Δευτέρα 27 Φεβρουαρίου 2023

Λάμπρος Σκόντζος: Ἅγιος Ἐφραίμ Κατουνακιώτης - Ὁ ἁγιασμένος νεοφανής γέροντας


ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ 
 
Ὁ 20ος αἰῶνας χαρακτηρίζεται ὡς ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ ταραγμένους αἰῶνες τῆς ἱστορίας. Παρὰ ταῦτα εἶναι ὁ αἰῶνας ἀνάδειξης πλειάδας ἐπιφανῶν ἁγίων, ὡς ἐπιβεβαίωση τῆς μεγάλης ἀλήθειας, πὼς ὅπου: «ἐπλεόνασεν ἡ ἁμαρτία, ὑπερεπερίσσευσεν ἡ χάρις» (Ρωμ. 5,20). Μιὰ τρανὴ ἀπόδειξη ὅτι ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ συνεχίζει καὶ στὶς δύσκολες καὶ παρακμιακὲς ἡμέρες μας, νὰ σώζει καὶ νὰ ἁγιάζει, νὰ ἀναδεικνύει ἁγίους. Ἀνάμεσά τους ὁ νεωστὶ καταταγεὶς στοὺς ἁγιολογικοὺς δέλτους, ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Κατουνακιώτης, μιὰ σπουδαία ἀσκητικὴ μορφὴ τοῦ ἁγιορείτικου μοναχισμοῦ, ἄξιος συνεχιστὴς τοῦ γνησίου μοναχικοῦ ἰδεώδους τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας.
 
Γεννήθηκε στίς 6 Δεκεμβρίου 1912 στὸ χωριὸ Ἀμπελοχώρι Θηβῶν, ἀπὸ εὐσεβεῖς γονεῖς, τὸν Ἰωάννη Παπανικήτα καὶ τὴν Βικτώρια. Τὸ βαπτιστικό του ὄνομα ἦταν Εὐάγγελος. Εἶχε ἄλλα τρία ἀδέλφια. Ἡ οἰκογένειά του μετακόμισε στὴν πόλη τῶν Θηβῶν, γιὰ νὰ διευκολυνθοῦν τὰ παιδιὰ στὶς σπουδές τους καὶ ἐγκαταστάθηκε σὲ οἰκία, κοντὰ στὸ Ναὸ τῆς Μεγάλης Παναγίας. Οἱ εὐλαβεῖς καὶ ἁπλοϊκοὶ γονεῖς του τοῦ  ἐνέπνευσαν τὴν ἄδολη πίστη στὸ Θεὸ καὶ τὴν ἁπλοϊκὴ εὐσέβεια. Ἀπὸ μικρὸ παιδὶ τὸν διέκρινε μιὰ σπάνια ὡριμότητα καὶ φιλομάθεια καὶ γι᾿ αὐτὸ τὸν ἔστειλαν νὰ σπουδάσει στὸ Γυμνάσιο καὶ στὸ Σχολαρχεῖο Θηβῶν.
 
Ὁ Εὐάγγελος ἔδειξε ἐπιμέλεια στὰ μαθήματά του, ἀλλὰ περισσότερο τὸν ἔθελγε ἡ Ἐκκλησία. Ὁ περικαλλὴς Ναὸς τῆς Παναγίας εἶχε γίνει τὸ δεύτερο σπίτι του. Σύχναζε στὴν ἐκκλησία, ντυνόταν παπαδάκι καὶ χαιρόταν ἀφάνταστα μὲ τὰ φανταχτερά του ἄμφια. Εἶχε ἀποκτήσει τὴν ἀγάπη καὶ τὴν συμπάθεια τῶν ἱερέων καὶ πολλῶν ἐνοριτῶν.
 
Ἡ ὑγεία του ὅμως ἦταν εὔθραυστη, στὰ 14 χρόνια του, εἶχε ἐκδηλωθεῖ σοβαρὴ ἀλλεργικὴ πάθηση στὰ μάτια του, μὲ πολὺ ἐνοχλητικοὺς κνησμούς, ἡ ὁποία τὸν ἀκολούθησε σὲ ὅλη τὴ ζωή του.
 
Μετὰ τὴν ἀποφοίτησή του ἀπὸ τὸ Σχολαρχεῖο, οἱ γονεῖς του φρόντισαν νὰ τὸν ἀποκαταστήσουν ἐπαγγελματικά. Ἀλλὰ ὅμως εἶχε γεννηθεῖ στὴν ψυχὴ τοῦ νεαροῦ Εὐάγγελου μιὰ ἀκατανίκητη ἕλξη γιὰ τὴν μοναχικὴ ζωή. Καταλυτικὴ ἐπίδραση στὶς ἀποφάσεις του διαδραμάτισε ἡ γνωριμία του μὲ δύο σπουδαίους ἁγιορεῖτες  μοναχοὺς καὶ φίλους τῆς οἰκογένειας, ἀπό τὸ Πυρὶ τῆς Βοιωτίας, Ἐφραὶμ καὶ Νικηφόρος, οἱ ὁποῖοι ἀργότερα ἔγιναν οἱ πνευματικοὶ Γεροντάδες του. Ἰσχυρὴ ἐπίδραση εἶχε καὶ ἡ παρότρυνση τῆς εὐσεβοῦς μητέρας του, ἡ ὁποία, ὕστερα ἀπὸ θερμὴ προσευχὴ στὸν ἅγιο Ἐφραὶμ τὸ Σῦρο, ἔλαβε τὴν πληροφορία ὅτι ὁ Θεὸς προόρισε τὸ γιό της νὰ γίνει μοναχὸς καὶ νὰ προκόψει πνευματικά.
 
Στὶς 14 Σεπτεμβρίου, ἡμέρα τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, σὲ ἡλικία 21 ἐτῶν μετέβῃ στὸ Ἅγιο Ὄρος καὶ ἐγκαταστάθηκε στὰ Κατουνάκια, στὸ Ἡσυχαστήριο τοῦ Ὁσίου Ἐφραίμ του Σύρου, ὅπου μόναζαν οἱ δύο προαναφερόμενοι Θηβαῖοι μοναχοί, Ἐφραὶμ καὶ Νικηφόρος, καὶ ἐντάχτηκε στὴ συνοδεία τους. Ἀφοῦ διήνυσε τὴν διετῆ δοκιμασία, ἐκάρῃ μοναχὸς καὶ ἔλαβε τὸ μοναχικὸ ὄνομα Λογγῖνος. Μὲ ζῆλο καὶ ταπεινὸ φρόνιμα προσέφερε πρόθυμα τίς διακονίες ποὺ τοῦ ἀνέθεταν καὶ μὲ τὴν καθοδήγηση τῶν Γεροντάδων του ἄρχισε τὸν πνευματικό του ἀγῶνα, ὥστε, ἐνωρὶς ἄρχισαν νὰ διαφαίνονται οἱ ἀρετές του καὶ ἡ πνευματική του πρόοδος. Τὸ 1935 ἔγινε μεγαλόσχημος μοναχὸς ἀπό το Γέροντά του Νικηφόρο, λαμβάνοντας τὸ ὄνομα Ἐφραὶμ καὶ τὸ ἑπόμενο ἔτος ἔλαβε τὸ ἀξίωμα τῆς ἱεροσύνης.      Καλλιεργῶντας μὲ ζῆλο, ἀκρίβεια καὶ ἐπιμέλεια τὴν κλίμακα τῶν ἀρετῶν, ἀναδείχτηκε ἐνωρὶς ἕνας γνήσιος μοναχός, φορέας πνευματικῆς ὡριμότητας. Εἶχε
λάβει τὸ προσωνύμιο «ὁ χαρισματοῦχος ὑποτακτικός», λόγῳ τῆς ὑπακοῆς ποὺ ἐπέδειξε στὸν Γέροντα Νικηφόρο, ἕναν γέροντα πολὺ σκληρὸ καὶ δύστροπο.
 
Σπουδαῖος σταθμὸς στὴ μοναχική του ζωὴ ὑπῆρξε ἡ γνωριμία του μὲ τὸν ἅγιο Γέροντα Ἰωσὴφ τὸν Ἡσυχαστὴ (1898-1959), τὸν ἀποκαλούμενο καὶ «πρύτανη τῆς ἡσυχαστικῆς ζωῆς». Ἀφοῦ πῆρε τὴν εὐλογία ἀπὸ τὸν Γέροντά του Νικηφόρο, συνδέθηκε πνευματικὰ μὲ τὸν Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος τὴν ἐποχὴ ἐκείνη βρισκόταν στὸ ἀπόγειο τῆς πνευματικῆς του ὡριμότητας. Ὅπως εἶναι γνωστὸ ὁ Γέροντας Ἰωσὴφ εἶχε μυηθεῖ στὴν πνευματικὴ καὶ ἡσυχαστικὴ ζωὴ ἀπὸ τοὺς περίφημους ἁγιορεῖτες ἡσυχαστὲς μοναχοὺς  Καλλίνικο καὶ Δανιήλ.
 
Ὁ Γέροντας Ἰωσὴφ δέχτηκε μὲ χαρὰ τὸν Ἐφραίμ, διαβλέποντας ὅτι εἶχε ἐνώπιόν του ἕναν μοναχὸ ζηλωτὴ τῆς μοναχικῆς ζωῆς, στολισμένο μὲ τὴν ἀρετὴ τῆς ταπείνωσης. Ἔβγαλε ἕνα πρόγραμμα ἡσυχαστικῆς ζωῆς, τὸ ὁποῖο ἔδωσε στὸν Ἐφραὶμ καὶ τοῦ ζήτησε νὰ τὸ τηρεῖ μὲ ἀκρίβεια. Τοῦ δίδαξε τὴν καλλιέργεια τῆς Νοερᾶς Προσευχῆς, τῆς  μονολόγιστης Εὐχῆς: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησoν με», ὡς ἀδιάλειπτη προσευχή, σύμφωνα μὲ τὴν προτροπὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε» (Α΄ Θεσ. 5,17), ὡς ἀδιάκοπη μνήμη τοῦ Θεοῦ, ὡς διαρκῆ αἴσθηση τῆς παρουσίας Του, ὡς τρόπο ζωῆς. Παράλληλα ὁ ἅγιος Γέροντας Ἰωσήφ του δίδαξε τὸν τρόπο τῆς «φυλακίσεως τῶν αἰσθήσεων», τὸν τρόπο ἀποκοπῆς τῶν παθῶν καὶ ἀπόκρουσης τῶν πειρασμῶν, μὲ τὸν ὁποῖο καθαρίζεται ὁ νοῦς ἀπὸ πονηροὺς λογισμοὺς  καὶ ὁδηγεῖται στὸν θεῖο φωτισμό. Μελετοῦσε μὲ πάθος τὴν «Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν» καὶ ἐντρυφοῦσε στὰ ἱερὰ διδάγματα τῶν ἀσκητικῶν Πατέρων, τοὺς ὁποίους ἤθελε νὰ γίνει μιμητὴς καὶ ἀκόλουθός τους.
 
Κοντὰ στὸ φωτισμένο Γέροντα διδάχτηκε τὴν καλλιέργεια τῆς ταπείνωσης καὶ τῆς ὑπακοῆς, ὡς βασικὲς ἀρετὲς τῆς γνήσιας μοναχικῆς ζωῆς, διὰ τῶν ὁποίων ὁ μοναχὸς ἀποκόβει το δικό του θέλημα καὶ καθίσταται διάκονος τῶν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν του. Μὲ μεγάλη προθυμία ἐκτελοῦσε ἄοκνα τίς πιὸ ταπεινὲς καὶ κουραστικὲς διακονίες. Παράλληλα ἀσκοῦνταν στὴν αὐστηρὴ νηστεία, τὴν ἀγρυπνία καὶ στὸ θεῖο στοχασμό. Ἀσκήθηκε ἰδίως στὴν καταπολέμηση τῆς κενοδοξίας, ἀποφεύγοντας κάθε ἀνθρώπινο ἔπαινο καὶ θεωρῶντας καὶ παρουσιάζοντας τὸν ἑαυτό του ὡς ἄσημο καὶ ἁμαρτωλό. Πίστευε καὶ δίδασκε πὼς ὅ,τι καλὸ κατορθώσουμε, εἶναι μηδαμινὸ στὰ μάτια τοῦ Θεοῦ καὶ δῶρο δικό Του. Ἡ κενοδοξία εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ πλέον δολερὰ πάθη, μὲ τὸ  ὁποῖο μᾶς παγιδεύει ὁ πονηρός, γιὰ νὰ πιστέψουμε ὅτι εἴμαστε δῆθεν σπουδαῖοι καὶ νὰ μᾶς ὁδηγήσει στὴν ὑπερηφάνεια.
 
Στὰ 1973 κοιμήθηκε ὁ Γέροντάς του Νικηφόρος ὁ Θηβαῖος. Τὸ 1980, κατ᾿ ἐντολὴν καὶ εὐλογία τοῦ Γέροντος Ἰωσήφ, σύστησε δική του μοναχικὴ συνοδεία. Ἀπὸ τότε ἐπωμίσθηκε καὶ τὴν εὐθύνη τῆς πνευματικῆς καθοδήγησης τῆς ἀδελφότητας. Μὲ πνεῦμα ἀγάπης, πραότητας καὶ διάκρισης δίδασκε, νουθετοῦσε καὶ παιδαγωγοῦσε τοὺς ὑποτακτικούς του, κερδίζοντας τὴν ἀγάπη τους, τὸ σεβασμό τους καὶ τὴν ἀφοσίωσή τους.
 
Οἱ νέες λειτουργικὲς καὶ τίς καθοδηγητικὲς εὐθύνες του, δὲν μείωσαν τὸν προσωπικό του ἀγῶνα. Ἀπομονωμένος στὸ φτωχικὸ καὶ ἀπέριττο κελλί του, προσεύχονταν μὲ θέρμη γιὰ ὅλο τὸν κόσμο καὶ τελευταία γιὰ τὸν ἑαυτό του. Ἀγρυπνοῦσε προσευχόμενος, μειώνοντας στὸ ἐλάχιστο τὸν ὕπνο του. Τηροῦσε μὲ ἀκρίβεια καὶ ἰδιαίτερη αὐστηρότητα τίς νηστεῖες, ἀρκούμενος σὲ στοιχειώδη τροφή. Συνέχιζε νὰ τὸν ταλαιπωρεῖ ἡ νεανική του πάθηση τῆς ἀλλεργίας, ἀλλὰ καὶ μιὰ σπάνια μορφὴ ἐκζέματος στὴν ἄρθρωση τοῦ ποδιοῦ του. Ὅμως ὑπέφερε τὰ σωματικά του παθήματα μὲ ὑπομονὴ καὶ δοξολογία στὸ Θεό, θεωρῶντας τα ὡς παιδαγωγικὰ μέσα γιὰ τὴν τελείωσή του.
 
Ἡ πνευματική του πρόοδος ἐπιβραβεύτηκε ἀπὸ τὸ Θεό, μὲ τὸ διορατικὸ χάρισμα, τὸ ὁποῖο εἶναι ἁπτὸ σημεῖο ἁγιότητας. Μποροῦσε νὰ διαβάζει τὰ κρυφὰ τῶν καρδιῶν
καὶ τοῦ νοῦ τῶν ἀνθρώπων, μὲ σκοπὸ πάντα νὰ τοὺς ὠφελήσει παιδαγωγικὰ καὶ νὰ τοὺς συμβουλεύει πατρικά. Εἶχε ἀποκτήσει τὴν ἱκανότητα νὰ χορηγεῖ τὰ πλέον ἀποτελεσματικὰ πνευματικὰ φάρμακα, γιὰ τὴν σωτηρία τους. Εἶχε ἀξιωθεῖ ἐπίσης καὶ μὲ τὸ προορατικὸ χάρισμα. Χαρακτηριστικὴ περίπτωση ἡ πρόρρησή του γιὰ τὸ μεγάλο σεισμὸ στὴ Θεσσαλονίκη τὸ 1977. Προσφωνοῦσε τοὺς ἐπισκέπτες του μὲ τὰ ὀνόματά τους, χωρὶς νὰ τοὺς γνωρίζει πρωτύτερα καὶ φανερώνοντας τὰ κρύφια τῆς ψυχῆς τους, μὲ σκοπὸ πάντα τὴν ψυχική τους ὠφέλεια, τὴν πνευματική τους πρόοδο καὶ τὴ σωτηρία τους.
 
Εἶναι πολὺ σημαντικὴ ἡ μαρτυρία τοῦ γνωστοῦ δογματολόγου καθηγητοῦ του τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ ΑΠΘ, σχετικὰ μὲ τὴν γνώμη τοῦ Γέροντα Ἐφραίμ, γιὰ τὴν σύγχρονη παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, τὴν σύνοψη ὅλων τῶν κακοδοξιῶν τοῦ παρελθόντος. Ὁ Γέροντας τοῦ ἀπάντησε μὲ μιὰ φρικτὴ προσωπική του ἐμπειρία. Ὕστερα ἀπὸ θερμὴ ὁλονύκτια προσευχή, γιὰ νὰ τοῦ ἀποκαλυφτεῖ τί εἶναι ὁ Οἰκουμενισμός: «γέμισε τὸ κελλὶ μου ἀπὸ ἀφόρητη δυσωδία, ἡ ὁποία μοῦ ἔφερνε ἀσφυξία στὴν ψυχή, δὲν μποροῦσα νὰ ἀναπνεύσω πνευματικά»! Καὶ συνέχισε: «Σὲ ὅλες τίς περιπτώσεις, ποὺ εἶναι μπλεγμένες μὲ μάγια, μὲ ἀκάθαρτα πνεύματα, αὐτὴ εἶναι ἡ κατάσταση, στὴν ὁποία μὲ εἰσάγει. Μερικὲς φορὲς ὑπάρχει καὶ λεκτικὴ ἀπάντηση, ἀλλὰ στὴν προκειμένη περίπτωση, αὐτὴ ἦταν ἡ ἀπάντηση καὶ ἔχω ἀπόλυτη τὴ βεβαιότητα, ὅτι ὁ Οἰκουμενισμὸς δὲν ἔχει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, ἀλλὰ τὸ πνεῦμα τὸ ἀκάθαρτο»! Λυπόνταν ὁ ἁγιασμένος Γέροντας, βλέποντας τὰ «τολμηρὰ ἀνοίγματα» πολλῶν ὀρθοδόξων κληρικῶν πρὸς τοὺς αἱρετικούς, παραβιάζοντας τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπίσης τὸν ἀπασχολοῦσε καὶ ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας. Λυπόταν ἀφάνταστα γιὰ τὰ σχίσματα, τονίζοντας ἐμφαντικά, πὼς «τὸ σχίσμα εὔκολα γίνεται, ἡ ἕνωση εἶναι δύσκολος»!
 
Μιὰ ἄλλη πτυχὴ τῆς πνευματικότητας καὶ τῆς ἁγιότητας τοῦ ἁγίου Ἐφραὶμ εἶναι καὶ ἡ συγκλονιστική, ἀπὸ μέρους του, βίωση τῆς Θείας Λειτουργίας. Ὅπως εἶχε ἀποκαλύψει ὁ ἴδιος σὲ ἱερομόναχο φίλο του, κατὰ τὴν ὥρα τοῦ καθαγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων, ἔβλεπε τὸ Χριστὸ στὰ ἅγιο δισκάριο, ἀδυνατῶντας νὰ συγκρατεῖ τὰ δάκρυά του καὶ καταβρέχοντας τὸ Ἱερὸ Ἀντιμήνσιο. Ἐπίσης ἔβλεπε δίπλα του ἀγγέλους τὴν ὥρα ποὺ λειτουργοῦσε! Ὅπως ἔλεγε ὁ ἴδιος, ἡ κάθε λειτουργία ἦταν γι᾿ αὐτὸν καὶ μιὰ θεοπτία!
 
Τὸ 1996 ὁ ὅσιος Γέροντας ἔπαθε ἐγκεφαλικὸ ἐπεισόδιο καὶ καθηλώθηκε σὲ ἀκινησία γιὰ δύο χρόνια. Δέχτηκε τὴ δοκιμασία αὐτὴ ὡς παιδαγωγία καὶ εὐλογία ἀπό τὸν Θεό, δοξολογῶντας καὶ εὐχαριστῶντας Τον.
 
Στὶς 27 Φεβρουαρίου τοῦ 1998 κοιμήθηκε ἐν εἰρήνῃ, παραδίδοντας τὴν ἁγιασμένη ψυχή του στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ, τὸν Ὁποῖο ἀγάπησε καὶ ὑπηρέτησε πιστὰ σὲ ὅλη του τὴ ζωὴ καὶ ἐτάφῃ στὸν περίβολο τοῦ κελλιοῦ του, σὲ τάφο ποὺ εἶχε ἀνοίξει ὁ ἴδιος πρὶν ἀπὸ χρόνια καὶ ἐκεῖ στοχάζονταν τὴν ματαιότητα τοῦ κόσμου καὶ τὴν ἀξία τῆς σωτηρίας.
 
Στὶς 9 Μαρτίου τοῦ 2020 ἡ Ἁγία καὶ Ἱερὰ Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου προέβῃ στὴν ἁγιοκατάταξή του, ὁρίζοντας νὰ ἑορτάζεται ἡ μνήμη του στὶς 27 Φεβρουαρίου, τὴν ἡμέρα τῆς ὁσιακῆς του κοίμησης.
 
Ὁ νεοφανὴς ἅγιος Ἐφραὶμ ὁ Κατουνακιώτης ἀποτελεῖ ἀναμφίβολα λαμπρὸ παράδειγμα ἀγωνιζόμενου πνευματικοῦ ἀνθρώπου στὴν σύγχρονη ἄνυδρη πνευματικὰ καὶ ὑλόφρονη ἐποχή μας. Ἐπίσης ἀποτελεῖ ζωντανὴ μαρτυρία ἡ ὁμολογία του γιὰ τὴν δαιμονικὴ προέλευση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, γιὰ τὴν πρωτοφανῆ, στὶς τραγικὲς ἡμέρες μας, ἐπέλαση τοῦ θρησκευτικοῦ συγκρητισμοῦ, ὁ ὁποῖος στοχεύει νὰ καταπνίξει καὶ νὰ ἐξαφανίσει τὴν μόνη σώζουσα ἀλήθεια τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, τῆς μοναδικῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.
 
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου