Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
με θέμα:
«Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΣΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ»
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 29-7-1990]
[Β235]
Σήμερα, αγαπητοί μου, μας διηγήθηκε ο ευαγγελιστής Ματθαίος το θαύμα του χορτασμού των πεντακισχιλίων. Ένα θαύμα που μας το διηγούνται και οι τέσσερις ευαγγελισταί. Αλλά ας δούμε πώς μας το καταγράφει σε μια απόδοση νεοελληνική:
«Εκείνον τον καιρό ανεχώρησε ο Ιησούς από εκεί με πλοίο σε έναν έρημον τόπο, μόνος μαζί με τους δώδεκα μαθητάς Του. Όταν το επληροφορήθη το πλήθος του κόσμου, Τον ηκολούθησαν πεζοπορούντες από διάφορες πόλεις. Τότε ο Ιησούς βγήκε από το έρημο καταφύγιό Του και είδε πολύ κόσμο. Τους λυπήθηκε και εθεράπευσε τους αρρώστους των. Όταν άρχισε να σουρουπώνει, Τον πλησιάζουν οι μαθηταί Του και Του λέγουν: ‘’Ο τόπος είναι ερημικός και η ώρα περασμένη· απόλυσε τον κόσμον, για να πάνε στα γύρω χωριά και να αγοράσουν κάτι για να φάνε’’. Ο Ιησούς, όμως, τους είπε: ‘’Δεν έχουν ανάγκη να πάνε πουθενά. Δώσατέ τους εσείς να φάνε’’. Κι εκείνοι Του απαντούν: ‘’Δεν έχομε μαζί μας παρά μόνον πέντε ψωμιά και δύο ψάρια’’. Κι ο Ιησούς τούς λέγει: ‘’Φέρτε τα μου εδώ’’. Κι αφού έδωσε εντολή στον κόσμον να καθίσουν για φαγητό πάνω στο χορτάρι, επήρε τα πέντε ψωμιά και τα δύο ψάρια, έστρεψε τα μάτια Του στον ουρανό, τα ευλόγησε, έκοψε τα ψωμιά σε κομμάτια και τα έδωσε στους μαθητάς Του και εκείνοι στο πλήθος. Και έφαγαν όλοι και χόρτασαν. Και σήκωσαν τα περισσεύματα από τα κομμάτια, δώδεκα κοφίνια γεμάτα. Κι αυτοί που έφαγαν, ήταν περίπου πέντε χιλιάδες άνδρες, χωρίς τις γυναίκες και τα παιδιά».
Βλέπομε, αγαπητοί μου, ότι το γεγονός του χορτασμού των πεντακισχιλίων, αυτό το τόσο καταπληκτικό, όχι μόνο τότε διεδόθη αστραπιαίως εις όλην την χώραν, αλλά και μέχρι σήμερα μας είναι πολύ γνωστό. Μία ανάμνησις του θαύματος του χορτασμού των πεντακισχιλίων, είναι η τελετή της αρτοκλασίας. Και ποιος δεν έχει δει την αρτοκλασία; Και μάλιστα με πέντε άρτους κ.λπ.
Πίσω, όμως, από το θαύμα, υπάρχει πολλή θεολογική διδασκαλία και στοιχεία, ακόμα, πνευματικής ζωής. Περιέχει ένα προανάκρουσμα και μία προετοιμασία για το μέγα μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Ακόμη, δείχνει ότι Εκείνος που πολλαπλασιάζει τα πέντε ψωμιά και τα δύο ψάρια, είναι ο Ίδιος, είναι ο Ίδιος που έρριπτε το μάννα σαράντα χρόνια στην έρημο. Είναι ο Ίδιος! Ο Κύριος. Ο Γιαχβέ. Ο Θεός. Ο Κύριος. «Γιαχβέ» θα πει Κύριος. Ο Κύριος του Ισραήλ. Είναι ο Ίδιος· που τώρα πολλαπλασιάζει τα ψωμιά και τα ψάρια. Τόσο ώστε να πει ο Ιερός Χρυσόστομος: «Εἰ γὰρ καὶ ἔρημος ὁ τόπος, ἀλλ΄ ὁ τρέφων τὴν οἰκουμένην πάρεστι». «Αν και είναι έρημος ο τόπος, όμως Εκείνος που τρέφει την οικουμένη είναι παρών». Έρημος τότε, που ο λαός του Θεού ήταν μετά την Αίγυπτο, έρημος κι εδώ. Είναι ο Ίδιος ο Κύριος. Κι εκεί χορταίνει τον λαό Του και εδώ χορταίνει τον λαό Του.
Μας διδάσκει ακόμη το μάθημα της λιτότητος, αλλά και της οικονομίας. Λιτότης ήταν ψάρια και ψωμί. Τα ψάρια κοντά στην λίμνη ήσαν. Και συνεπώς ήταν πολύ κοινά, πολύ κοινό φαΐ .Ήταν το φαΐ του φτωχού. Μην κοιτάτε, σήμερα τα ψάρια μπορεί να είναι ακριβά, αλλά δίπλα στη θάλασσα ήσαν, στην λίμνη της Τιβεριάδος. Και ψωμί. Κρίθινο, μας λέγει κάποιος άλλος ευαγγελιστής. Βλέπετε, λοιπόν, λιτότης φαγητού. Αλλά και οικονομία, όπως θα δούμε στη συνέχεια. Όταν είπε να μαζευτούν όλα τα κομμάτια και να μην χαθεί τίποτε.
Ακόμη μας διδάσκει ότι πριν από κάθε μας γεύμα πρέπει να προσευχόμεθα εις τον Θεόν και να Τον δοξάζομε, και να ευλογήσει τα αγαθά Του, που μας έδωσε και να Τον δοξάζομε για ό,τι αγαθά μας έχει δώσει.
Βλέπετε ότι έχει πολλά διδάγματα αυτή η περικοπή. Εμείς, επιτρέψατε να μείνουμε μόνο σε ένα σημείο. Εις την προσευχή. Και την ευλογία του φαγητού. Όταν ο Κύριος εζήτησε να Του φέρουν τα ψωμιά και τα ψάρια, σημειώνει ο ιερός ευαγγελιστής: «Λαβών τοὺς πέντε ἄρτους καὶ τοὺς δύο ἰχθύας, ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν εὐλόγησε». «Πήρε τα πέντε ψωμιά και τα δύο ψάρια στα χέρια Του, τα ύψωσε, κοίταξε στον ουρανό και ευλόγησε». Δηλαδή, εδόξασε. Προσέξτε, παρακαλώ. Αυτή η στάση του Κυρίου για μας, μας είναι πάρα πολύ χρήσιμη. Επήρε στα χέρια Του την τροφή. Και την τροφή αυτή την ανέδειξε εις τον Θεόν. Δηλαδή την ανήγαγε, δηλαδή την «ανέφερε». Αλλά ακριβώς αυτή η αναγωγή, η αναφορά της τροφής, δεν ήταν παρά μία λειτουργική εικόνα. Αυτό που κάνει ο ιερεύς - από εκεί το πήραμε- που κάνει ο ιερεύς· παίρνει το Άγιο Ποτήριο και το Άγιο Δισκάριο, ταυτοχρόνως σταυροειδώς, γιατί παντού μπαίνει το σημείο του σταυρού και λέγει ο ιερεύς: «Τὰ Σὰ ἐκ τῶν Σῶν Σοὶ προσφέρομεν». Βλέπετε, λοιπόν, ότι εδώ έχομε ένα προανάκρουσμα ευχαριστιακό. Δηλαδή του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.
Αλλά εδώ δεν έχομε απλώς μόνο το προανάκρουσμα. Εδώ έχομε κάποια τροφή. Βέβαια, τι να σας πω; Ο άρτος; Που θα εγίνετο το σώμα του Χριστού; Ή ο ιχθύς που ελληνικά ΙΧΘΥΣ, οι πρώτοι χριστιανοί έτσι αποκωδικοποίησαν ευστοχότατα την παρουσία του ψαριού. Ι.Χ.Θ.Υ.Σ. είναι ακροστιχίδα, θα πει Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ. Τι να πω; Αλλά εγώ θα ήθελα να μείνω όχι σε μία ευχαριστιακή, μυστηριακή διάσταση. Απλώς ότι την τροφή την παίρνει ο Κύριος, για να ευχαριστήσει τον Θεόν Πατέρα. Και βλέπει κανείς εδώ ότι μας διδάσκει ο Κύριος ότι τίποτε δεν πρέπει να κάνει ο άνθρωπος, αν ο Θεός δεν ευλογήσει! Θα κάνει αναφορά των πάντων, για να ευλογήσει ο Θεός. Σου έδωσαν ένα δώρο; Σήκωσε τα μάτια σου και πες: «Σε ευχαριστώ, Κύριε» για το δώρο. Οτιδήποτε, υλικό δώρο, οτιδήποτε. Σου έδωσαν ένα ποτήρι νερό; Σήκωσε τα μάτια και πες: «Σε ευχαριστώ, Κύριε». Και μάλιστα κάποτε, ένα ποτήρι νερό σε μια ζέστη, που θα ήταν πραγματικό δώρο του Θεού: «Δόξα τῷ Θεῷ». Αυτή η αναφορά των πάντων, οτιδήποτε. Μπαίνεις στο καινούριο σου σπίτι; Τα μάτια επάνω: «Κύριε, μπαίνομε στο καινούριο μας το σπίτι. Ευλόγησέ το». Ποτέ μη λέμε αγνωμονούντες…: «Από τα χρήματά μου είναι αυτό, από τον κόπο μου είναι εκείνο». Ποτέ να μην το λέμε. Ποιος δίδει τα αγαθά; Ποιος δίδει τα χρήματα; Ποιος δίδει την υγεία; Ποιος δίδει τα πάντα; Όταν λέγει ο Ψαλμωδός: «Ἐὰν μὴ Κύριος οἰκοδομήσῃ οἶκον, εἰς μάτην ἐκοπίασαν οἱ οἰκοδομοῦντες». «Εάν ο Κύριος δεν θεμελιώσει σπίτι και σπιτικό, ματαιοπονούν εκείνοι που οικοδομούν». Είτε οικογένεια, είτε σπίτι. «Ἐὰν μὴ Κύριος φυλάξῃ πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων». «Εάν ο Ίδιος ο Κύριος δεν σταθεί φρουρός μιας πόλεως, όσοι σκοποί και να μπουν, όσα οχυρά τείχη και να γίνουν, όσα όπλα και αν διατίθενται, η πόλις θα αλωθεί».
«Ὁ Κύριος ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανόν». Ήθελε μ’ αυτό να δείξει ότι και η βροχή και ο ήλιος και οι εύκρατοι καιροί, από τον Θεό των φώτων έρχονται, από τον Θεόν παντός αγαθού. Όλα από εκεί έρχονται. Ο Θεός είναι η πηγή παντός αγαθού. «Ὁ Κύριος –όπως λέγει ο Ζιγαβηνός, ένας ερμηνευτής- ἀνέβλεψεν εἰς τὸν οὐρανόν, τιμῶν τε τὸν Πατέρα καὶ διδάσκων μὴ πρότερον ἅπτεσθαι τραπέζης, ἕως ἂν εὐχαριστήσωμεν τῷ Θεῷ, τῷ χορηγῷ τῆς τροφῆς καὶ τὴν εὐλογίαν ταύτης οὐρανόθεν ἑλκύσωμεν». «Ο Κύριος», λέγει ο ερμηνευτής, «ανέβλεψε εις τον ουρανόν και τιμώντας τον Πατέρα αλλά και διδάσκοντας τίποτα να μην εγγίζομε από το τραπέζι μας, εάν προηγουμένως δεν ευχαριστήσομε τον Θεόν, που είναι ο χορηγός της τροφής και από εκεί να ελκύσομε την ευλογίαν».
Όλη αυτή η κίνησις του Κυρίου, που πήρε τις τροφές και τις ανέφερε και εδόξασε τον Θεόν Πατέρα, μπροστά μάλιστα στα μάτια των μαθητών Του και μπροστά στα μάτια του πλήθους, ήταν ένα θαυμάσιον εποπτικόν μάθημα, πώς πρέπει να ενεργεί κανείς μπροστά στα αγαθά του Θεού. Μας έδωσε, λοιπόν, αυτό το μάθημα. Πρέπει να κάνομε προσευχή στον Θεό προ της τραπέζης, για να ευλογηθούν από τον Θεό εκείνα τα οποία μας έχει δώσει. Πρέπει ακόμη να ακολουθήσει ευχαριστήριος προσευχή, μετά το τέλος του τραπεζιού, για την αγάπη την δική Του, που μας το γέμισε το τραπέζι μας. Μπορούσε να είχε μείνει άδειο… Η ευλογία προ της τραπέζης και μετά την τράπεζα, είναι αναγκαιοτάτη. Αν αρχίσομε να τρώμε χωρίς ευλογία, σημαίνει ότι οικειοποιηθήκαμε τα αγαθά, ειδωλολατρούντες. Το αντιλαμβάνεστε αυτό; Γιατί απλούστατα δεν έκλεισε ο κύκλος «από τον Θεό, με τον Θεό, για τον Θεό». Και όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος «ἐξ οὗ καὶ δι’ οὗ καὶ εἰς Αὐτὸν τὰ πάντα»: «Εκ του Οποίου Θεού και με τον Οποίον Θεόν, με την βοήθειά Του και εις Αυτόν πρέπει να ξαναγυρίσουν τα πάντα». Συνεπώς, αν δεν κλείσω αυτόν τον κύκλο, γιατί ο Θεός μου τα έδωσε τα αγαθά, τα παίρνω, τα τρώγω, δεν αναφέρομαι στον Θεό, και συνεπώς η τροφή σταματά σε μένα, άρα ειδωλολατρώ. Τι θα πει «ειδωλολατρία»; Θα πει «μένω στην κτίσιν». Γιατί βλέπω μόνον την κτίσιν. Δεν βλέπω τον Κτίστην. Αυτό θα πει «ειδωλολατρώ». Έτσι, καθένας που τρώει και δεν προσεύχεται, είναι ένας ειδωλολάτρης.
Χωρίς ευλογία, ακόμα, στο τραπέζι υπάρχει πάρα πολύς κίνδυνος. Κίνδυνος πρώτα πρώτα αμαρτίας. Ένα τραπέζι που δεν ευλογήθηκε, θα οδηγηθεί ίσως στη μέθη. Δεν είδα εγώ τραπέζι που ευλογήθηκε, οι συνδαιτημόνες να φθάσουν να μεθύσουν. Είναι πιθανόν, λοιπόν, να οδηγηθεί στη μέθη. Να οδηγηθεί στη γαστριμαργία, στην αισχρολογία. Βρώμικα πράγματα να λέγονται. Εις την έριδα· να αρχίσουν να μαλώνουν. Κι εις αυτό το έγκλημα ακόμη. Λίγες φορές γίνονται εγκλήματα επάνω εις το τραπέζι; Και εις αυτόν τον αιφνίδιον θάνατον. Βλέπετε πόσα κακά; Για να πει ο Απόστολος Παύλος: «Μή κώμοις καί μέθαις». Ο «κῶμος» είναι το γλεντοκόπημα στο τραπέζι, το άσωτον γλεντοκόπημα. «Μὴ κώμοις -δοτική πληθυντικού- καὶ μέθαις, μὴ ἔριδι καὶ ζήλῳ». Τραπέζι που δεν ευλογείται έχει σαν αποτέλεσμα ακόμη, η τροφή την οποία πήραμε να μην είναι «θρεπτική» (την λέξη «θρεπτική» την βάζω εντός εισαγωγικών). Να μην είναι ωφέλιμη. Και ακόμη σε καιρό κάποιας πείνας, κάποιας ανεπαρκείας, ανεχείας, τότε πέφτει λίμα. Έχετε ακούσει την λέξη «λίμα»; «Λίμαξε», λέμε, «αυτός». Έτσι λίμα είναι στη νεοελληνική το ρήμα, είναι η αχορτασιά. Τρως, τρως, τρως και δεν χορταίνεις. Τρως και δεν χορταίνεις. Πέφτει αυτή η λίμα. Γιατί; Γιατί το τραπέζι δεν ευλογήθηκε. Αυτό το τελευταίο το λέγει ο Θεός κάπου στην Παλαιά Διαθήκη.
Αντίθετα, αν το τραπέζι ευλογηθεί, τότε ο Θεός, το σημαντικότερο από όλα, είναι συνδαιτημόνας μας! Ακούστε αυτό το σημείο. Είναι συνδαιτημόνας μας. Ξέρετε τι σημαίνει; Όπως στις παλιές θυσίες έπαιρναν πίσω ένα μέρος του ζώου που εθυσιάστηκε στον Θεό, το έπαιρνε ο νοικοκύρης, ο οικοδεσπότης και εκάθητο όλη η οικογένεια, ο προσήλυτος, λέγει, ο επισκέπτης, όλοι οι πάντες κι έτρωγαν αυτό το υπόλοιπον της θυσίας. Αυτό σήμαινε ότι εγίνετο συνδαιτημόνας, ομοτράπεζος, δηλαδή, Αυτός ο Θεός. Όταν, λοιπόν, κάνομε την προσευχή μας, θα σας το πω λίγο πιο κάτω στην ευχή της τραπέζης, ο Θεός είναι μαζί μας, είναι συνδαιτημόνας μας. Κάθεται κι Εκείνος μαζί μας και –εντός εισαγωγικών- «τρώει μαζί μας». Τότε μία τέτοια τράπεζα, γίνεται τράπεζα πολλών ευλογιών. Μπορείτε να φανταστείτε, αγαπητοί μου, όταν ο Κύριος εκαλείτο, και εκαλείτο πολλές φορές, και επήγαινε σε κάποια τραπέζια για να φάει, μπορείτε να φανταστείτε το τραπέζι εκείνο που έτρωγε ο Κύριος, τι πηγή ευλογίας ήτο; Τι διδασκαλία ελέγετο επάνω εις το τραπέζι; Είναι εκπληκτικό. Εκείνα, λοιπόν, τα τραπέζια που έχουν την ευλογία του Θεού, έχουν και όλα τα αγαθά. Και πνευματικά αγαθά. Όχι μόνο υλικά. Το δε τραπέζι που ευλογείται, λέει ο 36ος Ψαλμός, οι άνθρωποι «ἐν ἡμέραις λιμοῦ χορτασθήσονται». Όταν θα πέσει πείνα, τότε οι άνθρωποι που ζητούν την ευλογία του Θεού στο τραπέζι τους, αυτοί θα χορτάσουν. Ενώ θα υπάρχει λιμός. Αυτοί θα χορτάσουν.
Στο ευλογημένο, ακόμη, τραπέζι εκφράζεται η ενότητα της οικογένειας. Εκφράζεται η ενότητα των ανθρώπων που θα καθίσουν σε αυτό το ίδιο τραπέζι. Και όπως λέγει ακόμη ο Ιερός Χρυσόστομος και μην το ξεχάσετε ποτέ: «Τραπέζι που αρχίζει και τελειώνει με προσευχή, ποτέ δεν θα μείνει αδειανό».
Βέβαια, ένα τραπέζι θα ευλογηθεί, αν δεν υπάρχει σε αυτό η προκλητική ποικιλία και η σπατάλη. Και η προκλητική ποικιλία ως αλαζονεία του βίου, ως επίδειξη, ότι να, έχομε… Κι ακόμη, η σπατάλη. Να πετάξουμε. Ιδίως αυτά τα πολυτελή τραπέζια, παίρνουν μια μπουκιά οι άνθρωποι από το κάθε φαγητό, όλα τα άλλα, τι φοβερό, στα σκουπίδια… Πέταμα! Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Κύριος, την υπάρχουσα ήδη τροφή των μαθητών Του, γιατί είχαν πάρει κάποια ψωμιά, πέντε βρέθηκαν και δύο ψάρια, για να φάνε, γιατί είχαν απομονωθεί, ο Κύριος και οι μαθηταί Του –προσέξτε- για να ξεκουραστούν ολίγον. «Δεῦτε ἀναπαύεσθε ὀλίγον». Αλλά δεν τα κατάφεραν να ξεκουραστούν. Ο λαός είδε πού πήγαν, έψαξαν, τους βρήκαν. Και τόσο τους απησχόλησαν. Και ο λαός έφαγε και το φαΐ τους. Όχι, δεν τους το έφαγε. Μάλιστα σήκωσαν πιο πολλά· απ’ τα περισσεύματα, δώδεκα κοφίνια. Και όπως σας είπα προηγουμένως, το ψωμί και τα ψάρια ήταν μία λιτή τροφή. Αυτή, λοιπόν, την υπάρχουσαν τροφήν, ο Κύριος τώρα την ευλογεί.
Αν έρθει κάποιος σπίτι μας, δεν είναι απαραίτητο να πάμε να βρούμε δεν ξέρω τι, τι να ξετρυπώσομε, τι αγαθά, για να του πούμε: «Κάτσε να φας». Ό,τι υπάρχει στο ψυγείο μας, στο ντουλάπι μας. Αυγά; Αυγά. Πατάτες τηγανητές; Πατάτες τηγανητές. «Κάτσε να φάμε». Με απλότητα, με λιτότητα. Ένα. Και δεύτερον, δεν θα πετάξουμε τίποτα. Ακόμη, αν κάποιος επισκέπτης μας αφήσει φαγητό ή πριν αφήσει, γιατί του λέμε… «Αν σου πέσει πολύ -δίνομε ένα άδειο πιάτο, με ένα κουτάλι, πηρούνι- πάρε. Πεινάς; Άδειασέ το. Πεινάς; Ξαναβάλε πάλι». Όχι με το πηρούνι που τρως. Με ένα άλλο, ουδέτερο πηρούνι, ουδέτερο κουτάλι. Ώστε να το φάει κάποιος άλλος. Δεν πρέπει τίποτα να πεταχθεί. Έφαγες μπουκιά ψωμί; Κόφ’ την αυτή με το μαχαίρι, να μείνει καθαρό το ψωμί. Να γίνει ένα παξιμάδι, να φαγωθεί το πρωί στο πρόγευμα.
Έτσι, ο Κύριος μάς είπε να μην πετάμε τίποτα, να συλλέγομε τα πάντα. Έτσι ο Κύριος έδινε και ένα μάθημα λιτότητος και ένα μάθημα οικονομίας. Δεν πρέπει, αγαπητοί μου, και το είδαμε αυτό και το βλέπομε, να κατασπαταλούμε την κτίσιν, έστω κι αν αυτή προσφέρεται πλουσιοπάροχα, έστω κι αν έχομε μία εποχή ευδαιμονιστική. Στην εποχή μας αυτή η κατασπατάλησις της κτίσεως μάς έχει φέρει σε οικολογικά αδιέξοδα. Πολλά δε από αυτά τα αδιέξοδα, είναι και αμετάκλητα. Δεν ξαναγυρίζουν πίσω. Και τι θα κάνομε εάν η γη μας φαλακρωθεί, δεν υπάρχει πια τίποτα, τι θα φάμε; Πώς θα ζήσουμε; Πώς θα αναπνεύσουμε; Τόσο ανόητοι είμαστε, αγαπητοί μου, που κατασπαταλούμε ό,τι μας δίνει ο Θεός. Αναφέρεται στα τέσσερα θηρία που είδε ο Δανιήλ, ότι «Το τελευταίο θηρίο», λέγει, «αυτή η παρδαλή λεοπάρδαλις και κάτι άλλο, ανακατεμένο ζώο ήτανε, μυθικό, που ήταν η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, αυτήν εξεικόνιζε, έτρωγε ό,τι μπορούσε. Κι ό,τι δεν μπορούσε», λέει, «να φάει, το ποδοπατούσε». Ακούσατε; Και σήμερα, το παιδί μας τρώει την σοκολάτα, όση θέλει, και την υπόλοιπη την πετάει στα σκουπίδια. Στις μονάδες τις στρατιωτικές, τρώνε ψωμί οι φαντάροι. Και ό,τι περισσεύσει το παίζουνε φουτ-μπολ με τα πόδια τους…! Πρόκλησις! Πρόκλησις του ουρανού. Πρόκληση του Θεού.
Η Εκκλησία μας, αγαπητοί μου, έχει συντάξει και προσευχές της τραπέζης. Στην αρχή του γεύματος απαγγέλλεται το «Πάτερ ἡμῶν». Ιδίως το μεσημέρι· του γεύματος. Το βραδινό λέγεται «δείπνο». Είναι προσφυεστάτη προσευχή για το τραπέζι. «Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον, δὸς ἡμῖν σήμερον». Και ταυτοχρόνως κάνομε το σημείον του σταυρού. «Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον, δὸς ἡμῖν σήμερον». Ταυτόχρονα λέμε την προσευχή στη Λειτουργία. Τι σημαίνει; Αναγωγή πάλι. Ο όντως επιούσιος άρτος. Ο επί την ουσίαν μας. Εκείνος που πραγματικά θα θρέψει την ουσία μας, εις τους αιώνας των αιώνων, είναι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Αναγωγή αμέσως, όπως βλέπετε. Στο τραπέζι όταν θα σηκωθούμε γύρω γύρω όρθιοι -Μερικοί περιφρονούν και κάθονται. Δεν σηκώνονται…- θα σηκωθούμε όλοι γύρω γύρω από το τραπέζι μας. Θα κάνομε την προσευχή μας. Θα κάνομε το σημείο του Τιμίου Σταυρού. Δεν θα γελάσουμε. Πολλοί γελάνε στην προσευχή του τραπεζιού. Λέγει ο γέροντας του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, ο Συμεών ο Ευλαβής, ότι είναι η μεγαλύτερη αμαρτία να γελάς στην προσευχή. Διότι επικαλείσαι το όνομα του Θεού να σε προσέξει κι εσύ γελάς. Θες να γελάσεις; Ο Θεός σε έκανε να γελάς. Γέλασε όσο θέλεις. Επεκαλέσθης το όνομα του Θεού; Δεν θα γελάσεις.
Ακόμα στη συνέχεια λέμε: «Χριστέ, ὁ Θεὸς ἡμῶν, εὐλόγησον τὴν βρῶσιν καὶ τὴν πόσιν τῶν δούλων Σου (:ευλόγησε το φαγητό κι αυτό που θα πιούμε) ὅτι Ἅγιος εἶ πάντοτε, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν». Ευλόγησε. Τελειώσαμε; «Εὐχαριστοῦμεν σοι, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν (:Σε ευχαριστούμε) ὅτι ἐνέπλησας ἡμᾶς τῶν ἐπιγείων Σου ἀγαθῶν -Αν δώσετε σε έναν άνθρωπο ένα δώρο και δεν σας πει «ευχαριστώ», δεν θα σας κακοφανεί; Φάγαμε τα αγαθά του Θεού, και να μην Του πούμε ένα «ευχαριστώ»; Να μοιάσομε με τον Ησαύ που… «έφαγε», λέει, «καλά, ρεύτηκε, έσπρωξε το πιάτο του και σηκώθηκε και βγήκε έξω»... Κατάντημα ανθρώπου ζωώδους. Θα ευχαριστήσομε τον Θεόν και Του λέμε «ὅτι ἐνέπλησας ἡμᾶς τῶν ἐπιγείων Σου ἀγαθῶν (:μας χόρτασες από τα επίγειά Σου αγαθά) -προσέξτε πάντα την αναφορά- μὴ στερήσῃς ἡμᾶς καὶ τῆς αἰωνίου Σου Βασιλείας -πάντα στα πνευματικά- ἀλλ’ ὡς ἐν μέσῳ τῶν μαθητῶν Σου παρεγένου, Σωτήρ, τὴν εἰρήνην διδοὺς αὐτοῖς, ἐλθὲ καὶ μεθ’ ἡμῶν καὶ σῶσον ἡμᾶς(:αλλά όπως ήσουν ανάμεσα στους μαθητάς Σου, έλα και ανάμεσα σε μας. Να είσαι πάντοτε ο συνδαιτημόνας μας, ο ομοτράπεζός μας, Εκείνος που θα καθίσει μαζί μας στο τραπέζι)». Και όλα αυτά γιατί; Για να μην κολλά η ψυχή στα υλικά αγαθά. Θα φάμε. Θα ευχαριστηθούμε. Θα χορτάσουμε. Θα δοξάσουμε. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι δεν πρέπει να κολλάμε σ’ αυτά τα υλικά αγαθά. Και άλλα πολλά λέγονται και στον δείπνο κ.τ.λ.
Αγαπητοί μου, η αίτηση ευλογίας, των αγαθών της τραπέζης, αλλά και η ευχαριστία στον Θεό για τα παρατιθέμενα αγαθά, δεν είναι μία ασήμαντη λεπτομέρεια. Μην πείτε, σήμερα σας είπα κάτι το ασήμαντο. Το Πνεύμα το Άγιον μάς διδάσκει: Α΄ Κορινθίους 10,31: «Εἴτε οὖν ἐσθίετε, εἴτε πίνετε (:είτε - λέει- τρώτε, είτε πίνετε), εἴτε τι ποιεῖτε -εκείνο το «τι» θα πει το πιο μικρό πράγμα κι αν κάνετε- πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε». «Όλα να τα κάνετε για την δόξα του Θεού». Σας ερωτώ, είναι λεπτομέρεια αυτό; Εδώ δεν έχομε έναν δοξολογικό χαρακτήρα; Γιατί σας το είπα προηγουμένως, αλλιώτικα τι γινόμεθα; Ειδωλολάτραι. Ειδωλολάτραι. Απωθούμε τον Θεό. «Δεν τον χρειαζόμεθα», λέμε, «τον Θεό». Και είναι φρικτό και μόνο να το σκεφθεί κανείς αυτό. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ποτέ ότι με την προσευχή της τραπέζης, θα το επαναλάβω για τρίτη φορά, ότι κάνομε συνδαιτημόνα τον Θεό· που είναι πλούσιος σε αγαθά και σε ελέη. Κι ακόμη, εκείνον τον λόγο του Ιερού Χρυσοστόμου ότι «Τραπέζι που αρχίζει και τελειώνει με προσευχή, δεν θα μείνει ποτέ αδειανό». Αν έχομε την αίσθηση της αγάπης στον Θεό και την αίσθηση του καλώς νοουμένου συμφέροντός μας, η προσευχή μας είναι αναγκαιοτάτη εις το τραπέζι. Λοιπόν, αγαπητοί, από σήμερα, πάντοτε προσευχή πριν και μετά το φαγητό μας.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
ψηφιοποίηση και επιμέλεια της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας:
Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
- Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.
- https://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_476.mp3
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου