Ἅγιος Παΐσιος: Ἡ μελέτη τοῦ ἑαυτοῦ μας

Στὸν στρατό, στὶς Διαβιβάσεις, εἴχαμε δίκτυο παρακολουθήσεως καὶ πίνακα ἀναγνωρίσεως. Παρακολουθούσαμε καὶ καταλαβαίναμε ποιός σταθμὸς ἦταν ξένος καὶ ποιός δικός μας, γιατὶ μερικὲς φορὲς ἔμπαιναν ἐνδιάμεσα καὶ ξένοι σταθμοί. Ἔτσι καὶ ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ παρακολουθῆ τοὺς λογισμούς του καὶ τὶς ἐνέργειές του, γιὰ νὰ βλέπη ἂν συμφωνοῦν μὲ τὶς ἐντολὲς τοῦ Εὐαγγελίου, νὰ πιάνη τὰ σφάλματά του καὶ νὰ ἀγωνίζεται νὰ τὰ διορθώνη. Γιατί, ἂν ἀφήνη ἕνα σφάλμα του νὰ περνᾶ ἀπαρατήρητο ἤ, ὅταν τοῦ λέη ὁ ἄλλος κάποιο ἐλάττωμά του, δὲν κάθεται νὰ τὸ σκεφθῆ, δὲν μπορεῖ νὰ προκόψη πνευματικά.

Ἡ μελέτη τοῦ ἑαυτοῦ μας εἶναι ἡ πιὸ ὠφέλιμη ἀπὸ ὅλες τὶς μελέτες. Μπορεῖ κανεὶς νὰ μελετάη πολλὰ βιβλία, ἀλλά, ἂν δὲν παρακολουθῆ τὸν ἑαυτό του, ὅλα ὅσα διαβάζει πᾶνε χαμένα. Ἐνῶ, ἂν παρακολουθῆ τὸν ἑαυτό του, καὶ λίγο νὰ μελετάη, πολὺ ὠφελεῖται. Τότε ἡ συμπεριφορά του γίνεται λεπτὴ σὲ ὅλες τὶς ἐκδηλώσεις, ἀλλιῶς κάνει χονδρὰ σφάλματα καὶ δὲν τὸ καταλαβαίνει. Παρατηρῶ ἐκεῖ στὸ Καλύβι: Μὲ βλέπουν νὰ κουβαλῶ τὰ κούτσουρα[1] πέρα ἀπὸ τὴν ἄλλη ἄκρη, γιὰ νὰ καθήσουν, καί, ὅταν σηκώνωνται νὰ φύγουν, δὲν σκέφτονται ποιός θὰ τὰ πάη στὴν θέση τους. Ἢ βλέπουν ὅτι φέρνω ἕνα κούτσουρο καὶ δὲν ἔχει ἄλλα, γιὰ νὰ καθήσουν, καὶ περιμένουν νὰ τοὺς τὰ κουβαλήσω ἐγώ. Ἂν σκέφτονταν λίγο, θὰ ἔλεγαν: «καλά, εἴμαστε πέντε-ἕξι ἄνθρωποι· θὰ κουβαλήση μόνος του τόσα κούτσουρα ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριά;», καὶ τὰκ-τὰκ θὰ πήγαιναν νὰ τὰ φέρουν.

Ἅγιος Παΐσιος: Οἱ ἄνθρωποι ξεχνοῦν αὐτοὺς ποὺ ὑποφέρουν

 

Γέροντα, ἔχετε πεῖ ὅτι ὅσο ἀποφεύγεις τὴν ἀνθρώπινη παρηγοριά, τόσο λαμβάνεις τὴν θεία. Γι᾿ αὐτὸ καταλαβαίνεις περισσότερο τὴν προσευχή, ἂν εἶσαι νηστικός;

– Ναί, ἀλλὰ καὶ ἕνας νηστικὸς καταλαβαίνει καὶ τὸν νηστικό. Ἕνας χορτάτος δὲν τὸν καταλαβαίνει. Ἄκουσα ὅτι κάπου πετοῦν τὰ φαγητὰ καὶ λίγο πιὸ κάτω ὑπάρχουν Ρωσοπρόσφυγες ποὺ δὲν ἔχουν νὰ φᾶνε. Ζοῦν οἱ καημένοι μέσα στὰ θερμοκήπια, σὲ κάτι παράγκες ἀπὸ λαμαρίνες. Ἂς ποῦμε ὅτι δὲν ξέρουν πὼς ἐκεῖ κοντὰ ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν ἀνάγκη. 

 

Καλά, δὲν ρωτοῦν νὰ μάθουν; Νὰ τὰ πετοῦν! Ἐμεῖς καὶ αὐτὸ τὸ ἄχρηστο ποὺ ἔχουμε, δὲν τὸ δίνουμε. Εἶναι ἁμαρτία ἄλλος νὰ δυσκολεύεται νὰ ἀγοράση κάτι ποὺ τοῦ χρειάζεται καὶ ἄλλος νὰ ἔχη πράγματα ποὺ δὲν τὰ χρησιμοποιεῖ καὶ νὰ μὴν τὰ δίνη σ᾿ αὐτὸν ποὺ τὰ ἔχει ἀνάγκη! Αὐτὸ γιὰ μένα εἶναι ἡ μεγαλύτερη κόλαση. Στὴν Κρίση θὰ μᾶς πῆ ὁ Χριστός: «Ἐπείνασα καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν»[1].

Ἅγιος Παΐσιος: Χάθηκε ἡ ὑπομονή ἀπό τούς ἀνθρώπους

– Γέροντα, γιατί σήμερα δὲν ἔχουμε ὑπομονή;

– Ἡ σημερινή κατάσταση δὲν βοηθάει τὸν κόσμο. Ἄλλοτε ἡ ζωή ἦταν ἤρεμη καὶ οἱ ἄνθρωποι ἦταν ἤρεμοι καὶ ἡ βιασύνη ποὺ μπῆκε στὸν κόσμο ἔκανε τούς ἀνθρώπους ἀνυπόμονους. Παλιά ἤξερε κανεὶς ὅτι θὰ φάη ντομάτα τέλη Ἰουνίου, δὲν τὸν ἀπα­σχολοῦσε. Περίμενε τὸν Αὔγουστο νὰ φάη καρπούζι. Ἤξερε, τότε θὰ φάη σύκα, τότε θὰ φάη πεπόνι. 

 

Σήμερα τί γίνεται; θὰ πάη νὰ φέρη ντομάτες ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο νωρί­τερα, δὲν θέλει πορτοκάλλια ποὺ ἔχουν τὶς ἴδιες βιταμίνες. «Βρε, παιδάκι μου, Κάνε ὑπομονή καὶ φάε κάτι ἄλλο τώρα». Ὄχι, θὰ πάη καλά καὶ σώνει νὰ φέρη ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο ντομάτες. Σάν εἶδαν ἔτσι, ἄρχισαν στὴν Κρήτη νὰ βάζουν θερμοκήπια, γιὰ νὰ βγάλουν νωρίτερα ντομάτες. Καὶ τελικά ἐφτίαξαν παντοῦ θερμοκήπια, γιὰ νὰ τρῶνε καὶ τὸν χειμώνα ντομάτες. Σκοτώνονται νὰ φτιάξουν θερμοκήπια μὲ ὅλα τὰ εἴδη, γιὰ νὰ ἔχουν ἀπὸ ὅλα ὅλες τὶς ἐποχές καὶ νὰ μήν περιμένουν!

Ἅγιος Παΐσιος: Προσευχὴ στὴν ἀρρώστια

– Γέροντα, τὸν τελευταῖο καιρὸ ἔχω πρόβλημα μὲ τὴν καρδιὰ καὶ φοβᾶμαι μήπως πάθω κάτι.

– Μὴ φοβᾶσαι. Ὅλοι κάτι πρέπει νὰ ἔχουμε, γιατί, ὅταν ἔχουμε κάτι, καθόμαστε στὰ πόδια τοῦ Χριστοῦ καὶ Τὸν παρακαλοῦμε νὰ μᾶς βοηθήση.

– Γέροντα, σᾶς παρακαλῶ, εὐχηθῆτε νὰ γίνω καλά.

– Δὲν σὲ συμφέρει νὰ κάνω προσευχὴ γι’ αὐτὸ τὸ θέμα. Ἂν κάνης ὑπομονὴ μὲ πίστη στὸν Θεό, θὰ πάρης σύντα­ξη ἀπὸ τὸ Ὑγειονομικὸ τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία εἶναι μεγαλύ­τερη ἀπὸ τὴν σύνταξη τοῦ ΟΓΑ[1]. Διάβασα κάπου ὅτι ἕνας ἄρρωστος παρακαλοῦσε τὸν Ἅγιο Παντελεήμονα νὰ τὸν κάνη καλά. Ὁ Ἅγιος ὅμως δὲν τὸν θεράπευε καὶ αὐτὸς συνέχιζε νὰ τὸν παρακαλῆ. Τελικὰ θεραπεύθη­κε. Ὅταν πέθανε καὶ πῆγε στὴν ἄλλη ζωή, εἶδε ὅτι ἐξ αἰτίας τῆς θεραπείας του ἔχασε πολλὰ στεφάνια. Τότε εἶπε στὸν Ἅγιο Παντελεήμονα: «Γιατί μὲ θεράπευσες, ἀφοῦ γνώριζες ὅτι θὰ χάσω τὰ στεφάνια;».

Ἅγιος Παΐσιος: Ὅποιος θάβει τά δικά του χαρίσματα, ζηλεύει τά χαρίσματα τῶν ἄλλων

– Γέροντα, πῶς θὰ βοηθηθῆ κάποιος ποὺ ζηλεύει νὰ ξεπεράση τὴν ζήλεια;

– Ἂν γνωρίση τὰ χαρίσματα μὲ τὰ ὁποῖα τὸν ἔχει προικίσει ὁ Θεὸς καὶ τὰ ἀξιοποιήση, τότε δὲν θὰ ζηλεύη καὶ ἡ ζωή του θὰ εἶναι Παράδεισος. Πολλοὶ δὲν βλέπουν τὰ δικά τους χαρίσματα· βλέπουν μόνον τὰ χαρίσματα τῶν ἄλλων καὶ τοὺς πιάνει ἡ ζήλεια. Θεωροῦν τὸν ἑαυτό τους ἀδικημένο, μειωμένο, κι ἔτσι βασανίζονται καὶ κάνουν τὴν ζωή τους μαύρη. «Γιατί αὐτὸς νὰ ἔχη αὐτὰ τὰ χαρίσματα κι ἐγὼ νὰ μὴν τὰ ἔχω;», λένε. Μὰ ἐσὺ ἔχεις ἄλλα χαρίσματα, ἐκεῖνος ἄλλα. Θυμᾶστε τὸν Κάιν καὶ τὸν Ἄβελ; Δὲν ἔψαξε ὁ Κάιν νὰ βρῆ τὰ δικά του χαρίσματα, ἀλλὰ κοιτοῦσε τὰ χαρίσματα τοῦ Ἄβελ· ὁπότε καλλιέργησε τὸν φθόνο πρὸς τὸν ἀδελφό του, μετὰ τὰ ἔβαλε καὶ μὲ τὸν Θεὸ καὶ τελικὰ ἀπὸ τὸν φθόνο ἔφθασε στὸν φόνο[1]. Καὶ μπορεῖ αὐτὸς νὰ εἶχε περισσότερα καὶ μεγαλύτερα χαρίσματα ἀπὸ τὸν Ἄβελ.

Ἅγιος Παΐσιος: Οἱ δυσκολίες τῶν παιδιῶν στίς σπουδές τους

Παιδιὰ ποὺ ἔχουν κρίση καὶ ἐξυπνάδα, ἔχουν μερικὲς φορὲς προβλήματα καὶ βασανίζονται. Θέλουν νὰ τὰ τακτοποιήσουν ὅλα μὲ τὸ μυαλό τους καὶ ζητοῦν νὰ κάνουν πράγματα πάνω ἀπὸ τὶς δυνάμεις τους. Ἔχουν δυνατὸ μυαλό, ἀλλὰ δὲν ξέρουν νὰ βάζουν φρένο. Κάνουν πειράματα μὲ τὸν ἑαυτό τους, λὲς καὶ θέλουν νὰ δοῦν πόσο ἀντέχουν, καὶ ταλαιπωροῦνται. Ἂν ταπεινωθοῦν, ἡ κρίση τους τὰ βοηθάει νὰ προκόψουν. Παιδιὰ ποὺ δὲν ἔχουν τέτοια κρίση καὶ ἐξυπνάδα, δὲν ἔχουν καὶ προβλήματα, ἀλλὰ οὔτε προβληματίζονται μὲ τὴν καλὴ ἔννοια.

Πόσοι φοιτητές, ἐνῶ ἔχουν διαβάσει καὶ ξέρουν τὰ μαθήματα, φοβοῦνται ὅτι δὲν θὰ γράψουν καλὰ καὶ δὲν πᾶνε νὰ δώσουν ἐξετάσεις! Ἐνῶ τὰ καταφέρνουν, δημιουργοῦν μόνοι τους ἀπὸ δειλία μία κατάσταση πανικοῦ. Ἂν ὅμως ποῦν ταπεινά: «εὐχηθῆτε νὰ πάω καλά, γιατὶ μόνος μου δὲν θὰ τὰ καταφέρω, ἀλλὰ μὲ τὴν εὐχή σας θὰ προσπαθήσω», τότε μὲ τὴν ταπείνωση θὰ δεχθοῦν καὶ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν θεῖο φωτισμό. Ὕστερα, πρὶν ἀρχίσουν νὰ γράφουν στὶς ἐξετάσεις, ἂς προσευχηθοῦν στὸν προστάτη τους Ἅγιο, καὶ ἐκεῖνος θὰ τοὺς βοηθήση ἀνάλογα μὲ τὴν πίστη καὶ τὴν εὐλάβεια ποὺ ἔχουν.

Ἅγιος Παΐσιος: Ἡ σωστή συνείδηση πληροφορεῖ τόν ἄνθρωπο σωστά

Δὲν ὑπάρχει μεγαλύτερο πράγμα στὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν ἀναπαυμένη συνείδηση. Εἶναι μεγάλο πράγμα νὰ μὴ σὲ πειράζη ἡ συνείδησή σου, ὅτι μποροῦσες νὰ κάνης καὶ κάτι ἄλλο καὶ δὲν τὸ ἔκανες. Τότε ὁ ἄνθρωπος ἔχει μιὰ συνεχῆ ἐσωτερικὴ χαρὰ καὶ ὅλη ἡ ζωή του εἶναι πανηγύρι. Αὐτὴ ἡ ἐσωτερικὴ χαρὰ δίνει τὴν πνευματικὴ δύναμη.

 – Γέροντα, πῶς θὰ καταλάβη κανεὶς ὅτι εἶναι εὐάρεστο στὸν Θεὸ αὐτὸ ποὺ κάνει;

 – Ἔχει ὁ ἄνθρωπος ἐσωτερικὴ πληροφορία.

 – Φθάνει ἡ δική του πληροφορία ἢ χρειάζεται καὶ ἡ μαρτυρία τῶν ἄλλων;

 – Μιλάω γιὰ ἕναν ποὺ ἔχει σωστὴ συνείδηση· δὲν μιλάω γιὰ ἕναν ποὺ ἔχει λανθασμένη συνείδηση. Ἡ σωστὴ συνείδηση πληροφορεῖ τὸν ἄνθρωπο σωστά. Τότε ὁ ἄνθρωπος νιώθει σιγουριά, ἐλπίδα καὶ λέει μὲ ταπείνωση: «Δὲν εἶμαι γιὰ τὸν Παράδεισο· εἶμαι γιὰ τὴν κόλαση, ἀλλὰ πιστεύω ὅτι ἡ ἀγάπη καὶ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ δὲν θὰ μ᾿ ἀφήσουν». Τὸ νιώθει αὐτό, γιατὶ ἀγωνίζεται· δὲν κάθεται, χωρὶς νὰ κάνη τίποτε, καὶ ἀναπαύει τὸν λογισμό του λέγοντας: «Ὁ Θεὸς θὰ μὲ σώση».

Ἅγιος Παΐσιος: Προσφέρουμε στὀν Θεό τό πιὀ καθαρό

Μιὰ φορὰ σκανδαλίσθηκα ἐδῶ στὸν Ναό σας. Εἶδα νὰ καῖτε στὴν Ἁγία Τράπεζα μιὰ τόσο κοντὴ λαμπάδα! Ἐγὼ δὲν ἀφήνω οὔτε στὸ μανουάλι ποὺ ἔχω μπροστὰ στὸ τέμπλο τόσο μικρὴ λαμπάδα· τὸ θεωρῶ περιφρόνηση.

– Λένε ὅμως, Γέροντα, ὅτι τὸ κερὶ πρέπει νὰ καίγεται μέχρι κάτω.

– Ναί, νὰ καίγεται μέχρι κάτω, ἀλλὰ ποῦ; Αὐτὸ ἔχει σημασία. Ἄλλο εἶναι νὰ καίγεται μέχρι κάτω στὰ μανουάλια ὅπου ἀνάβει κεριὰ ὁ κόσμος καὶ ἄλλο στὴν Ἁγία Τράπεζα ἢ στὴν Ἁγία Πρόθεση. Δὲν κάνει μέσα στὸ Ἱερὸ νὰ καίη μισὴ λαμπάδα· εἶναι περιφρόνηση. Ἀκόμη καὶ στὸν πολυέλαιο, ἔστω καὶ ἂν φθάνουν οἱ λαμπάδες γιὰ ὅλη τὴν Ἀκολουθία, πάλι νὰ τὶς ἀλλάζετε, ὅταν εἶναι πολὺ μικρές. Καὶ στὴν Θεία Λειτουργία, στὴν Μικρὴ καὶ στὴν Μεγάλη Εἴσοδο, πάντα νὰ χρησιμοποιῆτε μεγάλη λαμπάδα, γιατὶ συμβολίζει τὸν Τίμιο Πρόδρομο. Ἀλλοῦ σβήνουν τὰ κανδήλια, γιὰ νὰ κάνουν οἰκονομία! Δὲν καταλαβαίνουν ὅτι ὁ Θεὸς θὰ τοὺς στείλη μεγάλες εὐλογίες, ὅταν Τὸν εὐλαβοῦνται. Καὶ γιὰ τὰ μνημόσυνα εἶναι περιφρόνηση νὰ χρησιμοποιοῦνται λεπτὰ κεριὰ σὰν κεροστούπι. Εἶναι ντροπὴ νὰ τὰ δώσης καὶ στοὺς ἄλλους.

Ἅγιος Παΐσιος: Τί κατόρθωσαν σήμερα οἱ ἄνθρωποι...

Ὁ πολιτισμός καλός εἶναι, ἀλλά, γιὰ νὰ ὠφελήση, πρέπει νὰ «πολιτισθή» καὶ ἡ ψυχή. Ἀλλιῶς εἶναι καταστροφή. Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς εἶπε: «Ἀπὸ τούς γραμματισμένους θὰ ἔρθη τὸ κακό»[1]. Παρόλο ποὺ ἡ ἐπιστήμη ἔχει προχωρήσει τόσο πολύ καὶ ἔκανε πρόοδο μεγάλη, ἐν τούτοις μὲ ὅ,τι κάνουν γιὰ νὰ βοηθήσουν τὸν κόσμο, χωρίς νὰ τὸ καταλαβαίνουν, καταστρέφουν τὸν κόσμο. Ὁ Θεὸς ἄφησε τὸν ἄνθρωπο νὰ κάνη τοῦ κεφαλιοῦ του, ἀφοῦ δὲν Τὸν ἀκούει, καὶ ἔτσι τρώει τὸ κεφάλι του. Καταστρέφεται μόνος του ὁ ἄνθρωπος μὲ αὐτὰ ποὺ φτιάχνει.

Τί κατόρθωσαν οἱ ἄνθρωποι τοῦ 20ου αἰῶνος μὲ τὸν πολιτισμό! Παλάβωσαν τὸν κόσμο, μόλυναν τὴν ἀτμόσφαιρα, τὰ πάντα. Ἡ ρόδα, ἄν ξεφύγη ἀπὸ τὸν ἄξονα, γυρίζει συνέχεια χωρίς σκοπό. Ἔτσι καὶ οἱ ἄνθρωποι, ἅμα ξεφύγουν ἀπὸ τὴν ἁρμονία τοῦ Θεοῦ, βασανίζονται! Παλιά ὑπέφεραν οἱ ἄνθρωποι ἀπὸ τὸν πόλεμο, σήμερα ὑποφέρουν ἀπὸ τὸν πολιτισμό. Τότε ἔφευγαν ἀπὸ τὶς πόλεις στὰ χωριά ἐξ αἰτίας τοῦ πολέμου καὶ μὲ ἕνα χωραφάκι περνοῦσαν. Τώρα θὰ φύγουν ἀπὸ τὶς πόλεις ἐξ αἰτίας τοῦ πολιτισμοῦ, γιατί δὲν θὰ μποροῦν νὰ ζήσουν μέσα σ' αὐτές. Τότε ὁ πόλεμος ἔφερνε θάνατο. Τώρα ὁ πολιτισμός φέρνει ἀρρώστια.

Ἅγιος Παΐσιος: Προσευχή γιά τόν πνευματικό μας ἀγῶνα

– Γέροντα, ὁ Ἀββᾶς Ἰσαὰκ γράφει: «Πῶς ζητᾶς νὰ ἀγαπήσης τὸν Θεό, ἐνῶ δὲν ἔχεις καθαρισθῆ ἀπὸ τὰ πάθη;»[1]. Ἂν κάποιος δὲν ἔχη καθαρισθῆ ἀπὸ τὰ πάθη του καὶ ἔχη πόθο νὰ ἀγαπήση τὸν Θεό, μπορεῖ αὐτὸ νὰ ἔχη μέσα ἀναίδεια;

– Ὄχι, γιατί νὰ ἔχη ἀναίδεια; Ἀγωνίζεται κανεὶς νὰ κα­θαρισθῆ ἀπὸ τὰ πάθη καὶ συγχρόνως θέλει νὰ ἀγαπήση τὸν Θεό. Παράλληλα γίνονται καὶ τὰ δύο. Ἂν ὅμως κάποιος ἀδιαφορῆ γιὰ τὰ πάθη του καὶ ζητᾶ στὴν προ­σευχή του νὰ ἀγαπήση τὸν Θεό, αὐτὸς ἔχει ἀναίδεια.

– Γέροντα, διάβασα κάπου ὅτι τὸ δώρημα στὴν προσευχὴ εἶναι ἀνάλογο μὲ τὴν πίστη καὶ μὲ τὴν θερ­μότητα τῆς καρδιᾶς[2].

– Ἐσὺ τί ζητᾶς ἀπὸ τὸν Θεό;

Ἅγιος Παΐσιος: Ἡ ζήλεια μᾶς ἀποδυναμώνει

– Γέροντα, δὲν ἔχω καθόλου κουράγιο.

– Ζηλεύεις, γι᾿ αὐτὸ δὲν ἔχεις κουράγιο. Ὅταν ζηλεύη κανείς, στενοχωριέται, δὲν μπορεῖ νὰ φάη, ὁπότε ἀδυνατίζει καὶ χάνει τὸ κουράγιο του· καὶ οἱ ἄλλοι μπορεῖ νὰ νομίζουν πὼς εἶναι μεγάλος ἀσκητής!

– Γέροντα, αἰσθάνομαι πολὺ φτωχὴ πνευματικὰ καὶ ἀδύναμη.

– Ἐσὺ ἔχεις πολλὲς δυνάμεις, ἀλλὰ τὶς χαραμίζεις μὲ τὴν χαζὴ ζήλεια καί, ἐνῶ εἶσαι ἕνα ἀρχοντόπουλο, βασανίζεσαι σὰν κακόμοιρο γυφτάκι. Θὰ εἶχες προχωρήσει πολὺ στὴν πνευματικὴ ζωή, ἂν δὲν σκάλωνες στὴν ζήλεια. 

Ἅγιος Παΐσιος: Ἀναγκαῖος ὁ περιορισμὸς τῶν παιδιῶν ὣς τήν ἐνηλικίωσή τους

Τὰ παιδιὰ πρέπει πάντα νὰ αἰσθάνωνται ὡς ἀνάγκη μεγάλη τὶς συμβουλές, εἰδικὰ στὴν κρίσιμη ἡλικία τῆς ἐφηβείας, γιὰ νὰ μὴ γλιστρήσουν στὸν γλυκὸ κατήφορο τῆς κοσμικῆς κατηφόρας, ποὺ γεμίζει τὴν ψυχὴ ἀπὸ ἄγχος καὶ τὴν ἀπομακρύνει αἰώνια ἀπὸ τὸν Θεό. Πρέπει νὰ μποῦν στὸ νόημα τῆς ὑπακοῆς. Νὰ καταλάβουν ὅτι στὴν ὑπακοὴ πρὸς τοὺς γονεῖς κρύβεται τὸ δικό τους συμφέρον, ὥστε νὰ ὑπακούουν μὲ χαρὰ καὶ νὰ κινοῦνται ἐλεύθερα στὸν πνευματικὸ χῶρο.

Βλέπετε, πῶς περιορίζουμε τὴν ἐλευθερία τοῦ μικροῦ παιδιοῦ; Τὸ ἔμβρυο εἶναι περιορισμένο ἐννιὰ μῆνες στὴν κοιλιὰ τῆς μάνας του. Τὸ νεογέννητο τὸ βάζουν σὲ κούνια. Ἔπειτα ἀπὸ πέντε-ἕξι μῆνες τοῦ βάζουν καὶ κάγκελα. Ἀργότερα δὲν τὸ ἀφήνουν μόνο του ἔξω, γιὰ νὰ μὴ χτυπήση, νὰ μὴν γκρεμισθῆ ἀπὸ καμμιὰ σκάλα. Ἂν τὸ ἀφήσουν ἐλεύθερο, θὰ πέση καὶ θὰ σκοτωθῆ.

Ἅγιος Παΐσιος: Τό ψεύτικο δέν ἀναπαύει

– Γέροντα, ἂν κάποιος ἔχη κάνει ἕναν δικό του κόσμο, γιατὶ πιστεύει στὸν λογισμό του, μπορεῖ νὰ βοηθηθῆ ἀπὸ τὴν προσευχὴ τῶν ἄλλων;

– Τί ἀνάγκη ἔχει νὰ βοηθηθῆ, ἀφοῦ ἔκανε ἕναν δικό του κόσμο;... Μικρὸ πράγμα εἶναι νὰ κάνη κανεὶς ἕναν ὁλόκληρο κόσμο δικό του;... Κοίταξε, ἂν κάποιος μὲ τὸν λογισμό του κάνη ἕναν δικό του κόσμο, νομίζεις ὅτι ἔχει ἀνάπαυση, ὅτι αἰσθάνεται δηλαδὴ χαρά; Ψέμα εἶναι. Τὸ ψέμα δὲν πληροφορεῖ τὸν ἄνθρωπο. 

 

Ἂς ποῦμε, ἀναγκάζεται ἕνας νὰ πῆ ἕνα ψέμα, γιὰ νὰ γλυτώση κάποιον. Μπορεῖ νὰ τὸν γλύτωσε ἀκόμη καὶ ἀπὸ θάνατο, ἀλλὰ τὸ ψέμα ποὺ εἶπε δὲν παύει νὰ εἶναι μισὴ ἁμαρτία. Ἢ λέει κανεὶς καμμιὰ φορά, μὲ καλὸ λογισμό, ἕνα ψέμα, γιὰ νὰ βοηθήση μιὰ περίπτωση, νὰ μὴ δημιουργηθῆ σκάνδαλο. 

 

Π.χ. ἔρχεται στὸ Μοναστήρι ἕνας γνωστὸς κρυφὰ νὰ πῆ κάποιο πρόβλημα τῆς οἰκογενείας του, γιὰ νὰ ξεσκάση. Ἔρχεται μετά, ἂς ὑποθέσουμε, ὁ ἀδελφός του καὶ σὲ ρωτάει: «Πέρασε ἀπὸ ἐδῶ ὁ τάδε;». Ἂν τοῦ πῆς «πέρασε», θὰ δημιουργηθῆ ὁλόκληρο θέμα, γιατὶ ὁ ἄλλος ἐκτίθεται. Ὁπότε λὲς «δὲν ξέρω». 

Ἅγιος Παΐσιος: Εὐλάβεια στὶς εἰκόνες

Πόση εὐλάβεια πρέπει νὰ ἔχουμε στὶς εἰκόνες! Ἕνας μοναχὸς ἑτοίμασε μιὰ εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Νικολάου, γιὰ νὰ τὴν δώση εὐλογία σὲ κάποιον. Τὴν τύλιξε μὲ καλὸ χαρτὶ καὶ τὴν ἔβαλε σὲ ἕνα ντουλάπι, μέχρι νὰ τὴν δώση. Ἀλλά, χωρὶς νὰ τὸ προσέξη, τὴν ἔβαλε ἀνάποδα. Σὲ λίγο ἄρχισε νὰ ἀκούγεται μέσα στὸ δωμάτιο ἕνας κρότος. 

 

Κοίταζε ὁ μοναχὸς ἀπὸ ᾿δῶ-ἀπὸ ᾿κεῖ, γιὰ νὰ δῆ ἀπὸ ποῦ ἐρχόταν αὐτὸς ὁ κρότος. 

 

Ποῦ νὰ πάη ὁ νοῦς του ὅτι ἐρχόταν ἀπὸ τὸ ντουλάπι! Ὁ κρότος συνέχιζε γιὰ ἀρκετὴ ὥρα, «τὰκ-τὰκ-τάκ»· δὲν τὸν ἄφηνε νὰ ἡσυχάση. Τελικά, ὅταν πῆγε κοντὰ στὸ ντουλάπι, κατάλαβε ὅτι ὁ κρότος ἔβγαινε ἀπὸ ἐκεῖ. Τὸ ἀνοίγει καὶ βλέπει ὅτι ὁ κρότος ἔβγαινε ἀπὸ τὴν εἰκόνα. «Τί νὰ ἔχη ἡ εἰκόνα; λέει· γιά νὰ δῶ». Μόλις τὴν ξετύλιξε, εἶδε πὼς ἦταν ἀνάποδα. Τὴν ἔστησε ὄρθια καὶ ἀμέσως σταμάτησε ὁ κρότος.

Ἅγιος Παΐσιος: «Πάντα ἐν σοφία ἐποίησας...»

– Γέροντα, νὰ χαλάσουμε τὶς χελιδονοφωλιές; Τὰ χελιδόνια λερώνουν καὶ μαζεύονται κοριοί.

– Μπορεῖς ἐσύ νὰ κάνης μία χελιδονοφωλιά; Τί ἔχει κάνει ὁ Θεὸς μὲ ἕναν Του λόγο! Τί ἁρμονία, τί ποικιλία! Ὅπου καὶ νὰ στραφῆ κανεὶς βλέπει τὴν σοφία καὶ τὸ μεγαλεῖο του Θεοῦ. Δές τὰ οὐράνια φῶτα, τὰ ἀστέρια, μὲ πόση ἁπλότητα τὰ σκόρπισε τὸ θεϊκό Του χέρι, χωρίς νὰ χρησιμοποιήση μαστορικό ράμμα καὶ ἀλφάδι. Πόσο ξεκουράζουν τούς ἀνθρώπους! Ἐνῶ τὰ κοσμικά φῶτα, βαλμένα μὲ τάξη στὴν σειρά, εἶναι πολύ κουραστικά. Μὲ πόση ἁρμονία τὰ ἔχει κάνει ὅλα ὁ Θεός! 

Ἅγιος Παΐσιος: Νά ζητοῦμε τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ γιά τόν ἑαυτό μας καί γιά τοὺς ἄλλους

Ὅταν, Γέροντα, προσεύχομαι γιὰ κάποιον καὶ νιώσω κατάνυξη, τότε σταματῶ νὰ εὔχωμαι γιὰ ἐκεῖνον καὶ κάνω εὐχὴ γιὰ τὸν ἑαυτό μου.

– Γιατί; Δὲν ἔχει ἀνάγκη ἐκεῖνος ἀπὸ προσευχή;

– Ἔχει, Γέροντα, ἀλλὰ σκέφτομαι νὰ κάνω ἐκείνη τὴν ὥρα εὐχὴ γιὰ μένα, γιατὶ δὲν ξέρω πότε θὰ νιώσω πάλι κατάνυξη.

Ἅγιος Παΐσιος: Ἡ ζήλεια δηλητηριάζει τὴν πολλὴ ἀγάπη τῆς γυναίκας

– Γέροντα, γιατί τὸ πάθος τῆς ζήλειας ὑπάρχει στὶς γυναῖκες σὲ μεγαλύτερο βαθμὸ ἀπὸ ὅ,τι στοὺς ἄνδρες;

– Ἐπειδὴ ἡ γυναίκα ἔχει ἀπὸ τὴν φύση της πολλὴ καλωσύνη καὶ ἀγάπη, ὁ διάβολος πολὺ τὴν πολεμάει· τῆς πετάει τὴν φαρμακερὴ ζήλεια καὶ τῆς δηλητηριάζει τὴν ἀγάπη. Καὶ ὅταν ἡ ἀγάπη της δηλητηριασθῆ καὶ γίνη κακότητα, τότε ἡ γυναίκα ἀπὸ μέλισσα γίνεται σφήκα καὶ ξεπερνᾶ τὴν σκληρότητα τοῦ ἄνδρα. 

Ἅγιος Παΐσιος: Τά ὀρφανά παιδιά

– Γέροντα, τὰ παιδάκια, ἂν πεθάνη ὁ πατέρας τους, πρέπει νὰ τὸν δοῦν νεκρό;

– Καλύτερα νὰ μὴν τὸν δοῦν. Ἐδῶ σὲ ἕναν μεγάλο προσπαθεῖς μὲ τρόπο νὰ πῆς γιὰ τὸν θάνατο κάποιου δικοῦ του, πόσο μᾶλλον σὲ παιδιά!

– Μέχρι ποιά ἡλικία;

– Ἀνάλογα καὶ μὲ τὸ τί παιδὶ εἶναι.

– Στὸν τάφο του νὰ τὰ πηγαίνουν;

– Στὸν τάφο, ναί, ἂς τὰ πηγαίνουν. Νὰ τοὺς ποῦν: «Ὁ πατέρας πῆγε ἀπὸ ᾿δῶ στὸν Οὐρανό. Ἂν εἴσαστε φρόνιμα, θὰ ἔρχεται ἀπὸ τὸν Οὐρανὸ νὰ σᾶς βλέπη». Θυμᾶμαι, ὅταν πέθανε ἡ γιαγιά μου, μὲ εἶχαν πάει σὲ ἕνα φιλικό μας σπίτι, γιὰ νὰ μὴ δῶ τὴν κηδεία καὶ νὰ μὴν ξέρω ὅτι πέθανε. Μοῦ ἔκαναν ἐκεῖ παιχνίδια, μὲ διασκέδαζαν. Ἐγὼ γελοῦσα καὶ ἐκεῖνοι ἔκλαιγαν. Ὅταν γύρισα, ρωτοῦσα: «Ποῦ εἶναι ἡ γιαγιά;». «Θὰ ἔρθη», μοῦ ἔλεγαν. Περίμενα τὴν γιαγιά... Καὶ μετὰ ἀπὸ καιρὸ ἔμαθα ὅτι πέθανε. Δὲν βοηθάει τὰ παιδιὰ νὰ δοῦν νεκρὰ τὰ ἀγαπημένα τους πρόσωπα.

Ἅγιος Παΐσιος: Ἡ λανθασμένη συνείδηση

– Γέροντα, συχνὰ λέτε ὅτι ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ προσέξη νὰ μὴ φτιάξη λανθασμένη συνείδηση. Πῶς δημιουργεῖται ἡ λανθασμένη συνείδηση;

– Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀναπαύη τὸν λογισμό του, καταπατᾶ τὴν συνείδησή του. Καὶ ὅταν ἀναπαύη τὸν λογισμό του γιὰ πολὺ καιρό, κάνει μιὰ ἄλλη, δική του, συνείδηση, μιὰ συνείδηση στὰ μέτρα του, δηλαδὴ μιὰ λανθασμένη συνείδηση. Τότε ὅμως δὲν ἔχει ἀνάπαυση μέσα του, γιατὶ ἀνάπαυση ἐσωτερικὴ δὲν μπορεῖ νὰ φέρη ἡ λανθασμένη συνείδηση. Βλέπεις, ἀκόμη καὶ ὅταν κάποιος κάνη ἕνα σφάλμα καὶ ὁ ἄλλος τοῦ λέη: «δὲν ἔφταιγες, τί στενοχωριέσαι;» ἢ κάνη ὅτι δὲν κατάλαβε τὸ σφάλμα του, πάλι ἀνάπαυση δὲν βρίσκει. 

 

Εἶναι μερικοὶ ποὺ πᾶνε μὲ τοὺς γκουροῦδες κ.λπ. καί, ὅταν καταλάβουν ὅτι δὲν πᾶνε καλά, ἔρχονται νὰ μὲ ρωτήσουν. Καὶ ἐνῶ τοὺς λέω κάτι, γιὰ νὰ τοὺς βοηθήσω, πάλι ἐπιμένουν: «Ὄχι, αὐτὸ ποὺ πιστεύουμε εἶναι σωστό». «Καλά, ἀφοῦ εἶναι σωστὸ καὶ εἶσαι ἀναπαυμένος ἀπὸ αὐτὸ τὸ σωστό, γιατί ἔρχεσαι νὰ μὲ ρωτήσης;». Ἐνῶ δὲν ἀναπαύονται στὸ στραβό, ἐπιμένουν, προσπαθοῦν ἀπὸ ἐδῶ–ἀπὸ ἐκεῖ νὰ ψευτοαναπαυθοῦν, ἀνάπαυση ὅμως ἀληθινὴ δὲν βρίσκουν.

Ἅγιος Παΐσιος: Τί εὐλάβεια εἶχαν παλιὰ

 

– Γιατί, Γέροντα, στὴν ἐποχή μας εἶναι τόσο δυσεύρετη ἡ εὐλάβεια;

– Γιατὶ οἱ ἄνθρωποι ἔπαψαν νὰ ζοῦν πνευματικά. Τὰ ἑρμηνεύουν ὅλα μὲ τὴν κοσμικὴ λογικὴ καὶ διώχνουν τὴν θεία Χάρη. Παλιά, τί εὐλάβεια εἶχαν οἱ ἄνθρωποι! Ἐκεῖ στὴν Αἰτωλοακαρνανία κάτι γιαγιὲς ποὺ εἶχαν πολλὴ ἁπλότητα καὶ εὐλάβεια, ἔπεφταν καὶ προσκυνοῦσαν τὰ μουλάρια τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Προυσσοῦ, ὅταν κατέβαιναν ἀπὸ τὸν Προυσσὸ γιὰ διακονία. 

 

«Αὐτὰ εἶναι τὰ μουλαράκια τῆς Παναγίας!», ἔλεγαν, καὶ δῶσ᾿ του μετάνοιες. Ἂν γιὰ τὰ μουλάρια τοῦ Μοναστηριοῦ τῆς Παναγίας ἔδειχναν τόση εὐλάβεια, φαντάσου στὴν Παναγία πόση εὐλάβεια εἶχαν!

– Γέροντα, τὴν εὐλάβεια ποὺ εἶχαν οἱ Φαρασιῶτες τοὺς τὴν εἶχε καλλιεργήσει ὁ Ἅγιος Ἀρσένιος;

– Τὴν εἶχαν τὴν εὐλάβεια, τὴν καλλιέργησε καὶ ὁ Ἅγιος. Εἶναι ἡ παράδοση. Ὁ γερο-Πρόδρομος ὁ Κορτσινόγλου, ὁ ψάλτης τοῦ Ἁγίου Ἀρσενίου, εἶχε πολλὴ εὐλάβεια. Ἔκανε καὶ ἐκεῖ στὴν Κόνιτσα ψάλτης. Γέρος, ὀγδόντα χρονῶν καὶ παραπάνω, κατέβαινε κάθε μέρα, πρωὶ-πρωί, στὴν κάτω Κόνιτσα, κοντὰ μισὴ ὥρα μὲ τὰ πόδια, γιὰ νὰ πάη νὰ ψάλη στὴν Ἐκκλησία.