Μέ
ἀφορμή τίς εὔλογες ἀνησυχίες πού ἔχει προκαλέσει σέ μεγάλη μερίδα τῆς
κοινωνίας μας ἡ ὑποχρεωτική ἔκδοση νέων ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων, ἐμεῖς,
οἱ ἡγούμενοι τῶν Ἱερῶν Μονῶν καί Ἱερῶν Ἡσυχαστηρίων τῆς πατρίδος μας,
ὕστερα ἀπό ἔντονη προσευχή, λεπτομερή ἔρευνα καί θεολογικό
προβληματισμό, προβαίνουμε στήν ἀκόλουθη Ἀνακοίνωση.
Ἡ Ἀνακοίνωση αὐτή ἀποτελεῖ ὀφειλόμενη ἀπάντηση στά ἐναγώνια ἐρωτήματα πού μᾶς ἀπευθύνουν οἱ ἀγωνιζόμενοι στόν κόσμο ἐν Χριστῷ ἀδελφοί μας. Καί, ἐπιπλέον, κρίνεται ἀναγκαία, καθώς ἡ Πολιτεία δέν ἐνημέρωσε ἐξαρχῆς καί ἐπαρκῶς τούς πολίτες γιά τό εἶδος, τό περιεχόμενο καί τίς δυνατότητες τῶν νέων ταυτοτήτων, ἐνῶ τά συστημικά μέσα ἐνημέρωσης συνεχίζουν νά εἰρωνεύονται, λοιδοροῦν καί γραφικοποιοῦν ὅσους τολμοῦν νά διατυπώσουν διαφορετική ἄποψη.
Ἡ νέα ἠλεκτρονική ταυτότητα, ὅπως ἔχει ἐπίσημα σχεδιασθεῖ, δέν θά ἀποτελεῖ ἁπλῶς ἕνα ἀποδεικτικό ἔγγραφο ταυτοπροσωπίας, ἀλλά σύντομα θά λειτουργήσει καί ὡς κάρτα ἠλεκτρονικῶν ὑπηρεσιῶν[1]. Γι᾽ αὐτό καί παρουσιάζεται ὡς ἕνα πολύτιμο χρηστικό μέσο, πού θά διευκολύνει τήν καθημερινότητα τοῦ πολίτη καί θά κάνει ἀποτελεσματικότερη τή λειτουργία τοῦ κράτους. Τό τίμημα, ὅμως, αὐτῶν τῶν πλεονεκτημάτων φαίνεται νά εἶναι πολύ ἀκριβό. Καθώς οἱ ἐξελίξεις στήν ψηφιακή τεχνολογία εἶναι ἰλιγγιώδεις καί τά κράτη προσανατολίζονται στόν καθολικό ψηφιακό μετασχηματισμό τους, θεμελιώδη δικαιώματα τοῦ πολίτη διακινδυνεύονται καί ὁ ἴδιος σταδιακά αὐτοπαγιδεύεται στά δεσμά ἑνός ψηφιακοῦ συστήματος. Ἡ νέου τύπου ταυτότητα ἀποτελεῖ ἕνα ἀκόμη βῆμα, πού μπορεῖ νά τόν ὁδηγήσει σέ μιά πραγματικότητα ἐφιαλτική. Παγκόσμια διακυβέρνηση
Ἡ ἀνάγκη ὑπάρξεως ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων ἐντάσσεται στό γενικότερο πλαίσιο τῆς συντελούμενης παγκοσμιοποίησης, τήν ὁποία προωθοῦν τό διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, διάφοροι διεθνεῖς ὀργανισμοί καί ἡγετικές ὁμάδες (Παγκόσμια Τράπεζα, Διεθνές Νομισματικό Ταμεῖο, Παγκόσμιο Οἰκονομικό Φόρουμ, G-20 κ.ἄ.). Αὐτοί ὅλοι ἐπιβάλλουν τίς πολιτικές τους ἐπιλογές, ἀσκώντας τεράστιες πιέσεις στίς ἐθνικές κυβερνήσεις τῶν λαῶν, οἱ ὁποῖες μέ τή σειρά τους ἐμφανίζονται ἀναγκαστικά ἐνδοτικές καί πειθήνιες ἀπέναντί τους.
Σύμφωνα, λοιπόν, μέ τούς σχεδιασμούς τῆς παγκόσμιας διακυβέρνησης καί ἀκολουθώντας τίς ἐξελίξεις τῆς Τέταρτης Βιομηχανικῆς Ἐπανάστασης (τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, διαδίκτυο πραγμάτων κ.ἄ.), οἱ κοινωνίες μετακινοῦνται ὅλο καί περισσότερο ἀπό ἕναν φυσικό σέ ἕναν ψηφιακό κόσμο. Δημιουργεῖται, δηλαδή, μέ ταχύτατους ρυθμούς ἕνα διευρυμένο ψηφιακό σύστημα, πού ἀγκαλιάζει ὅλες τίς πτυχές τῆς ζωῆς τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου. Σέ μιά τέτοια ψηφιακή κοινωνία θά καταργηθοῦν τά μετρητά, θά κυκλοφορεῖ μόνο τό ψηφιακό χρῆμα, καί οἱ πολίτες, γιά νά ἔχουν πρόσβαση σέ ὑπηρεσίες καί ἀγαθά, θά πρέπει νά διαθέτουν ἀπαραίτητα μιά ψηφιακή ταυτότητα/κάρτα καί ἕναν προσωπικό ἀριθμό. Ὁ εὐρωπαϊκός Κανονισμός
Ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, πρός τό παρόν τουλάχιστον καί ἀπό ὅσα γνωρίζουμε, δέν ἔχει ἀπαιτήσει τήν ὑποχρεωτική ἔκδοση ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων γιά ὅλους τούς Εὐρωπαίους πολίτες, ὅπως ἰσχυρίζεται ἡ Κυβέρνηση. Ὁ Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1157 τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου καί τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης καθιερώνει τή χρήση τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων ὡς ταξιδιωτικῶν ἐγγράφων, ἀλλά δέν ἐπιβάλλει τή χρήση τους στό ἐσωτερικό τῶν χωρῶν. Ὅπως ἀναφέρεται χαρακτηριστικά καί στόν ἐπίσημο ἱστότοπο τῆς Ε.Ε., “Ὁ Κανονισμός δέν ὑποχρεώνει τά κράτη μέλη νά ἐκδίδουν δελτία ταυτότητας. Ἐπιπλέον, τά κράτη μέλη θά συνεχίζουν νά ἀποφασίζουν ἐάν ἡ κατοχή δελτίου ταυτότητας εἶναι προαιρετική ἤ ὑποχρεωτική”[2].
Παράλληλα, ὁ ἴδιος εὐρωπαϊκός Κανονισμός ἐπιτρέπει στά κράτη μέλη νά ἀποδέχονται ὡς μέσα ταυτοποίησης καί μή ταξιδιωτικά ἔγγραφα, ὅπως εἶναι ἡ ἄδεια ὁδήγησης (σημεῖο 12 τοῦ προοιμίου τοῦ Κανονισμοῦ).
Μέ βάση τά παραπάνω καί μέχρι σήμερα, σέ ἀρκετές χῶρες τῆς Ε.Ε. (π.χ. Γαλλία, Αὐστρία, Δανία, Φινλανδία) ἡ ἔκδοση ταυτότητας δέν εἶναι ὑποχρεωτική καί ἡ ταυτοποίηση πραγματοποιεῖται μέ ἄλλα κρατικά ἔγγραφα (π.χ. δίπλωμα ὁδήγησης, διαβατήριο)[3]. Τό ἴδιο ἰσχύει καί σέ ἄλλες προηγμένες χῶρες τοῦ κόσμου (π.χ. ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Καναδᾶς, Ἰαπωνία)[4]. Ἐναλλακτικές ταυτότητες ἀσφαλείας
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι οἱ παλαιοῦ τύπου ταυτότητες, ὡς ἀπαρχαιωμένες καί πλαστογραφήσιμες, πρέπει νά ἀντικατασταθοῦν ἀπό ἄλλες ἀσφαλέστερες καί μή πλαστογραφήσιμες. Τέτοιες, ὅμως, θά μποροῦσαν νά εἶναι ταυτότητες πού νά διαθέτουν προηγμένα καί ἰσχυρά χαρακτηριστικά ἀσφαλείας, παρόμοια μέ ἐκεῖνα τῶν διπλωμάτων ὁδήγησης καί τῶν εὐρωπαϊκῶν χαρτονομισμάτων (ἐκτύπωση σέ εἰδικό χαρτί μέσω ἐγχάραξης laser, σύνθετα γραμμοκοσμήματα, ἀσφαλιστικά πολύχρωμα δάπεδα κ.ἄ.). Ἐναλλακτικές ταυτότητες ἀσφαλείας θά μποροῦσαν, ἐπίσης, νά εἶναι καί οἱ νέες πού προτείνονται, δίχως ὅμως τό ἐνσωματωμένο microchip καί τόν Προσωπικό Ἀριθμό. Ἡ Ἑλληνική Κυβέρνηση, ὡστόσο, ἐπέλεξε τήν ἔκδοση τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων μορφότυπου ID-1, ἀποβλέποντας στόν καθολικό ψηφιακό μετασχηματισμό τοῦ κράτους καί ἐπιθυμώντας ἡ νέα ταυτότητα σύντομα νά λειτουργήσει καί ὡς κάρτα ψηφιακῶν ὑπηρεσιῶν. Ἠλεκτρονική Ταυτότητα/Κάρτα καί Ἠλεκτρονικό Πορτοφόλι
Ἀπό τότε πού πρωτοεμφανίστηκε τό θέμα τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων (1986), ὁ λαός, διαβλέποντας τόν κίνδυνο φαλκίδευσης τῶν προσωπικῶν του ἐλευθεριῶν, ἀντέδρασε σθεναρά καί καθυστέρησε τέσσερις σχεδόν δεκαετίες τήν ἔκδοσή τους. Σήμερα, ὅμως, ἐξαιτίας τῶν μεθοδεύσεων τῆς Κυβέρνησης καί τοῦ ἐφησυχασμοῦ τῶν πολιτῶν, ἡ ἠλεκτρονική ταυτότητα εἶναι μιά πραγματικότητα.
Ἡ διαφοροποίησή της ἀπό τήν παλαιοῦ τύπου ταυτότητα ἔγκειται α) στό ἐνσωματωμένο microchip τύπου RFID (ἠλεκτρονικό μέσο, στό ὁποῖο ἀποθηκεύονται τά ἀναγκαῖα στοιχεῖα ταυτοποίησης), β) στή μηχανικά ἀναγνώσιμη ζώνη τῶν στοιχείων ταυτοποίησης, γ) στήν ψηφιακή ἀποθήκευση τῶν βιομετρικῶν δεδομένων (φωτογραφίας προσώπου καί δύο δακτυλικῶν ἀποτυπωμάτων) καί δ) στόν Προσωπικό Ἀριθμό, πού σύντομα πρόκειται νά προστεθεῖ.
Εἰδικότερα, ὁ Προσωπικός Ἀριθμός οὐσιαστικά ἀντικαθιστᾶ ὅλους τούς ἄλλους προσωπικούς ἀριθμούς (Ἀριθμό Δελτίου Ταυτότητας, ΑΦΜ, ΑΜΚΑ κ.λπ.) καί συνοδεύει τόν κάθε πολίτη ἀπό τή γέννησή του μέχρι τόν θάνατο, χωρίς νά ἀλλάζει σέ περίπτωση ἀπώλειας τοῦ δελτίου. Δίνει, θά λέγαμε, ψηφιακή ὀντότητα στόν πολίτη καί τόν ἀκολουθεῖ σέ ὅλες τίς δραστηριότητές του. Εἶναι ὁ ἀριθμός–κλειδί γιά τήν ἠλεκτρονική ἐπικοινωνία του μέ τό Δημόσιο καί, σύντομα, γιά κάθε ἄλλη συναλλαγή του μέ ἠλεκτρονικά συστήματα ἰδιωτικῶν φορέων. Δίχως Προσωπικό Ἀριθμό ὁ πολίτης εἶναι ἀνύπαρκτος γιά τήν ψηφιακή κοινωνία…
Χάρη στό microchip τῆς ταυτότητας καί τόν ἀναγραφόμενο σέ αὐτήν Προσωπικό Ἀριθμό, ὁ πολίτης ἀποκτᾶ τή δυνατότητα νά κάνει εὐρύτερη χρήση τῆς ἠλεκτρονικῆς διακυβέρνησης καί νά ἔχει εὐχερέστερη πρόσβαση στίς ψηφιακές ὑπηρεσίες καί τά ἀγαθά πού παρέχουν οἱ φορεῖς τοῦ δημόσιου τομέα (Ἐθνικό Σύστημα Ὑγείας, Δημόσια Οἰκονομική Ὑπηρεσία, Κτηματολόγιο κ.λπ.). Ἑπομένως, ἡ νέα ταυτότητα, ὅπως σύντομα θά ἐξελιχθεῖ, δέν θά εἶναι ἁπλῶς ἕνα δημόσιο ἔγγραφο ταυτοποίησης, ἀλλά θά ἀποτελεῖ συγχρόνως καί κάρτα ἄσκησης δικαιωμάτων (στήν ὑγειονομική περίθαλψη, τήν κοινωνική πρόνοια, τήν ἀπασχόληση, τήν ἐκπαίδευση κ.ἄ.), ὅμοια ἀκριβῶς μέ τήν κάρτα πολίτη πού εἶχε σχεδιασθεῖ παλαιότερα καί πού δέν ὑλοποιήθηκε, ἐξαιτίας τῶν λαϊκῶν ἀντιδράσεων καί τῆς ἀκυρωτικῆς ἀπόφασης τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας (βλ. παρακάτω).
Σέ μιά ἀμέσως ἑπόμενη φάση, μέσω τῆς ἐφαρμογῆς Gov.gr Wallet, ἡ ταυτότητα/κάρτα θά ἐνσωματωθεῖ ψηφιακά στό ἔξυπνο κινητό/smartphone, ὅπως ἐπίσης καί ἄλλες κάρτες, διάφορα πιστοποιητικά καί ἄλλα χρήσιμα προσωπικά ἔγγραφα. Καί, ἐφόσον ὁλοφάνερα πλέον οἱ πολίτες ἐξωθοῦνται στήν κατάργηση τῶν μετρητῶν, ὅλες οἱ καθημερινές συναλλαγές τους στά καταστήματα, τίς τράπεζες, τίς δημόσιες καί ἰδιωτικές ὑπηρεσίες θά πραγματοποιοῦνται μέσω τοῦ κινητοῦ τηλεφώνου, πού θά ἀποτελεῖ τό ἠλεκτρονικό πορτοφόλι. Ἔτσι, ὁ πολίτης —ὁλόκληρη σχεδόν ἡ ζωή του!— θά βρίσκεται διαρκῶς σέ online σύνδεση μέ τό ψηφιακό σύστημα. Θά κάνει τά πάντα ψηφιακά, ἄνετα, γρήγορα καί ἀποτελεσματικά, καταθέτοντας, ὅμως, ἕνα πολύ ἀκριβό τίμημα… Χειρισμοί πού προκαλοῦν ἰσχυρό προβληματισμό
Πρός τό παρόν, ὡστόσο, παραμένουν κάποια ἀναπάντητα ἐρωτήματα, πού ἐξαρχῆς δημιούργησαν ἔντονο σκεπτικισμό σέ πολλούς πολίτες καί συνάμα φανέρωσαν κακοπιστία καί δημοκρατικό ἔλειμμα στούς χειρισμούς τῆς Πολιτείας.
Α΄. Γιατί ἡ Κυβέρνηση, γιά ἕνα τόσο σημαντικό ζήτημα, δέν ἔλαβε ὑπόψη της τή λαϊκή βούληση; Τό 2010 καί τό 2015 πραγματοποιήθηκαν δημόσιες διαβουλεύσεις γιά τήν κάρτα πολίτη, καί ὁ λαός στή συντριπτική του πλειοψηφία (καί τίς δύο φορές τό ποσοστό ξεπερνοῦσε τό 90%) τοποθετήθηκε ἀρνητικά· γι’ αὐτό καί ἡ Πολιτεία ἀναγκάστηκε νά ὑποχωρήσει. Τί ἄλλαξε ἀπό τότε; Γιατί δέν πραγματοποιήθηκε καί πάλι δημόσια διαβούλευση, ὅπως ἄλλωστε γίνεται συχνά γιά ἄλλα μικρότερης σημασίας θέματα; Γιατί, ἐπίσης, ἡ Κυβέρνηση δέν ὁμολογεῖ τήν προειλημμένη ἀπόφασή της νά ἐκδώσει ὄχι ἁπλῶς μιά νέα ταυτότητα, ἀλλά μιά κάρτα πολίτη; Ὑπῆρξε, πράγματι, ἐλλιπής ἐνημέρωση, ἀδιαφάνεια καί κρυψίνοια. Ἀκούστηκαν μισές ἀλήθειες, δόθηκαν ἀντιφατικές πληροφορίες καί παραπλανητικές ἐξηγήσεις. Κραυγαλέο παράδειγμα ἀποτελεῖ ἡ πρωθυπουργική διαβεβαίωση —24 μέρες πρίν ἀπό τήν ἔκδοση τῶν πρώτων νέων δελτίων— ὅτι οἱ νέες ταυτότητες δέν θά ἔχουν τσιπάκια[5]…
Β΄. Μοναδικός καί ἀποκλειστικός σκοπός μιᾶς ταυτότητας εἶναι ἡ ἀσφαλής ταυτοποίηση τοῦ πολίτη· τίποτα περισσότερο. Καί πρέπει νά περιέχει μόνο τά ἀπαραίτητα γιά τόν σκοπό αὐτό στοιχεῖα —ἀναγνώσιμα ἀπό τόν κάτοχό της καί μή προσβάσιμα σέ ἐξωτερικούς μηχανισμούς, πού μποροῦν νά τά ἐπεξεργαστοῦν καί νά τά ἀλλοιώσουν. Βασισμένο στήν αὐτονόητη αὐτή ἀλήθεια, τό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας, μέ ἀπόφασή του (2388/2019, Δ΄ Τμῆμα), ἀπαγόρευσε στό κράτος νά μετατρέψει τήν ταυτότητα καί σέ κάρτα δικαιωμάτων. Δέν εἶναι νόμιμο, σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση, νά ἀποθηκεύονται στό microchip τῶν νέων ταυτοτήτων στοιχεῖα πού “δέν εἶναι κρίσιμα γιά τήν ἀπόδειξη τῆς ταυτότητας τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν”. Γι’ αὐτό, “δέν δύνανται νά ἀποτελέσουν τά προβλεπόμενα δελτία ταυτότητας ‘κάρτα δικαιώματος’”.
Ἡ Κυβέρνηση, ὡστόσο, δέν φαίνεται νά δείχνει σεβασμό στήν ἀπόφαση τοῦ Ἀνώτατου Διοικητικοῦ Δικαστηρίου τῆς χώρας. Μέ μεταγενέστερη (17-2-2023) κοινή ὑπουργική ἀπόφαση (βλ. ὑποσημείωση 1) φανέρωσε καθαρά τήν πρόθεσή της νά νομιμοποιήσει στό ἐγγύς μέλλον τήν ἀποθήκευση καί ἄλλων στοιχείων (ἄγνωστο ποιῶν) στίς νέες ταυτότητες, προκειμένου αὐτές νά χρησιμοποιοῦνται καί ὡς κάρτες συναλλαγῆς μέ τίς ὑπηρεσίες ἠλεκτρονικῆς διακυβέρνησης. Θά μποροῦσε ἡ Κυβέρνηση, σεβόμενη τήν ἐλεύθερη βούληση τῶν πολιτῶν, νά καθιερώσει μιά προαιρετική κάρτα δικαιωμάτων, ξεχωριστή καί ἀπόλυτα διακριτή ἀπό τό δελτίο ταυτότητας, ἀποφεύγοντας συνάμα τήν ἐπιβολή ἄμεσων ἤ ἔμεσων “ποινῶν” σέ ὅσους ἐπέλεγαν νά μήν τήν προμηθευθοῦν.
Γ΄. Εἶναι γνωστό ὅτι τό 2000 ἀπαλείφθηκε ἀπό τά δελτία ταυτότητας τό δακτυλικό ἀποτύπωμα, ὕστερα ἀπό τήν ὑπ᾿ ἀριθμ. 510/17/15-05-2000 γνωμοδότηση τῆς Ἀρχῆς Προστασίας Δεδομένων Προσωπικοῦ Χαρακτήρα, σύμφωνα μέ τήν ὁποία τό δακτυλικό ἀποτύπωμα (“σήμανση”) προσβάλλει τήν προστατευόμενη ἀπό τό Σύνταγμα ἀξία τοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ τοῦ ἀποδίδεται ἐν δυνάμει ἡ ὑποψία ἐγκληματικῆς δραστηριότητας (“σεσημασμένος”). Τώρα πού τό ἀποτύπωμα ἐπανέρχεται —ψηφιακά, μάλιστα, καί εἰς διπλοῦν— γιατί ἡ συγκεκριμένη δημόσια Ἀρχή σιωπᾶ; Θεωρεῖ ὅτι δέν χρειάζεται πλέον προστασία ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρώπου; Ἠλεκτρονική σκλαβιά
Κάθε ἄνθρωπος πού διατηρεῖ ἀκόμη τήν κριτική του σκέψη δέν δυσκολεύεται νά διαπιστώσει ὅτι στόν βωμό τῶν διευκολύνσεων πού παρέχει ἡ χρήση τῆς νέας ταυτότητας καί ἡ γενικότερη λειτουργία τῆς ἠλεκτρονικῆς διακυβέρνησης, θυσιάζεται σταδιακά ἕνα μέρος τῶν προσωπικῶν του ἐλευθεριῶν καί ὁ ἴδιος ὁδηγεῖται σέ μιά ἰδιότυπη ψηφιακή αἰχμαλωσία.
α) Φακέλωμα καί ἀπώλεια τῆς ἰδιωτικότητας
Εἶναι γνωστό πώς κάθε φορά πού κάποιος δραστηριοποιεῖται στόν κυβερνοχῶρο μέ ὁποιονδήποτε τρόπο (κινητό τηλέφωνο, ἐφαρμογές διαδικτύου, ἠλεκτρονικές συναλλαγές κ.λπ.) ἀφήνει ἕνα ἠλεκτρονικό ἴχνος, τό ὁποῖο ἀποτυπώνει μιά συγκεκριμένη πτυχή τῆς προσωπικῆς του ζωῆς (προσωπικό δεδομένο). Τό ἴχνος αὐτό καταγράφεται ὡς πληροφορία στό ἠλεκτρονικό ἀρχεῖο (βάση δεδομένων) τοῦ φορέα, τοῦ ὁποίου τίς ὑπηρεσίες χρησιμοποίησε ὁ πολίτης. Συνδυαζόμενα αὐτά τά ἴχνη, ἀποκαλύπτουν συμπεριφορές του, προτιμήσεις, καθημερινές ἤ ἔκτακτες δραστηριότητες κ.ἄ. Μέ τήν προωθούμενη ἀναγκαστική καί εὐρεία χρήση τῆς νέας ταυτότητας/κάρτας ὁ πολίτης θά τροφοδοτεῖ καθημερινά διάφορες βάσεις δεδομένων μέ χιλιάδες στοιχεῖα τῆς ἰδιωτικῆς καί δημόσιας ζωῆς του. Καθώς, ὅμως, στά πλαίσια τῆς ἠλεκτρονικῆς διακυβέρνησης οἱ διάσπαρτες αὐτές βάσεις σταδιακά διασυνδέονται καί ἑνοποιοῦνται, προκύπτει μιά τεράστια νοητή “δεξαμενή”, ἡ ὁποία περιέχει συγκεντρωτικά ἕναν γιγάντιο ὄγκο πληροφοριῶν πού ἀφοροῦν τόν κάθε πολίτη. Ἀπό αὐτήν τήν τεράστια “δεξαμενή” δεδομένων ὑπάρχει ἡ δυνατότητα, μέ τή βοήθεια τοῦ Προσωπικοῦ Ἀριθμοῦ, νά ἀνασύρεται ἀνά πάσα στιγμή ὁ ψηφιακός φάκελός του μέ τό σύνολο τῶν προσωπικῶν του στοιχείων.
Πρόκειται, λοιπόν, γιά ἕνα τέλειο ἠλεκτρονικό φακέλωμα, πού θά ἐνημερώνεται συνεχῶς, αὐτόματα καί ἄμεσα —ἐφόσον στόν νέο ψηφιακό κόσμο τά πάντα θά γίνονται ψηφιακά— γιά ὅλες τίς δραστηριότητές μας (τί ἀγορές ἔκανα, πότε ἀρρώστησα καί τί φάρμακα πῆρα, ποῦ ἔκανα διακοπές καί πόσα χρήματα ξόδεψα, ποιές ἱστοσελίδες παρακολουθῶ στό διαδίκτυο, τί βιβλία διαβάζω, σέ ποιά κομματική ὀργάνωση συμμετέχω, ἄν ἐκκλησιάζομαι, ἄν συχνάζω σέ νυκτερινά κέντρα διασκέδασης κ.λπ.). Ἡ νέα ταυτότητα/κάρτα, λοιπόν, θά μπορεῖ νά ἀποτυπώσει ψηφιακά ὁλόκληρη τήν ὕπαρξή μας καί νά δημιουργήσει μέ πιστότητα τό προσωπικό μας προφίλ (κοινωνικό, πολιτικό, οἰκονομικό, θρησκευτικό, πολιτιστικό κ.λπ.).
Ἡ συστηματική αὐτή παρακολούθηση τοῦ πολίτη, ἡ διείσδυση στή βαθύτερη προσωπική του ζωή καί ἡ καταγραφή ὅλων τῶν δραστηριοτήτων του συντελοῦν στόν πλήρη ἔλεγχό του καί προσβάλλουν βάναυσα τίς συνταγματικά κατοχυρωμένες ἀτομικές ἐλευθερίες του καί τό δικαίωμα στήν ἰδιωτικότητα. Τελικά, παραβιάζεται ἡ ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια, τῆς ὁποίας ὁ σεβασμός καί ἡ προστασία πρέπει νά ἀποτελεῖ, σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 2 τοῦ Συντάγματος, πρωταρχική προτεραιότητα τῆς Πολιτείας.
Βέβαια, στόν βαθμό πού χρησιμοποιοῦμε τό τηλέφωνο, τά κοινωνικά μέσα δικτύωσης καί τίς ποικίλες ψηφιακές ἐφαρμογές, ἐκθέτουμε οἰκειοθελῶς τήν ἰδιωτικότητά μας καί προσωπικά μας δεδομένα. Αὐτό, ὅμως, ἀποτελεῖ προσωπική ἐπιλογή, τήν ὁποία ἀνά πάσα στιγμή μποροῦμε νά περιορίσουμε ἤ καί νά ἀναστείλουμε. Ἀντίθετα, ἡ ταυτότητα ἀποτελεῖ ἕνα ὑποχρεωτικό κρατικό ἔγγραφο, πού μᾶς συνοδεύει σέ ὅλη μας τή ζωή. Ἐπιπλέον, στήν πρώτη περίπτωση ἡ παραβίαση τῶν προσωπικῶν μας δεδομένων ἀποτελεῖ παράνομη πράξη, ἐνῶ στή δεύτερη τό κράτος νομιμοποιεῖται γιά τήν ἐκτέλεση τῆς ἴδιας πράξης, ἀφοῦ ἔχει φροντίσει προηγουμένως νά ὑφαρπάξει τή συναίνεσή μας…
β) Ἡ τύχη τῶν προσωπικῶν δεδομένων
Μέ τόν τρόπο πού θά λειτουργεῖ στό ἄμεσο μέλλον ἡ νέα ταυτότητα, ὁ πολίτης παραδίδει πλέον ὅλα τά εὐαίσθητα προσωπικά του δεδομένα στό ψηφιακό κράτος, καί εἶναι σάν νά παραδίδει ὁλόκληρη τή ζωή του… Καί δέν τά παραδίδει μόνο στό δικό του κράτος, ἀφοῦ, σύμφωνα μέ τόν εὐρωπαϊκό Κανονισμό 2019/1157, οἱ νέες ταυτότητες ἐξασφαλίζουν “διαλειτουργικότητα σέ παγκόσμιο ἐπίπεδο” καί τή διαχείριση τῶν δεδομένων του μπορεῖ νά τά ἀναλάβει καί “ἐξωτερικός πάροχος”, δηλαδή κάποια πολυεθνική ἑταιρεία.
Ὀμιχλῶδες, πράγματι, τό τοπίο τῶν προσωπικῶν δεδομένων… Σέ ποιόν, τελικά, ἀνήκουν; Ἀποθηκεύονται σέ βάσεις δεδομένων μόνο ἐντός τῆς ἑλληνικῆς ἐπικράτειας ἤ καί σέ χῶρες τοῦ ἐξωτερικοῦ; Ποιοί ἔχουν τή μεγαλύτερη δυνατότητα πρόσβασης σ’ αὐτές; Οἱ κρατικοί ὑπάλληλοι ἤ οἱ ἰδιῶτες τεχνικοί, πού ἐλέγχουν, ἀναβαθμίζουν καί συντηροῦν τό πληροφοριακό σύστημα τῶν νέων ταυτοτήτων; Πῶς γίνεται ἡ διαχείρηση τῶν προσωπικῶν μας στοιχείων; Ποιές μεταβολές καταγράφονται καί πῶς θά μποροῦσε ὁ πολίτης νά ἐνημερώνεται γι’ αὐτές; Πῶς, τέλος, τά προσωπικά στοιχεῖα ἑκατοντάδων ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων φτάνουν στούς λεγόμενους μεσίτες δεδομένων (data brokers), πού πλουτίζουν ἀπό τήν ἐκμετάλλευσή τους; Καί πῶς αὐτά γνωστοποιοῦνται σέ τεχνολογικούς κολοσσούς καί μεγάλες ἐμπορικές ἑταιρεῖες, πού ἐπίσης θησαυρίζουν, διερμηνεύοντας τή συμπεριφορά τῶν καταναλωτῶν, προβλέποντας τίς κινήσεις τους ἤ καί χειραγωγώντας τους ἀκόμη; (Ἔχει λεχθεῖ ὅτι στίς μέρες μας τό πολυτιμότερο πράγμα στόν κόσμο δέν εἶναι τό πετρέλαιο ἤ ὁ χρυσός, ἀλλά τά δεδομένα). Ἔχουν τή δυνατότητα, ἄραγε, οἱ κυβερνήσεις τῶν κρατῶν νά ἐλέγξουν τό ἐκτεταμένο παραεμπόριο προσωπικῶν δεδομένων ἤ νά τιθασεύσουν τή δύναμη τῆς ψηφιακῆς πληροφορίας γιά τό καλό τῆς ἀνθρωπότητας ;
Σύμφωνα μέ τόν Χάρτη Θεμελιωδῶν Δικαιωμάτων τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης (ἄρθρο 8), “Κάθε πρόσωπο ἔχει δικαίωμα στήν προστασία τῶν δεδομένων προσωπικοῦ χαρακτήρα πού τό ἀφοροῦν. Ἡ ἐπεξεργασία αὐτῶν τῶν δεδομένων πρέπει νά γίνεται νομίμως, γιά καθορισμένους σκοπούς καί μέ βάση τή συγκατάθεση τοῦ ἐνδιαφερομένου ἤ γιά ἄλλους θεμιτούς λόγους πού προβλέπονται ἀπό τόν νόμο. Κάθε πρόσωπο ἔχει δικαίωμα νά ἔχει πρόσβαση στά συλλεγέντα δεδομένα πού τό ἀφοροῦν καί νά ἐπιτυγχάνει τή διόρθωσή τους”. Σύμφωνα, ἐπίσης, μέ τόν Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (ΕΕ) 2016/679, ὁ ὁποῖος ἔχει ἐνσωματωθεῖ καί στήν ἑλληνική νομοθεσία μέ τόν νόμο 4624/2019, κάθε πολίτης ἔχει δικαίωμα νά γνωρίζει ποιά δεδομένα του ὑφίστανται ἐπεξεργασία, ποιός καί γιά ποιόν σκοπό τά ἐπεξεργάζεται καί σέ ποιούς παραλῆπτες, τοῦ ἐσωτερικοῦ ἤ τοῦ ἐξωτερικοῦ, ἀποστέλλονται. Ἐπίσης, ἔχει δικαίωμα πρόσβασης στά δεδομένα του, δικαίωμα διόρθωσης ἤ διαγραφῆς τους, δικαίωμα περιορισμοῦ τῆς ἐπεξεργασίας τους ἤ ἐναντίωσης στήν ἐπεξεργασία τους κ.ἄ. (ἄρθρα 12-21). Ὅλα αὐτά τά δικαιώματα, ὅμως, διατυπώνονται μέ ἀρκετές ἀσάφειες καί εἶναι δυνατόν νά παρακαμφθοῦν μέ διφορούμενες ἑρμηνεῖες καί νομικίστικες μεθοδεύσεις. Οὐσιαστικά, ἡ δίκαιη καί διαφανής ἐπεξεργασία τῶν δεδομένων δέν διασφαλίζεται ἐπαρκῶς καί ὁ πολίτης παραμένει διαρκῶς ἀπροστάτευτος, ἀγνοώντας πληροφορίες πού τόν ἀφοροῦν ἄμεσα.
Ἄς σημειωθεῖ, τέλος, ὅτι σύμφωνα μέ τόν ἀναφερθέντα νόμο (ἄρθρο 38), ἡ ὁποιαδήποτε παραβίαση τοῦ ἀπορρήτου, τῆς διαθεσιμότητας καί τῆς ἀκεραιότητας τῶν προσωπικῶν δεδομένων θεωρεῖται κακούργημα καί ἐπισύρει αὐστηρές ποινικές κυρώσεις. Ὡστόσο, εἶναι ἀμφίβολο ἄν ἡ παραβίαση αὐτή διώκεται ποινικά ἤ παραμένει ἀτιμώρητη, ὅταν διαπράττεται γιά λόγους προσχηματικούς ἀπό τούς ἐμπλεκόμενους δημόσιους ἤ ἰδιωτικούς φορεῖς.
γ) Ἡ (ἀν)ασφάλεια τῆς ταυτότητας
Ὅσον ἀφορᾶ, τέλος, τήν ἀσφάλεια τῆς ἠλεκτρονικῆς ταυτότητας αὐτή ἀποτελεῖ ἕναν μύθο. Ὅλοι γνωρίζουν καλά ὅτι στόν ψηφιακό κόσμο τίποτα δέν εἶναι ἀπολύτως ἀσφαλές. Καί εἶναι πράγματι λυπηρό τό γεγονός ὅτι, ἐνῶ ὑπάρχει ἔντονος διεθνής προβληματισμός γιά τήν ἀνασφάλεια τῶν ἠλεκτρονικῶν συστημάτων, ἡ Ἑλληνική Κυβέρνηση μιλάει μόνο γιά τήν “ἀσφάλεια” καί ὅλα τά ἄλλα πλεονεκτήματα τῆς νέας ταυτότητας.
Βέβαια, ἡ ταυτότητα αὐτή καθεαυτήν, τό ὁρατό της τμῆμα, δέν πλαστογραφεῖται· τά ἀποθηκευμένα στοιχεῖα της, ὅμως, μποροῦν νά ὑποκλαποῦν —ἀρκεῖ νά περάσει κανείς δίπλα ἀπό ἕναν χάκερ, πού διαθέτει ἐξοπλισμό ἀνάγνωσης καί ἐργαλεῖα ἀποκρυπτογράφησης (“κλοπή ταυτότητας”). Γι’ αὐτό, ἄλλωστε, εἶναι εὐρέως διαδεδομένες στίς μέρες μας καί οἱ θῆκες rfid safe, πού προστατεύουν τίς διάφορες κάρτες (πιστωτικές, συναλλαγῶν κ.ἄ.) ἀπό ἐπίδοξους χάκερς. Στήν περίπτωση “κλοπῆς ταυτότητας” ὁ δράστης μπορεῖ νά ἀποκομίσει ἀρκετά ὀφέλη εἰς βάρος τοῦ θύματος, ἐνῶ τό θύμα μπορεῖ νά ὑποστεῖ δυσμενεῖς συνέπειες γιά ἐνδεχόμενες παράνομες πράξεις τοῦ δράστη. Ἐπιπλέον, στίς ἑπόμενες ἀναβαθμισμένες ταυτότητες, πού ἔχουν ἤδη προαναγγελθεῖ, θά περιέχεται καί δεύτερο microchip τύπου NFC, στό ὁποῖο θά μπορεῖ κάποιος κακόβουλος ψηφιακός εἰσβολέας νά διαβάσει καί νά γράψει ἤ νά διαγράψει στοιχεῖα, δίχως νά τά γνωρίζει ὁ κάτοχός της. Δηλαδή ὁ πολίτης, ἐνῶ τώρα γνωρίζει ὅτι ἔχει μιά φανερά σταθερή ταυτότητα, μέ τή νέα ἠλεκτρονική θά βρίσκεται σέ μιά διαρκή ἀνασφάλεια γιά τό μεταβαλλόμενο περιεχόμενό της.
Παρόμοια καί τά εὐαίσθητα προσωπικά στοιχεῖα πού βρίσκονται στίς βάσεις δεδομένων, εἶναι δυνατόν νά διαρρεύσουν σκόπιμα ἀπό τούς ἴδιους τούς διαχειριστές τους ἤ μπορεῖ, ὕστερα ἀπό μιά ἐνδεχόμενη κυβερνοεπίθεση, νά βρεθοῦν στά χέρια κακόβουλων ἀνθρώπων καί αὐτοί νά τά χρησιμοποιήσουν ποικιλοτρόπως (π.χ. νά τά πουλήσουν ἤ νά τά ἀλλοιώσουν, γιά νά καταστήσουν ἐκβιάσιμο ἕναν ἐπώνυμο ἤ ἕναν φιλήσυχο καί ἀνύποπτο πολίτη). Μέχρι σήμερα ἔχουν καταγραφεῖ διεθνῶς ἑκατοντάδες χιλιάδες κυβερνοεπιθέσεις, διαρροές καί παραχαράξεις καί στά πλέον ὑψηλῆς ἀσφαλείας ψηφιακά συστήματα τοῦ κόσμου.
Εἶναι χαρακτηριστικό τό παράδειγμα τῆς Ἐσθονίας, ἡ ὁποία ὡς χώρα θεωρεῖται ὑπόδειγμα στόν τομέα τῶν ψηφιακῶν ἐφαρμογῶν. Τό 2017 οἱ ἠλεκτρονικές ταυτότητες 760.000 Ἐσθονῶν πολιτῶν ἀπενεργοποιήθηκαν, ὕστερα ἀπό κενό ἀσφαλείας πού ἐντοπίστηκε στό ἐνσωματωμένο microchip τους[6]. Αὐτό σημαίνει ὅτι τό κράτος προσωρινά κατέρρευσε καί τό ἤμισυ τοῦ πληθυσμοῦ τῆς χώρας δέν εἶχε πρόσβαση σέ ὑπηρεσίες καί ἀγαθά. Γιά τόν λόγο αὐτό, ἡ Ἐσθονική Κυβέρνηση μήνυσε τήν κατασκευάστρια ἑταιρεία Gemalto, ζητώντας ὡς ἀποζημίωση 152 ἑκατομμύρια εὐρώ[7].
Παρόμοιο ἐλάττωμα ἀσφαλείας παρουσιάστηκε καί στό microchip τῶν 60 ἑκατομμυρίων ἔξυπνων ταυτοτήτων/καρτῶν τῆς Ἰσπανίας τό 2018, δημιουργώντας μιά χαοτική κατάσταση σέ ὅλη τή χώρα[8].
Τέλος, τό καλοκαίρι τοῦ 2023 στήν ψηφιακά προηγμένη κοινωνία τῆς Ἰαπωνίας, μέσω τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων/καρτῶν, καταγράφηκαν χιλιάδες περιστατικά διαρροῆς προσωπικῶν δεδομένων καί διαφόρων ἄλλων σφαλμάτων ἐγγραφῆς (π.χ. λανθασμένη ἀντιστοίχιση ἰατρικῶν φακέλων καί τραπεζικῶν λογαριασμῶν γιά τή λήψη κρατικῶν ἐπιδομάτων). Τό γεγονός αὐτό προκάλεσε τεράστιες ἀντιδράσεις καί ἔντονο σκεπτικισμό γιά τήν ἀσφάλεια τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων/καρτῶν τῆς χώρας[9].
δ) Ψηφιακός ὁλοκληρωτισμός
Καθώς στίς δυτικές κοινωνίες οἱ ἐθνικές κυβερνήσεις διολισθαίνουν συνεχῶς στήν περιστολή τῶν ἀτομικῶν ἐλευθεριῶν, καί καθώς ἡ πολιτική ὀρθότητα, φορώντας τόν μανδύα μιᾶς θολῆς προοδευτικότητας, νομιμοποιεῖ ἀπολυταρχικές μεθόδους καί ἀντιδημοκρατικές συμπεριφορές, οἱ πολίτες μέ στοιχειώδη πολιτική ἐγρήγορση ἀγωνιοῦν γιά τό ἄμεσο μέλλον. Ἡ κατάχρηση τῶν ἐπιτευγμάτων τῆς ψηφιακῆς τεχνολογίας μπορεῖ νά γίνει στά χέρια μιᾶς ἀλαζονικῆς ἐξουσίας ὄργανο ἀσφυκτικοῦ ἐλέγχου τῶν ἀνθρώπων. Δημιουργοῦνται ἀπεριόριστες δυνατότητες παρακολούθησης, μαζικῆς χειραγώγησης καί καταστολῆς τῶν πολιτῶν ἀπό τόν τεράστιο ὄγκο πληροφοριῶν, πού συλλέγονται μέσω τῶν ἔξυπνων ταυτοτήτων/καρτῶν καί τοῦ ἠλεκτρονικοῦ πορτοφολιοῦ, καί μέσω, ἐπίσης, τῶν καμερῶν προηγμένης τεχνολογίας, πού τοποθετοῦνται μέ αὐξανόμενους ρυθμούς στίς μεγαλουπόλεις —ἀνακοινώθηκε μόλις πρόσφατα ὅτι, γιά λόγους ἀσφαλείας, θά τοποθετηθοῦν 750 νέες κάμερες καί στήν Ἀθήνα. Πράγματι, ὅλα αὐτά δέν φαντάζουν πολύ μακρινά οὔτε ἁπλῶς παραπέμπουν θεωρητικά στόν “Μεγάλο Ἀδελφό” τοῦ George Orwell. Ἤδη καί στήν πατρίδα μας δέν εἶναι λίγες οἱ φορές πού οἱ πολίτες ἔχουν ἔρθει ἀντιμέτωποι μέ αὐταρχικές καί ὁλοκληρωτικές συμπεριφορές τῆς ἐξουσίας (παρακολουθήσεις καί σκάνδαλα ὑποκλοπῶν, ἀπαγορεύσεις καί περιορισμοί τῆς θείας Λατρείας κ.ἄ.).
Εἶναι ἐντυπωσιακό ὅτι τό Παγκόσμιο Οἰκονομικό Φόρουμ, διεθνής ὀργανισμός πού πρωτοστατεῖ στήν προώθηση τῆς παγκοσμιοποίησης, δέν διστάζει νά ἐπισημάνει τά ἑξῆς σχετικά: “Σέ περιπτώσεις πού συλλέγονται εὐαίσθητα δεδομένα ὑπάρχουν κίνδυνοι περιθωριοποίησης καί καταπίεσης, μέ τήν ἠλεκτρονική ταυτότητα νά χρησιμοποιεῖται γιά τή διευκόλυνση τοῦ ἐντοπισμοῦ, τῆς παρακολούθησης καί τῆς δίωξης ἀτόμων ἤ ὁμάδων” (Ἔκθεση Insight, Ἰούνιος 2023)[10].
Ἕνα ἐφιαλτικό παράδειγμα ψηφιακοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ ἀποτελεῖ τό σύστημα αὐστηρῆς ἐπιτήρησης καί κοινωνικῆς ἀξιολόγησης πού λειτουργεῖ πιλοτικά σήμερα στήν Κίνα[11]. Στά μεγάλα ἀστικά κέντρα τῆς χώρας οἱ Κινέζοι πολίτες παρακολουθοῦνται διαρκῶς ἀπό προηγμένες κάμερες ἀναγνώρισης προσώπου. Ὅλες οἱ καθημερινές δραστηριότητές τους, μέσω τῶν πληροφοριῶν πού παρέχουν οἱ ἔξυπνες ψηφιακές κάρτες, καταγράφονται λεπτομερειακά καί ἀξιολογοῦνται μέ συγκεκριμένους δεῖκτες, πού ἀνάλογα τούς προσθέτουν ἤ τούς ἀφαιροῦν κοινωνικά δικαιώματα. Ἄν ὁ πολίτης συμμορφώνεται μέ τούς κανόνες πού ἔχει ἐπιβάλει τό κράτος, βαθμολογεῖται μέ βαθμό “καλῆς συμπεριφορᾶς”, ἀποκτᾶ προνόμια καί ἔχει εὔκολη πρόσβαση στά κοινωνικά ἀγαθά (ἐργασία, ἀγορές, ψυχαγωγία, ταξίδια κ.λπ.). Ἄν, ὅμως, ἀντιτίθεται στά καθιερωμένα ἀπό τήν ἐξουσία πρότυπα (π.χ. ἀγοράζει οἰνοπνευματώδη ποτά ἤ τσιγάρα, κρίνει τό Κόμμα, ὁδηγεῖ μέ μή φιλικό πρός τό περιβάλλον αὐτοκίνητο, συμμετέχει σέ “παράνομες” διαμαρτυρίες, διαδίδει “φῆμες” στό διαδίκτυο κ.λπ.), συγκεντρώνει χαμηλή βαθμολογία, θεωρεῖται κακός πολίτης, τό ὄνομά του ἀναγράφεται σέ μαῦρες λίστες καί αὐτόματα τό σύστημα ἠλεκτρονικῆς διακυβέρνησης τοῦ ἐπιβάλλει περιορισμούς (στή δανειοδότηση, στήν ἐπιχειρηματική του δραστηριότητα, στήν ἐκπαίδευση τῶν παιδιῶν του κ.λπ.). Διεθνεῖς ἀντιδράσεις
Στήν Εὐρώπη —καί ὄχι μόνο— μεμονωμένοι ἐπιστήμονες, διάφορες κοινότητες καί ὁμάδες πολιτῶν ἐκφράζουν κατά καιρούς τούς ἔντονους προβληματισμούς τους τόσο γιά τήν ὑποχρεωτικότητα τῶν ψηφιακῶν ταυτοτήτων ὅσο καί γιά τήν κατάργηση τῶν μετρητῶν χρημάτων, τά ὁποῖα, ὅπως εὔστοχα ἔχει διατυπωθεῖ ἀπό ἕναν Γερμανό οἰκονομολόγο, “μᾶς ἐξασφαλίζουν τά τελευταῖα ψήγματα ἐλευθερίας καί ἰδιωτικότητας πού μᾶς ἔχουν ἀπομείνει”[12]. Ἀναφέρουμε, λοιπόν, ἐνδεικτικά:
Τόν Φεβρουάριο τοῦ 2023 τριάντα ἐννέα σημαντικοί φορεῖς, εἰδικοί ἐπιστήμονες καί ἀκαδημαϊκοί, πού δραστηριοποιοῦνται στήν Ε.Ε., κατέθεσαν ἐπιστολή στό Εὐρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στήν ὁποία ὑποστήριζαν ὅτι “τά συστήματα ψηφιακῆς ταυτοποίησης ἐγείρουν σοβαρές ἀνησυχίες γιά τά θεμελιώδη δικαιώματα σέ ὅλο τόν κόσμο” καί μέ τήν ὁποία, ἐπίσης, ἀπαιτοῦσαν νά διασφαλιστοῦν ἡ ἰδιωτικότητα καί ὅλες οἱ ἀτομικές ἐλευθερίες[13].
Στή Μεγάλη Βρετανία, τό 2011 καί πρίν τήν ἔξοδο τῆς χώρας ἀπό τήν Ε.Ε., ἡ Κυβέρνηση τοῦ David Cameron ἀπέρριψε τίς ἠλεκτρονικές ταυτότητες, πού εἶχαν νομοθετηθεῖ ἀπό τό 2006[14]. Μεσολάβησαν πέντε χρόνια ἔντονων διαμαρτυριῶν ἀπό ὅλο τό φάσμα τῆς βρετανικῆς κοινωνίας (πολιτικοί, ἀκαδημαϊκοί, εἰδικοί ἐπιστήμονες, ὀργανώσεις, ἀκτιβιστές κ.ἄ.) μέ ποικίλες παρεμβάσεις, συλλογές χιλιάδων ὑπογραφῶν κ.λπ. Οἱ ἀνησυχίες ὅλων ἐπικεντρώνονταν στήν τύχη τῶν προσωπικῶν τους δεδομένων, στό ἠλεκτρονικό φακέλωμα καί στό τεράστιο κόστος πού ἀπαιτοῦσε ἡ καθιέρωση τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων. Ἀξίζει νά σημειωθεῖ πώς στήν περίοδο τῶν πέντε περίπου χρόνων μόνο 15.000 Βρετανοί ἔσπευσαν νά παραλάβουν τίς νέες ταυτότητες[15]. Μέ τήν κατάργησή τους, ὁ τότε ἀντιπρόεδρος τῆς χώρας Nick Clegg δήλωσε πανηγυρικά: “Αὐτή ἡ Κυβέρνηση κατήργησε τό πανάκριβο καί ἀδιάκριτα προσβλητικό πρόγραμμα τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων, κατέστρεψε ὁριστικά τίς βάσεις δεδομένων ταυτοτήτων, ἀποκαθιστώντας ἔτσι τίς πολιτικές ἐλευθερίες τῶν πολιτῶν”[16].
Στήν Ἑλβετία τό 2021, ὕστερα ἀπό δημοψήφισμα, οἱ πολίτες μέ πλειοψηφία 64,4% ἀπέρριψαν τή διασύνδεση τῆς ταυτότητας μέ τήν ἠλεκτρονική διακυβέρνηση καί τή χρήση της ὡς κάρτας ἄσκησης δικαιωμάτων, ἑστιάζοντας τίς ἀντιδράσεις τους στούς κινδύνους πού ἐγκυμονοῦσε γιά τίς ἀτομικές ἐλευθερίες ἡ δυνατότητα πρόσβασης ἰδιωτικῶν ἑταιρειῶν στίς βάσεις δεδομένων[17].
Τόν Ἰούνιο τοῦ 2023, μέ ἀφορμή τήν ἐπικείμενη θεσμοθέτηση τοῦ ψηφιακοῦ πορτοφολιοῦ, 24 κοινωνικοί καί ἐπιστημονικοί φορεῖς (ἀνάμεσά τους καί ἡ ἑλληνική μή κερδοσκοπική ὀργάνωση Homo Digitalis), πού ἐξειδικεύονται σέ ζητήματα ψηφιακῶν τεχνολογιῶν, ἰδιωτικότητας καί προστασίας προσωπικῶν δεδομένων, ἀπέστειλαν στήν Ε.Ε. ἐπιστολή, ἐκφράζοντας τίς σοβαρές ἀνησυχίες τους γιά τή συρρίκνωση τῶν δικαιωμάτων τῶν πολιτῶν, τήν ὑπονόμευση τῆς ἰδιωτικότητας καί τή δημιουργία ἑνός ὀργουελικοῦ μοντέλου ἀδιάλειπτης παρακολούθησης[18].
Τέλος, ἐπιστήμονες διεθνοῦς κύρους καί ἀκαδημαϊκοί διδάσκαλοι διαφόρων εἰδικοτήτων, μέ ποικίλες παρεμβάσεις τους, ἐκφράζουν τίς διαφωνίες τους γιά τίς ἠλεκτρονικές ταυτότητες. Ἀναφέρουμε ἐνδεικτικά τόν Miko Hyppönen, εἰδικό σέ θέματα ἀσφαλείας ψηφιακῶν συστημάτων ἀπό τή Φινλανδία, ὁ ὁποῖος στίς διάφορες ὁμιλίες του καί δημοσιεύσεις ἐπαναλαμβάνει συχνά τά ἑξῆς ἀξιοσημείωτα: “Ἀκόμα καί ἄν ἐμπιστευόμαστε σήμερα τήν Κυβέρνηση, δέν ξέρουμε ἄν θά μποροῦμε αὔριο· κάθε δικαίωμα πού παραδίδουμε σήμερα, δέν θά τό πάρουμε ποτέ πίσω”[19].
Ἄραγε, ὅσοι Εὐρωπαῖοι καί ἄλλοι πολίτες σκέπτονται ἐλεύθερα καί δέν δέχονται ἀβασάνιστα ὅσα “γιά τό καλό τους” τούς σερβίρουν τά συστημικά κέντρα ἐξουσίας, εἶναι “γραφικοί” καί “συνωμοσιολόγοι” ἤ “ψεκασμένοι”; Θεολογική προσέγγιση
Ἡ ἔκδοση νέων ταυτοτήτων δέν εἶναι μόνο ἕνα διοικητικό θέμα, πού ἀφορᾶ τίς σχέσεις τοῦ πολίτη μέ τό κράτος, ἀλλά καί ἕνα θέμα μέ πνευματικές διαστάσεις, καθώς θίγει τή θρησκευτική συνείδηση πολλῶν χριστιανῶν κυρίως ὡς πρός τίς ἑξῆς παραμέτρους:
Α΄. Σύμφωνα μέ τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία, τό αὐτεξούσιο ἀποτελεῖ συστατικό στοιχεῖο τῆς ψυχοσωματικῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης. “Ἀφαίρεσε τό αὐτεξούσιο”, λέει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, “καί τότε οὔτε εἰκόνα τοῦ Θεοῦ εἴμαστε οὔτε ψυχή νοερή καί λογική· τότε στ’ ἀλήθεια καταστρέφεται ἡ ἀνθρώπινη φύση μας”[20]. Ἡ ἀνθρώπινη ἐλευθερία εἶναι θεόσδοτο δῶρο, τό ὁποῖο ὁ Θεός σέβεται ἀπεριόριστα, καί ὁ ἄνθρωπος καλεῖται νά τό ἐκτιμήσει, νά τό διαφυλάξει μέ κάθε θυσία καί νά τό ἀξιοποιήσει. Ἡ Ἐκκλησία, ὡς Θεανθρώπινο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ὁ κατεξοχήν χῶρος ἐλευθερίας, ὅπου ὁ πιστός ἀπολαμβάνει “τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ” (Ρωμ. 8:21).
Γαλουχημένοι μέ τέτοια βιώματα οἱ πιστοί χριστιανοί —κληρικοί, μοναχοί καί λαϊκοί, μέ πρωτοστάτες τούς ἁγίους Ἀρχιερεῖς—, συμμετεῖχαν πάντοτε ὁλόθυμα στούς ἐθνικοαπελευθερωτικούς ἀγῶνες τοῦ Γένους μας. Ἀλλά καί γιά κάθε κοινωνικό ζήτημα, πού θίγει τίς ἀνθρώπινες ἐλευθερίες, δέν μπορεῖ νά μήν ἔχει λόγο ἡ Ἐκκλησία, ἀφοῦ ἀπό τή φύση Της ὡς φιλόστοργη Μητέρα ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις τοῦ ἀνθρώπινου βίου καί ἐργάζεται γιά τήν ἐν Χριστῷ μεταμόρφωση τῆς κοινωνίας.
Ἀξίζει ἐδῶ νά σημειωθεῖ πώς ἐκτός ἀπό τά θέματα ἐλευθερίας πού ἐγείρονται μέ τή χρήση τῆς νέας ταυτότητας/κάρτας καί στά ὁποῖα ἔχει γίνει ἤδη ἀναφορά παραπάνω (κατάλυση τῆς ἰδιωτικότητας, παραβίαση τῶν εὐαίσθητων προσωπικῶν δεδομένων, ψηφιακή ἀποθήκευση βιομετρικῶν δεδομένων ὅλων τῶν πολιτῶν κ.ἄ.), τίθεται θέμα ἐλευθερίας καί τῆς ἀνθρώπινης βούλησης ἀπό αὐτήν καθεαυτήν τήν ἐξαναγκαστική ἀπόκτηση τῆς ταυτότητας/κάρτας. Στήν ἔκθεση τοῦ Παγκόσμιου Οἰκονομικοῦ Φόρουμ πού προαναφέραμε, ἐπισημαίνεται σχετικά: “Καθώς ἕνα σύστημα ταυτότητας ἐπεκτείνεται, οἱ συνέπειες τῆς μή συμμετοχῆς σέ αὐτό μπορεῖ νά γίνουν τόσο σοβαρές πού νά κάνουν τήν ἐγγραφή στό σύστημα οὐσιαστικά ἀναπόφευκτη… Ὅταν ἡ πρόσβαση σέ ἕνα ἀγαθό ἤ μιά ὑπηρεσία ἐξαρτᾶται ἀπό τήν κατοχή μιᾶς ταυτότητας καί ἡ ταυτότητα αὐτή εἶναι εὐρέως διαδεδομένη, τά ἄτομα μπορεῖ νά ἐξαναγκαστοῦν ἀποτελεσματικά νά ἀποκτήσουν αὐτή τή μορφή ταυτοποίησης, ἀκόμη καί ἄν δέν ὑπάρχει νομική βάση γιά τήν ἀπαίτησή της”[21].
Ὕστερα ἀπό ὅλα αὐτά, πῶς μπορεῖ, ἄραγε, ἕνας χριστιανός νά συναινέσει ἀδιάφορα σέ ἕνα μέτρο πού προσβάλλει κατάφωρα τό θεόσδοτο ἀγαθό τῆς προσωπικῆς ἐλευθερίας;
Β΄. Εἶναι ἀλήθεια πώς, χάνοντας τήν ἐλευθερία του ὁ ἄνθρωπος, χάνει καί τήν ἀξία του. Ὅπως εὔστοχα παρατηρεῖ ὁ ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας, “τό νά πεῖ κανείς ‘ἔχασα τήν ἐλευθερία’ εἶναι τό ἴδιο μέ τό νά πεῖ ‘ἔχασα τόν ἄνθρωπο’”[22]. Γι’ αὐτό καί ἕνα κράτος πού ψηφιοποιεῖ τούς πολίτες του, τούς ἀπαξιώνει· δέν τούς βλέπει ὡς μοναδικά καί ἀνεπανάληπτα πρόσωπα αἰώνιας ἀξίας, ἀλλά ὡς ἀπρόσωπες μονάδες καί “ὑποκείμενα δεδομένων”· δέν θέλει νά εἶναι ἐλεύθεροι ἄνθρωποι, ἀλλά ἄβουλα ὄντα, εὔκολα χειραγωγήσιμα· καί δέν τούς ἀναγνωρίζει πλέον μέ τό ὄνομά τους ἀλλά μέ ἕνα νούμερο, τόν Προσωπικό τους Ἀριθμό. Παρόμοια ἀντιμετώπιση γνώρισαν τόν περασμένο αἰώνα ἀπό θλιβερά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα τῆς Εὐρώπης ἑκατομμύρια συνάνθρωποί μας, στοιβαγμένοι στά ἀπάνθρωπα στρατόπεδα συγκεντρώσεως τῶν ναζιστῶν καί τῶν μπολσεβίκων.
Αὐτή ἡ ἀριθμοποίηση καί ὑποβάθμιση τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τήν ὀρθόδοξη θεολογία. Ὁ “κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν” (Γεν. 1:26) Θεοῦ πλασμένος ἄνθρωπος εἶναι “κεκελευσμένος θεός”[23]—ἔχει λάβει τήν ἐντολή νά γίνει κατά χάριν θεός. Καί μετά τήν ἐνσάρκωση τοῦ θείου Λόγου, γίνεται πράγματι “θείας φύσεως κοινωνός” (Β´ Πέτρ. 1:4) κατά τό μέτρο τῆς πίστεως καί τοῦ ἀγώνα του. Ὄχι, δέν θά θελήσουμε ποτέ νά καταντήσει ὁ ἄνθρωπος “ἕνα σταμπαρισμένο βόδι στόν παγκόσμιο στάβλο”.
Τό ὄνομα τοῦ χριστιανοῦ, ἄλλωστε, ἔχει μία ἱερότητα καί φανερώνει τήν πνευματική του καταγωγή. Γιατί τό ἔλαβε τήν ἡμέρα πού, μέ τή βάπτισή του, ἔγινε υἱός Θεοῦ· καί ἀπό τότε μέσα στή μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἴδιος ὁ Χριστός πάντοτε τόν “καλεῖ κατ’ ὄνομα” (Ἰω. 10:3).
Γ΄. Καθώς στίς μέρες μας τό μυστήριο τῆς ἀνομίας κορυφώνεται, οἱ πιστοί παρατηροῦν μέ ἐγρήγορση, νηφαλιότητα καί εἰρήνη τά σύγχρονα γεγονότα καί προβληματίζονται μήπως αὐτά παραπέμπουν στά “σημεῖα τῶν καιρῶν” (Ματθ. 16:3), μήπως αὐτά μᾶς ὁδηγοῦν προδιαγεγραμμένα σ’ ἕνα ὁλοκληρωτικό σύστημα, παρόμοιο μέ ἐκεῖνο πού περιγράφεται στήν Ἀποκάλυψη, ὅπου κανείς δέν θά μπορεῖ νά ἀγοράζει ἤ νά πουλάει ὁτιδήποτε, “εἰ μὴ ὁ ἔχων τὸ χάραγμα, τὸ ὄνομα τοῦ θηρίου ἢ τὸν ἀριθμὸν τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ” (Ἀποκ. 13:17)…
Ὁ πιστός λαός τῆς πατρίδος μας εἶναι, ἐπίσης, διαποτισμένος μέ ὅσα σχετικά παρέδωσε ὁ ἀγαπημένος του ἅγιος, ὁ ὅσιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης, σέ ἰδιόχειρο σημείωμά του, πού συνέταξε τό 1987: “…Πίσω λοιπόν καί ἀπό τό τέλειο σύστημα ‘κάρτας ἐξυπηρετήσεως’ ἀσφάλειας κομπιοῦτερ, κρύβεται ἡ παγκόσμια δικτατορία, ἡ σκλαβιά τοῦ ἀντιχρίστου… Μετά λοιπόν ἀπό τήν κάρτα καί τήν ταυτότητα, ‘τό φακέλωμα’, γιά νά προχωρήσουν πονηρά στό σφράγισμα, θά λένε συνέχεια στήν τηλεόραση, ὅτι πῆρε κάποιος τήν κάρτα τοῦ δείνα, καί τοῦ σήκωσε τά χρήματα ἀπό τήν τράπεζα. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά θά διαφημίζουν τό ‘τέλειο σύστημα’, τό σφράγισμα στό χέρι ἤ στό μέτωπο μέ ἀκτίνες λέϊζερ, πού δέν θά διακρίνεται ἐξωτερικά, μέ τό 666 τό ὄνομα τοῦ ἀντιχρίστου”.
Ἄν μελετήσει κανείς προσεκτικά τά παραπάνω κείμενα, ἄν ἀναλογιστεῖ τήν τρομακτική δύναμη καταστολῆς, πού μπορεῖ νά ἐξασφαλίσει ἡ ἠλεκτρονική ταυτότητα σ’ ἕναν αὐριανό παγκόσμιο αὐταρχικό κυβερνήτη, ἄν, ἐπίσης, σκεφθεῖ κανείς πόσο εὔκολο εἶναι νά ἐπιβληθεῖ μελλοντικά ἡ προσθήκη τοῦ δυσώνυμου ἀριθμοῦ τῆς Ἀποκάλυψης στό microchip τῶν ταυτοτήτων, καί ἄν, τέλος, κάποτε ξεκινήσει ἡ μαζική ἐμφύτευση microchips ταυτοποίησης σέ ἀνθρώπους (ἤδη αὐτό ἔχει καθιερωθεῖ στό ἐξωτερικό πρίν ἀπό πολλά χρόνια, π.χ. σέ ἐργαζόμενους διαφόρων ἑταιρειῶν κ.ἀ.), καταλαβαίνει τότε ὅτι βρισκόμαστε ἤδη σέ μιά νέα προδρομική περίοδο τοῦ ἀντιχρίστου.
Ὁ ἀντίχριστος, ὅταν ὁ Παντοκράτωρ Κύριος ἐπιτρέψει τήν ἔλευσή του στή γῆ, θά στηρίξει τό καταστροφικό του ἔργο σέ δύο ἤδη ἐξελισσόμενες παγκοσμίως πραγματικότητες: α) στήν πλήρη ἠθική ἐξαχρείωση τῶν ἀνθρώπων καί β) στήν ὕπαρξη ἑνός ὁλοκληρωτικοῦ συστήματος, παρόμοιου μέ ἐκεῖνο στό ὁποῖο φαίνεται νά μᾶς ὁδηγεῖ ἡ παγκόσμια ψηφιακή διακυβέρνηση.
Γι’ αὐτό καί ὁ πιστός διακατέχεται ἀπό τήν “καλή ἀγωνία” καί στέκεται πολύ διστακτικά στήν παραλαβή τῆς νέας ταυτότητας. Οἱ ἀντιδράσεις τῆς σεπτῆς Ἱεραρχίας
Ἀπό τότε πού ἄρχισε νά ξετυλίγεται ἡ ἱστορία τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων, ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος διατύπωνε ἐπανειλημμένα μέ τρόπο κρυστάλλινο καί ὁμολογιακό τίς ἐπιφυλάξεις της.
Τό 1993 τόνιζε ὅτι “…ὑπάρχει ἡ δυνατότης μιᾶς ἐφιαλτικῆς ἀπειλῆς κατά τῶν ἀτομικῶν ἐλευθεριῶν τοῦ Πολίτου…” (Ἀνακοινωθέν Δ.Ι.Σ., προεδρεύοντος τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν Σεραφείμ).
Τό 1997 ἀπηύθηνε “ἔκκληση στήν Κυβέρνηση …νά μεριμνήσει γιά τήν κατά τό δυνατόν καλύτερη προστασία τοῦ ἀτόμου ἀπό τήν ἠλεκτρονική ἐπεξεργασία δεδομένων προσωπικοῦ χαρακτήρα”.
Τό 1998 “διακηρύσσει καί ὑποστηρίζει τήν ἀνάγκη διασφαλίσεως τῆς προστασίας τῆς προσωπικότητος, τῆς ἰδιωτικῆς καί οἰκογενειακῆς ζωῆς καί τοῦ ἀπορρήτου τῆς ἐπικοινωνίας”.
Τό 2000, στή μεγαλειώδη λαοσύναξη τῆς Ἀθήνας γιά τό θέμα τῶν ταυτοτήτων, ὁ μακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Χριστόδουλος, περιστοιχιζόμενος ἀπό ὅλα σχεδόν τά μέλη τῆς Ἱεραρχίας, δήλωνε κατηγορηματικά: “Ἡ Ἐκκλησία δέν ἐνδιαφέρεται μόνο γιά τό θρήσκευμα τῶν νέων ταυτοτήτων. Ἐνδιαφέρεται καί γιά τό ἠλεκτρονικό φακέλωμα, ἐνδιαφέρεται γιά τό 666, ἐνδιαφέρεται καί γιά τόν ΕΚΑΜ (τόν τότε Προσωπικό Ἀριθμό)· ὅλα αὐτά περιορίζουν τήν ἐλευθερία τοῦ ἀτόμου καί συνιστοῦν βάναυση προσβολή ἀπέναντι στά ἀτομικά δικαιώματα”.
Τέλος, τό 2010 σέ σχετικό Ἀνακοινωθέν τῆς Δ.Ι.Σ. (προεδρεύοντος τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν κ. Ἱερωνύμου) τονίζεται: “Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὑποχρεωμένη νά διαφυλάττει τήν ἐλευθερία τοῦ προσώπου καί νά ὑπερασπίζεται τήν ἀκεραιότητα τῆς πίστεως. Γι’ αὐτό: α) Ἡ ‘Κάρτα τοῦ Πολίτη’ δέν πρέπει νά περιέχει κατ’ οὐδένα τρόπο, ἐμφανῆ ἤ ἀφανῆ, τόν ἀριθμό ‘666’. β) Ἐπίσης κατ’ οὐδένα τρόπο πρέπει μέ αὐτή νά παραβιάζονται οἱ προσωπικές ἐλευθερίες”.
Ὁ πιστός λαός τοῦ Θεοῦ ἀναμένει καί σήμερα τήν τελική τοποθέτηση τῆς σεπτῆς Ἱεραρχίας, ἡ ὁποία, ὅπως ἔχει ἤδη ἀνακοινώσει, θά διαβουλευθεῖ γιά τό θέμα τῶν ταυτοτήτων σέ μελλοντική ἔκτακτη συνοδική σύγκληση. Ὁ πιστός λαός ἀγωνιᾶ καί εὐελπιστεῖ νά ἀκούσει καί σήμερα ἀπό τούς πνευματικούς του ποιμένες, ὅπως καί τίς προηγούμενες δεκαετίες, λόγο πατερικό, κρυστάλλινο καί καθοδηγητικό. Ἐπίλογος
Τά σύγχρονα ἐπιτεύγματα στόν χῶρο τῆς ψηφιακῆς τεχνολογίας φανερώνουν τό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρώπου, συνάμα ὅμως καταδεικνύουν καί τήν τραγικότητά του, ὅταν, αὐτονομημένος ὁ ἴδιος ἀπό τόν Θεό, τά καταχρᾶται καί δέν τά χρησιμοποιεῖ γιά τό καλό του ἀλλά γιά τήν αὐτοκαταστροφή του.
Γνωρίζουμε ὅτι στίς μέρες μας τό διεθνές πολιτικό σκηνικό τό διαμορφώνουν οἱ παγκόσμιες ἀγορές, ἐρήμην τῶν λαῶν. Καί γνωρίζουμε, ἐπίσης, ὅτι αὐτές οἱ ἀγορές δέν στηρίζονται σέ ἠθικές ἀξίες ἤ ἀρχές, παρά μόνο σέ οἰκονομικά συμφέροντα ἤ ἄλλες ἐπιδιώξεις. Γι’ αὐτό καί δέν εἶναι λίγοι οἱ πολίτες πού εὔλογα ἀνησυχοῦν ὅτι ἡ τεράστια δύναμη τῆς ψηφιακῆς πληροφορίας θά χρησιμοποιηθεῖ μελλοντικά γιά τήν περιστολή τῶν προσωπικῶν τους ἐλευθεριῶν, γιά τόν ἀσφυκτικό ἔλεγχο τῆς ἰδιωτικῆς τους ζωῆς καί γιά τή σταδιακή ἑδραίωση ἑνός παγκόσμιου ὁλοκληρωτικοῦ συστήματος. Ἕνα τέτοιο τυραννικό σύστημα θά χρησιμοποιήσει κάποτε ὡς ὑποδομή καί ὁ ἀναμενόμενος —σύμφωνα μέ τήν προφητεία τῆς Ἀποκάλυψης— ἀντίχριστος, προκειμένου νά ἐπιβάλει τήν παγκόσμια κυριαρχία του.
Ἐπειδή ἡ ἐλευθερία ἀποτελεῖ ὑπέρτατο καί ἀδιαπραγμάτευτο ἀγαθό, ἐπειδή οἱ δημοκρατικές ἀξίες συνιστοῦν θεμελιώδη στοιχεῖα μιᾶς ὑγιοῦς κοινωνίας, καί ἐπειδή, τέλος, δέν ἐπιθυμοῦμε οὔτε στό ἐλάχιστο νά ὑποβοηθήσουμε τήν ἐπιβολή ὁποιασδήποτε τυραννικῆς ἐξουσίας, δηλώνουμε, ὡς ταπεινοί μοναχοί τῆς Ἁγίας Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ καί ὡς ἐλεύθεροι Ἕλληνες πολίτες, ὅτι διαφωνοῦμε καί εἴμαστε ἀντίθετοι μέ τόν ὑποχρεωτικό χαρακτήρα τῆς ἠλεκτρονικῆς ταυτότητας/κάρτας καί τοῦ Προσωπικοῦ Ἀριθμοῦ καί ζητοῦμε νά καταστεῖ προαιρετική ἡ λήψη τους. Ἐπίσης, διαφωνοῦμε μέ τή μεθοδευμένη κατάργηση τῶν μετρητῶν καί τήν ἐξελισσόμενη ἑνοποίηση τῶν βάσεων δεδομένων πού ἀφοροῦν τά προσωπικά στοιχεῖα τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν. Ὅλα αὐτά ἀλληλένδετα –κατάργηση μετρητῶν, ἑνοποιημένες βάσεις δεδομένων, Προσωπικός Ἀριθμός, ἠλεκτρονική ταυτότητα/κάρτα– ὁδηγοῦν ἀναπόδραστα στόν πλήρη ἔλεγχο τῶν οἰκονομικῶν καί κοινωνικῶν δραστηριοτήτων τῶν πολιτῶν.
Ἡ Πολιτεία, πιστή στίς ἀρχές τῆς δημοκρατίας καί τοῦ κράτους δικαίου καί σεβόμενη τήν ἐλευθερία ὅλων ἀνεξαιρέτως τῶν πολιτῶν, ὀφείλει νά διατηρεῖ πάντοτε ἐναλλακτικούς τρόπους ταυτοποίησης καί πρόσβασης σέ ὑπηρεσίες ἤ ἀγαθά. Σέ κάθε περίπτωση ὀφείλει, ἐπίσης, νά προστατεύει τούς πολίτες ἀποτελεσματικά ἀπό τήν κατάχρηση τῆς ψηφιακῆς πληροφορίας, διασφαλίζοντας οὐσιαστικά τήν ἰδιωτικότητά τους καί ὅλα τά ἀτομικά τους δικαιώματα καί τίς ἐλευθερίες.
Ὑπ’ αὐτό τό πρίσμα, εὐελπιστοῦμε ὅτι ἡ Ἑλληνική Κυβέρνηση θά ἀφουγκρασθεῖ τίς εὔλογες ἀνησυχίες μας, ὅπως αὐτές ἐκτίθενται στό παρόν κείμενο, θά μᾶς εἰσακούσει καί δέν θά προβεῖ σέ περιορισμό τῶν συνταγματικῶς κατοχυρωμένων ἐλευθεριῶν μας μέ τήν ἐπικείμενη ἔκδοση τοῦ Προεδρικοῦ Διατάγματος γιά τόν Προσωπικό Ἀριθμό. Ἀντίθετα, θέλουμε νά πιστεύουμε ὅτι μέ δημοκρατική διάθεση θά προβεῖ στίς ἀναγκαῖες νομοτεχνικές διορθωτικές κινήσεις, ὥστε νά γίνουν σεβαστές οἱ τεκμηριωμένες θέσεις μας. Στήν ἀπευκταία ὅμως περίπτωση πού στό ἐκδοθησόμενο Προεδρικό Διάταγμα οἱ θέσεις μας θά ἀγνοηθοῦν, θά ἐπανέλθουμε μέ νέα ἀνακοίνωση-τοποθέτηση, στήν ὁποία θά περιγράφουμε τήν περαιτέρω στάση μας, στάση θεμελιωμένη στά δικαιώματα πού παρέχει τό Σύνταγμα τῆς πατρίδος μας σέ κάθε Ἕλληνα πολίτη.
Τέλος, συνιστοῦμε στούς πιστούς ἀδελφούς μας πού ἀγωνίζονται στόν κόσμο νά μή βιαστοῦν νά παραλάβουν τίς νέες ταυτότητες καί τόν Προσωπικό Ἀριθμό, ἀλλά νά ἐξαντλήσουν ὅλα τά διαθέσιμα χρονικά περιθώρια. Παράλληλα, ἄς διαμαρτυρηθοῦν μέ κάθε πρόσφορο καί νόμιμο μέσο, μέ συντονισμένες κινήσεις καί παρεμβάσεις, προκειμένου ἡ παραλαβή τους νά καταστεῖ προαιρετική. Ἐπιπλέον, ὅσον ἀφορᾶ τήν ἀπόδειξη τῆς ταυτοπροσωπίας τους, ἄς χρησιμοποιοῦν τά συμβατικά μέσα ταυτοποίησης, ἀποφεύγοντας τά ἀντίστοιχα ψηφιακά (π.χ. ἔξυπνες ἐφαρμογές τύπου Gov.gr Wallet), γνωρίζοντας πώς ἰσχύουν καί τά ἑξῆς:
1) Σύμφωνα μέ τίς διατάξεις τοῦ νόμου 3731/2008 (ἄρθρ. 25) οἱ ὑπηρεσίες, γιά τήν διεκπεραίωση διοικητικῶν διαδικασιῶν, ὑποχρεοῦνται νά ἀποδέχονται ὡς μέσο ταυτοποίησης καί τό διαβατήριο ἤ τήν ἄδεια ὁδήγησης.
2) Σύμφωνα μέ ἀπόφαση τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας (1602/2021, Δ΄ Τμῆμα), ἀκόμα κι ἄν παρέλθει 15ετία ἀπό τήν ἔκδοση τῆς παλαιᾶς ταυτότητας, αὐτή θεωρεῖται ἰσχυρό ἔγγραφο καί οἱ ἁρμόδιες ὑπηρεσίες ὀφείλουν νά τή δεχθοῦν, ἐφόσον δέν συντρέχει βάσιμη ἀμφιβολία γιά τή γνησιότητά της.
Ζοῦμε ἀναμφίβολα σέ ἀποκαλυπτικούς καιρούς. Γι’ αὐτό ἄς μήν ἐφησυχάζουμε. Ἄς ἀποκτήσουμε τήν “καλή ἀνησυχία” γιά ὅσα συμβαίνουν γύρω μας. Πίσω ἀπό τίς ἐπαγγελόμενες εὐκολίες τῆς σύγχρονης ψηφιακῆς κοινωνίας κρύβονται τά δεσμά ἑνός ἀνελεύθερου συστήματος. Ὑπάρχει, ἄραγε, κάποιο ὄφελος ἱκανό νά ἰσοσταθμίσει τήν ἀπώλεια τῆς ἐλευθερίας, γιά τήν ὁποία στήν εὐλογημένη πατρίδα μας χύθηκαν ποταμοί αἱμάτων;
Ἡ ἐποχή μας ἀπαιτεῖ νά ζήσουμε δυναμικά καί αὐθεντικά τή χριστιανική μας ἰδιότητα, μέ πνευματική ἐγρήγορση, μετάνοια καί προσευχή, ὥστε νά ἀποκτήσουμε “νοῦν Χριστοῦ”, γιά νά μποροῦμε νά διακρίνουμε τά σημεῖα τῶν καιρῶν καί τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ὀφείλουμε νά ἐνεργοῦμε. Ἄς καλλιεργοῦμε τό μαρτυρικό καί ἀσκητικό φρόνημα τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἄς μάθουμε νά χρησιμοποιοῦμε τά ἠλεκτρονικά μέσα μέ ἐγκράτεια, σύνεση καί διάκριση. Καί τέλος, ἄς ἑτοιμαζόμαστε νά θυσιάσουμε, ὅποτε χρειασθεῖ, ὄχι μόνο τίς ἀνέσεις τοῦ ψηφιακοῦ κόσμου, ἀλλά καί τήν ἴδια μας τή ζωή, προκειμένου νά ὁμολογήσουμε τήν πιστότητά μας στόν Τριαδικό Θεό.
Ἡ ζωή ὁλόκληρου τοῦ κόσμου καί τοῦ κάθε ἀνθρώπου χωριστά βρίσκεται στά χέρια τοῦ Θεοῦ. Αὐτός, πού φροντίζει καθημερινά τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ καί τά κρίνα τοῦ ἀγροῦ, δέν παύει νά σκεπάζει φιλόστοργα μέ τήν ἀγαθή Του πρόνοια καί ὅλα τά δικά Του παιδιά. Αὐτός, εἶναι βέβαιο, ὅτι καί στήν παρούσα περίσταση καί σέ κάθε ἄλλη ἐπερχόμενη δυσκολία “οὐκ ἐάσει ἡμᾶς πειρασθῆναι ὑπὲρ ὃ δυνάμεθα, ἀλλὰ ποιήσει σὺν τῷ πειρασμῷ καὶ τὴν ἔκβασιν τοῦ δύνασθαι ἡμᾶς ὑπενεγκεῖν” (πρβλ. Α΄ Κορ. 10:13).
Ἡ Ἀνακοίνωση αὐτή ἀποτελεῖ ὀφειλόμενη ἀπάντηση στά ἐναγώνια ἐρωτήματα πού μᾶς ἀπευθύνουν οἱ ἀγωνιζόμενοι στόν κόσμο ἐν Χριστῷ ἀδελφοί μας. Καί, ἐπιπλέον, κρίνεται ἀναγκαία, καθώς ἡ Πολιτεία δέν ἐνημέρωσε ἐξαρχῆς καί ἐπαρκῶς τούς πολίτες γιά τό εἶδος, τό περιεχόμενο καί τίς δυνατότητες τῶν νέων ταυτοτήτων, ἐνῶ τά συστημικά μέσα ἐνημέρωσης συνεχίζουν νά εἰρωνεύονται, λοιδοροῦν καί γραφικοποιοῦν ὅσους τολμοῦν νά διατυπώσουν διαφορετική ἄποψη.
Ἡ νέα ἠλεκτρονική ταυτότητα, ὅπως ἔχει ἐπίσημα σχεδιασθεῖ, δέν θά ἀποτελεῖ ἁπλῶς ἕνα ἀποδεικτικό ἔγγραφο ταυτοπροσωπίας, ἀλλά σύντομα θά λειτουργήσει καί ὡς κάρτα ἠλεκτρονικῶν ὑπηρεσιῶν[1]. Γι᾽ αὐτό καί παρουσιάζεται ὡς ἕνα πολύτιμο χρηστικό μέσο, πού θά διευκολύνει τήν καθημερινότητα τοῦ πολίτη καί θά κάνει ἀποτελεσματικότερη τή λειτουργία τοῦ κράτους. Τό τίμημα, ὅμως, αὐτῶν τῶν πλεονεκτημάτων φαίνεται νά εἶναι πολύ ἀκριβό. Καθώς οἱ ἐξελίξεις στήν ψηφιακή τεχνολογία εἶναι ἰλιγγιώδεις καί τά κράτη προσανατολίζονται στόν καθολικό ψηφιακό μετασχηματισμό τους, θεμελιώδη δικαιώματα τοῦ πολίτη διακινδυνεύονται καί ὁ ἴδιος σταδιακά αὐτοπαγιδεύεται στά δεσμά ἑνός ψηφιακοῦ συστήματος. Ἡ νέου τύπου ταυτότητα ἀποτελεῖ ἕνα ἀκόμη βῆμα, πού μπορεῖ νά τόν ὁδηγήσει σέ μιά πραγματικότητα ἐφιαλτική. Παγκόσμια διακυβέρνηση
Ἡ ἀνάγκη ὑπάρξεως ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων ἐντάσσεται στό γενικότερο πλαίσιο τῆς συντελούμενης παγκοσμιοποίησης, τήν ὁποία προωθοῦν τό διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, διάφοροι διεθνεῖς ὀργανισμοί καί ἡγετικές ὁμάδες (Παγκόσμια Τράπεζα, Διεθνές Νομισματικό Ταμεῖο, Παγκόσμιο Οἰκονομικό Φόρουμ, G-20 κ.ἄ.). Αὐτοί ὅλοι ἐπιβάλλουν τίς πολιτικές τους ἐπιλογές, ἀσκώντας τεράστιες πιέσεις στίς ἐθνικές κυβερνήσεις τῶν λαῶν, οἱ ὁποῖες μέ τή σειρά τους ἐμφανίζονται ἀναγκαστικά ἐνδοτικές καί πειθήνιες ἀπέναντί τους.
Σύμφωνα, λοιπόν, μέ τούς σχεδιασμούς τῆς παγκόσμιας διακυβέρνησης καί ἀκολουθώντας τίς ἐξελίξεις τῆς Τέταρτης Βιομηχανικῆς Ἐπανάστασης (τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, διαδίκτυο πραγμάτων κ.ἄ.), οἱ κοινωνίες μετακινοῦνται ὅλο καί περισσότερο ἀπό ἕναν φυσικό σέ ἕναν ψηφιακό κόσμο. Δημιουργεῖται, δηλαδή, μέ ταχύτατους ρυθμούς ἕνα διευρυμένο ψηφιακό σύστημα, πού ἀγκαλιάζει ὅλες τίς πτυχές τῆς ζωῆς τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου. Σέ μιά τέτοια ψηφιακή κοινωνία θά καταργηθοῦν τά μετρητά, θά κυκλοφορεῖ μόνο τό ψηφιακό χρῆμα, καί οἱ πολίτες, γιά νά ἔχουν πρόσβαση σέ ὑπηρεσίες καί ἀγαθά, θά πρέπει νά διαθέτουν ἀπαραίτητα μιά ψηφιακή ταυτότητα/κάρτα καί ἕναν προσωπικό ἀριθμό. Ὁ εὐρωπαϊκός Κανονισμός
Ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, πρός τό παρόν τουλάχιστον καί ἀπό ὅσα γνωρίζουμε, δέν ἔχει ἀπαιτήσει τήν ὑποχρεωτική ἔκδοση ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων γιά ὅλους τούς Εὐρωπαίους πολίτες, ὅπως ἰσχυρίζεται ἡ Κυβέρνηση. Ὁ Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1157 τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου καί τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης καθιερώνει τή χρήση τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων ὡς ταξιδιωτικῶν ἐγγράφων, ἀλλά δέν ἐπιβάλλει τή χρήση τους στό ἐσωτερικό τῶν χωρῶν. Ὅπως ἀναφέρεται χαρακτηριστικά καί στόν ἐπίσημο ἱστότοπο τῆς Ε.Ε., “Ὁ Κανονισμός δέν ὑποχρεώνει τά κράτη μέλη νά ἐκδίδουν δελτία ταυτότητας. Ἐπιπλέον, τά κράτη μέλη θά συνεχίζουν νά ἀποφασίζουν ἐάν ἡ κατοχή δελτίου ταυτότητας εἶναι προαιρετική ἤ ὑποχρεωτική”[2].
Παράλληλα, ὁ ἴδιος εὐρωπαϊκός Κανονισμός ἐπιτρέπει στά κράτη μέλη νά ἀποδέχονται ὡς μέσα ταυτοποίησης καί μή ταξιδιωτικά ἔγγραφα, ὅπως εἶναι ἡ ἄδεια ὁδήγησης (σημεῖο 12 τοῦ προοιμίου τοῦ Κανονισμοῦ).
Μέ βάση τά παραπάνω καί μέχρι σήμερα, σέ ἀρκετές χῶρες τῆς Ε.Ε. (π.χ. Γαλλία, Αὐστρία, Δανία, Φινλανδία) ἡ ἔκδοση ταυτότητας δέν εἶναι ὑποχρεωτική καί ἡ ταυτοποίηση πραγματοποιεῖται μέ ἄλλα κρατικά ἔγγραφα (π.χ. δίπλωμα ὁδήγησης, διαβατήριο)[3]. Τό ἴδιο ἰσχύει καί σέ ἄλλες προηγμένες χῶρες τοῦ κόσμου (π.χ. ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Καναδᾶς, Ἰαπωνία)[4]. Ἐναλλακτικές ταυτότητες ἀσφαλείας
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι οἱ παλαιοῦ τύπου ταυτότητες, ὡς ἀπαρχαιωμένες καί πλαστογραφήσιμες, πρέπει νά ἀντικατασταθοῦν ἀπό ἄλλες ἀσφαλέστερες καί μή πλαστογραφήσιμες. Τέτοιες, ὅμως, θά μποροῦσαν νά εἶναι ταυτότητες πού νά διαθέτουν προηγμένα καί ἰσχυρά χαρακτηριστικά ἀσφαλείας, παρόμοια μέ ἐκεῖνα τῶν διπλωμάτων ὁδήγησης καί τῶν εὐρωπαϊκῶν χαρτονομισμάτων (ἐκτύπωση σέ εἰδικό χαρτί μέσω ἐγχάραξης laser, σύνθετα γραμμοκοσμήματα, ἀσφαλιστικά πολύχρωμα δάπεδα κ.ἄ.). Ἐναλλακτικές ταυτότητες ἀσφαλείας θά μποροῦσαν, ἐπίσης, νά εἶναι καί οἱ νέες πού προτείνονται, δίχως ὅμως τό ἐνσωματωμένο microchip καί τόν Προσωπικό Ἀριθμό. Ἡ Ἑλληνική Κυβέρνηση, ὡστόσο, ἐπέλεξε τήν ἔκδοση τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων μορφότυπου ID-1, ἀποβλέποντας στόν καθολικό ψηφιακό μετασχηματισμό τοῦ κράτους καί ἐπιθυμώντας ἡ νέα ταυτότητα σύντομα νά λειτουργήσει καί ὡς κάρτα ψηφιακῶν ὑπηρεσιῶν. Ἠλεκτρονική Ταυτότητα/Κάρτα καί Ἠλεκτρονικό Πορτοφόλι
Ἀπό τότε πού πρωτοεμφανίστηκε τό θέμα τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων (1986), ὁ λαός, διαβλέποντας τόν κίνδυνο φαλκίδευσης τῶν προσωπικῶν του ἐλευθεριῶν, ἀντέδρασε σθεναρά καί καθυστέρησε τέσσερις σχεδόν δεκαετίες τήν ἔκδοσή τους. Σήμερα, ὅμως, ἐξαιτίας τῶν μεθοδεύσεων τῆς Κυβέρνησης καί τοῦ ἐφησυχασμοῦ τῶν πολιτῶν, ἡ ἠλεκτρονική ταυτότητα εἶναι μιά πραγματικότητα.
Ἡ διαφοροποίησή της ἀπό τήν παλαιοῦ τύπου ταυτότητα ἔγκειται α) στό ἐνσωματωμένο microchip τύπου RFID (ἠλεκτρονικό μέσο, στό ὁποῖο ἀποθηκεύονται τά ἀναγκαῖα στοιχεῖα ταυτοποίησης), β) στή μηχανικά ἀναγνώσιμη ζώνη τῶν στοιχείων ταυτοποίησης, γ) στήν ψηφιακή ἀποθήκευση τῶν βιομετρικῶν δεδομένων (φωτογραφίας προσώπου καί δύο δακτυλικῶν ἀποτυπωμάτων) καί δ) στόν Προσωπικό Ἀριθμό, πού σύντομα πρόκειται νά προστεθεῖ.
Εἰδικότερα, ὁ Προσωπικός Ἀριθμός οὐσιαστικά ἀντικαθιστᾶ ὅλους τούς ἄλλους προσωπικούς ἀριθμούς (Ἀριθμό Δελτίου Ταυτότητας, ΑΦΜ, ΑΜΚΑ κ.λπ.) καί συνοδεύει τόν κάθε πολίτη ἀπό τή γέννησή του μέχρι τόν θάνατο, χωρίς νά ἀλλάζει σέ περίπτωση ἀπώλειας τοῦ δελτίου. Δίνει, θά λέγαμε, ψηφιακή ὀντότητα στόν πολίτη καί τόν ἀκολουθεῖ σέ ὅλες τίς δραστηριότητές του. Εἶναι ὁ ἀριθμός–κλειδί γιά τήν ἠλεκτρονική ἐπικοινωνία του μέ τό Δημόσιο καί, σύντομα, γιά κάθε ἄλλη συναλλαγή του μέ ἠλεκτρονικά συστήματα ἰδιωτικῶν φορέων. Δίχως Προσωπικό Ἀριθμό ὁ πολίτης εἶναι ἀνύπαρκτος γιά τήν ψηφιακή κοινωνία…
Χάρη στό microchip τῆς ταυτότητας καί τόν ἀναγραφόμενο σέ αὐτήν Προσωπικό Ἀριθμό, ὁ πολίτης ἀποκτᾶ τή δυνατότητα νά κάνει εὐρύτερη χρήση τῆς ἠλεκτρονικῆς διακυβέρνησης καί νά ἔχει εὐχερέστερη πρόσβαση στίς ψηφιακές ὑπηρεσίες καί τά ἀγαθά πού παρέχουν οἱ φορεῖς τοῦ δημόσιου τομέα (Ἐθνικό Σύστημα Ὑγείας, Δημόσια Οἰκονομική Ὑπηρεσία, Κτηματολόγιο κ.λπ.). Ἑπομένως, ἡ νέα ταυτότητα, ὅπως σύντομα θά ἐξελιχθεῖ, δέν θά εἶναι ἁπλῶς ἕνα δημόσιο ἔγγραφο ταυτοποίησης, ἀλλά θά ἀποτελεῖ συγχρόνως καί κάρτα ἄσκησης δικαιωμάτων (στήν ὑγειονομική περίθαλψη, τήν κοινωνική πρόνοια, τήν ἀπασχόληση, τήν ἐκπαίδευση κ.ἄ.), ὅμοια ἀκριβῶς μέ τήν κάρτα πολίτη πού εἶχε σχεδιασθεῖ παλαιότερα καί πού δέν ὑλοποιήθηκε, ἐξαιτίας τῶν λαϊκῶν ἀντιδράσεων καί τῆς ἀκυρωτικῆς ἀπόφασης τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας (βλ. παρακάτω).
Σέ μιά ἀμέσως ἑπόμενη φάση, μέσω τῆς ἐφαρμογῆς Gov.gr Wallet, ἡ ταυτότητα/κάρτα θά ἐνσωματωθεῖ ψηφιακά στό ἔξυπνο κινητό/smartphone, ὅπως ἐπίσης καί ἄλλες κάρτες, διάφορα πιστοποιητικά καί ἄλλα χρήσιμα προσωπικά ἔγγραφα. Καί, ἐφόσον ὁλοφάνερα πλέον οἱ πολίτες ἐξωθοῦνται στήν κατάργηση τῶν μετρητῶν, ὅλες οἱ καθημερινές συναλλαγές τους στά καταστήματα, τίς τράπεζες, τίς δημόσιες καί ἰδιωτικές ὑπηρεσίες θά πραγματοποιοῦνται μέσω τοῦ κινητοῦ τηλεφώνου, πού θά ἀποτελεῖ τό ἠλεκτρονικό πορτοφόλι. Ἔτσι, ὁ πολίτης —ὁλόκληρη σχεδόν ἡ ζωή του!— θά βρίσκεται διαρκῶς σέ online σύνδεση μέ τό ψηφιακό σύστημα. Θά κάνει τά πάντα ψηφιακά, ἄνετα, γρήγορα καί ἀποτελεσματικά, καταθέτοντας, ὅμως, ἕνα πολύ ἀκριβό τίμημα… Χειρισμοί πού προκαλοῦν ἰσχυρό προβληματισμό
Πρός τό παρόν, ὡστόσο, παραμένουν κάποια ἀναπάντητα ἐρωτήματα, πού ἐξαρχῆς δημιούργησαν ἔντονο σκεπτικισμό σέ πολλούς πολίτες καί συνάμα φανέρωσαν κακοπιστία καί δημοκρατικό ἔλειμμα στούς χειρισμούς τῆς Πολιτείας.
Α΄. Γιατί ἡ Κυβέρνηση, γιά ἕνα τόσο σημαντικό ζήτημα, δέν ἔλαβε ὑπόψη της τή λαϊκή βούληση; Τό 2010 καί τό 2015 πραγματοποιήθηκαν δημόσιες διαβουλεύσεις γιά τήν κάρτα πολίτη, καί ὁ λαός στή συντριπτική του πλειοψηφία (καί τίς δύο φορές τό ποσοστό ξεπερνοῦσε τό 90%) τοποθετήθηκε ἀρνητικά· γι’ αὐτό καί ἡ Πολιτεία ἀναγκάστηκε νά ὑποχωρήσει. Τί ἄλλαξε ἀπό τότε; Γιατί δέν πραγματοποιήθηκε καί πάλι δημόσια διαβούλευση, ὅπως ἄλλωστε γίνεται συχνά γιά ἄλλα μικρότερης σημασίας θέματα; Γιατί, ἐπίσης, ἡ Κυβέρνηση δέν ὁμολογεῖ τήν προειλημμένη ἀπόφασή της νά ἐκδώσει ὄχι ἁπλῶς μιά νέα ταυτότητα, ἀλλά μιά κάρτα πολίτη; Ὑπῆρξε, πράγματι, ἐλλιπής ἐνημέρωση, ἀδιαφάνεια καί κρυψίνοια. Ἀκούστηκαν μισές ἀλήθειες, δόθηκαν ἀντιφατικές πληροφορίες καί παραπλανητικές ἐξηγήσεις. Κραυγαλέο παράδειγμα ἀποτελεῖ ἡ πρωθυπουργική διαβεβαίωση —24 μέρες πρίν ἀπό τήν ἔκδοση τῶν πρώτων νέων δελτίων— ὅτι οἱ νέες ταυτότητες δέν θά ἔχουν τσιπάκια[5]…
Β΄. Μοναδικός καί ἀποκλειστικός σκοπός μιᾶς ταυτότητας εἶναι ἡ ἀσφαλής ταυτοποίηση τοῦ πολίτη· τίποτα περισσότερο. Καί πρέπει νά περιέχει μόνο τά ἀπαραίτητα γιά τόν σκοπό αὐτό στοιχεῖα —ἀναγνώσιμα ἀπό τόν κάτοχό της καί μή προσβάσιμα σέ ἐξωτερικούς μηχανισμούς, πού μποροῦν νά τά ἐπεξεργαστοῦν καί νά τά ἀλλοιώσουν. Βασισμένο στήν αὐτονόητη αὐτή ἀλήθεια, τό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας, μέ ἀπόφασή του (2388/2019, Δ΄ Τμῆμα), ἀπαγόρευσε στό κράτος νά μετατρέψει τήν ταυτότητα καί σέ κάρτα δικαιωμάτων. Δέν εἶναι νόμιμο, σύμφωνα μέ τήν ἀπόφαση, νά ἀποθηκεύονται στό microchip τῶν νέων ταυτοτήτων στοιχεῖα πού “δέν εἶναι κρίσιμα γιά τήν ἀπόδειξη τῆς ταυτότητας τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν”. Γι’ αὐτό, “δέν δύνανται νά ἀποτελέσουν τά προβλεπόμενα δελτία ταυτότητας ‘κάρτα δικαιώματος’”.
Ἡ Κυβέρνηση, ὡστόσο, δέν φαίνεται νά δείχνει σεβασμό στήν ἀπόφαση τοῦ Ἀνώτατου Διοικητικοῦ Δικαστηρίου τῆς χώρας. Μέ μεταγενέστερη (17-2-2023) κοινή ὑπουργική ἀπόφαση (βλ. ὑποσημείωση 1) φανέρωσε καθαρά τήν πρόθεσή της νά νομιμοποιήσει στό ἐγγύς μέλλον τήν ἀποθήκευση καί ἄλλων στοιχείων (ἄγνωστο ποιῶν) στίς νέες ταυτότητες, προκειμένου αὐτές νά χρησιμοποιοῦνται καί ὡς κάρτες συναλλαγῆς μέ τίς ὑπηρεσίες ἠλεκτρονικῆς διακυβέρνησης. Θά μποροῦσε ἡ Κυβέρνηση, σεβόμενη τήν ἐλεύθερη βούληση τῶν πολιτῶν, νά καθιερώσει μιά προαιρετική κάρτα δικαιωμάτων, ξεχωριστή καί ἀπόλυτα διακριτή ἀπό τό δελτίο ταυτότητας, ἀποφεύγοντας συνάμα τήν ἐπιβολή ἄμεσων ἤ ἔμεσων “ποινῶν” σέ ὅσους ἐπέλεγαν νά μήν τήν προμηθευθοῦν.
Γ΄. Εἶναι γνωστό ὅτι τό 2000 ἀπαλείφθηκε ἀπό τά δελτία ταυτότητας τό δακτυλικό ἀποτύπωμα, ὕστερα ἀπό τήν ὑπ᾿ ἀριθμ. 510/17/15-05-2000 γνωμοδότηση τῆς Ἀρχῆς Προστασίας Δεδομένων Προσωπικοῦ Χαρακτήρα, σύμφωνα μέ τήν ὁποία τό δακτυλικό ἀποτύπωμα (“σήμανση”) προσβάλλει τήν προστατευόμενη ἀπό τό Σύνταγμα ἀξία τοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ τοῦ ἀποδίδεται ἐν δυνάμει ἡ ὑποψία ἐγκληματικῆς δραστηριότητας (“σεσημασμένος”). Τώρα πού τό ἀποτύπωμα ἐπανέρχεται —ψηφιακά, μάλιστα, καί εἰς διπλοῦν— γιατί ἡ συγκεκριμένη δημόσια Ἀρχή σιωπᾶ; Θεωρεῖ ὅτι δέν χρειάζεται πλέον προστασία ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρώπου; Ἠλεκτρονική σκλαβιά
Κάθε ἄνθρωπος πού διατηρεῖ ἀκόμη τήν κριτική του σκέψη δέν δυσκολεύεται νά διαπιστώσει ὅτι στόν βωμό τῶν διευκολύνσεων πού παρέχει ἡ χρήση τῆς νέας ταυτότητας καί ἡ γενικότερη λειτουργία τῆς ἠλεκτρονικῆς διακυβέρνησης, θυσιάζεται σταδιακά ἕνα μέρος τῶν προσωπικῶν του ἐλευθεριῶν καί ὁ ἴδιος ὁδηγεῖται σέ μιά ἰδιότυπη ψηφιακή αἰχμαλωσία.
α) Φακέλωμα καί ἀπώλεια τῆς ἰδιωτικότητας
Εἶναι γνωστό πώς κάθε φορά πού κάποιος δραστηριοποιεῖται στόν κυβερνοχῶρο μέ ὁποιονδήποτε τρόπο (κινητό τηλέφωνο, ἐφαρμογές διαδικτύου, ἠλεκτρονικές συναλλαγές κ.λπ.) ἀφήνει ἕνα ἠλεκτρονικό ἴχνος, τό ὁποῖο ἀποτυπώνει μιά συγκεκριμένη πτυχή τῆς προσωπικῆς του ζωῆς (προσωπικό δεδομένο). Τό ἴχνος αὐτό καταγράφεται ὡς πληροφορία στό ἠλεκτρονικό ἀρχεῖο (βάση δεδομένων) τοῦ φορέα, τοῦ ὁποίου τίς ὑπηρεσίες χρησιμοποίησε ὁ πολίτης. Συνδυαζόμενα αὐτά τά ἴχνη, ἀποκαλύπτουν συμπεριφορές του, προτιμήσεις, καθημερινές ἤ ἔκτακτες δραστηριότητες κ.ἄ. Μέ τήν προωθούμενη ἀναγκαστική καί εὐρεία χρήση τῆς νέας ταυτότητας/κάρτας ὁ πολίτης θά τροφοδοτεῖ καθημερινά διάφορες βάσεις δεδομένων μέ χιλιάδες στοιχεῖα τῆς ἰδιωτικῆς καί δημόσιας ζωῆς του. Καθώς, ὅμως, στά πλαίσια τῆς ἠλεκτρονικῆς διακυβέρνησης οἱ διάσπαρτες αὐτές βάσεις σταδιακά διασυνδέονται καί ἑνοποιοῦνται, προκύπτει μιά τεράστια νοητή “δεξαμενή”, ἡ ὁποία περιέχει συγκεντρωτικά ἕναν γιγάντιο ὄγκο πληροφοριῶν πού ἀφοροῦν τόν κάθε πολίτη. Ἀπό αὐτήν τήν τεράστια “δεξαμενή” δεδομένων ὑπάρχει ἡ δυνατότητα, μέ τή βοήθεια τοῦ Προσωπικοῦ Ἀριθμοῦ, νά ἀνασύρεται ἀνά πάσα στιγμή ὁ ψηφιακός φάκελός του μέ τό σύνολο τῶν προσωπικῶν του στοιχείων.
Πρόκειται, λοιπόν, γιά ἕνα τέλειο ἠλεκτρονικό φακέλωμα, πού θά ἐνημερώνεται συνεχῶς, αὐτόματα καί ἄμεσα —ἐφόσον στόν νέο ψηφιακό κόσμο τά πάντα θά γίνονται ψηφιακά— γιά ὅλες τίς δραστηριότητές μας (τί ἀγορές ἔκανα, πότε ἀρρώστησα καί τί φάρμακα πῆρα, ποῦ ἔκανα διακοπές καί πόσα χρήματα ξόδεψα, ποιές ἱστοσελίδες παρακολουθῶ στό διαδίκτυο, τί βιβλία διαβάζω, σέ ποιά κομματική ὀργάνωση συμμετέχω, ἄν ἐκκλησιάζομαι, ἄν συχνάζω σέ νυκτερινά κέντρα διασκέδασης κ.λπ.). Ἡ νέα ταυτότητα/κάρτα, λοιπόν, θά μπορεῖ νά ἀποτυπώσει ψηφιακά ὁλόκληρη τήν ὕπαρξή μας καί νά δημιουργήσει μέ πιστότητα τό προσωπικό μας προφίλ (κοινωνικό, πολιτικό, οἰκονομικό, θρησκευτικό, πολιτιστικό κ.λπ.).
Ἡ συστηματική αὐτή παρακολούθηση τοῦ πολίτη, ἡ διείσδυση στή βαθύτερη προσωπική του ζωή καί ἡ καταγραφή ὅλων τῶν δραστηριοτήτων του συντελοῦν στόν πλήρη ἔλεγχό του καί προσβάλλουν βάναυσα τίς συνταγματικά κατοχυρωμένες ἀτομικές ἐλευθερίες του καί τό δικαίωμα στήν ἰδιωτικότητα. Τελικά, παραβιάζεται ἡ ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια, τῆς ὁποίας ὁ σεβασμός καί ἡ προστασία πρέπει νά ἀποτελεῖ, σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 2 τοῦ Συντάγματος, πρωταρχική προτεραιότητα τῆς Πολιτείας.
Βέβαια, στόν βαθμό πού χρησιμοποιοῦμε τό τηλέφωνο, τά κοινωνικά μέσα δικτύωσης καί τίς ποικίλες ψηφιακές ἐφαρμογές, ἐκθέτουμε οἰκειοθελῶς τήν ἰδιωτικότητά μας καί προσωπικά μας δεδομένα. Αὐτό, ὅμως, ἀποτελεῖ προσωπική ἐπιλογή, τήν ὁποία ἀνά πάσα στιγμή μποροῦμε νά περιορίσουμε ἤ καί νά ἀναστείλουμε. Ἀντίθετα, ἡ ταυτότητα ἀποτελεῖ ἕνα ὑποχρεωτικό κρατικό ἔγγραφο, πού μᾶς συνοδεύει σέ ὅλη μας τή ζωή. Ἐπιπλέον, στήν πρώτη περίπτωση ἡ παραβίαση τῶν προσωπικῶν μας δεδομένων ἀποτελεῖ παράνομη πράξη, ἐνῶ στή δεύτερη τό κράτος νομιμοποιεῖται γιά τήν ἐκτέλεση τῆς ἴδιας πράξης, ἀφοῦ ἔχει φροντίσει προηγουμένως νά ὑφαρπάξει τή συναίνεσή μας…
β) Ἡ τύχη τῶν προσωπικῶν δεδομένων
Μέ τόν τρόπο πού θά λειτουργεῖ στό ἄμεσο μέλλον ἡ νέα ταυτότητα, ὁ πολίτης παραδίδει πλέον ὅλα τά εὐαίσθητα προσωπικά του δεδομένα στό ψηφιακό κράτος, καί εἶναι σάν νά παραδίδει ὁλόκληρη τή ζωή του… Καί δέν τά παραδίδει μόνο στό δικό του κράτος, ἀφοῦ, σύμφωνα μέ τόν εὐρωπαϊκό Κανονισμό 2019/1157, οἱ νέες ταυτότητες ἐξασφαλίζουν “διαλειτουργικότητα σέ παγκόσμιο ἐπίπεδο” καί τή διαχείριση τῶν δεδομένων του μπορεῖ νά τά ἀναλάβει καί “ἐξωτερικός πάροχος”, δηλαδή κάποια πολυεθνική ἑταιρεία.
Ὀμιχλῶδες, πράγματι, τό τοπίο τῶν προσωπικῶν δεδομένων… Σέ ποιόν, τελικά, ἀνήκουν; Ἀποθηκεύονται σέ βάσεις δεδομένων μόνο ἐντός τῆς ἑλληνικῆς ἐπικράτειας ἤ καί σέ χῶρες τοῦ ἐξωτερικοῦ; Ποιοί ἔχουν τή μεγαλύτερη δυνατότητα πρόσβασης σ’ αὐτές; Οἱ κρατικοί ὑπάλληλοι ἤ οἱ ἰδιῶτες τεχνικοί, πού ἐλέγχουν, ἀναβαθμίζουν καί συντηροῦν τό πληροφοριακό σύστημα τῶν νέων ταυτοτήτων; Πῶς γίνεται ἡ διαχείρηση τῶν προσωπικῶν μας στοιχείων; Ποιές μεταβολές καταγράφονται καί πῶς θά μποροῦσε ὁ πολίτης νά ἐνημερώνεται γι’ αὐτές; Πῶς, τέλος, τά προσωπικά στοιχεῖα ἑκατοντάδων ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων φτάνουν στούς λεγόμενους μεσίτες δεδομένων (data brokers), πού πλουτίζουν ἀπό τήν ἐκμετάλλευσή τους; Καί πῶς αὐτά γνωστοποιοῦνται σέ τεχνολογικούς κολοσσούς καί μεγάλες ἐμπορικές ἑταιρεῖες, πού ἐπίσης θησαυρίζουν, διερμηνεύοντας τή συμπεριφορά τῶν καταναλωτῶν, προβλέποντας τίς κινήσεις τους ἤ καί χειραγωγώντας τους ἀκόμη; (Ἔχει λεχθεῖ ὅτι στίς μέρες μας τό πολυτιμότερο πράγμα στόν κόσμο δέν εἶναι τό πετρέλαιο ἤ ὁ χρυσός, ἀλλά τά δεδομένα). Ἔχουν τή δυνατότητα, ἄραγε, οἱ κυβερνήσεις τῶν κρατῶν νά ἐλέγξουν τό ἐκτεταμένο παραεμπόριο προσωπικῶν δεδομένων ἤ νά τιθασεύσουν τή δύναμη τῆς ψηφιακῆς πληροφορίας γιά τό καλό τῆς ἀνθρωπότητας ;
Σύμφωνα μέ τόν Χάρτη Θεμελιωδῶν Δικαιωμάτων τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης (ἄρθρο 8), “Κάθε πρόσωπο ἔχει δικαίωμα στήν προστασία τῶν δεδομένων προσωπικοῦ χαρακτήρα πού τό ἀφοροῦν. Ἡ ἐπεξεργασία αὐτῶν τῶν δεδομένων πρέπει νά γίνεται νομίμως, γιά καθορισμένους σκοπούς καί μέ βάση τή συγκατάθεση τοῦ ἐνδιαφερομένου ἤ γιά ἄλλους θεμιτούς λόγους πού προβλέπονται ἀπό τόν νόμο. Κάθε πρόσωπο ἔχει δικαίωμα νά ἔχει πρόσβαση στά συλλεγέντα δεδομένα πού τό ἀφοροῦν καί νά ἐπιτυγχάνει τή διόρθωσή τους”. Σύμφωνα, ἐπίσης, μέ τόν Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (ΕΕ) 2016/679, ὁ ὁποῖος ἔχει ἐνσωματωθεῖ καί στήν ἑλληνική νομοθεσία μέ τόν νόμο 4624/2019, κάθε πολίτης ἔχει δικαίωμα νά γνωρίζει ποιά δεδομένα του ὑφίστανται ἐπεξεργασία, ποιός καί γιά ποιόν σκοπό τά ἐπεξεργάζεται καί σέ ποιούς παραλῆπτες, τοῦ ἐσωτερικοῦ ἤ τοῦ ἐξωτερικοῦ, ἀποστέλλονται. Ἐπίσης, ἔχει δικαίωμα πρόσβασης στά δεδομένα του, δικαίωμα διόρθωσης ἤ διαγραφῆς τους, δικαίωμα περιορισμοῦ τῆς ἐπεξεργασίας τους ἤ ἐναντίωσης στήν ἐπεξεργασία τους κ.ἄ. (ἄρθρα 12-21). Ὅλα αὐτά τά δικαιώματα, ὅμως, διατυπώνονται μέ ἀρκετές ἀσάφειες καί εἶναι δυνατόν νά παρακαμφθοῦν μέ διφορούμενες ἑρμηνεῖες καί νομικίστικες μεθοδεύσεις. Οὐσιαστικά, ἡ δίκαιη καί διαφανής ἐπεξεργασία τῶν δεδομένων δέν διασφαλίζεται ἐπαρκῶς καί ὁ πολίτης παραμένει διαρκῶς ἀπροστάτευτος, ἀγνοώντας πληροφορίες πού τόν ἀφοροῦν ἄμεσα.
Ἄς σημειωθεῖ, τέλος, ὅτι σύμφωνα μέ τόν ἀναφερθέντα νόμο (ἄρθρο 38), ἡ ὁποιαδήποτε παραβίαση τοῦ ἀπορρήτου, τῆς διαθεσιμότητας καί τῆς ἀκεραιότητας τῶν προσωπικῶν δεδομένων θεωρεῖται κακούργημα καί ἐπισύρει αὐστηρές ποινικές κυρώσεις. Ὡστόσο, εἶναι ἀμφίβολο ἄν ἡ παραβίαση αὐτή διώκεται ποινικά ἤ παραμένει ἀτιμώρητη, ὅταν διαπράττεται γιά λόγους προσχηματικούς ἀπό τούς ἐμπλεκόμενους δημόσιους ἤ ἰδιωτικούς φορεῖς.
γ) Ἡ (ἀν)ασφάλεια τῆς ταυτότητας
Ὅσον ἀφορᾶ, τέλος, τήν ἀσφάλεια τῆς ἠλεκτρονικῆς ταυτότητας αὐτή ἀποτελεῖ ἕναν μύθο. Ὅλοι γνωρίζουν καλά ὅτι στόν ψηφιακό κόσμο τίποτα δέν εἶναι ἀπολύτως ἀσφαλές. Καί εἶναι πράγματι λυπηρό τό γεγονός ὅτι, ἐνῶ ὑπάρχει ἔντονος διεθνής προβληματισμός γιά τήν ἀνασφάλεια τῶν ἠλεκτρονικῶν συστημάτων, ἡ Ἑλληνική Κυβέρνηση μιλάει μόνο γιά τήν “ἀσφάλεια” καί ὅλα τά ἄλλα πλεονεκτήματα τῆς νέας ταυτότητας.
Βέβαια, ἡ ταυτότητα αὐτή καθεαυτήν, τό ὁρατό της τμῆμα, δέν πλαστογραφεῖται· τά ἀποθηκευμένα στοιχεῖα της, ὅμως, μποροῦν νά ὑποκλαποῦν —ἀρκεῖ νά περάσει κανείς δίπλα ἀπό ἕναν χάκερ, πού διαθέτει ἐξοπλισμό ἀνάγνωσης καί ἐργαλεῖα ἀποκρυπτογράφησης (“κλοπή ταυτότητας”). Γι’ αὐτό, ἄλλωστε, εἶναι εὐρέως διαδεδομένες στίς μέρες μας καί οἱ θῆκες rfid safe, πού προστατεύουν τίς διάφορες κάρτες (πιστωτικές, συναλλαγῶν κ.ἄ.) ἀπό ἐπίδοξους χάκερς. Στήν περίπτωση “κλοπῆς ταυτότητας” ὁ δράστης μπορεῖ νά ἀποκομίσει ἀρκετά ὀφέλη εἰς βάρος τοῦ θύματος, ἐνῶ τό θύμα μπορεῖ νά ὑποστεῖ δυσμενεῖς συνέπειες γιά ἐνδεχόμενες παράνομες πράξεις τοῦ δράστη. Ἐπιπλέον, στίς ἑπόμενες ἀναβαθμισμένες ταυτότητες, πού ἔχουν ἤδη προαναγγελθεῖ, θά περιέχεται καί δεύτερο microchip τύπου NFC, στό ὁποῖο θά μπορεῖ κάποιος κακόβουλος ψηφιακός εἰσβολέας νά διαβάσει καί νά γράψει ἤ νά διαγράψει στοιχεῖα, δίχως νά τά γνωρίζει ὁ κάτοχός της. Δηλαδή ὁ πολίτης, ἐνῶ τώρα γνωρίζει ὅτι ἔχει μιά φανερά σταθερή ταυτότητα, μέ τή νέα ἠλεκτρονική θά βρίσκεται σέ μιά διαρκή ἀνασφάλεια γιά τό μεταβαλλόμενο περιεχόμενό της.
Παρόμοια καί τά εὐαίσθητα προσωπικά στοιχεῖα πού βρίσκονται στίς βάσεις δεδομένων, εἶναι δυνατόν νά διαρρεύσουν σκόπιμα ἀπό τούς ἴδιους τούς διαχειριστές τους ἤ μπορεῖ, ὕστερα ἀπό μιά ἐνδεχόμενη κυβερνοεπίθεση, νά βρεθοῦν στά χέρια κακόβουλων ἀνθρώπων καί αὐτοί νά τά χρησιμοποιήσουν ποικιλοτρόπως (π.χ. νά τά πουλήσουν ἤ νά τά ἀλλοιώσουν, γιά νά καταστήσουν ἐκβιάσιμο ἕναν ἐπώνυμο ἤ ἕναν φιλήσυχο καί ἀνύποπτο πολίτη). Μέχρι σήμερα ἔχουν καταγραφεῖ διεθνῶς ἑκατοντάδες χιλιάδες κυβερνοεπιθέσεις, διαρροές καί παραχαράξεις καί στά πλέον ὑψηλῆς ἀσφαλείας ψηφιακά συστήματα τοῦ κόσμου.
Εἶναι χαρακτηριστικό τό παράδειγμα τῆς Ἐσθονίας, ἡ ὁποία ὡς χώρα θεωρεῖται ὑπόδειγμα στόν τομέα τῶν ψηφιακῶν ἐφαρμογῶν. Τό 2017 οἱ ἠλεκτρονικές ταυτότητες 760.000 Ἐσθονῶν πολιτῶν ἀπενεργοποιήθηκαν, ὕστερα ἀπό κενό ἀσφαλείας πού ἐντοπίστηκε στό ἐνσωματωμένο microchip τους[6]. Αὐτό σημαίνει ὅτι τό κράτος προσωρινά κατέρρευσε καί τό ἤμισυ τοῦ πληθυσμοῦ τῆς χώρας δέν εἶχε πρόσβαση σέ ὑπηρεσίες καί ἀγαθά. Γιά τόν λόγο αὐτό, ἡ Ἐσθονική Κυβέρνηση μήνυσε τήν κατασκευάστρια ἑταιρεία Gemalto, ζητώντας ὡς ἀποζημίωση 152 ἑκατομμύρια εὐρώ[7].
Παρόμοιο ἐλάττωμα ἀσφαλείας παρουσιάστηκε καί στό microchip τῶν 60 ἑκατομμυρίων ἔξυπνων ταυτοτήτων/καρτῶν τῆς Ἰσπανίας τό 2018, δημιουργώντας μιά χαοτική κατάσταση σέ ὅλη τή χώρα[8].
Τέλος, τό καλοκαίρι τοῦ 2023 στήν ψηφιακά προηγμένη κοινωνία τῆς Ἰαπωνίας, μέσω τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων/καρτῶν, καταγράφηκαν χιλιάδες περιστατικά διαρροῆς προσωπικῶν δεδομένων καί διαφόρων ἄλλων σφαλμάτων ἐγγραφῆς (π.χ. λανθασμένη ἀντιστοίχιση ἰατρικῶν φακέλων καί τραπεζικῶν λογαριασμῶν γιά τή λήψη κρατικῶν ἐπιδομάτων). Τό γεγονός αὐτό προκάλεσε τεράστιες ἀντιδράσεις καί ἔντονο σκεπτικισμό γιά τήν ἀσφάλεια τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων/καρτῶν τῆς χώρας[9].
δ) Ψηφιακός ὁλοκληρωτισμός
Καθώς στίς δυτικές κοινωνίες οἱ ἐθνικές κυβερνήσεις διολισθαίνουν συνεχῶς στήν περιστολή τῶν ἀτομικῶν ἐλευθεριῶν, καί καθώς ἡ πολιτική ὀρθότητα, φορώντας τόν μανδύα μιᾶς θολῆς προοδευτικότητας, νομιμοποιεῖ ἀπολυταρχικές μεθόδους καί ἀντιδημοκρατικές συμπεριφορές, οἱ πολίτες μέ στοιχειώδη πολιτική ἐγρήγορση ἀγωνιοῦν γιά τό ἄμεσο μέλλον. Ἡ κατάχρηση τῶν ἐπιτευγμάτων τῆς ψηφιακῆς τεχνολογίας μπορεῖ νά γίνει στά χέρια μιᾶς ἀλαζονικῆς ἐξουσίας ὄργανο ἀσφυκτικοῦ ἐλέγχου τῶν ἀνθρώπων. Δημιουργοῦνται ἀπεριόριστες δυνατότητες παρακολούθησης, μαζικῆς χειραγώγησης καί καταστολῆς τῶν πολιτῶν ἀπό τόν τεράστιο ὄγκο πληροφοριῶν, πού συλλέγονται μέσω τῶν ἔξυπνων ταυτοτήτων/καρτῶν καί τοῦ ἠλεκτρονικοῦ πορτοφολιοῦ, καί μέσω, ἐπίσης, τῶν καμερῶν προηγμένης τεχνολογίας, πού τοποθετοῦνται μέ αὐξανόμενους ρυθμούς στίς μεγαλουπόλεις —ἀνακοινώθηκε μόλις πρόσφατα ὅτι, γιά λόγους ἀσφαλείας, θά τοποθετηθοῦν 750 νέες κάμερες καί στήν Ἀθήνα. Πράγματι, ὅλα αὐτά δέν φαντάζουν πολύ μακρινά οὔτε ἁπλῶς παραπέμπουν θεωρητικά στόν “Μεγάλο Ἀδελφό” τοῦ George Orwell. Ἤδη καί στήν πατρίδα μας δέν εἶναι λίγες οἱ φορές πού οἱ πολίτες ἔχουν ἔρθει ἀντιμέτωποι μέ αὐταρχικές καί ὁλοκληρωτικές συμπεριφορές τῆς ἐξουσίας (παρακολουθήσεις καί σκάνδαλα ὑποκλοπῶν, ἀπαγορεύσεις καί περιορισμοί τῆς θείας Λατρείας κ.ἄ.).
Εἶναι ἐντυπωσιακό ὅτι τό Παγκόσμιο Οἰκονομικό Φόρουμ, διεθνής ὀργανισμός πού πρωτοστατεῖ στήν προώθηση τῆς παγκοσμιοποίησης, δέν διστάζει νά ἐπισημάνει τά ἑξῆς σχετικά: “Σέ περιπτώσεις πού συλλέγονται εὐαίσθητα δεδομένα ὑπάρχουν κίνδυνοι περιθωριοποίησης καί καταπίεσης, μέ τήν ἠλεκτρονική ταυτότητα νά χρησιμοποιεῖται γιά τή διευκόλυνση τοῦ ἐντοπισμοῦ, τῆς παρακολούθησης καί τῆς δίωξης ἀτόμων ἤ ὁμάδων” (Ἔκθεση Insight, Ἰούνιος 2023)[10].
Ἕνα ἐφιαλτικό παράδειγμα ψηφιακοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ ἀποτελεῖ τό σύστημα αὐστηρῆς ἐπιτήρησης καί κοινωνικῆς ἀξιολόγησης πού λειτουργεῖ πιλοτικά σήμερα στήν Κίνα[11]. Στά μεγάλα ἀστικά κέντρα τῆς χώρας οἱ Κινέζοι πολίτες παρακολουθοῦνται διαρκῶς ἀπό προηγμένες κάμερες ἀναγνώρισης προσώπου. Ὅλες οἱ καθημερινές δραστηριότητές τους, μέσω τῶν πληροφοριῶν πού παρέχουν οἱ ἔξυπνες ψηφιακές κάρτες, καταγράφονται λεπτομερειακά καί ἀξιολογοῦνται μέ συγκεκριμένους δεῖκτες, πού ἀνάλογα τούς προσθέτουν ἤ τούς ἀφαιροῦν κοινωνικά δικαιώματα. Ἄν ὁ πολίτης συμμορφώνεται μέ τούς κανόνες πού ἔχει ἐπιβάλει τό κράτος, βαθμολογεῖται μέ βαθμό “καλῆς συμπεριφορᾶς”, ἀποκτᾶ προνόμια καί ἔχει εὔκολη πρόσβαση στά κοινωνικά ἀγαθά (ἐργασία, ἀγορές, ψυχαγωγία, ταξίδια κ.λπ.). Ἄν, ὅμως, ἀντιτίθεται στά καθιερωμένα ἀπό τήν ἐξουσία πρότυπα (π.χ. ἀγοράζει οἰνοπνευματώδη ποτά ἤ τσιγάρα, κρίνει τό Κόμμα, ὁδηγεῖ μέ μή φιλικό πρός τό περιβάλλον αὐτοκίνητο, συμμετέχει σέ “παράνομες” διαμαρτυρίες, διαδίδει “φῆμες” στό διαδίκτυο κ.λπ.), συγκεντρώνει χαμηλή βαθμολογία, θεωρεῖται κακός πολίτης, τό ὄνομά του ἀναγράφεται σέ μαῦρες λίστες καί αὐτόματα τό σύστημα ἠλεκτρονικῆς διακυβέρνησης τοῦ ἐπιβάλλει περιορισμούς (στή δανειοδότηση, στήν ἐπιχειρηματική του δραστηριότητα, στήν ἐκπαίδευση τῶν παιδιῶν του κ.λπ.). Διεθνεῖς ἀντιδράσεις
Στήν Εὐρώπη —καί ὄχι μόνο— μεμονωμένοι ἐπιστήμονες, διάφορες κοινότητες καί ὁμάδες πολιτῶν ἐκφράζουν κατά καιρούς τούς ἔντονους προβληματισμούς τους τόσο γιά τήν ὑποχρεωτικότητα τῶν ψηφιακῶν ταυτοτήτων ὅσο καί γιά τήν κατάργηση τῶν μετρητῶν χρημάτων, τά ὁποῖα, ὅπως εὔστοχα ἔχει διατυπωθεῖ ἀπό ἕναν Γερμανό οἰκονομολόγο, “μᾶς ἐξασφαλίζουν τά τελευταῖα ψήγματα ἐλευθερίας καί ἰδιωτικότητας πού μᾶς ἔχουν ἀπομείνει”[12]. Ἀναφέρουμε, λοιπόν, ἐνδεικτικά:
Τόν Φεβρουάριο τοῦ 2023 τριάντα ἐννέα σημαντικοί φορεῖς, εἰδικοί ἐπιστήμονες καί ἀκαδημαϊκοί, πού δραστηριοποιοῦνται στήν Ε.Ε., κατέθεσαν ἐπιστολή στό Εὐρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στήν ὁποία ὑποστήριζαν ὅτι “τά συστήματα ψηφιακῆς ταυτοποίησης ἐγείρουν σοβαρές ἀνησυχίες γιά τά θεμελιώδη δικαιώματα σέ ὅλο τόν κόσμο” καί μέ τήν ὁποία, ἐπίσης, ἀπαιτοῦσαν νά διασφαλιστοῦν ἡ ἰδιωτικότητα καί ὅλες οἱ ἀτομικές ἐλευθερίες[13].
Στή Μεγάλη Βρετανία, τό 2011 καί πρίν τήν ἔξοδο τῆς χώρας ἀπό τήν Ε.Ε., ἡ Κυβέρνηση τοῦ David Cameron ἀπέρριψε τίς ἠλεκτρονικές ταυτότητες, πού εἶχαν νομοθετηθεῖ ἀπό τό 2006[14]. Μεσολάβησαν πέντε χρόνια ἔντονων διαμαρτυριῶν ἀπό ὅλο τό φάσμα τῆς βρετανικῆς κοινωνίας (πολιτικοί, ἀκαδημαϊκοί, εἰδικοί ἐπιστήμονες, ὀργανώσεις, ἀκτιβιστές κ.ἄ.) μέ ποικίλες παρεμβάσεις, συλλογές χιλιάδων ὑπογραφῶν κ.λπ. Οἱ ἀνησυχίες ὅλων ἐπικεντρώνονταν στήν τύχη τῶν προσωπικῶν τους δεδομένων, στό ἠλεκτρονικό φακέλωμα καί στό τεράστιο κόστος πού ἀπαιτοῦσε ἡ καθιέρωση τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων. Ἀξίζει νά σημειωθεῖ πώς στήν περίοδο τῶν πέντε περίπου χρόνων μόνο 15.000 Βρετανοί ἔσπευσαν νά παραλάβουν τίς νέες ταυτότητες[15]. Μέ τήν κατάργησή τους, ὁ τότε ἀντιπρόεδρος τῆς χώρας Nick Clegg δήλωσε πανηγυρικά: “Αὐτή ἡ Κυβέρνηση κατήργησε τό πανάκριβο καί ἀδιάκριτα προσβλητικό πρόγραμμα τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων, κατέστρεψε ὁριστικά τίς βάσεις δεδομένων ταυτοτήτων, ἀποκαθιστώντας ἔτσι τίς πολιτικές ἐλευθερίες τῶν πολιτῶν”[16].
Στήν Ἑλβετία τό 2021, ὕστερα ἀπό δημοψήφισμα, οἱ πολίτες μέ πλειοψηφία 64,4% ἀπέρριψαν τή διασύνδεση τῆς ταυτότητας μέ τήν ἠλεκτρονική διακυβέρνηση καί τή χρήση της ὡς κάρτας ἄσκησης δικαιωμάτων, ἑστιάζοντας τίς ἀντιδράσεις τους στούς κινδύνους πού ἐγκυμονοῦσε γιά τίς ἀτομικές ἐλευθερίες ἡ δυνατότητα πρόσβασης ἰδιωτικῶν ἑταιρειῶν στίς βάσεις δεδομένων[17].
Τόν Ἰούνιο τοῦ 2023, μέ ἀφορμή τήν ἐπικείμενη θεσμοθέτηση τοῦ ψηφιακοῦ πορτοφολιοῦ, 24 κοινωνικοί καί ἐπιστημονικοί φορεῖς (ἀνάμεσά τους καί ἡ ἑλληνική μή κερδοσκοπική ὀργάνωση Homo Digitalis), πού ἐξειδικεύονται σέ ζητήματα ψηφιακῶν τεχνολογιῶν, ἰδιωτικότητας καί προστασίας προσωπικῶν δεδομένων, ἀπέστειλαν στήν Ε.Ε. ἐπιστολή, ἐκφράζοντας τίς σοβαρές ἀνησυχίες τους γιά τή συρρίκνωση τῶν δικαιωμάτων τῶν πολιτῶν, τήν ὑπονόμευση τῆς ἰδιωτικότητας καί τή δημιουργία ἑνός ὀργουελικοῦ μοντέλου ἀδιάλειπτης παρακολούθησης[18].
Τέλος, ἐπιστήμονες διεθνοῦς κύρους καί ἀκαδημαϊκοί διδάσκαλοι διαφόρων εἰδικοτήτων, μέ ποικίλες παρεμβάσεις τους, ἐκφράζουν τίς διαφωνίες τους γιά τίς ἠλεκτρονικές ταυτότητες. Ἀναφέρουμε ἐνδεικτικά τόν Miko Hyppönen, εἰδικό σέ θέματα ἀσφαλείας ψηφιακῶν συστημάτων ἀπό τή Φινλανδία, ὁ ὁποῖος στίς διάφορες ὁμιλίες του καί δημοσιεύσεις ἐπαναλαμβάνει συχνά τά ἑξῆς ἀξιοσημείωτα: “Ἀκόμα καί ἄν ἐμπιστευόμαστε σήμερα τήν Κυβέρνηση, δέν ξέρουμε ἄν θά μποροῦμε αὔριο· κάθε δικαίωμα πού παραδίδουμε σήμερα, δέν θά τό πάρουμε ποτέ πίσω”[19].
Ἄραγε, ὅσοι Εὐρωπαῖοι καί ἄλλοι πολίτες σκέπτονται ἐλεύθερα καί δέν δέχονται ἀβασάνιστα ὅσα “γιά τό καλό τους” τούς σερβίρουν τά συστημικά κέντρα ἐξουσίας, εἶναι “γραφικοί” καί “συνωμοσιολόγοι” ἤ “ψεκασμένοι”; Θεολογική προσέγγιση
Ἡ ἔκδοση νέων ταυτοτήτων δέν εἶναι μόνο ἕνα διοικητικό θέμα, πού ἀφορᾶ τίς σχέσεις τοῦ πολίτη μέ τό κράτος, ἀλλά καί ἕνα θέμα μέ πνευματικές διαστάσεις, καθώς θίγει τή θρησκευτική συνείδηση πολλῶν χριστιανῶν κυρίως ὡς πρός τίς ἑξῆς παραμέτρους:
Α΄. Σύμφωνα μέ τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία, τό αὐτεξούσιο ἀποτελεῖ συστατικό στοιχεῖο τῆς ψυχοσωματικῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης. “Ἀφαίρεσε τό αὐτεξούσιο”, λέει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, “καί τότε οὔτε εἰκόνα τοῦ Θεοῦ εἴμαστε οὔτε ψυχή νοερή καί λογική· τότε στ’ ἀλήθεια καταστρέφεται ἡ ἀνθρώπινη φύση μας”[20]. Ἡ ἀνθρώπινη ἐλευθερία εἶναι θεόσδοτο δῶρο, τό ὁποῖο ὁ Θεός σέβεται ἀπεριόριστα, καί ὁ ἄνθρωπος καλεῖται νά τό ἐκτιμήσει, νά τό διαφυλάξει μέ κάθε θυσία καί νά τό ἀξιοποιήσει. Ἡ Ἐκκλησία, ὡς Θεανθρώπινο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ὁ κατεξοχήν χῶρος ἐλευθερίας, ὅπου ὁ πιστός ἀπολαμβάνει “τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ” (Ρωμ. 8:21).
Γαλουχημένοι μέ τέτοια βιώματα οἱ πιστοί χριστιανοί —κληρικοί, μοναχοί καί λαϊκοί, μέ πρωτοστάτες τούς ἁγίους Ἀρχιερεῖς—, συμμετεῖχαν πάντοτε ὁλόθυμα στούς ἐθνικοαπελευθερωτικούς ἀγῶνες τοῦ Γένους μας. Ἀλλά καί γιά κάθε κοινωνικό ζήτημα, πού θίγει τίς ἀνθρώπινες ἐλευθερίες, δέν μπορεῖ νά μήν ἔχει λόγο ἡ Ἐκκλησία, ἀφοῦ ἀπό τή φύση Της ὡς φιλόστοργη Μητέρα ἀγκαλιάζει ὅλες τίς ἐκφάνσεις τοῦ ἀνθρώπινου βίου καί ἐργάζεται γιά τήν ἐν Χριστῷ μεταμόρφωση τῆς κοινωνίας.
Ἀξίζει ἐδῶ νά σημειωθεῖ πώς ἐκτός ἀπό τά θέματα ἐλευθερίας πού ἐγείρονται μέ τή χρήση τῆς νέας ταυτότητας/κάρτας καί στά ὁποῖα ἔχει γίνει ἤδη ἀναφορά παραπάνω (κατάλυση τῆς ἰδιωτικότητας, παραβίαση τῶν εὐαίσθητων προσωπικῶν δεδομένων, ψηφιακή ἀποθήκευση βιομετρικῶν δεδομένων ὅλων τῶν πολιτῶν κ.ἄ.), τίθεται θέμα ἐλευθερίας καί τῆς ἀνθρώπινης βούλησης ἀπό αὐτήν καθεαυτήν τήν ἐξαναγκαστική ἀπόκτηση τῆς ταυτότητας/κάρτας. Στήν ἔκθεση τοῦ Παγκόσμιου Οἰκονομικοῦ Φόρουμ πού προαναφέραμε, ἐπισημαίνεται σχετικά: “Καθώς ἕνα σύστημα ταυτότητας ἐπεκτείνεται, οἱ συνέπειες τῆς μή συμμετοχῆς σέ αὐτό μπορεῖ νά γίνουν τόσο σοβαρές πού νά κάνουν τήν ἐγγραφή στό σύστημα οὐσιαστικά ἀναπόφευκτη… Ὅταν ἡ πρόσβαση σέ ἕνα ἀγαθό ἤ μιά ὑπηρεσία ἐξαρτᾶται ἀπό τήν κατοχή μιᾶς ταυτότητας καί ἡ ταυτότητα αὐτή εἶναι εὐρέως διαδεδομένη, τά ἄτομα μπορεῖ νά ἐξαναγκαστοῦν ἀποτελεσματικά νά ἀποκτήσουν αὐτή τή μορφή ταυτοποίησης, ἀκόμη καί ἄν δέν ὑπάρχει νομική βάση γιά τήν ἀπαίτησή της”[21].
Ὕστερα ἀπό ὅλα αὐτά, πῶς μπορεῖ, ἄραγε, ἕνας χριστιανός νά συναινέσει ἀδιάφορα σέ ἕνα μέτρο πού προσβάλλει κατάφωρα τό θεόσδοτο ἀγαθό τῆς προσωπικῆς ἐλευθερίας;
Β΄. Εἶναι ἀλήθεια πώς, χάνοντας τήν ἐλευθερία του ὁ ἄνθρωπος, χάνει καί τήν ἀξία του. Ὅπως εὔστοχα παρατηρεῖ ὁ ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας, “τό νά πεῖ κανείς ‘ἔχασα τήν ἐλευθερία’ εἶναι τό ἴδιο μέ τό νά πεῖ ‘ἔχασα τόν ἄνθρωπο’”[22]. Γι’ αὐτό καί ἕνα κράτος πού ψηφιοποιεῖ τούς πολίτες του, τούς ἀπαξιώνει· δέν τούς βλέπει ὡς μοναδικά καί ἀνεπανάληπτα πρόσωπα αἰώνιας ἀξίας, ἀλλά ὡς ἀπρόσωπες μονάδες καί “ὑποκείμενα δεδομένων”· δέν θέλει νά εἶναι ἐλεύθεροι ἄνθρωποι, ἀλλά ἄβουλα ὄντα, εὔκολα χειραγωγήσιμα· καί δέν τούς ἀναγνωρίζει πλέον μέ τό ὄνομά τους ἀλλά μέ ἕνα νούμερο, τόν Προσωπικό τους Ἀριθμό. Παρόμοια ἀντιμετώπιση γνώρισαν τόν περασμένο αἰώνα ἀπό θλιβερά ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα τῆς Εὐρώπης ἑκατομμύρια συνάνθρωποί μας, στοιβαγμένοι στά ἀπάνθρωπα στρατόπεδα συγκεντρώσεως τῶν ναζιστῶν καί τῶν μπολσεβίκων.
Αὐτή ἡ ἀριθμοποίηση καί ὑποβάθμιση τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τήν ὀρθόδοξη θεολογία. Ὁ “κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν” (Γεν. 1:26) Θεοῦ πλασμένος ἄνθρωπος εἶναι “κεκελευσμένος θεός”[23]—ἔχει λάβει τήν ἐντολή νά γίνει κατά χάριν θεός. Καί μετά τήν ἐνσάρκωση τοῦ θείου Λόγου, γίνεται πράγματι “θείας φύσεως κοινωνός” (Β´ Πέτρ. 1:4) κατά τό μέτρο τῆς πίστεως καί τοῦ ἀγώνα του. Ὄχι, δέν θά θελήσουμε ποτέ νά καταντήσει ὁ ἄνθρωπος “ἕνα σταμπαρισμένο βόδι στόν παγκόσμιο στάβλο”.
Τό ὄνομα τοῦ χριστιανοῦ, ἄλλωστε, ἔχει μία ἱερότητα καί φανερώνει τήν πνευματική του καταγωγή. Γιατί τό ἔλαβε τήν ἡμέρα πού, μέ τή βάπτισή του, ἔγινε υἱός Θεοῦ· καί ἀπό τότε μέσα στή μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἴδιος ὁ Χριστός πάντοτε τόν “καλεῖ κατ’ ὄνομα” (Ἰω. 10:3).
Γ΄. Καθώς στίς μέρες μας τό μυστήριο τῆς ἀνομίας κορυφώνεται, οἱ πιστοί παρατηροῦν μέ ἐγρήγορση, νηφαλιότητα καί εἰρήνη τά σύγχρονα γεγονότα καί προβληματίζονται μήπως αὐτά παραπέμπουν στά “σημεῖα τῶν καιρῶν” (Ματθ. 16:3), μήπως αὐτά μᾶς ὁδηγοῦν προδιαγεγραμμένα σ’ ἕνα ὁλοκληρωτικό σύστημα, παρόμοιο μέ ἐκεῖνο πού περιγράφεται στήν Ἀποκάλυψη, ὅπου κανείς δέν θά μπορεῖ νά ἀγοράζει ἤ νά πουλάει ὁτιδήποτε, “εἰ μὴ ὁ ἔχων τὸ χάραγμα, τὸ ὄνομα τοῦ θηρίου ἢ τὸν ἀριθμὸν τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ” (Ἀποκ. 13:17)…
Ὁ πιστός λαός τῆς πατρίδος μας εἶναι, ἐπίσης, διαποτισμένος μέ ὅσα σχετικά παρέδωσε ὁ ἀγαπημένος του ἅγιος, ὁ ὅσιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης, σέ ἰδιόχειρο σημείωμά του, πού συνέταξε τό 1987: “…Πίσω λοιπόν καί ἀπό τό τέλειο σύστημα ‘κάρτας ἐξυπηρετήσεως’ ἀσφάλειας κομπιοῦτερ, κρύβεται ἡ παγκόσμια δικτατορία, ἡ σκλαβιά τοῦ ἀντιχρίστου… Μετά λοιπόν ἀπό τήν κάρτα καί τήν ταυτότητα, ‘τό φακέλωμα’, γιά νά προχωρήσουν πονηρά στό σφράγισμα, θά λένε συνέχεια στήν τηλεόραση, ὅτι πῆρε κάποιος τήν κάρτα τοῦ δείνα, καί τοῦ σήκωσε τά χρήματα ἀπό τήν τράπεζα. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά θά διαφημίζουν τό ‘τέλειο σύστημα’, τό σφράγισμα στό χέρι ἤ στό μέτωπο μέ ἀκτίνες λέϊζερ, πού δέν θά διακρίνεται ἐξωτερικά, μέ τό 666 τό ὄνομα τοῦ ἀντιχρίστου”.
Ἄν μελετήσει κανείς προσεκτικά τά παραπάνω κείμενα, ἄν ἀναλογιστεῖ τήν τρομακτική δύναμη καταστολῆς, πού μπορεῖ νά ἐξασφαλίσει ἡ ἠλεκτρονική ταυτότητα σ’ ἕναν αὐριανό παγκόσμιο αὐταρχικό κυβερνήτη, ἄν, ἐπίσης, σκεφθεῖ κανείς πόσο εὔκολο εἶναι νά ἐπιβληθεῖ μελλοντικά ἡ προσθήκη τοῦ δυσώνυμου ἀριθμοῦ τῆς Ἀποκάλυψης στό microchip τῶν ταυτοτήτων, καί ἄν, τέλος, κάποτε ξεκινήσει ἡ μαζική ἐμφύτευση microchips ταυτοποίησης σέ ἀνθρώπους (ἤδη αὐτό ἔχει καθιερωθεῖ στό ἐξωτερικό πρίν ἀπό πολλά χρόνια, π.χ. σέ ἐργαζόμενους διαφόρων ἑταιρειῶν κ.ἀ.), καταλαβαίνει τότε ὅτι βρισκόμαστε ἤδη σέ μιά νέα προδρομική περίοδο τοῦ ἀντιχρίστου.
Ὁ ἀντίχριστος, ὅταν ὁ Παντοκράτωρ Κύριος ἐπιτρέψει τήν ἔλευσή του στή γῆ, θά στηρίξει τό καταστροφικό του ἔργο σέ δύο ἤδη ἐξελισσόμενες παγκοσμίως πραγματικότητες: α) στήν πλήρη ἠθική ἐξαχρείωση τῶν ἀνθρώπων καί β) στήν ὕπαρξη ἑνός ὁλοκληρωτικοῦ συστήματος, παρόμοιου μέ ἐκεῖνο στό ὁποῖο φαίνεται νά μᾶς ὁδηγεῖ ἡ παγκόσμια ψηφιακή διακυβέρνηση.
Γι’ αὐτό καί ὁ πιστός διακατέχεται ἀπό τήν “καλή ἀγωνία” καί στέκεται πολύ διστακτικά στήν παραλαβή τῆς νέας ταυτότητας. Οἱ ἀντιδράσεις τῆς σεπτῆς Ἱεραρχίας
Ἀπό τότε πού ἄρχισε νά ξετυλίγεται ἡ ἱστορία τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων, ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος διατύπωνε ἐπανειλημμένα μέ τρόπο κρυστάλλινο καί ὁμολογιακό τίς ἐπιφυλάξεις της.
Τό 1993 τόνιζε ὅτι “…ὑπάρχει ἡ δυνατότης μιᾶς ἐφιαλτικῆς ἀπειλῆς κατά τῶν ἀτομικῶν ἐλευθεριῶν τοῦ Πολίτου…” (Ἀνακοινωθέν Δ.Ι.Σ., προεδρεύοντος τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν Σεραφείμ).
Τό 1997 ἀπηύθηνε “ἔκκληση στήν Κυβέρνηση …νά μεριμνήσει γιά τήν κατά τό δυνατόν καλύτερη προστασία τοῦ ἀτόμου ἀπό τήν ἠλεκτρονική ἐπεξεργασία δεδομένων προσωπικοῦ χαρακτήρα”.
Τό 1998 “διακηρύσσει καί ὑποστηρίζει τήν ἀνάγκη διασφαλίσεως τῆς προστασίας τῆς προσωπικότητος, τῆς ἰδιωτικῆς καί οἰκογενειακῆς ζωῆς καί τοῦ ἀπορρήτου τῆς ἐπικοινωνίας”.
Τό 2000, στή μεγαλειώδη λαοσύναξη τῆς Ἀθήνας γιά τό θέμα τῶν ταυτοτήτων, ὁ μακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Χριστόδουλος, περιστοιχιζόμενος ἀπό ὅλα σχεδόν τά μέλη τῆς Ἱεραρχίας, δήλωνε κατηγορηματικά: “Ἡ Ἐκκλησία δέν ἐνδιαφέρεται μόνο γιά τό θρήσκευμα τῶν νέων ταυτοτήτων. Ἐνδιαφέρεται καί γιά τό ἠλεκτρονικό φακέλωμα, ἐνδιαφέρεται γιά τό 666, ἐνδιαφέρεται καί γιά τόν ΕΚΑΜ (τόν τότε Προσωπικό Ἀριθμό)· ὅλα αὐτά περιορίζουν τήν ἐλευθερία τοῦ ἀτόμου καί συνιστοῦν βάναυση προσβολή ἀπέναντι στά ἀτομικά δικαιώματα”.
Τέλος, τό 2010 σέ σχετικό Ἀνακοινωθέν τῆς Δ.Ι.Σ. (προεδρεύοντος τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν κ. Ἱερωνύμου) τονίζεται: “Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὑποχρεωμένη νά διαφυλάττει τήν ἐλευθερία τοῦ προσώπου καί νά ὑπερασπίζεται τήν ἀκεραιότητα τῆς πίστεως. Γι’ αὐτό: α) Ἡ ‘Κάρτα τοῦ Πολίτη’ δέν πρέπει νά περιέχει κατ’ οὐδένα τρόπο, ἐμφανῆ ἤ ἀφανῆ, τόν ἀριθμό ‘666’. β) Ἐπίσης κατ’ οὐδένα τρόπο πρέπει μέ αὐτή νά παραβιάζονται οἱ προσωπικές ἐλευθερίες”.
Ὁ πιστός λαός τοῦ Θεοῦ ἀναμένει καί σήμερα τήν τελική τοποθέτηση τῆς σεπτῆς Ἱεραρχίας, ἡ ὁποία, ὅπως ἔχει ἤδη ἀνακοινώσει, θά διαβουλευθεῖ γιά τό θέμα τῶν ταυτοτήτων σέ μελλοντική ἔκτακτη συνοδική σύγκληση. Ὁ πιστός λαός ἀγωνιᾶ καί εὐελπιστεῖ νά ἀκούσει καί σήμερα ἀπό τούς πνευματικούς του ποιμένες, ὅπως καί τίς προηγούμενες δεκαετίες, λόγο πατερικό, κρυστάλλινο καί καθοδηγητικό. Ἐπίλογος
Τά σύγχρονα ἐπιτεύγματα στόν χῶρο τῆς ψηφιακῆς τεχνολογίας φανερώνουν τό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρώπου, συνάμα ὅμως καταδεικνύουν καί τήν τραγικότητά του, ὅταν, αὐτονομημένος ὁ ἴδιος ἀπό τόν Θεό, τά καταχρᾶται καί δέν τά χρησιμοποιεῖ γιά τό καλό του ἀλλά γιά τήν αὐτοκαταστροφή του.
Γνωρίζουμε ὅτι στίς μέρες μας τό διεθνές πολιτικό σκηνικό τό διαμορφώνουν οἱ παγκόσμιες ἀγορές, ἐρήμην τῶν λαῶν. Καί γνωρίζουμε, ἐπίσης, ὅτι αὐτές οἱ ἀγορές δέν στηρίζονται σέ ἠθικές ἀξίες ἤ ἀρχές, παρά μόνο σέ οἰκονομικά συμφέροντα ἤ ἄλλες ἐπιδιώξεις. Γι’ αὐτό καί δέν εἶναι λίγοι οἱ πολίτες πού εὔλογα ἀνησυχοῦν ὅτι ἡ τεράστια δύναμη τῆς ψηφιακῆς πληροφορίας θά χρησιμοποιηθεῖ μελλοντικά γιά τήν περιστολή τῶν προσωπικῶν τους ἐλευθεριῶν, γιά τόν ἀσφυκτικό ἔλεγχο τῆς ἰδιωτικῆς τους ζωῆς καί γιά τή σταδιακή ἑδραίωση ἑνός παγκόσμιου ὁλοκληρωτικοῦ συστήματος. Ἕνα τέτοιο τυραννικό σύστημα θά χρησιμοποιήσει κάποτε ὡς ὑποδομή καί ὁ ἀναμενόμενος —σύμφωνα μέ τήν προφητεία τῆς Ἀποκάλυψης— ἀντίχριστος, προκειμένου νά ἐπιβάλει τήν παγκόσμια κυριαρχία του.
Ἐπειδή ἡ ἐλευθερία ἀποτελεῖ ὑπέρτατο καί ἀδιαπραγμάτευτο ἀγαθό, ἐπειδή οἱ δημοκρατικές ἀξίες συνιστοῦν θεμελιώδη στοιχεῖα μιᾶς ὑγιοῦς κοινωνίας, καί ἐπειδή, τέλος, δέν ἐπιθυμοῦμε οὔτε στό ἐλάχιστο νά ὑποβοηθήσουμε τήν ἐπιβολή ὁποιασδήποτε τυραννικῆς ἐξουσίας, δηλώνουμε, ὡς ταπεινοί μοναχοί τῆς Ἁγίας Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ καί ὡς ἐλεύθεροι Ἕλληνες πολίτες, ὅτι διαφωνοῦμε καί εἴμαστε ἀντίθετοι μέ τόν ὑποχρεωτικό χαρακτήρα τῆς ἠλεκτρονικῆς ταυτότητας/κάρτας καί τοῦ Προσωπικοῦ Ἀριθμοῦ καί ζητοῦμε νά καταστεῖ προαιρετική ἡ λήψη τους. Ἐπίσης, διαφωνοῦμε μέ τή μεθοδευμένη κατάργηση τῶν μετρητῶν καί τήν ἐξελισσόμενη ἑνοποίηση τῶν βάσεων δεδομένων πού ἀφοροῦν τά προσωπικά στοιχεῖα τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν. Ὅλα αὐτά ἀλληλένδετα –κατάργηση μετρητῶν, ἑνοποιημένες βάσεις δεδομένων, Προσωπικός Ἀριθμός, ἠλεκτρονική ταυτότητα/κάρτα– ὁδηγοῦν ἀναπόδραστα στόν πλήρη ἔλεγχο τῶν οἰκονομικῶν καί κοινωνικῶν δραστηριοτήτων τῶν πολιτῶν.
Ἡ Πολιτεία, πιστή στίς ἀρχές τῆς δημοκρατίας καί τοῦ κράτους δικαίου καί σεβόμενη τήν ἐλευθερία ὅλων ἀνεξαιρέτως τῶν πολιτῶν, ὀφείλει νά διατηρεῖ πάντοτε ἐναλλακτικούς τρόπους ταυτοποίησης καί πρόσβασης σέ ὑπηρεσίες ἤ ἀγαθά. Σέ κάθε περίπτωση ὀφείλει, ἐπίσης, νά προστατεύει τούς πολίτες ἀποτελεσματικά ἀπό τήν κατάχρηση τῆς ψηφιακῆς πληροφορίας, διασφαλίζοντας οὐσιαστικά τήν ἰδιωτικότητά τους καί ὅλα τά ἀτομικά τους δικαιώματα καί τίς ἐλευθερίες.
Ὑπ’ αὐτό τό πρίσμα, εὐελπιστοῦμε ὅτι ἡ Ἑλληνική Κυβέρνηση θά ἀφουγκρασθεῖ τίς εὔλογες ἀνησυχίες μας, ὅπως αὐτές ἐκτίθενται στό παρόν κείμενο, θά μᾶς εἰσακούσει καί δέν θά προβεῖ σέ περιορισμό τῶν συνταγματικῶς κατοχυρωμένων ἐλευθεριῶν μας μέ τήν ἐπικείμενη ἔκδοση τοῦ Προεδρικοῦ Διατάγματος γιά τόν Προσωπικό Ἀριθμό. Ἀντίθετα, θέλουμε νά πιστεύουμε ὅτι μέ δημοκρατική διάθεση θά προβεῖ στίς ἀναγκαῖες νομοτεχνικές διορθωτικές κινήσεις, ὥστε νά γίνουν σεβαστές οἱ τεκμηριωμένες θέσεις μας. Στήν ἀπευκταία ὅμως περίπτωση πού στό ἐκδοθησόμενο Προεδρικό Διάταγμα οἱ θέσεις μας θά ἀγνοηθοῦν, θά ἐπανέλθουμε μέ νέα ἀνακοίνωση-τοποθέτηση, στήν ὁποία θά περιγράφουμε τήν περαιτέρω στάση μας, στάση θεμελιωμένη στά δικαιώματα πού παρέχει τό Σύνταγμα τῆς πατρίδος μας σέ κάθε Ἕλληνα πολίτη.
Τέλος, συνιστοῦμε στούς πιστούς ἀδελφούς μας πού ἀγωνίζονται στόν κόσμο νά μή βιαστοῦν νά παραλάβουν τίς νέες ταυτότητες καί τόν Προσωπικό Ἀριθμό, ἀλλά νά ἐξαντλήσουν ὅλα τά διαθέσιμα χρονικά περιθώρια. Παράλληλα, ἄς διαμαρτυρηθοῦν μέ κάθε πρόσφορο καί νόμιμο μέσο, μέ συντονισμένες κινήσεις καί παρεμβάσεις, προκειμένου ἡ παραλαβή τους νά καταστεῖ προαιρετική. Ἐπιπλέον, ὅσον ἀφορᾶ τήν ἀπόδειξη τῆς ταυτοπροσωπίας τους, ἄς χρησιμοποιοῦν τά συμβατικά μέσα ταυτοποίησης, ἀποφεύγοντας τά ἀντίστοιχα ψηφιακά (π.χ. ἔξυπνες ἐφαρμογές τύπου Gov.gr Wallet), γνωρίζοντας πώς ἰσχύουν καί τά ἑξῆς:
1) Σύμφωνα μέ τίς διατάξεις τοῦ νόμου 3731/2008 (ἄρθρ. 25) οἱ ὑπηρεσίες, γιά τήν διεκπεραίωση διοικητικῶν διαδικασιῶν, ὑποχρεοῦνται νά ἀποδέχονται ὡς μέσο ταυτοποίησης καί τό διαβατήριο ἤ τήν ἄδεια ὁδήγησης.
2) Σύμφωνα μέ ἀπόφαση τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας (1602/2021, Δ΄ Τμῆμα), ἀκόμα κι ἄν παρέλθει 15ετία ἀπό τήν ἔκδοση τῆς παλαιᾶς ταυτότητας, αὐτή θεωρεῖται ἰσχυρό ἔγγραφο καί οἱ ἁρμόδιες ὑπηρεσίες ὀφείλουν νά τή δεχθοῦν, ἐφόσον δέν συντρέχει βάσιμη ἀμφιβολία γιά τή γνησιότητά της.
Ζοῦμε ἀναμφίβολα σέ ἀποκαλυπτικούς καιρούς. Γι’ αὐτό ἄς μήν ἐφησυχάζουμε. Ἄς ἀποκτήσουμε τήν “καλή ἀνησυχία” γιά ὅσα συμβαίνουν γύρω μας. Πίσω ἀπό τίς ἐπαγγελόμενες εὐκολίες τῆς σύγχρονης ψηφιακῆς κοινωνίας κρύβονται τά δεσμά ἑνός ἀνελεύθερου συστήματος. Ὑπάρχει, ἄραγε, κάποιο ὄφελος ἱκανό νά ἰσοσταθμίσει τήν ἀπώλεια τῆς ἐλευθερίας, γιά τήν ὁποία στήν εὐλογημένη πατρίδα μας χύθηκαν ποταμοί αἱμάτων;
Ἡ ἐποχή μας ἀπαιτεῖ νά ζήσουμε δυναμικά καί αὐθεντικά τή χριστιανική μας ἰδιότητα, μέ πνευματική ἐγρήγορση, μετάνοια καί προσευχή, ὥστε νά ἀποκτήσουμε “νοῦν Χριστοῦ”, γιά νά μποροῦμε νά διακρίνουμε τά σημεῖα τῶν καιρῶν καί τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ὀφείλουμε νά ἐνεργοῦμε. Ἄς καλλιεργοῦμε τό μαρτυρικό καί ἀσκητικό φρόνημα τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἄς μάθουμε νά χρησιμοποιοῦμε τά ἠλεκτρονικά μέσα μέ ἐγκράτεια, σύνεση καί διάκριση. Καί τέλος, ἄς ἑτοιμαζόμαστε νά θυσιάσουμε, ὅποτε χρειασθεῖ, ὄχι μόνο τίς ἀνέσεις τοῦ ψηφιακοῦ κόσμου, ἀλλά καί τήν ἴδια μας τή ζωή, προκειμένου νά ὁμολογήσουμε τήν πιστότητά μας στόν Τριαδικό Θεό.
Ἡ ζωή ὁλόκληρου τοῦ κόσμου καί τοῦ κάθε ἀνθρώπου χωριστά βρίσκεται στά χέρια τοῦ Θεοῦ. Αὐτός, πού φροντίζει καθημερινά τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ καί τά κρίνα τοῦ ἀγροῦ, δέν παύει νά σκεπάζει φιλόστοργα μέ τήν ἀγαθή Του πρόνοια καί ὅλα τά δικά Του παιδιά. Αὐτός, εἶναι βέβαιο, ὅτι καί στήν παρούσα περίσταση καί σέ κάθε ἄλλη ἐπερχόμενη δυσκολία “οὐκ ἐάσει ἡμᾶς πειρασθῆναι ὑπὲρ ὃ δυνάμεθα, ἀλλὰ ποιήσει σὺν τῷ πειρασμῷ καὶ τὴν ἔκβασιν τοῦ δύνασθαι ἡμᾶς ὑπενεγκεῖν” (πρβλ. Α΄ Κορ. 10:13).
Παραπομπές
[1].
Βλ.: α) ΚΥΑ ὑπ᾽ ἀριθμ. 8200/0-297647/2018-ΦΕΚ 1476/Β/27-4-2018, στήν
ὁποία ἀναφέρεται: “Στό ἐνσωματωμένο ἠλεκτρονικό μέσο ἀποθήκευσης,
ἀποθηκεύονται…καί τά στοιχεῖα πού ἀπαιτοῦνται γιά τίς Ὑπηρεσίες
Ἠλεκτρονικῆς Διακυβέρνησης” (ἄρθρ. 3, παράγρ. 4). Ἡ ΚΥΑ αὐτή
τροποποιήθηκε ἀπό τήν ΚΥΑ ὑπ᾽ ἀριθμ. 8200/0-109568/17-2-2023, στήν ὁποία
ἡ ὡς ἄνω παράγραφος ἀντικαταστάθηκε ὡς ἑξῆς: “Στό ὡς ἄνω ἠλεκτρονικό
μέσο θά δύναται νά ἀποθηκευτοῦν τά στοιχεῖα πού ἀπαιτοῦνται γιά τίς
Ὑπηρεσίες Ἠλεκτρονικῆς Διακυβέρνησης, ἐάν ἀποφασισθεῖ νά συμπεριληφθοῦν
στό ἐν λόγω μέσο” (ἄρθρ. 1, παράγρ. 4).
[2]. https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/policies/justice-and-fundamental-rights/eu-citizenship/movement-and-residence_el
[4]. Ὅ. π.
[5]. https://www.naftemporiki.gr/politics/1509080/k-mitsotakis-oi-nees-taytotites-den-echoyn-oyte-tsipakia-oyte-kameres-na-mi-ginontai-oi-polites-thymata-empaigmoy/
[7]. https://www.reuters.com/article/estonia-gemalto/estonia-sues-gemalto-for-152-mln-euros-over-id-card-flaws-idUSL8N1WD5JZ
[8]. https://www.aftodioikisi.gr/diethni/asfalia-ilektronikon-taftotiton-chaos-stin-ispania-ta-elattomata-tou-tsip/
[9]. https://english.kyodonews.net/news/2023/08/c71f87aebf48-japan-pm-calls-for-review-of-all-my-number-card-data-by-end-of-nov.html
[12].
Norbert Häring, Η κατάργηση των μετρητών και οι συνέπειές της—οδεύοντας
προς τον ολοκληρωτικό έλεγχο, Αθήνα 2016, εκδ. Λιβάνη.
[13]. https://www.902.gr/eidisi/arthra/340446/me-aformi-tis-nees-taytotites-apoprosanatolismos-kai-klimakosi-tis-katastolis
[15]. Ὅ. π.
[16]. https://www.gov.uk/government/news/national-identity-register-destroyed-as-government-consigns-id-card-scheme-to-history
[20]. Ὁσίου Μαξίμου Ὁμολογητοῦ, Σχόλια εἰς τὰ τοῦ ἁγίου Διονυσίου Ἀρεοπαγίτου, Δ´, ΧΧΧΙΙΙ, PG 4, 306A.
[22]. Ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα, Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, Λόγος Ε´, PG 150, 638C.
[23]. Ἁγίου Γρηγορίου Θεολόγου, Εἰς τὸν Μέγαν Βασίλειον, PG 36, 560.
ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΩΝ
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ξηροποτάμου
Ἀρχιμανδρίτης Ἰωσήφ καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Δοχειαρίου
Ἀρχιμανδρίτης Ἀμφιλόχιος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Καρακάλλου
Ἀρχιμανδρίτης Φιλόθεος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Φιλοθέου
Ἀρχιμανδρίτης Νικόδημος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κωνσταμονίτου
Ἀρχιμανδρίτης Χαράλαμπος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου Κονίτσης
Ἀρχιμανδρίτης Ἀρσένιος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Κοιμήσεως Θεοτόκου Γηρομερίου Θεσπρωτίας
Ἀρχιμανδρίτης Μεθόδιος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεταμορφώσεως Δρυοβούνου Κοζάνης
Ἀρχιμανδρίτης Στέφανος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεταμορφώσεως Σοχοῦ Λαγκαδᾶ
Ἀρχιμανδρίτης Ἰωαννίκιος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου Καλλίπετρας Βεροίας
Ἀρχιμανδρίτης Παλαμᾶς καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παρακλήτου Ὠρωποῦ
Ἀρχιμανδρίτης Μωϋσῆς καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου Πυργετοῦ Λαρίσης
Ἀρχιμανδρίτης Εἰρηναῖος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τοῦ Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου
Ὁσίου Ἀρσενίου τοῦ Καππαδόκου Ὀρμυλίας Χαλκιδικῆς
Ἀρχιμανδρίτης Συνέσιος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τοῦ Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου
Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Ρώσσου Πευκοχωρίου Χαλκιδικῆς
Ἀρχιμανδρίτης Γρηγόριος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τοῦ Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου
Παντοκράτορος καί Ἁγίας Σκέπης Μελισσοχωρίου Ὡραιοκάστρου
Ἀρχιμανδρίτης Ἀντώνιος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος Γατζέας Βόλου
Ἀρχιμανδρίτης Γρηγόριος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τοῦ Ἱεροῦ Κοινοβίου Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου Παιονίας Κιλκίς
Ἀρχιμανδρίτης Χρυσόστομος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Μακαριωτίσσης Δόμβραινας Θήβας
Ἀρχιμανδρίτης Θεοδόσιος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Γεωργίου Λαγκάδας Πάρου
Ἀρχιμανδρίτης Μελέτιος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Λογγοβάρδας Πάρου
Ἀρχιμανδρίτης Νικόδημος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Νικολάου Σιαμάδων Καλαμπάκας
Ἀρχιμανδρίτης Μακάριος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Νικολάου Ἄνδρου
Ἀρχιμανδρίτης Δωρόθεος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου Στομίου Κονίτσης
Ἀρχιμανδρίτης Κοσμᾶς καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ὁ Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Ἀθανασίου Ἐράτυρας
Ἀρχιμανδρίτης Νικηφόρος καί οἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μυρτιδιωτίσσης Θαψανῶν Πάρου
Μακρίνα μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ
Προεστῶσα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Πυργετοῦ Λαρίσης, Μετοχίου
Ἱεράς Μονῆς Ἁγίου Νικοδήμου, Χριστονύμφη μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν
Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεταμορφώσεως Μουτσιάλης Σκήτης Βεροίας
Πορταΐτισσα μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Εἰσοδίων Ὄσσης Λαγκαδᾶ
Γαλήνη μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τοῦ Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου Τιμίου Προδρόμου Μεταμορφώσεως Χαλκιδικῆς
Μαριάμ μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Λαυρεντίου Πηλίου
Μαριάμ μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ Θάσου
Ἐφραιμία μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Ὁδηγητρίας Πορταριᾶς Βόλου
Θεοφανῶ μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τοῦ Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου «Παναγία Ἄξιόν Ἐστιν» Μεσαίου Ὡραιοκάστρου
Εὐφημία μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παναγιοπούλας Ναούσης
Κασσιανή μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τοῦ Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου ἁγίου Γεωργίου Ἀνύδρου
Ἰωάννα μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Γοργοϋπηκόου Μάνδρας Ἀττικῆς
Φεβρωνία μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τοῦ Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου Ἁγίας Τριάδος – Ἁγίου Νεκταρίου Αἰγίνης
Τιμοθέη μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Σταυροῦ Μαψοῦ Κορινθίας
Ἱλαρία μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίων Πάντων Σπετσῶν
Μαγδαληνή μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος Ἐδέσσης
Πορφυρία μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παντοκράτορος Σωτῆρος Χριστοῦ Κερκύρας
Εὐφημία μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ἡ Καθηγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Παρασκευῆς Σγουράδων Κερκύρας
Φωτεινή μοναχή καί αἱ σύν ἐμοί ἐν Χριστῷ ἀδελφαί
Ὁ κατάλογος τῶν ὑπογραφῶν θά ἐνημερώνεται προϊόντος τοῦ χρόνου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου