Εὐαγγελία Λάππα: Ἡ Σμύρνη τῶν Ἑλλήνων

 

Ὅταν ἡ Σμύρνη ἦταν ἡ ὡραιότερη πόλη τοῦ κόσμου - Πηγή:

https://cognoscoteam.gr/όταν-η-σμύρνη-ήταν-η-ωραιότερη-πόλη-του/

Εὐαγγελία Κ. Λάππα
Μαθήτρια Γ' Λυκείου
8 Ἰανουαρίου 2022

 

Ἡ Σμύρνη εἶναι μία ἀπὸ τὶς σημαντικότερες Ἑλληνικὲς πόλεις, τῆς ἀρχαίας καὶ τῆς Ἑλληνιστικῆς ἐποχῆς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἀπὸ τὴν ἵδρυσή της ὡς καὶ τὰ νεώτερα χρόνια. Ἡ ἀνάπτυξή της σὲ ὅλες τὶς ἐποχὲς ὀφείλεται στὴ γεωγραφική της θέση, τὴν ἐνδοχώρα καὶ τὸ λιμάνι της, παράγοντες ποὺ τὴν εὐνόησαν.
 

Στὴν ἀρχαιότητα ἦταν γνωστὴ ὡς μιὰ ἀπὸ τὶς πόλεις ποὺ διεκδικοῦσαν τὴν καταγωγὴ τοῦ Ὁμήρου. Οἱ μυθικὲς παραδόσεις ἀναφέρουν ὅτι ἱδρύθηκε ἀπὸ τὴν ἀμαζόνα Σμύρνα ἢ Σμύρνη ἢ ἀπὸ τὸν Θησέα. Οἱ ἀρχαιολογικὲς μαρτυρίες ἐπιβεβαιώνουν τὸ ἱστορικὸ πυρῆνα τοῦ μύθου. Ἡ πρώτη κατοίκηση τῆς Σμύρνης ἐντοπίστηκε σὲ μιὰ μικρὴ χερσόνησο στὴ βορειοανατολικὴ ἀκτὴ τοῦ κόλπου τῆς Σμύρνης, τὴ γνωστὴ Μπαϊρακλή, ἡ ὁποία ἔχει τὸν ἔλεγχο τῆς περιοχῆς καὶ ἦταν ἰδιαίτερα ἀσφαλής, ἀφοῦ προστατευόταν ἀπὸ τὴν θάλασσα[1].

Ἡ ἀρχαία ἀγορὰ τῆς Σμύρνης - Πηγή:

http://autochthonesellhnes.blogspot.com/2016/01/blog-post_70.html

 

Ἡ ἀρχαία πόλη ἱδρύθηκε ἀπὸ τοὺς Αἰολεῖς τὸ 1.100 π. Χ. Τὸν 8ο αἰ. Ἴωνες ἀπὸ τὴν Κολοφώνα, παραγκώνισαν τοὺς Αἰολεῖς, ἐγκαταστάθηκαν στὴν Σμύρνη καὶ τὴν ἔκαναν μέρος τῆς Ἰωνικῆς Δωδεκάπολης. Μεγάλη ἀκμὴ γνώρισε ἡ πόλη καὶ τὸ λιμάνι της, τὸ Ναύλοχον, κατὰ τοὺς ἀρχαϊκοὺς χρόνους. Στὴν Ἀρχαϊκὴ περίοδο ἡ Σμύρνη, μαζὶ μὲ τὶς ἄλλες ἀποικίες, ὅπως ἡ Μίλητος, ἡ Ἔφεσος, ἡ Τεὼς καὶ οἱ Ἐρυθρές, ἦταν πόλεις-κράτη ποὺ διοικοῦνταν μὲ βάση τὸ ἀριστοκρατικὸ σύστημα, μὲ ἕνα βασιλέα[2]. Σύμφωνα μὲ τὸ Θέογνι (500 π. Χ.), αὐτὸ ποὺ κατέστρεψε τὴ Σμύρνη ἦταν ἡ περηφάνια της. Ὁ Μίμνερμος, καταγόμενος ἀπὸ τὴ Σμύρνη, ἔγραψε γιὰ τὸν ἐκφυλισμὸ τῶν πολιτῶν στὶς μέρες του, καθὼς δὲν μποροῦσαν πιὰ νὰ ἀντισταθοῦν στὴ λυδικὴ προέλαση. Ὁ Ἀλυάττης Γ' (609-560 π. Χ.) κατέκτησε τὴν πόλη καὶ τὴ λεηλάτησε.

 

Ἡ Σμύρνη ὡς οἰκισμὸς δὲν ἔπαψε νὰ ὑπάρχει, ἀλλὰ ὁ ἑλληνικὸς τρόπος ζωῆς καὶ ἡ πολιτικὴ ἑνότητα καταστράφηκαν καὶ ἡ πόλη-κράτος, ποὺ ἐκείνη τὴν περίοδο ξεχώριζε ἀνάμεσα στὰ χωριὰ τῆς περιβάλλουσας ὑπαίθρου χώρας, ἀναδιοργανώθηκε ἡ ἴδια ὡς χωριό. Ἀναφέρεται σὲ ἕνα χωρίο τοῦ Πινδάρου καὶ σὲ μιὰ ἐπιγραφὴ τοῦ 388 π. Χ., ὡστόσο τὸ μεγαλεῖο της εἶχε χαθεῖ. 

 

Ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος ἦταν αὐτὸς ποὺ ἐπανίδρυσε τὴ πόλη τὸ 334 π.Χ. καὶ ἐπανέφερε τὴν παλιά της αἴγλη. Ὡστόσο, τὸ σχέδιο αὐτὸ ὁλοκληρώθηκε ἀπὸ τοὺς διαδόχους του, Ἀντίγονο (316-301 π. Χ.) καὶ Λυσίμαχο (301-281 π. Χ.), οἱ ὁποῖοι  τὴν ἐπέκτειναν καὶ τὴν ὀχύρωσαν. Στὴν πραγματικότητα ὁ Λυσίμαχος μετονόμασε τὴν πόλη  σὲ Εὐρυδίκη, ἀπὸ τὴν κόρη του, ἕνα ὄνομα ποὺ ἡ Σμύρνη τὸ διατήρησε ἕως τὸ 281 π. Χ. 

 

Κατὰ τὴν Ἑλληνιστικὴ περίοδο διακοσμήθηκε μὲ ἐξαιρετικὰ ἀρχιτεκτονικὰ ἔργα, ἡ ὁποία ξανακτίστηκε στὴν περιοχὴ ὅπου βρίσκεται ἡ σύγχρονη πόλη. Ἰδιαίτερα ἀκμάζουσα περίοδος ἦταν τὸ τέλος τοῦ 3ου αἰ. π.Χ., ὅταν ἡ Σμύρνη πέρασε στὴ σφαῖρα ἐπιρροῆς τῶν βασιλέων τῆς Περγάμου. Ὡστόσο, τὸ 197 π. Χ. ἡ πόλη ξαφνικὰ ἀποστάτησε ἀπὸ τὸ βασιλιᾶ Εὐμένη τῆς Περγάμου καὶ στράφηκε γιὰ βοήθεια στὴ Ρώμη μαζὶ μὲ τὴ Λάμψακο καὶ τὴν Ἀλεξάνδρεια Τρωάδα. Ἡ τελευταία ἄδραξε τὴν εὐκαιρία καί, ὅταν οἱ ρωμαϊκὲς κοόρτεις στάλθηκαν στὴ Μικρὰ Ἀσία, ἡ πόλη χρησιμοποιήθηκε ὡς προπύργιο γιὰ τὴν ἀνατολικὴ ἐξάπλωση τῆς Ρώμης ἐξαιτίας τοῦ ἐξαιρετικοῦ φυσικοῦ λιμανιοῦ της. Ἔκτοτε παρέμεινε πιστὴ σύμμαχος τῆς Ρώμης. 

 

Ἡ Ρωμαϊκὴ περίοδος γιὰ τὴ Σμύρνη ἦταν σημαντικὴ ἀπὸ πολλὲς ἀπόψεις. Μετὰ τὴν ἵδρυση τῆς ἐπαρχίας τῆς Μ. Ἀσίας θεωρήθηκε μητρόπολη: ἐκεῖ διοργανώνονταν περιοδικὰ δικαστήρια καὶ πραγματοποιοῦνταν συχνὲς ἐπισκέψεις τοῦ κυβερνήτη. Ἐξακολούθησε νὰ παρέχει βοήθεια στὸ ρωμαϊκὸ στρατὸ πολλαπλῶς. Μέσῳ μιᾶς σειρᾶς αὐτοκρατορικῶν δωρεῶν καὶ τοπικῶν εὐεργεσιῶν, τὸ 2ο αἰῶνα ἡ ὀμορφιὰ τῆς πόλης ἀνταγωνιζόταν ἐκείνη τῆς Ἐφέσου  τῆς Περγάμου καὶ μερικοὶ μάλιστα θεωροῦσαν τὴ Σμύρνη «τὴν πιὸ ὄμορφη πόλη τῆς Ἀσίας».

 

Ἡ Σμύρνη τῶν βυζαντινῶν χρόνων (7ος - 15ος αἰῶνας μ.Χ.) - Πηγή:

https://www.istorikathemata.com/2021/01/7-15.html

 

Κατά τοὺς πρώιμους βυζαντινοὺς χρόνους, συνέχισε νὰ εἶναι μιὰ σημαντικὴ πόλη, ὅμως μεγάλη ἀκμή, γνώρισε καὶ κατὰ τοὺς μέσους βυζαντινοὺς χρόνους. Ἀνέπτυξε ἀξιόλογη ἐμπορικὴ κίνηση κι οἰκονομικὴ ζωή, γεγονὸς ποὺ προκάλεσε πολλὲς πειρατικὲς ἐπιδρομές. Τὸ 1084 κυριεύθηκε ἀπὸ τοὺς Σελτζουκίδες[3] καὶ τὸ 1092 ἀπὸ τὸν πειρατὴ Τσαχά. Ἀνακαταλήφθηκε ἀπὸ τὸν Ἰωάννη Κομνηνό[4], κατὰ τὴν διάρκεια τῆς βασιλείας τοῦ ὁποίου (1118 -1143) ἀνακαινίστηκε καὶ ἐπισκευάστηκε τὸ φρούριο τοῦ Πάγου. Ἀπὸ τὸ 1204 - 1261 ἡ Σμύρνη, βρισκόταν στὴν ἐπικράτεια τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Νίκαιας. Τὸ 1261 Γενουάτες ἔμποροι ἐγκαταστάθηκαν στὴν πόλη. Κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ 14ου αἰ. ἡ πόλη βρισκόταν ἄλλοτε ὑπὸ τὴν κυριαρχία τῶν Λατίνων καὶ ἄλλοτε, ὑπὸ Τούρκικη. Ὁριστικὰ στοὺς Τούρκους ἡ πόλη πέρασε το 1424, ὅταν ὁ Μωάμεθ Α΄[5] διέταξε τὴν κατεδάφιση τοῦ φρουρίου της.
 

Παρὰ τὸν ἀποδεκατισμὸ τοῦ πληθυσμοῦ της, τὶς καταστροφὲς καὶ τὶς πολεμικὲς συγκρούσεις, τὸ ἑλληνικὸ στοιχεῖο διατηρήθηκε καὶ ἀπὸ τὰ μέσα του 16ου αἰ. ἐνισχύθηκε ἀπὸ ἐποίκους. Ἄγγλοι καὶ Ὁλλανδοὶ ἐγκαταστάθηκαν στὸ λιμάνι της, ὅπου κατέληγαν ἐμπορικοὶ δρόμοι ἀπὸ ὅλη τὴν Μεσόγειο, τὴν Ἰνδία καὶ τὴν Κίνα. 

 

Ἐντυπωσιακὴ ἀκμὴ καὶ δραστηριότητα, ἄρχισε νὰ παρατηρεῖται ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ 18ου αἰ. σύμφωνα μὲ τὶς περιγραφὲς τοῦ ἄγγλου περιηγητῆ Ritcard Pococke[6], ὅταν ἀριθμοῦσε πληθυσμὸ 10.000 κατοίκους. Μὲ βάση τὰ χαρτογραφικὰ καὶ ἄλλα ντοκουμέντα, ἡ ἐξέλιξη τοῦ χώρου τῆς πόλης μπορεῖ νὰ περιγραφεῖ σὲ 3 φάσεις:
 

Ἡ «παραδοσιακὴ» φάση διαρκεῖ ἕως τὸν 17ο αἰ., μὲ κυρίαρχο πληθυσμιακὰ τὸ μουσουλμανικὸ στοιχεῖο καί, χωρὶς ἰδιαίτερη χωρικὰ ταξικὴ φυσιογνωμία. Ἡ ὀργάνωση τοῦ ἀστικοῦ χώρου ἀκολουθεῖ τὸ μεσαιωνικὸ μοντέλο τῶν ὀθωμανικῶν πόλεων: ἀμφιθεατρικὴ διάταξη σὲ ἕναν λόφο ποὺ κατεβαίνει πρὸς τὴν θάλασσα, παλιὸ βυζαντινὸ κάστρο στὴν κορυφὴ καὶ ἴχνη τειχῶν ποὺ κατηφορίζουν πρὸς τὴν ἀκτή, προστατευμένος κόλπος καὶ εἰσέχον μικρὸ λιμάνι, ποὺ ἐξυπηρετοῦν τὴν φορτωεκφόρτωση τῶν ἐμπορευμάτων, μὲ μικρὲς σκάλες στὴν παραλία. Ἀνάμεσα στὸ λιμάνι καὶ τὴν ἀκρόπολη, ἀναπτύσσεται ἡ τυπικὴ «ἀνατολίτικη» πόλη. Στὶς παρειὲς τοῦ λόφου, οἱ περιοχὲς κατοικίας, σὲ χωριστὲς κατὰ θρήσκευμα συνοικίες (μουσουλμανικές, χριστιανικές, ἑβραίικες, ἀρμένικες) καὶ κάτω οἱ ἀγορές. 

 

Σύμφωνα μὲ τὰ σχέδια καὶ τὶς περιγραφὲς τοῦ De Bruyn ὑπάρχουν δύο τομεῖς: στὴ μία διατίθενται προϊόντα ἀπὸ τὸ ἐσωτερικὸ τῆς Αὐτοκρατορίας καὶ τὴν Αἴγυπτο (μισιρτζίδικα) καί, στὴν ἄλλη προϊόντα ποὺ φτάνουν ἀπὸ τὴν Εὐρώπη, κυρίως μὲ ὁλλανδικὰ πλοῖα. Συνεχεῖς ἐναποθέσεις γῆς, ἀλλοιώνουν τὴν ἀκτογραμμὴ καὶ ἐπεκτείνουν μέσα στὴν θάλασσα τὸ χῶρο τῆς πόλης, κάνοντας ἀναγκαῖο ἕναν νέο χῶρο γιὰ τὸ λιμάνι. Τὸ λιμάνι αὐτὸ ἐπιβίωσε μέχρι τὸ 1750 - 1760 καὶ ἔπειτα ἐπιχωματώθηκε σὲ μιὰ ἔκταση 100 στρεμμάτων, ἐπιτρέποντας τὴν ἀνάπτυξη τῆς ἑνιαίας σμυρνιώτικης ἀγορᾶς.

Ἀπὸ τὸν 17ο αἰ. παρατηρεῖται εἰσροὴ Εὐρωπαίων καὶ κυριαρχία στὸ ἐμπόριο, κατ᾿ ἀρχὰς Γάλλων, Ἄγγλων καὶ Ὁλλανδῶν, δευτερευόντως Ἰταλῶν, Δανῶν, Σουηδῶν κλπ καθὼς καὶ Ἑλλήνων, Ἀρμενίων καὶ Ἑβραίων, ποὺ ἀναπτύσσουν παράλληλες δραστηριότητες. Ἡ αὔξηση τοῦ διαμετακομιστικοῦ ἐμπορίου, ἔχει ὡς συνέπεια τὴν ἐκ νέου ἀνάπτυξη τοῦ λιμανιοῦ, ἰδιαίτερα τὸν 18ο αἰ. Μὲ τὴ ἄφιξη τῶν Εὐρωπαίων καὶ τὴν ἐγκατάστασή τους ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη (17ος αἰ.), ἡ πόλη ἀποκτᾷ νεοσύστατο τομέα, τὸν Φραγκομαχαλᾶ ἢ Εὐρωπαϊκὴ συνοικία, ἕνα ἐντελῶς ἰδιαίτερο πολεοδομικὸ καὶ ἀρχιτεκτονικὸ σύνολο.[7] Ἡ επιχωμάτωση τοῦ κλειστοῦ λιμανιοῦ ἀφήνει τὴν Σμύρνη χωρὶς ἑνιαῖο προστατευμένο λιμένα καὶ ὅλη ἡ κίνηση, γίνεται μέσῳ τῶν πολυάριθμων σκαλῶν καὶ βερχανέδων (παράφραση τοῦ frenk hane, δηλ. Φράγκικο σπίτι). Ἡ Πάνω Πόλη, ἐξακολουθεῖ νὰ στεγάζει τὶς τούρκικες συνοικίες καί, δυὸ παλιὲς ἑλληνικές: Πάνω Χαλαλᾶς καὶ Ἁγία Βούκλα. Βορειότερα καὶ δίπλα στὸν Φραγκομαχαλᾶ ἐγκαθίστανται ἀπὸ τὸν 15ο - 18ο αἰ. κι ἄλλες ἑλληνικὲς συνοικίες: Νέος Χαλαλᾶς, Σερβετάδικα, Ἁγ. Φωτεινὴ καὶ Ἅγ. Γεώργιος. Ἡ ἑβραϊκὴ συνοικία ἀναπτύσσεται στὴν παλιὰ πόλη καὶ δίπλα ἀπὸ τὴν ἀγορὰ καὶ ἡ ἀρμένικη βορείως τῆς ἀγορᾶς, σὲ ἐπαφὴ μὲ τὶς ἑλληνικὲς συνοικίες.
 

Ἡ τρίτη φάση περιλαμβάνει τὴν πόλη τοῦ 19ου αἰ. καὶ ἕως τὸ 1922. Κύριο χαρακτηριστικό της ἡ μεγάλη ἐξάπλωση τοῦ ἀστικοῦ χώρου καὶ ἡ κυριαρχία τῶν μὴ μουσουλμάνων. Σὲ αὐτὴν τὴν φάση ἀναδεικνύεται καὶ ὁλοκληρώνεται ἡ εἰκόνα τῆς ἑλληνικῆς Σμύρνης.
 

Ἡ οἰκονομικὴ ἀκμὴ καὶ ἡ πνευματικὴ παράδοση δύο τοὐλάχιστον αἰώνων, ὑπῆρξαν ἡ βάση γιὰ τὴν διαμόρφωση μιᾶς ἑλληνικῆς κοινωνίας ποὺ σὲ πολλὰ ὑπερτεροῦσε ἐντυπωσιακὰ ἀπὸ ἄλλες τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἀποικιακοῦ. Τὴν ὥρα ἀκριβῶς ποὺ εἶχε κορυφωθεῖ ἡ ἀνάπτυξη τοῦ μικρασιατικοῦ καὶ ἰδιαίτερα τοῦ σμυρναϊκοῦ ἑλληνισμοῦ καὶ στὴν Σμύρνη εἶχε ἀποβιβαστεῖ (Μάϊος 1919) τμῆμα τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ, ὕστερα ἀπὸ ἀπόφαση τοῦ Ἀνωτάτου Συμβουλίου Εἰρήνης, ἄρχιζε τὸ προμήνυμα τῆς τραγωδίας ποὺ ἔληξε μὲ τὸν ξεριζωμό-γενοκτονία τῶν Ἑλλήνων. Ἡ ἄφιξη τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ καὶ οἱ βλέψεις τῶν ἄλλων συμμάχων τοῦ Α' Παγκοσμίου Πολέμου, προκάλεσαν ἄμεσα τὴν τουρκικὴ ἀντίδραση. Μετὰ τὴν ὑπογραφὴ τῆς συνθήκης τῶν Σεβρῶν (Αὔγουστος 1920) ὁ Μουσταφᾶ Κεμὰλ (Ἀτατούρκ)[8], ἐκφραστὴς τοῦ τουρκικοῦ ἐθνικισμοῦ  τῆς ἀναμόρφωσης τοῦ νέου τουρκικοῦ κράτους, ἄρχισε ἀμέσως συστηματικὸ ἀγῶνα κατὰ τῶν Ἑλλήνων.
 

Ὁ μικρασιατικὸς Πόλεμος, μέσα σὲ δυσμενεῖς γιὰ τὴν Ἑλλάδα συνθῆκες, ἔληξε μὲ δραματικὲς γιὰ τὸν ἑλληνισμὸ ἐπιπτώσεις. Ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς ποὺ εἶχε πλησιάσει τὴν Ἄγκυρα, ἀναγκάστηκε τὸν Αὔγουστο τοῦ 1922, νὰ συμπτυχθεῖ, διωκόμενος συνεχῶς. Στὶς 27 Αὐγούστου οἱ Τοῦρκοι μπῆκαν στὴν Σμύρνη καὶ τέσσερεις μέρες ἀργότερα ἡ πρωτεύουσα τῆς Ἰωνίας πυρπολήθηκε. Ἀκολούθησε φοβερὴ λεηλασία καὶ σφαγὴ ἀμάχων, ἐνῶ οἱ Ἕλληνες κάτοικοί της ἐγκατέλειπαν ἀλλόφρονες τὸν τόπο τῆς συμφορᾶς μὲ ὅποιον τρόπο μποροῦσαν. Ὁ μητροπολίτης Χρυσόστομος[9], βρῆκε μαρτυρικὸ θάνατο καθὼς καὶ ἄλλοι ἐξέχοντες ἐκπρόσωποι τῆς σμυρναϊκῆς κοινωνίας. Τὸ χρονικὸ τῆς καταστροφῆς εἶναι γνωστὸ καὶ φρικαλέο. Γιὰ τὴν τουρκικὴ ἡγεσία ἡ «διαγραφὴ ἀπὸ τὸν χάρτη» τῆς ἑλληνικῆς Σμύρνης, ἦταν ζωτικῆς σημασίας.

 

Ὁ μαρτυρικὸς θάνατος τοῦ μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου (Πηγή:

http://www.apostoliki-

diakonia.gr/gr_main/catehism/simeioseis/XrysostomosSmirnis.pdf | Ἀποστολικὴ 

Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος)

Οἱ σφαγὲς κατὰ Ἑλλήνων καὶ Ἀρμενίων ἀπὸ τοὺς Τούρκους ἔκαναν τὸν Ἀμερικανὸ Πρόξενο στὴν Σμύρνη Τζώρτζ Χόρτον (George Horton) νὰ γράψει: «Ἕνα ἀπὸ τὰ δυνατώτερα συναισθήματα ποὺ πῆρα μαζί μου ἀπ᾿ τὴ Σμύρνη, ἦταν τὸ συναίσθημα τῆς ντροπῆς, διότι ἀνῆκα στὸ ἀνθρώπινο γένος».

 

Μικρασιατικὴ Καταστροφή - Πηγή: https://www.pemptousia.gr/2020/08/mikrasiatiki-

katastrofi-i-teleftea-fasi-tis-mikrasiatikis-ekstratias/

Στὴ Σμύρνη πέθανα,
δὲν ἔχω πιὰ ζωή,
μέσα στὶς φλόγες σ᾿ ἔχανα
ἄχ, πατρίδα μου πικρή.

Ποίημα «Σμύρνη», Στίχοι: Γιάννης Τζουανόπουλος - Πηγή:

 https://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=104328

Οἱ Τοῦρκοι γι᾿ αὐτὴ τὴν γενοκτονία δὲν καταδικάστηκαν ποτέ. Οἱ Ἕλληνες, κι ἂν ἔφυγαν, ὁ νοῦς τους καὶ ἡ ψυχή τους παρέμειναν ἐκεῖ, καρτερῶντας τὴ μέρα, ποὺ θὰ ξαναγιορτάσουν τὴν ἐπιστροφὴ τῆς Σμύρνης στὴν ἀγκαλιὰ τῆς μάνας Ἑλλάδας.

Σμύρνη

Σμύρνη, Ἑλλήνων λιμάνι καὶ πόλη
ποὺ στοὺς αἰῶνες σὲ θαύμαζαν ὅλοι.
Φάρε σὺ καὶ ὀφθαλμὲ Μικρασίας
γιὰ τὴν Ἑλλάδα μεγάλης ἀξίας.

***
Σὺ σκλαβωμένη γιὰ πέντε αἰῶνες
καὶ σ᾿ ἐθνικοὺς συμμετεῖχες ἀγῶνες,
ὕστερα ψεύτικη λευτεριά σοῦ δῶσαν
κάποιοι πού ᾿θέλαν καὶ σὲ προδῶσαν.

***
Ξένοι τῆς Δύσης καθόλου δὲ κλάψαν,
ὅταν οἱ βάρβαροι Τσέτες σὲ κάψαν.
Τὸ μεγαλεῖο σοῦ ἄχ! τ᾿ ἀφανίσαν
διότι τὸ δρόμο προδότες ἀνοῖξαν.

***
Σμύρνη γλυκύτατή μας εὐωδία
τῶν ποιητῶν ὦ! πικρὴ ραψωδία!

***
Ὁ νόστος γιὰ σὲ δὲν ἔχει σβήσει
τ᾿ ὄνειρό μου δὲν μπορεῖ ν᾿ ἀτονήσει
ὕμνο χαρᾶς ἡ ψυχὴ θὲ νὰ ψάλει
ἄχ, σὰν ἐλεύθερη σὲ δεῖ  καὶ πάλι.

Εὐαγγελία Κ. Λάππα
Μαθήτρια Γ' Λυκείου
8 Νοεμβρίου 2021

Πηγές:

 

1. http://courses.arch.ntua.gr/fsr/141691/SMYRNH.pdf / Σχολὴ Ἀρχιτεκτόνων Μηχανικῶν ΕΜΠ.

2. http://users.sch.gr/ekyriakoul/wordpress/wp-content/uploads/2015/02/Ἡ-Ἱστορία-της-Σμύρνης.pdf / Μικρασιατικὲς νότες....

3. https://cognoscoteam.gr/ὅταν-ἡ-Σμύρνη-ἦταν-ἡ-ὡραιότερη-πόλη-του/ / Ὅταν ἡ Σμύρνη ἦταν ἡ ὡραιότερη πόλη τοῦ κόσμου

4. https://www.pemptousia.gr/2020/08/mikrasiatiki-katastrofi-i-teleftea-fasi-tis-mikrasiatikis-ekstratias/ / Μικρασιατικὴ Καταστροφή. Τὸ τέλος τοῦ ἑλληνοτουρκικοῦ πολέμου τοῦ 1918-22.

5. https://el.wikipedia.org/wiki/Σμύρνη / Σμύρνη

Παραπομπές:

 

[1] Ἡ πεδιάδα τοῦ Μπουρνόβα τὴν ἐποχὴ ἐκείνη καλυπτόταν ἀπὸ νερά.

 

[2] Εἶχαν δηλαδὴ ὡς πολίτευμα συγκερασμὸ μοναρχίας - ἀριστοκρατίας.

 

[3] Σελτζούκοι Τοῦρκοι ἢ Σελτζουκίδες ἢ Τοῦρκοι τοῦ Ἰκονίου: Τὸ πρῶτο τουρκικὸ φῦλο ποὺ ξεκινῶντας ἀπὸ τὶς πεδιάδες τοῦ Τουρκεστὰν διέσχισε τὴν Περσία καὶ ἔφτασε μέχρι τὰ παράλια τοῦ Αἰγαίου καὶ τοῦ Ἑλλησπόντου, ὅπου ἵδρυσε ἕνα ἰσχυρὸ κράτος μὲ κέντρο τὸ Ἰκόνιο (11ος αἰῶνας). Μέχρι τὶς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 13ου αἰῶνα τὸ κράτος γνώρισε ἀξιοσημείωτη εὐημερία. Μετὰ τὴν ἧττα ἀπὸ τοὺς Μογγόλους τὸ 1243 τὸ κράτος τῶν Σελτζουκιδῶν βρισκόταν σὲ ἀναταραχὴ ὡς τὶς ἀρχὲς τοῦ 14ου αἰῶνα, ὅταν διαλύθηκε κάτω ἀπὸ ἀδιευκρίνιστες συνθῆκες. (Πηγή: http://www.ime.gr/chronos/10/gr/glosari/12gl.html / Ἵδρυμα Μείζονος Ἑλληνισμοῦ)

 

[4] Ὁ Ἰωάννης Β' Κομνηνὸς ἢ Ἰωάννης ὁ Καλὸς ἢ Καλοϊωάννης (13 Σεπτεμβρίου 1087 - 8 Ἀπριλίου 1143) ἦταν Αὐτοκράτορας τοῦ Βυζαντίου (1118 - 1143) ἀπὸ τὴ Δυναστεία τῶν Κομνηνῶν. Ἦταν τὸ τρίτο παιδὶ καὶ ὁ πρῶτος γιός (καὶ διάδοχος) τοῦ Ἀλέξιου Α' Κομνηνοῦ καὶ τῆς συζύγου του Εἰρήνης Δούκαινας. Ἦταν ὁ δεύτερος καὶ κορυφαῖος Αὐτοκράτορας ἀπὸ τὴν Δυναστεία τῶν Κομνηνῶν.[1] Στάθηκε ἀρκετὰ εὐσεβὴς καὶ ἀφοσιωμένος Αυτοκράτορας• ὁ βασικός του στόχος ἦταν νὰ ἀποκαταστήσει τὴ ζημιά, ποὺ εἶχε προκαλέσει πρὶν ἀπὸ μισὸ αἰῶνα στὴν Αὐτοκρατορία ἡ ἧττα στὴ Μάχη τοῦ Μαντζικέρτ. Τὰ 25 χρόνια ποὺ κυβέρνησε ἔκανε συμμαχίες μὲ τὴ Γερμανία γιὰ νὰ ἀσφαλίσει τὰ δυτικὰ σύνορα, ἐνῶ στὴ Χερσόνησο τοῦ Αἵμου ἡττήθηκαν οἱ Πετσενέγοι, οἱ Οὗγγροι καὶ οἱ Σέρβοι. Ὁ ἴδιος ἡγήθηκε σὲ πολλὲς ἐκστρατεῖες ἐναντίον τῶν Σελτζούκων στὴν Μικρὰ Ἀσία. (Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/Ιωάννης Β' Κομνηνός)

 

[5] Ὁ Μωάμεθ Α' ἢ Μεχμὲτ Τσελεμπὴ (=φιλόκαλος, κομψός), ἢ Μεχμὲτ Γκιουρεστζὴ (ποὺ σημαίνει παλαιστής), (τουρκ.: Mehmed Çelebi, 1389 - 26 Μαΐου 1421) ἦταν ὁ νεότερος γιὸς τοῦ Σουλτάνου Βαγιαζὴτ Α'.  (Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/Μωάμεθ Α') 

 

[6] Ἄγγλος περιηγητὴς τοῦ 18ου αἰῶνα ποὺ ταξίδευσε στὴν Ἀνατολὴ καὶ στὴν Κύπρο. Ἔγραψε ἐκτενὲς ἔργο μὲ τίτλο Description of the East and some other Countries (Περιγραφὴ τῆς Ἀνατολῆς καὶ μερικῶν ἄλλων Χωρῶν) ποὺ ἐξεδόθῃ σὲ δυὸ τόμους στὸ Λονδῖνο τὸ 1743-1745. Ἐξεδόθῃ ἐπίσης στὴ γερμανικὴ τὸ 1771-1773 καὶ στὴ γαλλικὴ τὸ 1772. (Πηγή: http://www.polignosi.com/cgibin/hweb?-A=8951&-V=limmata)
 

[7] Ἐμφανίζεται ὡς ἕνα ἑνιαῖο, συμπαγὲς οἰκοδόμημα, ποὺ διατάσσεται κατὰ μῆκος τῆς ἀκτῆς, σὲ προσχωσιγενὴ ἐδάφη, ἀπὸ ΝΔ πρὸς ΒΑ, σὲ μῆκος 900 - 1000 μ καὶ μὲ πλάτος, 70-120μ. Διαιρεῖται σὲ ἐξαιρετικὰ στενομέτωπα οἰκόπεδα, διαμπερῆ, μὲ πλάτη ἀπὸ 8 - 27 μ, ποὺ ἀποκαλοῦνται βερχανέδες (παράφραση τοῦ frenk hane, δηλ. Φράγκικο σπίτι). Ἡ ἐσωτερικὴ διάταξη τοῦ οἰκοπέδου περιλαμβάνει ἕνα κτίριο μὲ συχνὰ ἐπιβλητικὴ ὄψη στὴν Εὐρωπαϊκὴ ὁδὸ καὶ ἐσωτερικὰ κτίσματα, ἀποθῆκες, αὐλές, περάσματα καὶ μιὰ ἰδιωτικὴ σκάλα πρὸς τὴν θάλασσα γιὰ νὰ γίνεται ἡ μεταφορὰ τῶν ἐμπορευμάτων.
 

[8] Ὁ Μουσταφὰ Κεμὰλ εἶναι ὁ ἱδρυτὴς τοῦ σύγχρονου τουρκικοῦ κράτους. Ἡ προσωπική του ἱστορία εἶναι γεμάτη αἷμα. Ἦταν ὁ ἐνορχηστρωτὴς τῶν ἀγριοτήτων τῶν Νεότουρκων στὴ Γενοκτονία τῶν Ποντίων καὶ γενικὰ τῶν Ἑλλήνων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Οἱ πρακτικὲς ποὺ ἀκολούθησε εκθειάστηκαν ἀργότερα ἀπὸ τὴ ναζιστικὴ Γερμανία τοῦ Χίτλερ, κάνοντας λόγο γιὰ τὸ «τουρκικὸ μοντέλο». (Πηγή: https://www.pontosnews.gr/651345/pontos/genoktonia/poios-pragmatika-itan-o-moystafa-kemal/)
 

[9] Ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τὴ μνήμη του Ἁγίου Χρυσοστόμου Ἐπισκόπου Σμύρνης (Χρυσόστομος Καλαφάτης, γεννηθεὶς στὴν Τρίγλια τῆς Βιθυνίας στὶς 8 Ἰανουαρίου 1867) καὶ «τῶν σὺν αύτῷ μαρτύρων» (πρβλ. Πουρτσουκλὴ Δανιὴλ (Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος καὶ Ὑμηττοῦ), Μικρὰ Άσία, Ἡ γῆ τὼν πατέρων ἡμῶν, στὸ περιοδικὸ «Τόλμη», τεῦχος 66, Σεπτέμβριος 2006, σελ. 26-29) τὴν Κυριακὴ πρὸ τῆςὙψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ έκάστου ἔτους γιὰ νὰ θυμίζει σὲ ὅλους μας τὴ θυσια- στικὴ αὐταπάρνηση, τὸ πνευματικὸ μεγαλεῖο καὶ τὴν άγαπητική κένωση ἕως θανάτου τὼν άγίων Έθνοϊερομαρτύρων, γιὰ νὰ θυμ ίζει σὲ ὅλους μας ὅτι «Ό ποιμὴν ὸ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων..'.Ἔμπροσθεν αὐτῶν πορεύεται» (Ἰωάν. ι' 4, 11). (Πηγή: http://www.apostoliki-diakonia.gr/gr main/catehism/simeioseis/XrysostomosSmirnis.pdf / Ἀποστολικὴ Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος)

«Πᾶνος»