Η εμπειρία της εν Χριστώ ζωής των Γερόντων της Ιεράς Μονής των Σπηλαίων του Πσκοφ, οι διδασκαλίες και οι νουθεσίες τους, αποτελούν χρυσά αποθέματα της ρωσικής πνευματικότητας. Το μοναστήρι δεν είχε κλείσει ούτε στα χρόνια άθεων διωγμών, διατηρώντας τη διαδοχική σχέση από τους ασκητές των προηγουμένων χρονών μ’ εκείνους που ασκήτευσαν εκεί στη δική μας εποχή. Και, επιπλέον, σ’ αυτό το μοναστήρι ζούσαν οι γέροντες, οι ασκητές και οι αναχωρητές από τη Μονή Βαλαάμ, οι οποίοι παρέδωσαν στους ένοικους των Σπηλαίων του Πσκοφ και τη δική τους εμπειρία.
Σ’ αυτό το άρθρο έχουμε μαζέψει τ’ αποφθέγματα των Γερόντων από τη Μονή των Πετσόρι, τα οποία θα συνοδεύονται από τις φωτογραφίες του αρχείου μας.
Ο Όσιος Συμεών (Ζελνίν, 1869-1960, ημέρα της μνήμης του η 18η Ιανουαρίου [με το νέο ημερολόγιο)] και η 1η Απριλίου [με το νέο ημερολόγιο] μαζί με τη χορεία των Αγίων της Μονής του Πετσόρι) ήταν μεγαλόσχημος μοναχός και ασκητής, ταπεινός και ένθερμος προσευχητής, του οποίου ο Θεός χάρισε το δώρο της διορατικότητας και της θεραπείας σωματικών και ψυχικών ασθενειών. Ο γέροντας μιλούσε για τις αρρώστιες των ανθρώπων, τους οποίους δεν γνώριζε ποτέ, και απαντούσε στα γράμματα, τα οποία δεν είχαν φτάσει ακόμα στο μοναστήρι. Ο γέροντας δίδασκε να ζούμε μέσα στην αγάπη ενός προς τον άλλον, να συγχωρούμε τις αδικίες, να είμαστε συγκαταβατικοί προς τους άλλους και αυστηροί προς τους εαυτούς μας. «Να σκέφτεσαι έτσι: Θέλω εκείνο, που θέλει ο Θεός...» -έλεγε ο πατήρ Συμεών.
Ο αρχιμανδρίτης Σεραφείμ (Ρόζενμπεργκ, 1909-1994) ασκήτευσε στη Μονή των Σπηλαίων για 62 χρόνια. Εξωτερικά φαινόταν αυστηρός και ακοινώνητος. Περνούσε μια εντατική εσωτερική ζωή, που ήταν κρυφή γι’ άλλους. Οι πατέρες έτρεφαν μια ιδιαίτερη ελπίδα στις προσευχές του γερόντος Σεραφείμ. «Όλοι έδειχναν προτίμηση στις προσευχές του. Μπορεί ακριβώς χάρη στις πρεσβείες του το μοναστήρι ν’ άντεξε σ’ εκείνα τα δύσκολα χρόνια», αναθυμόταν για τον γέροντα ένας ένοικος της μονής.
Ο μεγαλόσχημος μοναχός Μιχαήλ (Πιτκέβιτς, 1877-1962) ήρθε στη Μονή των Σπηλαίων σε αρκετά προχωρημένη ηλικία, φέρνοντας εκεί την πνευματική παράδοση της Μονής Βαλαάμ, όπου πέρασε πολλά χρόνια ως ασκητής και αναχωρητής. Ως βασικό νόημα της χριστιανικής ζωής ο γέροντας θεωρούσε την ευαγγελική αγάπη και γι’ αυτό παραβίαζε συχνά την απομόνωσή του, για να νουθετήσει πνευματικά τους επισκέπτες. Πάντα δίδασκε την αγάπη, την υπομονή στις δοκιμασίες και την προσεκτική πνευματική ζωή.
Ο Σχη-αρχιμανδρίτης Αγάπιος (Αγάποβ, 1881-1979) ήταν πνευματικός της αδελφότητας της Μονής, σοφός και έμπειρος. Ακριβώς στον π. Αγάπιο «ανέθεσε» μετά τον θάνατό του ο γέρων Συμεών να τελεί εξορκισμούς και του παρέδωσε όλα τ’ απαραίτητα βιβλία του. Στην εξομολόγηση ο π. Αγάπιος απαιτούσε πρώτ’ απ’ όλα να συνειδητοποιήσουμε δύο βασικές αμαρτίες μας, την απουσία ευγνωμοσύνης μας προς τον Θεό για όλα όσα έχουμε απ’ Αυτόν και την απουσία αληθινού φόβου του Θεού.
Ο Σχη-ηγούμενος Σάββας (Οστάπενκο, 1898-1980) ήταν ακούραστος ομολογητής του λόγου του Θεού, συγγραφέας πνευματικών έργων, πνευματικός πατέρας και ταπεινός πρεσβευτής μπροστά στον Θεό για τις αδυναμίες και τις ανάγκες των ανθρώπων. Στα βιβλία, στις ομιλίες και στις νουθεσίες του ο γέροντας προσπαθούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι ο άνθρωπος είναι δούλος του Θεού και πρέπει με τη μετάνοια να προσέλθει στον Θεό και το θέλημά Του.
Ο Σχη-αρχιμανδρίτης Αλέξανδρος (Βασίλιεβ, 1927-1998) για 22 χρόνια είχε διακόνημα εκκλησάρη στο μοναστήρι και από το 1993 ήταν πνευματικός της αδελφότητας. Το κύριο πράγμα στη ζωή του π. Αλεξάνδρου ήταν πάντα η εκκλησιαστική ζωή και κάθε μέρα, όταν τελούσε τη Θεία Λειτουργία, αισθανόταν ευτυχισμένος.
Ο επίσκοπος Θεόδωρος (Τιεκούτσεβ, 1908-1985) ήταν το δεξί χέρι του Μητροπολίτη Βενιαμίν (Φεντσενκόβ), ύστερα ήταν επικεφαλής στις έδρες της Αργεντινής, του Σαν Φρανσίσκο και της Καλιφόρνια. Μετά από την επιστροφή του στη Ρωσία, πέρασε στη Μονή των Σπηλαίων στο Πσκοφ περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα. Στα κηρύγματά και τις νουθεσίες του ακούγεται η πεποίθηση για την τελική νίκη της Αλήθειας του Χριστού πάνω στην αμαρτία, καθώς και η δυνατότητα του καθενός από μας να γίνουμε συμμέτοχοι αυτής της νίκης.
Μεγαλόσχημος μοναχός Μιχαήλ (Πιτκέβιτς): «Πολλοί άνθρωποι, που έπεσαν κάτω από τις δυστυχίες, είτε βρίσκονται σε απόγνωση, θεωρώντας ότι έχουν χάσει τα πάντα, είτε γίνονται επαναστάτες, νομίζοντας πως υποφέρουν άδικα. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι ο Θεός οδηγεί τον καθένα από μας με τον δικό του δρόμο, ο οποίος πάντοτε είναι ο καλύτερος για τον καθένα μας».
Μεγαλόσχημος μοναχός Μιχαήλ (Πιτκέβιτς): «Η επίδειξη αγάπης προς τον πλησίον μπορεί να σώσει τον μεγάλο αμαρτωλό. Η αγάπη σκεπάζει τα πάντα! Πρέπει να ταπεινωνόμαστε και να είμαστε υπόχρεοι για τα πάντα. Η υπομονή στις θλίψεις, η καθαρή προσευχή και η συνεχής μετάληψη βοηθάνε στην απόκτηση της εσωτερικής ειρήνης».
Μεγαλόσχημος μοναχός Μιχαήλ (Πιτκέβιτς): «Δύο δυνάμεις λειτουργούν μέσα μας: Η καλή πρόθεση και η αντίδραση του σώματος. Θέλω να προσευχηθώ, το σώμα, όμως, αντιδρά: «Δεν θέλω, δεν μπορώ». Δεν πρέπει ν’ αφήνεται η προσευχή, όμως και το σώμα δεν πρέπει εξαντλείται. Τα πάντα πρέπει να γίνονται με μέτρο. Χωρίς μέτρο, ακόμη και το καλό δεν οδηγεί στην ωφέλεια».
Σχη-αρχιμανδρίτης Αγάπιος (Αγάποβ): «Να ζεις πιο απλά, ως ένα μικρό παιδάκι. Ο Κύριος είναι τόσο γεμάτος αγάπη, που δεν μπορείς να το φανταστείς. Αν και είμαστε αμαρτωλοί, δεν υπάρχει πρόβλημα να πας στον Κύριο και να ζητήσεις συγχώρεση. Μόνο μην απελπίζεσαι, να είσαι σαν παιδάκι. Ο Κύριος το ίδιο μας περιμένει, όταν προσέλθουμε προς Αυτόν με αίσθημα μετάνοιας».
Σχη-αρχιμανδρίτης Αγάπιος (Αγάποβ): «Να μιλάς λιγότερο και να να βασιστείς στο θέλημα του Θεού, έτσι η ζωή θα γίνει πιο εύκολη. Έτσι και αλλιώς μόνοι μας δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, δεν μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας. Να μην είσαστε δυσαρεστημένοι με κανέναν, αλλά να έχετε την ελπίδα σας στον Θεό. Αυτός ο Ίδιος θα τα τακτοποιήσει: Δεν θα διαψεύσεις τις ελπίδες των ανθρώπων Του».
Σχη-αρχιμανδρίτης Αγάπιος (Αγάποβ): «Μην κατακρίνεις κανέναν, να κοιτάς τις δικές σου αμαρτίες, να συνειδητοποιείς ότι είσαι ο πιο αμαρτωλός απ’ όλους. Τότε κι ο Θεός θα σπεύσει προς εσένα. Πρέπει ν’ αλλάξεις τον εαυτό σου. Όμως μη θλίβεσαι σε βαθμό απόγνωσης».
Σχη-αρχιμανδρίτης Αγάπιος (Αγάποβ): «Θέλεις να κατακτήσεις όλες τις αρετές. Όμως πραγματοποίησε μία, μικρή, και με αυτήν θα σωθείς και θα είσαι κοντά στο Θεό».
Επίσκοπος Θεόδωρος (Τιεκούτσεβ): «Η πίστη στην Πρόνοια του Θεού, η πίστη στη μέριμνά Του για μας, πρέπει να γεμίζει την καρδιά μας. Όταν ο άνθρωπος αναφλέγεται με τέτοια ελπίδα, όταν πιστεύει σε τέτοιον Πατέρα, που για τα πάντα προνοεί, τότε ο Θεός γίνεται αποκούμπι γι’ αυτόν, άγκυρα ελπίδας και σωτηρίας σε όλα και όχι μόνο στα θέματα τροφής, πόσης και ενδυμασίας. Τότε ο Θεός γίνεται στήριγμα σε όλες τις θλίψεις, γίνεται πηγή της βεβαιότητας ότι Αυτός θα βοηθήσει να τις ξεπεράσεις, προσφέροντάς σου τις δυνάμεις και την αντοχή».
Σχη-ηγούμενος Σάββας (Οστάπενκο): «Η βασική προϋπόθεση της ευτυχισμένης ζωής συνίσταται στο ν’ αφεθεί ο άνθρωπος υπό την καθοδήγηση του Θεού, να εισέλθει κάτω από το ζεστό και έμπλεο αγάπης σκέπασμά Του».
Επίσκοπος Θεόδωρος (Τιεκούτσεβ): «Όπως ο Θεός κατέβηκε από τα Ουράνια, έτσι κι εμείς να δείξουμε συγκατάβαση ο ένας στον άλλον. Όπως Αυτός μας συγχωρούσε, έτσι κι εμείς να συγχωρέσουμε τις ενοχές και τις αμαρτίες μας. Όπως Αυτός είχε ταπεινωθεί λόγω της αγάπης Του προς όλους μας, έτσι κι εμείς να ταπεινωθούμε ο ένας μπροστά στον άλλον. Επιτέλους, όπως Αυτός μας έδειξε φανερά την Αγάπη Του μέχρι του θανάτου, έτσι κι εμείς να μη στερήσουμε έστω και τέτοια λίγη αγάπη από τους πλησίους μας».
Επίσκοπος Θεόδωρος (Τιεκούτσεβ): «Είμαστε του Θεού. Πόσο παρηγορητική είναι για τον πιστό άνθρωπο η συνείδηση ότι είμαστε του Θεού, ότι υπάρχει ο Θεός, ο Προνοών για μας, ότι δεν είμαστε μόνοι, όπου και να βρεθούμε, γιατί υπάρχει ο Θεός, ο Οποίος μας βλέπει, μας φροντίζει, μεριμνά και προνοεί για μας».
Επίσκοπος Θεόδωρος (Τιεκούτσεβ): «Οι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι και ειρηνικοί μόνο όταν παραμένουν εν τω Θεώ και μαζί με τον Θεό».
Όσιος Συμεών της Μονής των Σπηλαίων του Πσκοφ: «Ο Θεός είναι αιτία της υπάρξεώς μου και όχι εγώ η αιτία της υπάρξεως του Θεού. Δεν πρέπει να δημιουργούμε τον Θεό, αλλά πρέπει να τον γνωρίσουμε, διότι εσύ και όλα γύρω σου είναι από Αυτόν, διότι όλα δημιουργήθηκαν απ’ Αυτόν, στηρίζονται πάνω σ’ Αυτόν και ζουν εξ αιτίας Του».
Όσιος Συμεών της Μονής των Σπηλαίων του Πσκοφ: «Όταν “σκεπάσουμε” την αμαρτία του αδελφού μας, τότε και ο Θεός θα “σκεπάσει” τις αμαρτίες μας και όταν φανερώσουμε την αμαρτία του αδελφού μας, τότε και ο Θεός θα φανερώσει τις αμαρτίες μας. Η γλώσσα εκείνου που κατακρίνει είναι χειρότερη από την Κόλαση, γιατί η Κόλαση θα δεχθεί μόνο τους κακούς και η γλώσσα καταβροχθίζει και τους κακούς και τους καλούς. Η σκληρή κρίση του πλησίου δεν είναι απλώς μια δυσμενής κρίση, αλλά δείχνει ότι έχουμε μίσος μέσα μας γι’ αυτόν. Κατακρίνοντας τους άλλους και λερώνοντας την τιμή τους, ατιμάζουμε τους εαυτούς μας».
Όσιος Συμεών της Μονής των Σπηλαίων του Πσκοφ: «Θαυμαστό δώρο του Κυρίου αποτελεί η ζωή του ανθρώπου! Δεν μπορείς ούτε να την αγοράσεις ούτε να την κερδίσεις. Έλα, άνθρωπε, δέξου ανταμοιβή ανεκτίμητη! Χαρά, χαρά, μεγάλη χαρά! Να πιστεύεις στην Πρόνοια του Θεού, μην επινοείς τίποτα μόνος σου, αλλά να ζεις έτσι όπως όρισε ο Θεός και όπως είσαι. Όσο μπορείς, να καθαρίζεσαι από τα πάθη, να προσεύχεσαι, να τηρείς τις εντολές, να μετανοείς».
Όσιος Συμεών της Μονής των Σπηλαίων του Πσκοφ: «Μπορούν να συγχωρεθούν όλες οι πολυάριθμες αμαρτίες σου, εάν θα έχεις πολλούς ανθρώπους που να προσεύχονται για σένα. Να κάνεις καλά έργα, όσο είναι ακόμα καιρός, και ν’ αγαπάς τους πάντες. Μην κατακρίνεις τους άλλους, να προσπαθείς να ζεις με ομόνοια μαζί τους, ν’ αναζητάς συμβιβασμούς, να κάνεις υπομονή, να είσαι γλυκός και ανοιχτόκαρδος, να ζεις για όλους. Τον πλησίον σου να κάνεις ευτυχισμένο, να ταπεινώνεσαι, να σιωπάς, να είσαι συμπονετικός, εν ονόματι του Θεού, να είσαι πλήρης σεβασμού».
Όσιος Συμεών της Μονής των Σπηλαίων του Πσκοφ: «Θα τρως ψωμί με περισσότερο θάρρος, εάν κοπιάσεις. Ο κόπος είναι εντολή του Θεού. Είσαι υποχρεωμένος να κοπιάζεις επιμελώς, σύμφωνα με τη συνείδησή σου. Η σαρκική ζωή σημαίνει το να πλέεις με το ρεύμα και να θαυμάζεις όσα υπάρχουν γύρω σου. Η πνευματική ζωή, όμως, είναι ενάντια στο ρεύμα, είναι συνεχής κόπος, γιατί αλλιώς θα παρασυρθείς αλλού».
Όσιος Συμεών της Μονής των Σπηλαίων του Πσκοφ: «Όποιος έχει απλή πίστη, ότι ο Θεός υπάρχει πάντα και παντού, ότι ο Θεός είναι Φιλάνθρωπος, ότι ο Θεός μεριμνά γι’ αυτόν, τέτοιος άνθρωπος δεν σκανδαλίζεται με τίποτα, αποφεύγει την αμαρτία, είναι θαρραλέος και σταθερός σε όλα».
Όσιος Συμεών της Μονής των Σπηλαίων του Πσκοφ: «Στις προσευχές να ζητάς από τον Θεό την αγάπη. Να παρακαλείς τον Θεό για τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Να προσεύχεσαι να σου δείξει ο Θεός τι να πεις τι να κάνεις και πώς να πράξεις. Να προσεύχεσαι για την υγεία, για την πνευματική νουθεσία. Πρέπει να ζητάς από τον Θεό την υγεία της ψυχής και του σώματος, την ειρηνική ζωή και τον χριστιανικό θάνατο».
Αρχιμανδρίτης Σεραφείμ (Ρόζενμπεργκ): «Πάντα και σε όλα ν’ αναγνωρίζεις ειλικρινά τον εαυτό σου ως ένοχο. Χρειάζεται αυτοκατάκριση. Να κλαις, να παρακαλείς, να μετανοείς, να παλεύεις, να κοπιάζεις, ν’ ασκείσαι, να πιέζεις τον εαυτό σου μέχρι έως το τέλος του βίου σου!»
Σχη-αρχιμανδρίτης Αλέξανδρος (Βασίλιεβ): «Υπάρχουν άνθρωποι, που θα ήθελαν να αισθανθούν την πνευματική χαρά, αλλά δεν μπορούν. Αυτοί είναι οι πιστοί άνθρωποι, που υποφέρουν είτε στις φυλακές είτε από ασθένειες είτε από θλίψεις. Μόνο μην απελπίζεστε! Να προσεύχεστε στον Θεό με τα εξής λόγια: “Κύριε! Θα ήθελα να έχω χαρά, αλλά δεν μπορώ, γι’ αυτό παρακαλώ Εσένα να μου δώσεις αυτήν τη χαρά και να με παρηγορήσεις με τον τρόπο που ξέρεις”. Και ο Θεός παρηγορεί, ακούει τα παράπονά για τις θλίψεις σας και οπωσδήποτε θα σας ανακουφίσει».
Σχη-αρχιμανδρίτης Αλέξανδρος (Βασίλιεβ): «Ο άνθρωπος έχει την εντύπωση ότι ο Θεός τον άφησε, τον ξέχασε και τώρα ο άνθρωπος είναι μόνος του, ξεχασμένους απ’ όλους. Είναι λάθος. Η πνευματική κατάστασή μας δεν εξαρτάται από το εξωτερικό περιβάλλον, αλλά από τους εαυτούς μας, από την αμαρτωλή κατάστασή μας. Εάν καταβάλουμε προσπάθειες στον αγώνα ενάντια στην αμαρτία, θα προσπαθούμε να στραφούμε προς το καλό. Τότε θα δούμε πολλά καλά στοιχεία σε άλλους ανθρώπους, ενώ μέσα στους εαυτούς μας πολλά άσχημα στοιχεία, που χρήζουν μετανοίας. Δεν έχουμε άλλο δρόμο στη σωτηρία παρά μόνο μέσω της υπομονής των αδυναμιών μας και των αδυναμιών των πλησίων μας».
Αρχιμανδρίτης Σεραφείμ (Ρόζενμπεργκ): «Πρέπει να ελπίζεις ακλόνητα στην Πρόνοια του Θεού, τότε δεν θα φοβηθείς, δεν θα σκανδαλιστείς μπροστά στους πειρασμούς. Να μας δώσει ο Θεός υπομονή και πνεύμα ευχαριστίας, καθώς και αφοσίωση στην Πρόνοιά Του...».
Σχη-αρχιμανδρίτης Αλέξανδρος (Βασίλιεβ): «Η Παναγία θέλει να βοηθήσει πάντες όσοι με ζωηρή πίστη απευθύνονται στις πρεσβείες Της. Και αν θέλετε να σώσετε τις ψυχές σας από τον αιώνιο θάνατο, ν’ απελευθερωθείτε από τη σκλαβιά των παθών, να περνάτε εύκολα και ειρηνικά τις αρρώστιες, τις θλίψεις και τις δυστυχίες, τότε ν’ απευθύνεστε με προσευχή στην Παναγία και να δεχτείτε τη βοήθειά Της. Αυτή θα σώσει πάντες όσοι με πίστη προσκυνούν την Πανάχραντη εικόνα Της».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου