Της – την χαράν Της και την υγείαν σας.
Πήρα προ πολλού το γράμμα σου και πολύ λυπήθηκα, αλλά και πολύ εχάρηκα.
Λυπήθηκα, γιατί πάσχεις, υποφέρεις σωματικώς.
Εχάρηκα διότι αναλογίζομαι το ψυχικόν σου κάλλος, την ψυχικήν σου αρετήν, και πίστεψέ με ότι σε μακαρίζω, σε θαυμάζω, σε ζηλεύω.
Τὸ γλυκύφθογγον δεῦτε καὶ καλλικέλαδον Κατουνακίων στρουθίον, πνευματοφόρον Ἐφραίμ, ἀσκητῶν τῶν τῆς ἐρήμου ἰσοστάσιον, μέλψωμεν ὕμνοις μελιχροῖς νοερᾶς ὡς προσευχῆς διδάσκαλον καὶ πυξίον σκληραγωγίας σαρκίου, αὐτοῦ λιτὰς ἀπεκδεχόμενοι.
Εορτή αγίου Εφραίμ Κατουνακιώτη! Εορτή και πανήγυρη μεγάλη! Ότι σε δύσκολους καιρούς ετέχθη άγιος! Με τους πνευματικούς πόνους, τις οδύνες και τους κόπους της γέννησης!
Μνήμη σύγχρονου αγίου, και συγχρόνως και όλων των σύγχρονων αγίων μας! Των αγίων του καιρού μας! Και του μέλλοντος μας!
Έβαλε μετάνοια και κάθισε στο κοντινό σεντούκι.
– Λοιπόν, τι έχουμε; κι έστρεψε ο Γέροντας το διαπεραστικό του βλέμμα στον νέο.
– Έχω προβλήματα, Γέροντα, διάφορα προβλήματα.
– Κάθε πότε εξομολογείσαι;
– Γέροντα –διστακτικά ο νέος– δεν εξομολογούμαι.
– Ε, τότε τα προβλήματα είναι φυσικό να βρίθουν.
– Μα, δεν έχω τι να εξομολογηθώ!
Λέει ο Γέροντας στον υποτακτικό: «Εξεγερθέντες του ύπνου προσπίπτομέν Σοι, αγαθέ, και των αγγέλων τον ύμνον βοώμεν Σοι, δυνατέ· άγιος, άγιος» κτλ. «Κουά, κουά, κουά, κουά» τα βατράχια, κοάζουν, πώς λέγεται, ξεχάσαμε και τα ελληνικά τώρα.
– Βρε παιδί μου, λέει, πήγαινε στα βατράχια και πες τα: Α, να σας πω, ο Γέροντας λέει, σταματήστε τώρα γιατί θέλουμε να διαβάσουμε εμείς την ακολουθία.
– Να ‘ναι ευλογημένο, Γέροντα.
«Ο Θεός ο αιώνιος, το άναρχον, το ατελεύτητον, το ανεξιχνίαστον, το ακατάληπτον, το αμετάβλητον. Ο Θεός, ο Παράκλητος, το Πνεύμα της παρακλήσεως, το Πνεύμα της αγάπης, το Πνεύμα της ειρήνης, το Πνεύμα της γλυκύτητος, το Πνεύμα της υπομονής, το Πνεύμα της επιεικείας, το Πνεύμα της μακροθυμίας. Οικτίρμων και ελεήμων, μακρόθυμος και πολυέλεος. Εμείς τα αμαρτωλά Σου παιδιά, στο Όνομά Σου είμεθα βαπτισμένοι.
Πολλές φορές μνημονεύαμε δίπλα του μέσα στο ιερό. Λευκοντυμένος – μια άσπρη υφαντή στολή είχε όλα τα χρόνια – με κατάλευκα γένια και μαλλιά, με το βλέμμα σπινθηροβόλο και προτεταμένο στα δίπτυχα που κρέμονταν κυκλικά στην αγία Πρόθεση. Μπροστά του το Άγιο Ποτήριο σκεπασμένο, το Άγιο Δισκάριο να δέχεται τα ψίχουλα των ψυχών, ζώντων και τεθνεώτων, που αδιάλειπτα με τη λόγχη στο χέρι έβγαζε. Πιο ‘κει η λουσέρνα έριχνε το ταπεινό φως της στα δίπτυχα των ονομάτων, στα άγια σκεύη, στα λευκά άμφια και σ’ ένα πρόσωπο εκπάγλου κάλλους, ροδαλό κι ακτινοβόλο, σαν βυζαντινής εικόνας. Το κεφάλι γυμνό-φαλακρό πολλαπλασίαζε τη φωτεινότητα και τη χάρη.
– Παιδί μου, του είπε ο Γέροντας, η δικαιολογία δεν είναι γραμμένη στη Γραφή. Είναι άγνωστη η δικαιολογία στους αγίους. Δεν φταίνε οι άλλοι ούτε ο διάβολος. Ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου είναι ο εαυτός του, δεν είναι ο διάβολος. Μας κυριεύει ο εγωισμός μας. Όταν ο άνθρωπος νικήσει τον εαυτό του, είναι ο μεγαλύτερος μεγαλομάρτυρας ενώπιον του Θεού» (Μητρ. Αργολίδος Νεκταρίου, Αγίον Όρος, εκδ. Επιστροφή).
Ο άγιος Εφραίμ με ελάχιστα λόγια αποκαλύπτει το βάθος της πληγής του ανθρώπου, εν προκειμένω στον νεαρό φοιτητή: «ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου είναι ο εαυτός του. Μας κυριεύει ο εγωισμός μας». Για να σημειώσει ότι στην Αγία Γραφή δεν υπάρχει πουθενά η προτροπή για τη δικαιολογία του εαυτού μας, όπως και δεν τη βλέπουμε πουθενά σε κανέναν άγιό μας.
Ἐσὺ ὡς μοναχὸς ἐὰν εἶσαι βιαστής, ἐὰν εἶσαι ἀγωνιστής, θὰ κάνεις ἔλεγχο στὸν ἑαυτό σου, ὅλη τὴν ἡμέρα πῶς πέρασα;
Ἕνας ἀσθενής, δὲν τὸ παρακολουθάει μόνο ὁ γιατρός· καὶ ὁ ἴδιος ὁ ἀσθενὴς παρακολουθάει τὸν ἑαυτό του, ἂν μ᾿ ἐκεῖνα τὰ φάρμακα ποὺ τοῦ ῾δωσε ὁ γιατρός, πηγαίνει στὸ καλύτερο. Ὄχι ὁ Γέροντας ἕναν-ἕναν θὰ παρακολουθήσει, κι ἐσὺ ὁ ἴδιος θὰ παρακολουθήσεις τὸν ἑαυτό σου.
Ἐρώτησα πολλὲς φορὲς καὶ τὸν γερο-Ἰωσὴφ πὼς ἔφτασε σ᾿ αὐτὴ τὴν κατάσταση. Λέει: «Νὰ σοῦ πῶ. Ἐβάθυνα τόσο πολὺ στὸ «γνῶθι σαὐτόν». Τί εἶσαι σύ; Τίποτες, οὔτε ἕνα σκουλήκι δὲν εἶσαι. Τίποτε. Ἦρθε ἡ χάρις, σὲ σήκωσε, ἔγινες ἄγγελος· ἔφυγε ἡ χάρις, ἐγύρισες ἐν αὐτῷ». Ναί, ἀλλὰ δὲν μοῦ λές, πῶς μποροῦμε νὰ προσελκύσουμε τὴ χάρη;
Γέρων Ἐφραὶμ Κατουνακιώτης
Ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος ἐπαινεῖ τὸν πλησίον του καὶ κατακρίνει τὸν ἑαυτό του, φθάνει σὲ μέτρα ἁγιότητος.
Ἂν ζητᾶς ἐσὺ ἀπὸ τὸν ἄλλονε, ἐπειδὴ σὲ λύπησε, νὰ σοῦ βάλει μετάνοια, δὲν εἶσαι καλά, δὲν εἶσαι ἐντάξει, δὲν βαδίζεις στὸ δρόμο τῆς καλογερικῆς.
Φθάσαμε, πατέρες, σ᾿ ἕνα τέτοιο σημεῖο, ποὺ μπορῶ νὰ πῶ ὅτι, ὅταν ἤμασταν κοσμικοί, ἤμασταν καλύτεροι. Τώρα δὲν σηκώνουμε λόγο, δὲν σηκώνουμε λόγο.
Τὰ πατερικὰ βιβλία λένε ὅτι ὁ ἀββὰς Νισθερὼ ἀπέκτησε φήμη ἁγίου ἀνδρός. Καὶ πῆγε ἄλλος καὶ τοῦ λέει: «Τί ἀρετὴ ἔκανες, πάτερ, κι ἔφθασες σ᾿ αὐτὰ τὰ μέτρα;»
Όσο μπορείς, να φυλάττεις καθαρότητα σώματος και ψυχής. Συστολή των αισθήσεων και σμικρολογία. Ιδίως να φυλάσσεσαι από τις κακές συναναστροφές.
Καμιά άλλη αρετή δεν ενώνει τον άνθρωπο με τον Θεόν, όσον η προσευχή! Όσο για τα σκιρτήματα του πνεύματος, δεν είναι καιρός ακόμη· είναι νωρίς. Εσύ βάδιζε τον δρόμον που σου υποδεικνύω, λέγοντας αυτήν την μικρούλα ευχούλα, το: “Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με” ή “Ιησού γλυκύτατε, ελέησόν με”, και θα το εύρεις μόνος σου.
Μην αφήνεις τον εαυτό σου ανεπίσκοπο κάθε ώρα. Κάθε ώρα να εποπτεύεις, να εξετάζεις, να ελέγχεις τον εαυτό σου. Είσαι εν τάξει αυτήν την ώρα;
Εσύ ως μοναχός εάν είσαι βιαστής, εάν είσαι αγωνιστής, θα κάνεις έλεγχο στον εαυτό σου, όλη την ημέρα πώς πέρασα;
Ένας ασθενής, δεν το παρακολουθάει μόνο ο γιατρός· και ο ίδιος ο ασθενής παρακολουθάει τον εαυτό του, αν μ’ εκείνα τα φάρμακα που τού ‘δωσε ο γιατρός, πηγαίνει στο καλύτερο. Όχι ο Γέροντας έναν-έναν θα παρακολουθήσει, κι εσύ ο ίδιος θα παρακολουθήσεις τον εαυτό σου.
Έλεγε κάποτε ότι πήγε στο Κελλί τους ένας Καρουλιώτης ασκητής και ζήτησε ένα κρεμμύδι από τον παραδελφό του π. Προκόπιο. Εκείνος του έδωσε χωρίς να ρωτήση και ο γέροντάς του παπα-Νικηφόρος τον έστειλε να το πάρη πίσω, θέλοντας φυσικά να του διδάξη την ακρίβεια της υπακοής.
«Η υπακοή είναι το παν. Στο Μοναστήρι πάμε για υπακοή. Με την αληθινή υπακοή μαθαίνουμε την αληθινή προσευχή».
Σ’ ένα μοναστήρι του Αγίου Όρους, το γνωρίζετε, ιδιόρυθμο ήτανε. Είπε ο παπάς στον αγωγιάτη:
-Θα σου φέρω, παπα-Εφραίμ.
Έφερε.
-Φερ’ τα από ‘δω.
-Όχι από ‘κει, το ζώο φοβάται, Γέροντα.
-Φερ’ τα από ‘δω, ντε.
Μαλώσανε.
