Σάββας Ἠλιάδης: Πόσο ὠφέλιμο εἶναι τό Ψαλτήριον: Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου «ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΟΥΣ 150 ΨΑΛΜΟΥΣ»

 

(Προοίμιον, Κεφάλαιον Δ΄)

 

Γράφει ὁ Σάββας Ἠλιάδης
 

Ἀρχικά, γιὰ νὰ μιλήσω γενικῶς, τὸ Ψαλτήριο εἶναι ἕνα ἰατρεῖο κοινῆς ὠφέλειας, τὸ ὁποῖο θεραπεύει τὴν ἀσθένεια κάθε πάθους, σύμφωνα μὲ τὸν Μέγα Βασίλειο. Συνεπῶς, δὲν ὑπάρχει στοὺς ἀνθρώπους οὔτε πράξη οὔτε λόγος οὔτε πάθος οὔτε λογισμός, τοῦ ὁποίου νὰ μὴν μπορέσει νὰ βρεῖ τὴν ἀνάλογη θεραπεία ὁ κάθε ἄνθρωπος μέσα σ᾿ αὐτὸ τὸ βιβλίο, ἐπειδὴ καὶ αὐτὸ εἶναι γεμᾶτο ἀπὸ συγκεντρωμένα ποικίλα γεγονότα ἀλλὰ καὶ διδασκαλίες. 

 

Εἶναι δημόσιο θησαυροφυλάκιο διδασκαλίας, τὸ ὁποῖο χαρίζει στὸν καθένα ὅ,τι ἀκριβῶς τοῦ χρειάζεται. Διότι καὶ τίς παλιὲς ἁμαρτίες καὶ τὰ πάθη καθαρίζει, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅποιον ἔχει πληγωθεῖ προσφάτως ἀπὸ κάποιο πάθος, προσφέρει ἀμέσως τὴν ἴαση. Ἀλλὰ καὶ τὸν πλήρως ἐνάρετο τὸν προστατεύει καὶ γενικὰ ἀφαιρεῖ καὶ ἐξαφανίζει κάθε πάθος. Ὅλα αὐτά τα ἐνεργεῖ μὲ κάποια γλυκιὰ ἐσωτερικὴ χαρὰ στὴν ψυχὴ καὶ μὲ μιὰ σεμνοπρεπὴ καὶ ἐγκρατὴ ἡδονή. 

 

Δηλαδή, μαζὶ μὲ τὸ ψάλσιμο, τὸ γλυκὸ ἄκουσμα τῆς φωνῆς καὶ τὸ συνολικὸ χαροποιὸ ἄκουσμα (τὸ ὁποῖο προέρχεται ἀπὸ τὸν συνδυασμὸ τῆς μελωδίας καὶ τοῦ ψαλσίματος), γινόμαστε δέκτες τῆς ὠφέλειας ἀπὸ τὰ λόγια, χωρὶς νὰ τὸ καταλαβαίνουμε, ὅπως συμβαίνει καὶ μὲ τοὺς σοφοὺς γιατρούς, οἱ ὁποῖοι ὅταν θέλουν νὰ ποτίσουν σὲ κάποιον ἀσθενῆ κανένα πικρὸ καὶ ὀξὺ στὴ γεύση φάρμακο, ἀλείφουν γύρω γύρω τὸ ποτήρι μὲ τὸ μέλι, ὅπως λέει ὁ Μέγας Βασίλειος. Ἔτσι, κατὰ τὰ φαινόμενα μελωδοῦμε καὶ ψάλλουμε, στὴν πραγματικότητα ὅμως καὶ κατὰ τὸ ἀληθινὰ γινόμενο, διδάσκονται οἱ ψυχές μας καὶ ἐντυπώνονται στὴν φαντασία μας τὰ ψαλλόμενα λόγια, τὰ ὁποῖα παραμένουν ἀνεξίτηλα στὴ μνήμη μας.
 

Ψαλμὸς λοιπὸν εἶναι ὁμιλία πρὸς τὸν Θεό. Εἶναι ἐρχομὸς τῶν Ἀγγέλων καὶ φυγάδευση τῶν δαιμόνων. Ψαλμὸς εἶναι πνευματικὴ χαρὰ τῶν ψυχῶν, ξεκούραση ἀπὸ τοὺς κόπους τῆς ἡμέρας καὶ ἀπομάκρυνση τῶν νυκτερινῶν φόβων. Ψαλμὸς εἶναι στερέωση τῶν ἀρχαρίων στὴν πίστη, ἐνίσχυση τῶν ὅσων πορεύονται μὲ προκοπὴ καὶ ἀκατανίκητη ἐνδυνάμωση τῶν τελείων. Ψαλμὸς εἶναι ἅρμα ἀκατανίκητο, κειμήλιο ἀπαραβίαστο, ὡραιότατος στολισμὸς τῆς ψυχῆς καὶ σὲ βασιλεῖς καὶ σὲ ἁπλοῦς ἀνθρώπους, σὲ ἄρχοντες καὶ σὲ ἀρχομένους, σὲ στρατιῶτες καὶ σὲ ἀστράτευτους, σὲ σοφοὺς καὶ ἀμαθεῖς, σὲ μοναχοὺς ποὺ ζοῦν ἐκτὸς κοινοβίου ἀλλὰ καὶ σὲ κοινοβιάτες, σὲ ἱερεῖς καὶ λαϊκούς, σὲ στεριανοὺς καὶ σὲ νησιῶτες, σὲ γεωργοὺς καὶ σὲ ναυτικούς, σὲ τεχνῖτες καὶ σὲ ἄτεχνους, σὲ ἄνδρες καὶ σὲ γυναῖκες, σὲ γέρους καὶ νέους καὶ ἁπλῶς σὲ κάθε ἡλικία καὶ περίσταση καὶ προαίρεση καὶ γενικῶς καὶ μερικῶς καὶ πάντοτε.
 

Οἱ Ψαλμοὶ τοῦ Δαβὶδ εἶναι ψυχωφελέστατοι καὶ μέσα στὰ σπίτια καὶ ἔξω στὶς λαϊκὲς ἀγορὲς καὶ στὶς Ἐκκλησίες καὶ στοὺς δρόμους καὶ σὲ κάθε τόπο, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι ὠφέλιμο γιὰ ὅλους τὸ φύσημα τοῦ ἀέρα καὶ ἡ λάμψη τοῦ φωτὸς καὶ ἡ χρήση τῆς φωτιᾶς καὶ τοῦ νεροῦ καὶ ὅλα τὰ παρόμοια, ὅσα εἶναι κοινῶς ὠφέλιμα καὶ χρήσιμα σὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους.
 

Ἀλλὰ τὸ πιὸ θαυμάσιο ἀπὸ ὅλα εἶναι τὸ ὅ,τι οἱ Ψαλμοὶ μὲ τὴν μελωδία τους παρηγοροῦν ὄχι μόνο τὴν ψυχὴ αὐτῶν ποὺ ψάλλουν, ὅταν ἀφήσουν στὴν ἄκρη τὴν τέχνη τους καὶ τὸ ἐργόχειρό τους, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ αὐτοὺς πού, ἐνόσῳ ἐργάζονται καὶ κοπιάζουν, ψάλλουν δὲ κατὰ τὴν ὥρα τῆς ἐργασίας τους. Καὶ αὐτοὺς τοὺς ψυχαγωγοῦν καὶ τοὺς ἀναπαύουν ψυχικὰ καὶ σωματικά. Ἕνας δὲ εἶναι σκοπὸς ὅλων αὐτῶν τῶν θαυμαστῶν ἐνεργειῶν τῶν Ψαλμῶν τὸ νὰ κάνουν σοφοὺς καὶ θεοὺς κατὰ χάριν αὐτοὺς ποὺ τοὺς ψάλλουν καὶ τοὺς διαβάζουν.
 

Γιὰ τὸ ποιοὶ λοιπὸν εἶναι οἱ σκοποί, οἱ λόγοι καὶ ποιά ἡ ὠφέλεια καὶ ὁ τελικὸς σκοπὸς τοῦ Ψαλτηρίου, εἴπαμε ἤδη ἀρκετά.
 

Ἀντὶ ἐπιλόγου:

 
Κανὼν Β΄ τῆς Ἁγίας καὶ Οἰκουμενικῆς Ἑβδόμης Συνόδου

 

«Ὁρίζομεν πάντα τὸν προάγεσθαι μέλλοντα εἰς τὸν τῆς Ἐπισκοπῆς βαθμὸν πάντως τὸν Ψαλτήρα γινώσκειν΄ ἶνα ὡς ἐκ τούτου καὶ πάντα τὸν κάτ΄ αὐτὸν κλῆρον οὕτῳ νουθετῇ μυεῖσθαι».

 

«Θέτουμε ὡς ὅρο, καθένας ποὺ πρόκειται νὰ προαχθεῖ στὸν βαθμὸ τοῦ Ἐπισκόπου, νὰ κατέχει ὁπωσδήποτε ὅλο τὸ Ψαλτήρι, ὥστε μὲ αὐτὴν τὴν προϋπόθεση καὶ σὲ κάθε περίσταση νὰ νουθετεῖ καὶ νὰ διδάσκει τοὺς κληρικούς, τοὺς ὁποίους ἔχει ὑπὸ τὴν δικαιοδοσία του, ὥστε νὰ γίνουν μέτοχοι τοῦ μυστηρίου».

 

Νεοελληνικὴ ἀπόδοση - Ἐπιμέλεια:
Σάββας Ἠλιάδης
Δάσκαλος
Κιλκίς, 7-5-2022

«Πᾶνος»