Η επίδραση των γονέων στο παιδί - π. Συμεών Κραγιοπούλου (†)

«Λέμε για κάποιον πως έχει κακό χαρακτήρα, όταν βλέπει τα πράγματα από την κακή τους πλευρά, όταν είναι κακότροπος και καχύποπτος. Λέμε πως έχει καλό χαρακτήρα, όταν μιλάει και ενεργεί ευγενικά. 

Για μας λοιπόν ο χαρακτήρας του είναι η συνηθισμένη του διαγωγή απέναντί μας. Η επίδραση των γονιών πάνω στις συνήθειες που αποκτά το παιδί ασκείται τόσο με τη στάση που τηρούμε μπροστά του απέναντι σε όλα τα πράγματα, όσο και με τη διαγωγή μας απέναντί του.» (*)

Και ο συγγραφέας θα εξηγήσει αυτά τα δύο.

Η εξομολόγηση δεν είναι πολυτέλεια - π. Συμεών Κραγιοπουύλου (†)

Για να σωθεί κανείς, πρέπει να γίνει χριστιανός, και για να γίνει χριστιανός, πρέπει να βαπτισθεί. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς χριστιανός. Και όλο αυτό γίνεται, για να σωθεί κανείς από την αμαρτία. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος.

Ο άνθρωπος κατάγεται από τον Αδάμ, είναι πεπτωκώς και βεβαρημένος με την αμαρτία, και δεν υπάρχει άλλος τρόπος να συγχωρηθεί, να καθαρισθεί και να σωθεί παρά μόνο δια του βαπτίσματος. 

Με όσους όμως θα αμαρτήσουν μετά το βάπτισμα, και μάλιστα θα κάνουν θανάσιμες αμαρτίες, τι θα γίνει; Διότι αυτοί που πίστεψαν στον Χριστό και βαπτίσθηκαν και έγιναν χριστιανοί, δεν έπρεπε να αμαρτάνουν. 

Η δόξα του Θεού και η δόξα των ανθρώπων - π. Συμεών Κραγιοπούλου (†)

Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι ότι κανείς ζει, προπαντός τώρα στην εποχή της Καινής Διαθήκης, εν τω Θεώ, εν τω Χριστώ. 

Βέβαια, η όλη δόξα που προσφέρει ο Κύριος στους πιστούς του θα αποκαλυφθεί πλήρως στον άλλο κόσμο, όταν θα πάμε στη βασιλεία του την αιώνια, αλλά όμως από δω ο Κύριος δοξάζει τους ανθρώπους του, δοξάζει τους δικούς του. 

Και τους δοξάζει όχι με την έννοια που δυστυχώς εμείς καταλαβαίνουμε, νομίζουμε ή και επιδιώκουμε.

«Δόξαν παρ’ ανθρώπων λαμβάνετε» (Ιω. 5:44) κατηγορεί ο Κύριος τους Ιουδαίους, οι οποίοι δεν τον ακολουθούν, δεν τον πιστεύουν, και αλλού είναι η καρδιά τους και το μυαλό τους.

Η ειδική χάρη της πνευματικής αγάπης στο μυστήριο του γάμου

π. Συμεών Κραγιόπουλος (†)

Θα ήθελα να τονίσω το εξής: αλίμονο σε ένα νέο ή σε μια νέα που θα αποφασίσουν να εισέλθουν στον γάμο και θα θελήσουν να ζήσουν τον γάμο μόνο ως πνευματικοί άνθρωποι, δηλαδή μόνο κατά το πνεύμα, μόνο ως αγάπη. Αλίμονο. 

Ένας τέτοιος γάμος θα αποτύχει. Εκτός εάν πρόκειται για περίπτωση σαν αυτές τις ελάχιστες που έχουμε μέσα στη ζωή της Εκκλησίας. Δηλαδή, πάντρευαν οι γονείς δύο νέους με το ζόρι, και μόλις βρίσκονταν οι δυο τους μαζί, συμφωνούσαν να ζήσουν σαν να μην παντρεύτηκαν. 

Εκεί διαφέρει το πράγμα. Εκείνοι κατ’ ανάγκην βρέθηκαν παντρεμένοι και αφιερώνουν τη ζωή τους στον Θεό, έστω κι έτσι, μέσα δηλαδή σε μια τέτοια φυλακή.

Αμαρτία και νεύρωση (π. Συμεών Κραγιοπούλου † )

Παίρνουμε την περίπτωση που κάποιος έχει νεύρωση. Δεν μπορώ εγώ να πω ότι αυτός είναι αμαρτωλότερος από έναν άλλο που δεν έχει νεύρωση. Δεν μπορώ να το πω. 

Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι εγκληματίες, οι οποίοι κάνουν φοβερά εγκλήματα, όμως έχουν σχετικά νορμάλ ψυχολογική κατάσταση· δεν έχουν δηλαδή καμιά νεύρωση, με την έννοια αυτή τη χτυπητή, που βλέπουμε έναν άλλο να έχει. 

Και ένας άλλος, ο οποίος μάλιστα έχει φόβο Θεού, εκκλησιάζεται κτλ., μπορεί να πάσχει από νεύρωση. Να πούμε ότι είναι αμαρτωλότερος αυτός; Δεν μπορώ να το πω.

Ας πάρουμε το εξής παράδειγμα: Έχουμε δύο αδέλφια, δίδυμα μάλιστα. Μένουν στο ίδιο σπίτι, ζουν κάτω από τις ίδιες συνθήκες και με τις ίδιες προϋποθέσεις, αλλά το ένα έχει μια προσωπικότητα ασθενική, δηλαδή το όλο σκαρί του έχει κάτι το αρρωστημένο.

Το άγχος είναι ανύπαρκτο (π. Συμεών Κραγιοπούλου)

Το άγχος είναι ανύπαρκτο. Οι άνθρωποι μόνοι τους δημιουργούν το άγχος, όπως και τόσα άλλα· και πρέπει να το προσέξουμε αυτό. Όλα τα δημιουργεί ο άνθρωπος με τη λαθεμένη στάση του απέναντι στον Θεό.

Το μεγάλο κακό στη ζωή δεν είναι το οποιοδήποτε κακό μας συμβεί. Το μεγάλο κακό είναι αν, το οποιοδήποτε πράγμα μας συμβεί, δεν το αντιμετωπίσουμε σωστά. 

Αν το αντιμετωπίσουμε ως άνθρωποι του Θεού, κάτω από την πρόνοια του Θεού, ως κάτι το οποίο το ξέρει ο Θεός, το ελέγχει ο Θεός και το επιτρέπει για το καλό μας, αν το αντιμετωπίσουμε, με τις γνώσεις τις πνευματικές που έχουμε, ως κάτι το οποίο θα μας ωφελήσει, δεν μπορεί καθόλου να μας βλάψει, και δεν δημιουργείται τότε άγχος.

Το άγχος το έχουν οι μεγάλοι, καθώς αρχίζουν λίγο-λίγο να συνειδητοποιούν την ευθύνη που έχουν για τον εαυτό τους, την ευθύνη τους μέσα στη ζωή. 

Οι εμπειρίες είναι αναγκαίες στο παιδί (π. Συμεών Κραγιοπούλου)

π. Συμεών Κραγιόπουλος (†)

«Ας βοηθήσουμε το παιδί μας να προσαρμόσει την ιδιοσυγκρασία του στην κοινωνία. Ας βοηθήσουμε το ευσυγκίνητο παιδί, καθώς και το βίαιο παιδί, να υπομένει τις διάφορες δοκιμασίες που είναι γι’ αυτό οι επαφές με την οικογένεια και το σχολείο. 

Ας το αφήνουμε να αντιμετωπίσει τους αδελφούς του και τους συμμαθητές του, χωρίς να επεμβαίνουμε για να το σταματήσουμε ή να το προστατέψουμε.» (*)

Πόσες φορές οι μητέρες ή οι πατέρες επεμβαίνουν σε κάτι τέτοια. Άφησε το παιδί. Ας του δώσουν και καμιά· δεν πειράζει. Δεν θα χαθεί ο κόσμος. Να πάρει μια στάση μόνο του και όχι να περιμένει πάντοτε βοήθεια από κάποιον άλλο.

Ο γάμος ως μυστήριο που βιώνεται μεταξύ δύο προσώπων

π. Συμεών Κραγιόπουλος (†) 

Ο γάμος είναι καθ’ εαυτόν μυστήριο και είναι κάτι που το ζουν δύο άνθρωποι. Δεν μπορούν τρίτοι να μπουν στη μέση, αλλά ούτε οι ίδιοι επιτρέπεται να βάλουν τρίτους στη μέση. Εάν συμβεί αυτό, παύει να είναι μυστήριο. 

Είναι λοιπόν κάτι που αφορά δύο ανθρώπους. Θέλω να πω με αυτό ότι δεν μπορεί ο γάμος να είναι αυτό που τείνει να γίνει σήμερα και από την καθαρώς σωματική πλευρά και από την ψυχική, πολύ περισσότερο από την πνευματική πλευρά.

Ο γάμος –το τονίζουμε πάλι– είναι ένα μυστήριο. Το μυστήριο, αν το βγάλεις από τη μυστηριώδη, αν θέλετε να πω έτσι, ατμόσφαιρά του, δεν είναι μυστήριο. Αυτό θα πει μυστήριο: είναι κάτι που το βιώνει κανείς. Ούτε το καταλαβαίνει ούτε το εξηγεί ούτε μπορεί να το πει στους άλλους.

Η Άγια Εκκρεμότητα του π. Συμεών Κραγιόπουλου

[] Είναι γεγονός ότι σε όλες του τις ενέργειες ο Πάτερ δεν έβαζε καθόλου ανθρώπινη πρωτοβουλία. Με την απόλυτη πεποίθηση ότι «ο Θεός κυβερνά», «ξέρει ο Θεός» και «θα δείξει ο Θεός», δεν όριζε καθόλου, σε καμιά περίπτωση τον εαυτό του. 

Άφηνε να μιλάει πρώτα ο Θεός και ο δούλος του να ακούει: Πρώτα, όπως τόνιζε χαρακτηριστικά, του έλεγε ο Θεός να απλώσει τα πόδια και μετά του έστελνε το πάπλωμα. 

Είχε δηλαδή το κουράγιο, την ανεξάντλητη υπομονή και την ασκανδάλιστη πίστη, να περιμένει, μέχρις ότου απαντήσει ο Θεός. Και απαντούσε πάντοτε ο Θεός με τρόπο πολύ θαυμαστό, έστω και μετά από ολόκληρες δεκαετίες που είχε το κουράγιο να προσμένει, και τότε -όπως συνήθιζε ο ίδιος να λέει: 

Αλίμονο εάν δεν υπήρχε ο θάνατος

π Συμεών Κραγιόπουλος

Όπως είπαμε και άλλη φορά, λένε οι Πατέρες ότι ο Θεός έδωσε τον θάνατο, για να μη γίνει αθάνατο το κακό. 

Εάν, π.χ., δεν πεθαίναμε, εάν δεν είχαμε όλες αυτές τις συνέπειες που έχουμε, που πότε πονούμε, πότε αρρωσταίνουμε, πότε μας φταίει το ένα, πότε μας φταίει το άλλο, πότε όλη αυτή η αθυμία που έρχεται από μέσα μας –τα γονίδια δουλεύουν και τον κάνουν τον καθένα, ανάλογα τι γονίδια έχει, να ζει μερικές φορές κόλαση– αν λοιπόν δεν ήταν αυτά, τόσο πολύ θα υπερηφανευόταν ο άνθρωπος, τόσο πολύ θα κυριευόταν από τον εγωισμό, από την οίηση, που δεν θα υπήρχε καμιά γιατρειά. 

Όπως ακριβώς έγινε με τα δαιμόνια, που δεν υπάρχει γιατρειά. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι ο Θεός αδίκησε τους δαίμονες· κανέναν δεν αδικεί ο Θεός. 

Να παραδοθούμε στα χέρια του Θεού

Στα χρόνια των διωγμών για τους μάρτυρες τα πράγματα ήταν έτσι όπως ήταν. Στα μετέπειτα χρόνια για τους άλλους, τους αναχωρητές, επίσης. Στα δικά μας χρόνια είναι έτσι όπως είναι. 

Διάλεξε εσύ πού θα ζήσεις. Θα πας να ζήσεις στην έρημο, θα πας στο μοναστήρι, θα κάνεις οικογένεια… Όπου και να είμαστε, όλοι θα περάσουμε από παθήματα και δυσκολίες, και η όλη πορεία μας θα είναι μέσα από αυτά. Και όλα είναι αναπόφευκτα· θέλουμε δεν θέλουμε, θα μας έρθουν. 

Θεραπεία της ψυχής με την υπακοή

Θέλουμε δεν θέλουμε, ακριβώς επειδή υπάρχει η αμαρτία μέσα στο ανθρώπινο γένος, έχουμε πότε το ένα κακό, πότε το άλλο. 

Πέρα από το ότι γενικώς ο άνθρωπος είναι αμαρτωλός, και ένεκα του ότι είναι αμαρτωλός κάνει και αμαρτίες προσωπικές, έχουμε και σωματικές και ψυχοσωματικές συνέπειες της αμαρτίας. 

Έτσι λοιπόν σε κάποιον από γεννησιμιού του η όλη ψυχοσύνθεσή του μπορεί να είναι τέτοια, που να ευνοεί να πάθει αργότερα, ή από νωρίς ακόμη, ψυχοπάθεια. 

Πόσα και πόσα παιδάκια –είτε αγόρια είτε κορίτσια· καμιά φορά πιο πολύ τα κορίτσια το παθαίνουν αυτό– ξεκινούν τη ζωή τους με ένα αίσθημα κατωτερότητος, χωρίς να το καταλαβαίνουν, και σ’ όλη τους τη ζωή περνούν μαρτύριο οι άνθρωποι αυτοί και δεν ξέρουν ακριβώς τι συμβαίνει.

Ο χριστιανός νικά τον εχθρό, όταν στηρίζεται στον Κύριο

Οι χριστιανοί, ενόσω είμαστε σ’ αυτόν τον κόσμο, έχουμε να παλέψουμε. «Ουκ έστιν ημίν η πάλη προς αίμα και σάρκα, αλλά προς τας αρχάς, προς τας εξουσίας, προς τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου», λέει ο απόστολος Παύλος (Εφ. 6:12).

Και ο απόστολος Παύλος και όλοι οι άγιοι της Εκκλησίας, είτε οι μάρτυρες είτε οι όσιοι, δεν φοβήθηκαν τον εχθρό. Όλοι γνώριζαν τη δύναμη του αντιπάλου, γνώριζαν πόσο δυνατός είναι. 

Όλοι γνώριζαν πόσο δυνατό είναι γενικώς το κακό και ο διάβολος, ο οποίος έχει πείρα, διότι υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια. 

Τι Χριστούγεννα θα γιορτάσουμε;

Άμα κάνει κανείς έναν περίπατο μέσα στην πόλη, στην αγορά, και δει τον κόσμο πώς τρέχουν από δω, τρέχουν από κει να προλάβουν, λέει κανείς: 

«Τι δυστυχισμένοι που είναι οι άνθρωποι και πώς αυτοί οι άνθρωποι, ας πούμε, θα νιώσουν ευτυχισμένοι, έτσι όπως σκέπτονται, έτσι όπως κινούνται και έτσι όπως τα παίρνουν τα πράγματα; Τι δυστυχισμένοι που είναι!»

Πώς μπορεί κανείς να κάνει Χριστούγεννα, να τα γιορτάζει δηλαδή κάθε μέρα; Την ημέρα των Χριστουγέννων γεννήθηκε ο Χριστός. Όμως αυτό το γεγονός, ότι γεννήθηκε ο Χριστός, αγκαλιάζει όχι απλώς όλο τον χρόνο, όχι απλώς όλη τη ζωή, αλλά αγκαλιάζει και την αιωνιότητα, αγκαλιάζει τα πάντα. Επομένως, παντού είναι Χριστούγεννα και κάθε ώρα είναι Χριστούγεννα.

Οι ψυχοπαθολογικές καταστάσεις και ο διάβολος

Κατά καιρούς έχουμε πει αρκετά για τις αρρώστιες σε σχέση με τον διάβολο. Εδώ, αν μπορέσουμε, θα τα διευκρινίσουμε λίγο καλύτερα.

Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις που οπωσδήποτε ο άρρωστος είναι δαιμονισμένος. Οπωσδήποτε. Αλλά και στις άλλες ψυχοπαθολογικές καταστάσεις, όσο κι αν δεν είναι εμφανές αυτό, πάλι κάπου εκεί κρύβεται ο διάβολος.

Όπου είναι παρών ο διάβολος και είναι δαιμονισμένος κανείς, χρειάζονται ευχές, χρειάζονται προσευχές, και να βάλει ο Θεός το χέρι του, για να απαλλαγεί ο άρρωστος.

Ο σωματικός γάμος, εικόνα τού μυστικού γάμου

Όταν λέω ότι ο γάμος είναι μυστήριο δεν εννοώ απλώς ότι τον ευλογεί η Εκκλησία, τον ευλογεί ο Θεός, αλλά εννοώ τη μυστική συνάντηση, το μυστικό δόσιμο, που αποκλείεται να υπάρχει αλλού στον κόσμο μεταξύ δύο ανθρώπων παρά μόνο στον γάμο. 

Υπάρχει βέβαια μεταξύ ψυχής και Θεού, και μάλιστα σε πολύ μεγάλο βαθμό. Και όταν ο Θεός θέλει να πει στους ανθρώπους πόσο τους αγαπά και πόσο θέλει να τον αγαπούν, παίρνει ως παράδειγμα αυτή την πραγματικότητα του γάμου.

Είναι λοιπόν μυστήριο ο γάμος καθ’ εαυτόν, και όχι απλώς ένα μυστήριο που τελείται στην εκκλησία. Αν δεν το καταλάβει κανείς έτσι και αν δεν προετοιμάζεται να το ζήσει έτσι και αν δεν το ζήσει έτσι, απέτυχε. 

Το μυστήριο της μετανοίας και εξομολογήσεως είναι το δεύτερο βάπτισμα.

Γιατί είναι απαραίτητο το δεύτερο βάπτισμα

Η θανάσιμη αμαρτία σε αποκόπτει από την Εκκλησία, και παύεις να είσαι ζωντανό μέλος της Εκκλησίας. 

Όπως, όταν κόβεις ένα δάχτυλο και το πετάς, αυτό είναι καταδικασμένο σε θάνατο –αν προλάβουμε να το ξανακολλήσουμε, καλώς· αλλιώς είναι καταδικασμένο σε θάνατο, εφόσον το κόβεις από τη ζωή που είναι το όλο σώμα– έτσι, όταν αμαρτήσει κανείς θανάσιμα, αποκόπτει τον εαυτό του από το σώμα της Εκκλησίας και πεθαίνει. Αυτό κάνει η θανάσιμη αμαρτία.

Πότε θα τον πάρει ο Θεός τον πόνο;

Να ξέρετε και τούτο: όταν πια ο πόνος θα κάνει τη δουλειά που πρέπει να κάνει, μετά τον παίρνει ο Θεός.

Δεν είναι καθόλου δύσκολο στον Θεό να πάρει τον οποιονδήποτε πόνο. 

Γι’ αυτό, όταν πονούμε, όταν επιμένει ένας πόνος, παρακαλώ, ας το σκεπτόμαστε έτσι: «Κάτι καλό ακόμη θέλει να κάνει ο Θεός σ’ εμένα, κι εγώ κάνω ότι δεν το καταλαβαίνω και μόνο γογγύζω και μόνο παραπονούμαι». Να το δεις αυτό, ότι κάτι καλό θέλει ο Θεός να κάνει.

Ο γάμος και ο μυστικός γάμος με τον Θεό

Ο γάμος, εκτός από αυτά που έχει, το ότι δηλαδή είναι η ένωση των δύο ανθρώπων που φτιάχνουν οικογένεια, και μέσα σ’ αυτή τη φωλιά της οικογένειας δημιουργούνται νέοι άνθρωποι, πρέπει να οδηγεί στον γάμο με τον Θεό.

Ίσως θα έχετε προσέξει αυτό που λέγεται σε μια ευχή του μυστηρίου του γάμου: «Ο του μυστικού γάμου ιερουργός και του σωματικού νομοθέτης». 

Στον έναν ο Θεός είναι ιερουργός, ενώ στον άλλο είναι νομοθέτης. Δεν λέει ότι ο Θεός είναι ιερουργός του σωματικού γάμου. 

Η απέραντη, ανεξιχνίαστη αγάπη του Θεού

Προσωπικά κατάλαβα αυτό που θα πω και γι’ αυτό το λέω και το ξαναλέω: όσο καλός κι αν είσαι, όση καλή διάθεση κι αν έχεις, όσο κι αν πιστεύεις, όσο κι αν πρόθυμα ταπεινώνεσαι και μετανοείς, δεν θα γίνει στην ψυχή σου εκείνο το καλό που θα γίνει, όταν ακριβώς θα έρθει ο άλλος –καθώς θα αφήσει ο Θεός, καθώς θα επιτρέψει ο Θεός– και με όσο χειρότερο τρόπο μπορεί, θα σε αδικήσει, με όσο χειρότερο τρόπο μπορεί, θα σε παραθεωρήσει, θα σε αγνοήσει, θα σε πονέσει.

Σε τέτοιες περιπτώσεις βέβαια εσύ παθαίνεις ό,τι παθαίνεις μέσα σου. Όταν όμως, ό,τι σου συμβεί, συντελέσει, ώστε εσύ να μην αφεθείς ούτε να βουλιάξεις εκεί ούτε να κλαις τη μοίρα σου ούτε να μαυρίσει η ψυχή σου, αλλά να πεις: