ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Τόσο ἡ ἱστορία ὅσο ἡ Ἐκκλησία ὑπῆρξαν φειδωλὲς στὸν χαρακτηρισμὸ τοῦ «Μεγάλου». Ἐλάχιστοι ἔλαβαν τὸν τίτλο «Μέγας». Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ὑπῆρξε ὁ κορυφαῖος ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας Μέγας Βασίλειος, ὁ ὁποῖος ἔλαβε ἐπάξια αὐτὸν τὸν τίτλο, διότι σφράγισε μὲ τὴν προσωπικότητά του τὴν ἱστορία σὲ μιὰ ἀπὸ τίς κρισιμότερες ἱστορικὲς φάσεις τῆς ἀνθρωπότητας.
Γεννήθηκε τὸ 330 στὴ Νεοκαισάρεια τοῦ Πόντου. Ὁ πατέρας του Βασίλειος ἦταν ὀνομαστὸς ρήτορας τῆς περιοχῆς καὶ ἡ μητέρα του Ἐμμέλεια ἦταν ἀπόγονος ἀριστοκρατικῆς ρωμαϊκῆς οἰκογένειας. Ἦταν ἔνθερμοι Χριστιανοί. Σπουδαῖο ρόλο στὴ ζωή του ἔπαιξε ἡ γιαγιὰ του Μακρίνα, ἡ ὁποία ὑπῆρξε μαθήτρια τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας. Αὐτὴ τὸν μύησε στὴν χριστιανικὴ εὐσέβεια. Στὴν οἰκογένεια ὑπῆρχαν ἄλλα ὀκτὼ παιδιά, τὰ περισσότερα εἶχαν ἀφιερωθεῖ στὴ διακονία τῆς Ἐκκλησίας (Γρηγόριος Νύσσης, ἀσκητὴς Ναυκράτιος, μοναχὴ Μακρίνα, Πέτρος ἐπίσκοπος Σεβάστειας).
Οἱ εὐκατάστατοι γονεῖς τους φρόντισαν νὰ δώσουν στὰ παιδιά τους, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν εὐσέβεια καὶ σπουδαία μόρφωση. Ὁ Βασίλειος διδάχτηκε τὰ πρῶτα γράμματα ἀπὸ τὸν πατέρα του. Στὴ συνέχεια πῆγε γιὰ σπουδὲς στὴν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας καὶ ἀκολούθως στὴν Κωνσταντινούπολη. Τὸ 351έφτασε στὴν Ἀθήνα γιὰ νὰ τελειοποιήσει τίς σπουδές του στὴ γεωμετρία, τὴν ἀστρονομία, τὴν φιλοσοφία, τὴν ρητορική, τὴν ἰατρικὴ καὶ τὴν γραμματική. Οἱ σπουδὲς του διήρκησαν τεσσεράμισι χρόνια ὡς τὸ 355. Ἐκεῖ συνδέθηκε μὲ ἀδελφικὴ φιλία μὲ τὸν Γρηγόριο τὸν Ναζιανζηνὸ καὶ τὸν Ἰουλιανό, τὸν μετέπειτα αὐτοκράτορα. Διέφερε ἀπὸ ὅλους τοὺς ἄλλους φοιτητὲς γιὰ τίς ἀρετές του καὶ τὴν αὐστηρὴ ἀσκητικὴ ζωή του. Λέγεται πὼς ὁ καθηγητὴς του Εὔβουλος ἐντυπωσιάστηκε ἀπὸ αὐτὸν καὶ ἀσπάστηκε τὸν Χριστιανισμό. Μαζὶ μέ τὸ Γρηγόριο εἶχαν ἱδρύσει στὴν κατείδωλη Ἀθήνα χριστιανικὸ φοιτητικὸ ὅμιλο καὶ εἶχαν σημαντικὴ ἱεραποστολικὴ δράση.
Τὸ 356 ἐπέστρεψε στὴ Νεοκαισάρεια καὶ ἄσκησε γιὰ λίγο τὸ ἐπικερδὲς ἐπάγγελμα τοῦ δικηγόρου καὶ τοῦ δασκάλου τῆς ρητορικῆς. Τὸ 358, ὕστερα ἀπό τὸ θάνατο τοῦ ἀδελφοῦ του Ναυκράτιου καὶ τὴν παρότρυνση τῆς ἀδελφῆς του Μακρίνας, ἀφοῦ ἔλαβε τὸ Ἅγιο Βάπτισμα, ἀποφάσισε νὰ ἀκολουθήσει τὴ μοναχικὴ ζωὴ καὶ νὰ ἀφιερωθεῖ στὴν ὑπηρεσία τῆς Ἐκκλησίας. Ἀφοῦ μοίρασε τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς περιουσίας του στοὺς φτωχοὺς καὶ στὴν Ἐκκλησία, ξεκίνησε μεγάλη περιοδεία σὲ ὀνομαστὰ μοναστικὰ κέντρα τῆς Μ. Ἀσίας, Συρίας, Αἰγύπτου καὶ Μεσοποταμίας γιὰ νὰ γνωρίσει ἁγίους ἀσκητὲς καὶ νὰ μυηθεῖ στὴν ἀληθινὴ μοναχικὴ ζωή. Τὸ 360 ἀποσύρθηκε μαζὶ μὲ τὸν φίλο του Γρηγόριο Ναζιανζηνὸ σὲ ἐρημητήριο στὸν Πόντο, στὶς ὄχθες τοῦ Ἴρη ποταμοῦ νὰ μονάσουν. Ἐκεῖ ἔμεινε ὡς τὸ 363 προσευχόμενος καὶ συγγράφοντας τὰ σημαντικότερα ἔργα του καὶ μαζί τοὺς περίφημους «Κανονισμοὺς διὰ τὸν μοναχικὸν βίον», οἱ ὁποῖοι ἔγιναν ὁ ὁδηγὸς τοῦ κατοπινοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ.
Ἡ φήμη τῆς ἁγιότητάς του ἔφτασε ὡς τὴν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας. Ὁ ἐπίσκοπος Εὐσέβιος τὸν κάλεσε καὶ τὸν χειροτόνησε πρεσβύτερο. Ὁ Βασίλειος ἐπέδειξε τεράστια ποιμαντικὴ καὶ φιλανθρωπικὴ δράση. Κατὰ τὸν φοβερὸ λιμὸ τοῦ 367-368 ἔσωσε ἀπὸ βέβαιο θάνατο ὅλους τοὺς φτωχοὺς τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τῆς Καισάρειας. Τὸ 370, ὅταν πέθανε ὁ Εὐσέβιος καὶ κατ᾿ ἐπιταγὴ τοῦ λαοῦ, ἐκλέχτηκε ἀρχιεπίσκοπος Καισαρείας. Ὡς ἐπίσκοπος πλέον ὁ Βασίλειος, ἐγκαινιάζει ἕνα κολοσσιαίων διαστάσεων ποιμαντικὸ καὶ κοινωνικὸ ἔργο. Ἀνέλαβε δράση κατὰ τῶν αἱρετικῶν ἀρειανῶν, οἱ ὁποῖοι εἶχαν τὴν ὑποστήριξη τοῦ ἀρειανόφρονα αὐτοκράτορα Οὐάλη. Ἀντιμετώπισε μὲ σθένος καὶ ἀποτελεσματικότητα τὴν ἀπόπειρα τοῦ Οὐάλη καὶ τῶν ὁμοφρόνων του, νὰ ἐπιβάλουν στὴν ἐπισκοπή του τὸν αἱρετικὸ ἀρειανισμό. Παράλληλα καθάρισε τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ ἀναξίους κληρικούς.
Ἀξιοθαύμαστο καὶ πρωτόγνωρο γιὰ τὴν ἐποχή του ὑπῆρξε τὸ κοινωνικὸ ἔργο του. Ἵδρυσε τὴν περίφημη «Βασιλειάδα», ἕνα τεράστιο συγκρότημα εὐποιΐας, τὸ ὁποῖο περιλάμβανε νοσοκομεῖο, ὀρφανοτροφεῖο, πτωχοκομεῖο, ἐπαγγελματικὲς σχολές, κλπ. Μέσα σὲ αὐτὸ ἔβρισκαν καταφύγιο καὶ βοήθεια χιλιάδες ἄνθρωποι, ἀνεξάρτητα ἂν ἦταν ἢ ὄχι Χριστιανοί. Πλῆθος ἐθελοντῶν προσέφεραν τίς ὑπηρεσίες τους καὶ ἀνάμεσά τους ὁ ἅγιος Ἐπίσκοπος Βασίλειος, ἐργαζόταν ὡς ἰατρός.
Τιτάνιο ὑπῆρξε ἐπίσης καὶ τὸ συγγραφικό του ἔργο. Ὑπῆρξε δεινὸς θεολόγος καὶ μέγας συγγραφέας, τοῦ ὁποίου τὸ ἔργο ἀποτελεῖ μέχρι σήμερα πρωτοπόρο. Τὰ ἔργα του διακρίνονται σὲ δογματικά, θεολογικά, ἑρμηνευτικά, ἐπιστολὲς κλπ. Ἕνα ἀπὸ τὰ γνωστότερα ἔργα του ὑπῆρξε ἡ «Ἑρμηνεία εἰς τὴν Ἑξαήμερον», στὴν ὁποία εἶναι ἀποτυπωμένη ἡ σπάνια εὐρυμάθειά του. Γνωστὸ ἐπίσης ἔργο του εἶναι ἡ ὁμώνυμή του «Θεία Λειτουργία», ἡ ὁποία τελεῖται δέκα φορές τὸ χρόνο (τίς πέντε Κυριακὲς τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, τὴν παραμονὴ τῶν Χριστουγέννων, τὴν παραμονὴ τῶν Φώτων, τὴν Μ. Πέμπτη, τὸ Μ. Σάββατο καί τὴν 1η Ἰανουαρίου). Τὰ πολυπληθῆ θεολογικὰ ἔργα τοῦ ἱεροῦ Πατρὸς ἀποτελοῦν γιὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν κατοπινὴ θεολογικὴ ἐπιστήμη, ἀνεκτίμητη παρακαταθήκη.
Ἡ αὐστηρὴ ἀσκητικὴ ζωή του καὶ ἡ ἐξαντλητική του ἐργασία κλόνισαν σοβαρὰ τὴν εὔθραυστη ὑγεία του. Στὶς 31 Δεκεμβρίου τοῦ 379 πέθανε σὲ ἡλικία μόλις 49 ἐτῶν. Ἡ κηδεία του ἔγινε την 1η Ἰανουαρίου τοῦ 380, μὲ τὴ συμμετοχὴ ἀμέτρητου πλήθους Χριστιανῶν, ἐθνικῶν καὶ Ἰουδαίων, οἱ ὁποῖοι θρηνοῦσαν ἀπαρηγόρητοι γιὰ τὸν χαμὸ τοῦ μεγάλου Ἱεράρχη καὶ προστάτη τους. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται τὴν 1η Ἰανουαρίου.
Ὁ Μ. Βασίλειος ἀνήκει στοὺς μεγάλους ἄνδρες τῆς ἱστορίας. Ἔζησε σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ ὁ παλιὸς εἰδωλολατρικὸς κόσμος ἔδυε ὁριστικὰ καὶ ἕνας νέος κόσμος, ὁ χριστιανικὸς ἀνέτειλε. Αὐτός, μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους μεγάλους Πατέρες τοῦ 4ου μ. Χ. αἰῶνα, ὑπῆρξε ἕνας ἀπὸ τοὺς φορεῖς αὐτοῦ τοῦ νέου κόσμου. Καὶ ἀκόμη περισσότερο: ὁ μεγάλος αὐτὸς ἄνδρας, συνέβαλε καθοριστικὰ στὴν ὁμαλὴ μετάβαση στὴν νέα πολιτισμικὴ πραγματικότητα. Ἀξιολόγησε μὲ θαυμαστὸ τρόπο τὰ θετικὰ στοιχεῖα τοῦ ἀρχαίου κόσμου, τὰ ὁποῖα ἐνέταξε στὴ νέα πίστη καὶ στὸν νέο ἀναδυόμενο χριστιανικὸ πολιτισμό. Χρησιμοποίησε μὲ καταπληκτικὴ δεξιότητα τὴν ἀρχαιοελληνικὴ φιλοσοφικὴ σκέψη καὶ τὸν πλοῦτο τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, μέσῳ τῶν ὁποίων ἐξέφρασε τίς αἰώνιες καὶ σώζουσες ἀλήθειες τῆς Θείας Ἀποκαλύψεως. Ὑπῆρξε, τέλος, ὁ κατ᾿ ἐξοχὴν θεοφόρος Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος κατέστησε τὴν χριστιανικὴ πίστη τρόπο ζωῆς καὶ πολιτείας καὶ τοὺς πιστοὺς ἀληθινὸ «βασίλειον ἰεράτευμα», ὅπως ψάλλουμε στὸ ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς του!
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου