π. Ἀθανάσιος Μυτιληναῖος - ΜΝΗΜΗ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: α) Ἡ ἀπόδοση τιμῆς πρὸς τὸν Χρυσορρήμονα Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας μας β)Ἑρμηνεία τῆς προτάσεως τῆς Θείας Λειτουργίας τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου «Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε» [13-11-2000]

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου
μὲ θέμα:

ΜΝΗΜΗ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ:

α) Ἡ ἀπόδοση τιμῆς πρὸς τὸν Χρυσορρήμονα Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας μας

                β)Ἑρμηνεία τῆς προτάσεως τῆς Θείας Λειτουργίας τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου: 

«Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε»

[ἐκφωνήθηκε στὶς 13-11-2000]

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾷ καὶ γιορτάζει τὴ μνήμη τοῦ μεγάλου διδασκάλου της, τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Ὅ,τι νὰ πεῖ κανεὶς ἢ νὰ ἐγκωμιάσει, πάντα θὰ ἔμενε φτωχὸ μπροστὰ σὲ μία τόσο μεγάλη μορφὴ τοῦ λόγου τῆς ἐκκλησιαστικῆς διακονίας καὶ τῆς ἁγιότητος ποὺ ἦτο ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος. Ἀλλ᾿ ἔστω καὶ ἐλλιπῶς, κάτι θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε.

Ἡ Ἐκκλησία μας τὸν χαρακτηρίζει μὲ πολλὰ ἐπίθετα, τὰ ὁποῖα καὶ σᾶς ἀπαριθμῶ:  «χρυσήλατον σάλπιγγα» -δηλαδὴ μία σάλπιγγα χρυσή-, «θεόπνευστον ὄργανον»,  «δογμάτων πέλαγος ἀνεξάντλητον», «Ἐκκλησίας  στήριγμα», «νοῦν οὐράνιον», «σοφίας βυθόν», «κρατῆρα πάγχρυσον», «ἀστέρα ἄδυτον», «μετανοίας κήρυκα», «πιστῶν ὑπογραμμόν», «μαρτύρων ἐφάμιλλον», «ἀγγέλων ἰσοστάσιον», «ἐνδιαίτημα Γραφῶν», καί, τέλος, «Χρυσόστομον». Ἔτσι βλέπομε ὅτι ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἀγαπητοί μου, στάθηκε μιὰ πάρα πολὺ μεγάλη μορφή.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ἐγεννήθῃ στὴ Μεγάλη Ἀντιόχεια τῆς Συρίας τὸ 354 ἀπὸ γονεῖς ἐπισήμους. Ὁ πατέρας του ἦταν ἀνώτερος ἀξιωματικὸς τοῦ ρωμαϊκοῦ στρατοῦ, ποὺ ὅμως ἐνωρίτατα ἀπέθανεν καὶ ἄφησε τὸν μικρὸν Ἰωάννην, ὀρφανόν, στὴ φροντίδα τῆς μητέρας του, Ἀνθούσης, ποὺ ἦταν τότε μόλις εἴκοσι ἐτῶν, ἡ μητέρα του, εἴκοσι ἐτῶν... καὶ οἱ δύο οἱ γονεῖς του ἦσαν Χριστιανοί. Μεγάλη ὅμως φροντίδα μορφώσεως ἀνέλαβε ἡ μητέρα του. Σὲ ἡλικία 18 ἐτῶν ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος, ὁ ὁποῖος Ἰωάννης ἐλέγετο, τὸ «Χρυσόστομος» εἶναι ἐπίθετο ὅπως ἤδη σᾶς εἶπα, ἐγκατέλειψε τίς ρητορικές του σπουδές -δηλαδὴ θὰ λέγαμε ὅ,τι ἀκριβῶς θὰ σπούδαζε κανεὶς γιὰ δικηγόρος- καὶ ἄρχισε τὴν παρακολούθηση θεολογικῶν μαθημάτων, ὅπου καὶ ἐβαπτίσθῃ. Τότε ἐβαπτίζοντο σὲ μεγάλην ἡλικίαν.

Μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια, κατέφυγε στὴν ἔρημο ὅπου ἔμεινε σὲ ὑποταγὴ γέροντος τέσσερα χρόνια, ἀλλὰ ἄλλα δύο χρόνια ἔμεινε μόνος του σὲ σπήλαιον ἀσκούμενος- γι᾿ αὐτὸ καὶ ἡ ὑγεία του ἦτο πάρα πάρα πολὺ εὐαίσθητη. Ἀφοῦ ἐπέστρεψε στὴν Ἀντιόχεια, ἐχειροτονήθῃ διάκονος καὶ ὕστερα ἀπὸ πέντε χρόνια ἐχειροτονήθῃ πρεσβύτερος. Τώρα ἡ δρᾶσις του στὴν Ἀντιόχεια εἶναι πολὺ μεγάλη. Εἶναι ἄοκνος· δὲν τεμπελιάζει σὲ τίποτα. Θέλει τὰ πάντα νὰ προσφέρει. Ἐκτὸς βέβαια τὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο καὶ τὸ ποιμαντικό, ἐκήρυττε διαρκῶς. Διαρκῶς- διαρκῶς. Ὁμίλει κάθε Κυριακὴ καὶ κάθε Παρασκευή, ἀλλὰ καὶ σὲ περιόδους ὅπως οἱ Σαρακοστές, ἡ Διακαινήσιμος κλπ., ὁμίλει κάθε μέρα. Ἔστω καὶ ἂν ὑποτεθεῖ- λέγεται  μάλιστα ἕνα περιστατικὸ ὅτι κάποτε ἕνας ἄνθρωπος μόνο ἦταν καὶ τοῦ ἔκανε κήρυγμα ὁ ἅγιος Ἰωάννης. Καὶ ἔτσι διαρκῶς ὁμίλει, εὐκαίρως- ἀκαίρως.

Οἱ λόγοι του εἶναι τόσοι πολλοί, ὥστε ὑπερβάλλουν ὅλους τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς συγγραφεῖς. Ὅλους! Ἔχουν μαζευτεῖ ὅλα σὲ τόμους ποὺ ἐκεῖ βλέπουμε ὅτι πράγματι -ἡ λεγομένη «Ἑλληνικὴ Πατρολογία»- βλέπουμε πόσο ὑπερέβαλλε ὅλων τῶν ἄλλων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας εἰς τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ· διότι τὸν ἀγαποῦσε πάρα πολὺ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ ἔτσι εἶναι ὁ βαθύτερος ἑρμηνευτὴς ποὺ ἔχομεν εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφήν. Θὰ μποροῦσε νὰ συγκριθεῖ ἴσως, μόνον, μὲ τὸν Ὠριγένη -ὅσοι ἔχετε μίαν παιδείαν τοῦ πράγματος, θὰ μὲ καταλάβετε. Ἴσως. Γιατί καὶ ὁ Ὠριγένης ἦτο πλούσιος στὸν λόγο τοῦ Θεοῦ. Πραγματικά.

Ὡς Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ἀπέκτησε πολλοὺς θαυμαστάς. Αὐτὸ ποὺ λέμε ἐμεῖς σήμερα ἐκκλησιαστικὸ πρόβλημα τῆς περιοχῆς μας, ξέρετε ὅτι δημιουργήθηκε στὴν ἐποχή του αὐτὸ τὸ ἐκκλησιαστικὸ πρόβλημα ὅταν ἤλεγξε τὴν αὐτοκράτειρα ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος καὶ τὸν ἔστειλε στὴν ἐξορία; Ἐκράτησε αὐτὴ ἡ ταραχὴ μέσα στὴν Κωνσταντινούπολη τριάντα ὁλόκληρα χρόνια· καὶ δὲν ἡσύχασε ὁ λαὸς τῆς Κωνσταντινουπόλεως παρὰ μόνο πιὰ ὅταν ἐπανέφεραν -τί;- τὰ λείψανά του πίσω πιά· διότι πρέπει νὰ σᾶς πῶ, δύο φορὲς φυσικὰ τὸν ἔστειλαν στὴν ἐξορία- ἀνεκλήθῃ ἡ πρώτη περίπτωσις, ἀλλὰ στὴ δευτέρα περίπτωση ἔχουμε τρία ὁλόκληρα χρόνια ποὺ ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος περπατάει, περπατάει, περπατάει τὴν γῆ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας γιὰ νὰ πάει, ποῦ; Πουθενά. Δηλαδὴ ἀπὸ τόπου εἰς τόπον. Πήγαιναν ἄνθρωποι νὰ τὸν συναντήσουν, τὸν ἔπαιρναν ἀπὸ κεῖ οἱ στρατιῶται καὶ τὸν πήγαιναν πιὸ πέρα, πιὸ πέρα... Ὥστε ἔφτασε στὰ Κόμανα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας κατεξαντλημένος, τρία χρόνια περπατοῦσε... Χωρὶς καμία ἄνεση σὲ τίποτα πουθενά.

Καὶ στὶς 14 Σεπτεμβρίου, ἀγαπητοί μου, ἀφοῦ ἐλειτούργησε, παρέδωκε τὸ πνεῦμα εἰς τὸν Θεὸν μὲ τὴ φράση ποὺ ἔμεινε παροιμιώδης γιά μᾶς: «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν», δηλαδὴ «Δόξα τῷ Θεῷ γιὰ ὅλα». Αὐτὸς ὑπῆρξε ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος ποὺ ἔχουμε σήμερα τὴ μνήμη του. Καὶ σᾶς εἶπα, ἐκοιμήθῃ στὶς 14 Σεπτεμβρίου. Ἦταν ἡ ἑορτὴ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Θὰ μοῦ πεῖτε: «Μὰ ἐμεῖς γιορτάζουμε σήμερα, 13 Νοεμβρίου». Ναί, διότι ἡ Ἐκκλησία μας, ποὺ τιμᾷ ἰδιαιτέρως ἰδιαιτέρως τὸν Ἱερὸ Χρυσόστομο, καὶ ἐπειδὴ ἡ ἑορτὴ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ εἶναι πάρα πολὺ μεγάλη, γιὰ νὰ μὴν σκιάσει ἡ μία ἑορτὴ τὴν ἄλλην ἑορτήν, μετέθεσε τὴν κοίμησιν τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου στὶς 13 Νοεμβρίου. Γιὰ νὰ μπορεῖ νὰ τὸν τιμήσει λαμπρά, περίλαμπρα, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν γιορτή, βέβαια, τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος τῆς μεταθέσεως τῆς ἡμερομηνίας ποὺ γιορτάζουμε τὸν Ἱερὸν Χρυσόστομον.

Δὲν ξέρω ἂν γνωρίζετε ὅτι ἡ Θεία Λειτουργία, αὐτὴ ποὺ τελέσαμε τώρα, λέγεται τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου. Ὅπως ἀκριβῶς λέμε «τὴν Μεγάλην Σαρακοστὴν ἔχουμε τὴ Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου». Δηλαδὴ συνέθεσε τὴ Θεία Λειτουργία ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος; Ὄχι, ἀγαπητοί μου. Προσέξτε. Ἡ Θεία Λειτουργία ὡς τύπος, ὑπῆρξε ὡς παράδοσις ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ἐκκλησία. Ὅμως ὑπῆρχε μία συνήθεια τότε, ἡ Θεία Λειτουργία νὰ εἶναι ἕνας ἀνοιχτὸς χῶρος, ποὺ μποροῦσε ὁ ἑκάστοτε ἐπίσκοπος -ἢ καὶ πρεσβύτερος ἐνίοτε- νὰ προσθέτει ἢ νὰ ἀφαιρεῖ ἀπὸ τὴν ἀκολουθία τῆς Θείας Λειτουργίας κάποια στοιχεῖα. Νὰ βάλει μία εὐχὴ παραπάνω, μία εὐχὴ παρακάτω, καὶ εἴχαμε ἔτσι μία μεγάλη ποικιλία μορφῆς Θείας Λειτουργίας. Αὐτὸ κράτησε πολὺ καιρό, μερικοὺς αἰῶνες. Βέβαια, ὑπῆρχε ἕνας κίνδυνος ἀπὸ τοὺς αἱρετικούς, ποὺ μποροῦσαν νὰ προσθέτουν καὶ νὰ ἀφαιροῦν ἀπὸ τὴ Θεία Λειτουργία καὶ ἔτσι μὲ τὸν τρόπον αὐτὸν νὰ εἰσαγάγουν τίς αἱρετικές των δοξασίες. Γι᾿ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία ἔκλεισε τὸ θέμα τῆς Θείας Λειτουργίας, τὸ ἔκανε θέμα κλειστόν. Δὲν μπορεῖς οὔτε νὰ προσθέσεις, οὔτε νὰ ἀφαιρέσεις. Γιὰ τὸν λόγο ποὺ σᾶς ἐξήγησα.

Ὡστόσο, κάποιες μορφὲς ἔφτασαν μέχρι τὸν Μέγαν Βασίλειο -Θείας Λειτουργίας μορφές- μέχρι τὸν Ἱερὸ Χρυσόστομο. Ἔτσι ὁ μὲν Μέγας Βασίλειος φιλοτέχνησε τὴ Θεία Λειτουργία, δηλαδὴ τὴν ἐστόλισε τόσο πολύ, τὴν ἔκανε τόσο ὡραία- ὁ Μέγας Βασίλειος ὥστε τὴν παρέδωσε στὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ ἦτο λίγο μακρά. Εἶναι ἡ γνωστὴ Θεία Λειτουργία ποὺ ἔχουμε τὴ Μεγάλη Σαρακοστὴ τίς Κυριακές. Τὴ Μεγάλη Σαρακοστή. Ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος πῆρε τὴ Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου καὶ τὴν ἔκανε, τὴ σμίκρυνε, τὴ συντόμευσε. Ἔτσι καὶ ἐκεῖνος ἐστόλισε τὴ Θεία Λειτουργία- ἡ γνωστὴ ποὺ ἐπικράτησε πλέον νὰ λέγεται «τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου». Σημειώσατε ὅτι ὁπουδήποτε πᾶτε στὸν ὀρθόδοξο κόσμο θὰ βρεῖτε πάντα τὴ Λειτουργία τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, ἐκτὸς βέβαια ἀπὸ τὴ Μεγάλη Σαρακοστή, ἂν θέλετε, τῶν Θεοφανείων, ἂν θέλετε στὴ γιορτὴ τοῦ Μεγάλου Βασιλείου κλπ. Δέκα φορὲς τὸν χρόνο λέγεται ἡ Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ἀλλὰ ὅλες τίς ἄλλες φορὲς λέγεται ἡ Λειτουργία τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου. Ἔτσι λοιπὸν ὁ τύπος, ἡ μορφὴ τῆς Θείας Λειτουργίας εἶναι ἔργο δικό του, τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου.

Καὶ τί δὲν μᾶς παρέδωσε ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος; Πραγματικά... Ἕνα πρᾶγμα μόνο θὰ εἶχα πάνω στὸ σημεῖο αὐτὸ νὰ πῶ. Δυστυχῶς οἱ Χριστιανοί μας δὲν καταλαβαίνουν τὴ Θεία Λειτουργία καὶ δὲν μποροῦν νὰ ἐκτιμήσουν τὴν ἀξία της. Βέβαια, ὄχι μὲ τὴν ἔννοια τῆς γλώσσης -διότι στὴν ἐποχή μας, ἐπὶ παραδείγματι, ἐπικρατοῦν κάποια ἐγκόλπια- ποὺ μπορεῖ ὁ πιστὸς νὰ κρατάει ἕνα τέτοιο ἐγκόλπιο, βλέπει ἀπὸ δῶ τὸ κείμενο τῆς Θείας Λειτουργίας ὅπως λέγεται ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς κλπ. τοὺς ψάλτες, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἔχει μίαν μετάφρασιν ἤ, ἂν θέλετε, ἀκόμη καὶ μίαν ἑρμηνείαν. Ὅμως δὲν εἶναι ἀρκετὸ αὐτό. Ὁ λαός μας δὲν ἔχει κατηχηθεῖ εἰς τὸν χῶρον τῆς Θείας Λειτουργίας. Καὶ ἔτσι δὲν ἐκτιμᾷ ὅσο θὰ ἔπρεπε τὴ Θεία Λειτουργία.

Βέβαια, δὲν ἔχουμε παράπονο, ἔχουνε περάσει 2000 χρόνια ἀπὸ Γεννήσεως Χριστοῦ καὶ πάλι ἔχουμε κάποιο κόσμο στὴ Θεία Λειτουργία, παρότι γνωρίζουμε ὅτι προϊόντος τοῦ χρόνου, φθάνοντας στὰ ἔσχατα τῆς Ἱστορίας, οἱ πιστοὶ θὰ γίνονται λιγότεροι καὶ λιγότεροι... Μὴ μᾶς τρομάζει αὐτό· διότι θὰ ἀρχίσει νὰ ἐνεργεῖ ὁ Ἀντίχριστος, ἡ ἀθεΐα, ὁ Ἀντίχριστος θὰ ἐπιτρέψει τὴν ἀθεΐα κλπ. κλπ. καὶ στὸ τέλος τὴ λατρεία τοῦ ἑαυτοῦ του· κι ἔτσι, θά ᾿χουμε μείωση τῶν πιστῶν ποὺ θὰ προσέρχονται στὴ Θεία Λειτουργία ἢ ποὺ θὰ μένουν πιστοί, θά ᾿χουμε μία μείωση. Σᾶς τὸ λέω νὰ τὸ ξέρετε γιὰ νὰ μὴν παραξενευόμαστε διότι εὑρισκόμεθα, ἀγαπητοί μου, σὲ ἡμέρες ἔσχατες, τελευταῖες καὶ πρέπει νὰ τὸ ξέρουμε αὐτό, γιὰ νὰ μὴν σκανδαλιζόμεθα. Δὲν ἐξόφλησε ὁ Χριστιανισμός, ἐξόφλησαν οἱ πιστοί... Κι αὐτὸ εἶναι ἡ τραγική τους κατάσταση. Τῶν Χριστιανῶν! Λοιπόν. Ἄς εἶναι.

Πρέπει νὰ βαθαίνουμε, συνεπῶς, εἰς τὴν Θεία Λειτουργία, νὰ τὴν γνωρίζουμε, τί εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία. Θὰ μείνω μόνο σὲ ἕνα σημεῖο, ἀπὸ ἔλλειψη χρόνου, ποὺ φυσικά, ἂν ἔπρεπε νὰ ἑρμηνεύουμε τὴ Θεία Λειτουργία, θὰ θέλαμε πάρα πολὺ καιρό. Προσέξτε... Ὅταν τελεστεῖ τὸ μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας, βγαίνει ὁ διάκονος -ἂν ὑπάρχει- καὶ λέγει: «Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε». Ὅλοι τὸ ξέρουμε αὐτό, ὅλοι τὸ ἔχουμε ἀκούσει. Καὶ τώρα πρὸ ὀλίγου τὸ ἀκούσαμε.

«Προσέλθετε». Αὐτὸ θὰ ἑρμηνεύσω μόνο, τίποτε ἄλλο. Τὸ «προσέλθετε» σημαίνει κάλεσμα, μία κλήση ποὺ θὰ πρέπει ὅλοι νὰ προσέλθουν, γιὰ νὰ γίνουν κοινωνοὶ τοῦ Σώματος καὶ τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ. Βέβαια, στὴν ἀρχαία Ἐκκλησία κοινωνοῦσαν ὅλοι. Μηδενὸς ἐξαιρουμένου! Σήμερα ἐλάχιστοι κοινωνοῦν καί, ἂν καλῶς ἀντιλήφθηκα, ἂν καὶ ἴσως θὰ εἴπατε μερικοί: «Ποῦ νὰ νηστέψουμε Κυριακὴ γιὰ νὰ κοινωνήσουμε σήμερα, Δευτέρα;». Κανεὶς δὲν κοινώνησε ἀπό σᾶς... Ἄν καλῶς ἀντιλήφθηκα...

Στὴν ἀρχαία Ἐκκλησία κοινωνοῦσαν ὅλοι! Ἐὰν κάποιος δὲν κοινωνοῦσε -ὑπάρχουν κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας πάνω σ᾿ αὐτό- ἐὰν κάποιος δὲν κοινωνοῦσε, ἔπρεπε νὰ δώσει ἐξήγηση, τὸ γιατί δὲν κοινώνησε, γιατί ἀλλιώτικα θὰ ἐθεωρεῖτο, ἐπειδὴ δὲν κοινώνησε, ὅτι προκάλεσε ἀταξίαν. Γιὰ σκεφθεῖτε, γιὰ σκεφθεῖτε... Προκάλεσε ἀταξίαν...

Ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει, καλοῦνται ὅλοι νὰ κοινωνήσουν. «Προσέλθετε», λέει. «Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε». Ἔπρεπε νὰ προσέλθουν, μὲ τρεῖς προϋποθέσεις. Ἡ πρώτη προϋπόθεσις, «μετὰ φόβου Θεοῦ»· ἡ δευτέρα προϋπόθεσις, «μετὰ πίστεως» καὶ ἡ τρίτη προϋπόθεσις, «μετὰ ἀγάπης». Θὰ μοῦ πεῖτε «Εἶναι πολὺ ἁπλά, τὰ καταλαβαίνουμε». Εἶναι κάτι βαθύτερο. Ἄς τὰ ἀναλύσουμε, λοιπόν.

Ὁ πρῶτος ὅρος: «Μετὰ φόβου Θεοῦ». Γιατί μὲ φόβο Θεοῦ; Ὅταν πηγαίνουμε στὸ πηγάδι, στὴν πηγή, στὴ βρύση νὰ πάρουμε νερό, ἔχουμε φόβο Θεοῦ; Οὔτε ἔχουμε, οὔτε δὲν ἔχουμε. Ἐδῶ γιατί λέγεται ὅτι γιὰ νὰ λάβω κάτι, πρέπει νὰ τὸ λάβω αὐτὸ μὲ φόβο Θεοῦ; Γιατί ὁ χῶρος εἶναι τοῦ Θεοῦ. Ἡ Θεία Λειτουργία, ὁ χρόνος, εἶναι τοῦ Θεοῦ. Πρέπει λοιπὸν νὰ προσέλθω εἰς τὸν Θεὸν μὲ φόβο. Καὶ ὡς πρὸς τὸν χῶρον, ποὺ εἶναι ὁ ναός, καὶ ὡς πρὸς τὸν χρόνον, ποὺ εἶναι ἡ διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας. Ἔτσι λοιπὸν ἔχουμε τὸν εὐχαριστιακὸν χωροχρόνον, εὐχαριστιακόν, ἐπειδὴ τελέσαμε τὸ μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας· χωροχρόνον, χῶρον καὶ χρόνον, ποὺ βεβαίως τώρα δὲν θὰ πᾶμε ὅπως πηγαίναμε γιὰ ὁποιοδήποτε ἄλλο θέμα μας ποὺ μᾶς ἀπασχολεῖ στὴν καθημερινότητα, ἀλλὰ θὰ πᾶμε μὲ φόβο Θεοῦ.

Δεύτερος ὅρος. «Μετὰ πίστεως». Δηλαδή; Αὐτὸ ἴσως δὲν τὸ ξέρουμε. Ὅταν λέμε «μετὰ  πίστεως», δηλαδὴ νὰ πιστεύουμε ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι ὁ Θεὸς Λόγος, ὁ Ἐνανθρωπήσας κ.τ.λ. κ.τ.λ., ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα μποροῦμε νὰ λέμε εἰς τὸ Σύμβολον τῆς Πίστεως; Ποὺ λέμε: «Πιστεύω εἰς ἕνα Θεὸν» κλπ. κλπ.; Βλέπετε τὸ σύμβολον τῆς Πίστεως λέγεται μέσα στὴ Θεία Λειτουργία· καὶ ἀνανεώνεται αὐτὴ ἡ πίστις. Ὅταν λοιπὸν λέμε «μετὰ πίστεως», αὐτὸ ἐννοοῦμε; Ὄχι, ἀγαπητοί μου. Δὲν ἐννοοῦμε αὐτό· διότι, ἐὰν δὲν πιστεύαμε εἰς τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν δὲν θὰ προσερχόμεθα εἰς τὴν Θείαν Λειτουργίαν. Οἱ ἄθεοι ἔρχονται στὴ Λειτουργία; Ποτέ. Τότε τί σημαίνει αὐτὸ τὸ «μετὰ πίστεως»; Αὐτὸ θέλω νὰ κρατήσετε, σᾶς παρακαλῶ θερμά. «Πιστεύω ὅτι αὐτὸ ποὺ θὰ πάρω εἶναι τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ». Αὐτὸ εἶναι τὸ καινούριο. Ὄχι λοιπὸν γενικὰ περὶ πίστεως, ἀλλὰ εἰδικὰ ὅτι αὐτὸ ποὺ θὰ πάρω εἶναι τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Καὶ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα ἐκφράζεται, ἀγαπητοί μου, σὲ πολλὰ σημεῖα.

Ἄν ἔχετε τὴν καλὴ πρόθεση καὶ ὅταν πρόκειται νὰ κοινωνήσετε, μελετᾶτε τὴν ἀκολουθία τῆς Θείας Μεταλήψεως στὸ σπίτι σας, αὐτὸ θὰ τὸ ἔχετε συναντήσει. Καὶ παρακαλῶ, νὰ μελετᾶτε, νὰ λέτε τὴν ἀκολουθία τῆς Θείας Μεταλήψεως. Εἶναι χωρισμένη σὲ μερικὰ κομμάτια. Ἕνα τμῆμα τὸ λέμε ἀποβραδὶς στὸ ἀπόδειπνο. Ἕνα ἄλλο τμῆμα τὸ λέμε τὸ πρωὶ πρὶν φύγουμε γιὰ τὴν Ἐκκλησία. Ἕνα ἄλλο τμῆμα -τρίτο τμῆμα- τὸ λέμε λίγο πρὶν κοινωνήσουμε, μέσα στὴν Ἐκκλησία. Καὶ τὸ τελευταῖο -τέταρτο- τμῆμα τὸ λέμε ἀφοῦ θά ᾿χουμε κοινωνήσει, γυρίζουμε στὴν καρέκλα μας πίσω καὶ λέμε τὸ ὑπόλοιπον τῆς ἀκολουθίας.

Ἔ, λοιπόν, δὲν θὰ σᾶς κουράσω πιὸ πολύ, δὲν θὰ μείνω σὲ λεπτομέρειες, παρὰ μόνο σὲ ἕνα σημεῖον. Λίγο πρὶν κοινωνήσουμε καὶ κρατᾶμε τὸ ἐγκόλπιό μας, ἡ πρώτη εὐχὴ ξέρετε τί λέει; «Ἔτι πιστεύω ὅτι αὐτὸ τοῦτο ἐστι τὸ ἄχραντον Σῶμὰ σου καὶ αὐτὸ τοῦτο ἐστι τὸ τίμιον Αἷμά σου». «Ἀκόμη», λέει ὁ πιστός, «πιστεύω ὅτι αὐτὸ ποὺ θὰ πάρω τώρα, σὲ λίγα λεπτὰ εἶναι τὸ Τίμιον Σῶμα Σου, τὸ Τίμιον Αἷμα Σου». Ὅταν λέει «αὐτὸ τοῦτο» -λίγα, λίγα ἑλληνικὰ νὰ ξέρουμε, σχολεῖο νὰ πήγαμε- «αὐτὸ τοῦτο» θὰ πεῖ: «αὐτὸ τοῦτο»! Δηλαδή; «Αὐτὸ ποὺ τὸ στόμα μου, ἡ γεῦσις μου θὰ μὲ πληροφορεῖ ὅτι εἶναι κρασὶ καὶ ψωμί», ἀλλὰ δὲν θὰ εἶναι, διότι μυστηριακὰ μετεβλήθῃ σὲ Σῶμα καὶ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Αὐτό, τὸ ἀνανεώνω τὴν τελευταία στιγμή, ὅτι εἶναι τὸ Σῶμα Σου καὶ τὸ Αἷμα Σου. Πραγματικά!

Φτάνει ὁ ἀπόστολος Παῦλος νὰ πεῖ στοὺς Κορινθίους ὅτι πολλοὶ ποὺ ἔρχονται νὰ κοινωνήσουν -λέει στοὺς Κορινθίους- ὅταν προσέρχονται, δὲν πιστεύουν ὅτι εἶναι τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, γι᾿ αὐτό -ἀκοῦστε τὴ συνέπεια- «ἀνάμεσά μας ὑπάρχουνε ἄρρωστοι, ἀλλὰ καὶ πεθαίνουν ἀρκετοί, ἐπειδὴ δὲν διακρίνουν τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ». Θὰ ᾿φτανα νὰ σᾶς πῶ, μὲ βάση τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, νὰ σᾶς πῶ τὸ ἑξῆς: Ἀγαπητοί μου, ἁμαρτίες κάνουμε ὅλοι. Ἔχουμε μικρὲς ἁμαρτίες, ἔχουμε μεγάλες ἁμαρτίες. Δὲν ὑπάρχει ἀντίρρησις. Ἄν μοῦ λέγατε: «Ποιά εἶναι ἡ πιὸ μεγάλη ἁμαρτία;», θὰ σᾶς ἔλεγα, ἂν τὸ φανταζόσαστε...: «Ὅταν πηγαίνω νὰ κοινωνήσω καὶ δὲν πιστεύω ὅτι εἶναι τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ». Γι᾿ αὐτὸ πολλὲς φορὲς ἐσεῖς οἱ μανᾶδες λέτε στὰ παιδάκια σας: «Ἔλα, θὰ σοῦ δώσει ὁ παππούλης κρασάκι, ψωμάκι». Τί «κρασάκι»; Τί «ψωμάκι»; Εἶναι τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Μὲ καταλαβαίνετε, ἀγαπητοί μου; Προσοχὴ λοιπὸν καὶ ἐπειδὴ αὐτὸ μὲ συνέχει ἐμένα, σᾶς τὸ λέγω ἀλήθεια, γι᾿ αὐτὸ ἐπέλεξα σήμερα στὴν ἀγάπη σας νὰ πάρω σήμερα ἀπὸ τὴ Θεία Λειτουργία τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου μόνον αὐτὸ τὸ σημεῖον καὶ νά σᾶς τὸ ἀναλύσω.

Καὶ ἐπειδὴ περνάει ὁ χρόνος πολὺ γρήγορα, νὰ προχωρήσω καὶ εἰς τὸν τρίτον ὅρον ποὺ μὲ καλεῖ ἡ Ἐκκλησία νὰ κοινωνήσω: «Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης». Ποιά ἀγάπη;  Βέβαια, θὰ λέγαμε, τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον. Δὲν ὑπάρχει ἀντίρρησις. Ἀλλὰ δὲν εἶναι ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον. Βέβαια, λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Χριστὸς μᾶς τὸ εἶπε: «Ἐκεῖ ποὺ θὰ θυμηθεῖς -πᾶς, λέει, τὸ δῶρο σου στὸν ναό, τὸ πρόσφορό σου, κι ἐκεῖ θυμᾶσαι ὅτι...τσακώθηκες μὲ τὴ γειτόνισσά σου. Ἄφησε τὸ δῶρο σου, πήγαινε νὰ συμφιλιωθεῖς καὶ μετὰ γυρίζεις νὰ προσφέρεις τὸ δῶρο σου». Δὲν ὑπάρχει ἀντίρρησις ὅτι εἶναι καὶ αὐτό.

Ἀλλὰ ἐδῶ εἰδικὰ ὅταν λέγει «Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε», αὐτὴ ἡ ἀγάπη δὲν εἶναι πρὸς τὸν πλησίον. Πάντα, πάντα καὶ κατὰ κανόνα μιλᾶμε γιὰ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον, ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον, σὲ ὅλες τις νότες καί τίς..., ὄχι, ἀγαπητοί μου. Εἶναι ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν Ἰησοῦν Χριστόν. Τὸν ἀγαπᾷς; Σοῦ προσφέρει τὸ Αἷμα Του. Σοῦ προσφέρει τὸ Σῶμα Του. Τὸν ἀγαπᾷς τὸν Ἰησοῦν Χριστόν; Εἶναι ἡ ἀγάπη σου πολὺ μεγάλη; Θὰ μποροῦσε νὰ φτάσει, μέχρι τὸν βαθμὸ τοῦ μαρτυρίου; Τί νομίζετε, ὅταν οἱ μάρτυρες, τὰ ἑκατομμύρια τῶν μαρτύρων, ἔδωσαν τὴ ζωή τους, τὴν ἔδωσαν γιὰ τὴν πίστη στὸν Χριστό; Διορθώνω. Βεβαίως καὶ γιὰ τὴν πίστη στὸν Χριστό. Τὴν ἔδωσαν τὴ ζωή τους, προσέξτε, γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Περὶ αὐτῆς τῆς ἀγάπης μᾶς ὁμιλεῖ σήμερα αὐτὸ τὸ σημεῖο ποὺ λέμε στὴ Θεία Λειτουργία: «Μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης προσέλθετε». Ἡ ἀγάπη μου μπορεῖ νὰ φτάσει εἰς τὸ ἐπίπεδον εἰς τὸν βαθμὸν τοῦ μαρτυρίου; Τότε, μάλιστα, τότε μπορῶ νὰ κοινωνήσω.

Ἀγαπητοί μου, αὐτὰ τὰ λίγα εἶχα νὰ σᾶς πῶ. Τὰ πολὺ λίγα, παίρνοντας ἕνα μικρὸ δεῖγμα ἀπὸ τὴ Λειτουργία τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου γιὰ νὰ σᾶς βοηθήσω πῶς νὰ καταλάβουμε τὴ Θεία Λειτουργία, ἀλλὰ καὶ ἀκόμα ἐπειδὴ ἔχουμε ἀνάγκη κατηχήσεως, κι ἐμεῖς οἱ ἱερεῖς φταῖμε ὅταν δὲν κατηχοῦμε τὸν λαὸ τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ εἶναι πολὺ σημαντικό, ἀναμφισβήτητα, γιὰ νὰ τιμήσουμε καὶ τὸν Ἱερὸν Χρυσόστομον, ποὺ σήμερα ἔχομεν τὴν μνήμη του, αὐτοῦ τοῦ μεγάλου ἀνδρός, τοῦ μεγάλου προσώπου, τοῦ γνησίου τέκνου τῆς Ὀρθοδοξίας μας καὶ τῆς Ἐκκλησίας μας, ποὺ τόσο πολύ, ὁμολογουμένως, ἀγαπᾶμε. Γιατί, ἂν ἀγαπᾶμε τὸν Χριστόν, ἀγαπᾶμε καὶ τοὺς φίλους τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι λέει ὁ Ψαλμωδὸς Δαβίδ: «Γιὰ μένα», λέει, «οἱ φίλοι σου μοῦ εἶναι πολὺ ἀγαπητοί». Καὶ ποιοὶ εἶναι οἱ φίλοι τοῦ Χριστοῦ; Οἱ ἅγιοι. Ὅταν λοιπὸν ἀγαπᾶμε καὶ τοὺς ἁγίους, ἀγαπᾶμε καὶ τὸν Χριστόν.

Εὔχομαι ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος μὲ τίς πρεσβεῖες του νὰ μᾶς φωτίζει καὶ νὰ μᾶς καθοδηγεῖ, γιὰ νὰ κατανοοῦμε πῶς πρέπει καὶ ἐμεῖς νὰ ζοῦμε καὶ νὰ ἀγαπᾶμε τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό. Ἀμήν.

 

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

καὶ μὲ ἀπροσμέτρητη εὐγνωμοσύνη στὸν πνευματικό μας καθοδηγητή

μακαριστὸ γέροντα Ἀθανάσιο Μυτιληναῖο,

ἀπομαγνητοφώνηση καὶ ἠλεκτρονικὴ ἐπιμέλεια κειμένου:

Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΗ:

http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p athanasios/mnhmh agivn/mnhmh agivn 018.mp3

___________________________________

Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ

«Πᾶνος»