Λάμπρος Σκόντζος: Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος - Ὁ μείζων ἐν γεννητοῖς γυναικῶν

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ

 

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ἀνήκει στὴ χωρία τῶν μεγάλων προφητῶν καὶ ὁμολογητῶν τῆς πίστεώς μας. Ὁ Ἴδιος ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστὸς τὸν χαρακτήρισε ὡς τὸ μέγιστο ἄνθρωπο ποὺ φάνηκε στὸν κόσμο: «ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ» (Ματθ. 11,11). Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία τὸν ἔθεσε σὲ τιμὴ μετὰ τὴ Θεοτόκο, μάλιστα στὴν εἰκονογραφία παριστάνεται μαζὶ μὲ τὴν Παναγία μας νὰ ἱκετεύει γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ κόσμου. Εἶναι ἡ γνωστὴ εἰκονογράφηση τῆς «δεήσεως».  Ὁ μεγάλος αὐτὸς ἄνδρας πάνω ἀπ᾿ ὅλα εἶναι ὁ πρόδρομος τῆς ἐμφανίσεως τοῦ Χριστοῦ στὸν κόσμο, αὐτὸς ποὺ ἄνοιξε τὸ δρόμο νὰ περάσει ὁ Λυτρωτής μας. Εἶναι ὁ μεγάλος ἀγγελιοφόρος τῆς πιὸ χαρμόσυνης καὶ ἐλπιδοφόρας ἀγγελίας ὅλων τῶν ἐποχῶν: τῆς ἐν Χριστῷ ἀπολυτρώσεως τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Εἶναι ὁ κομιστὴς καὶ ὁ διαπρύσιος κήρυκας τῆς μετάνοιας καὶ ὁ ἄτεγκτος ἐλεγκτὴς τῆς ἀνομίας καὶ τῆς ἁμαρτίας.
 

Σύμφωνα μὲ τίς ἁγιογραφικὲς μαρτυρίες ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ὑπῆρξε κορυφαῖο ὄργανο τῆς θείας πρόνοιας καὶ τοῦ ἔργου τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου, διαδραματίζοντας πρωτεύοντα ρόλο. Μεγάλοι προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶχαν προφητεύσει γιὰ τὸ πρόσωπό του καὶ τὴ δράση του. Ὁ προφήτης Μαλαχίας προανήγγειλε τὴ βουλὴ τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν ἐμφάνιση τοῦ Τιμίου Προδρόμου: «Ἰδοὺ ἐγὼ ἐξαποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου, καὶ ἐπιβλέψεται ὁδὸν πρὸ προσώπου μου, καὶ ἐξαίφνης ἥξει εἰς ναὸν ἑαυτοῦ Κύριος, ὅν ὑμεῖς ζητεῖτε, καὶ ὁ ἄγγελος τῆς διαθήκης, ὅν ὑμεῖς θέλετε. Ἰδοὺ ἔρχομαι, λέγει Κύριος Παντοκράτωρ» (Μαλ. 3,1).
 

Ἡ γέννησή του ὑπῆρξε θαυμαστὸ γεγονός, διότι γεννήθηκε ἀπὸ μητέρα στείρα. Ἦταν γιὸς τοῦ εὐσεβῆ ἱερέα Ζαχαρία, ἀπὸ τὴν ἐφημερία Ἀβιὰ (Α΄ Βασιλ. 24,10) καὶ τῆς Ἐλισάβετ (Λουκ. 1,7) ἡ ὁποία καταγόταν ἀπὸ τὸν ἱερατικὸ οἶκο «Ἀαρῶν» (Λουκ. 1,5). Ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ παρουσιάστηκε στὸ Ζαχαρία τὴν ὥρα ποὺ θυμίαζε στὸ ναό, γιὰ νὰ τοῦ ἀναγγείλει τὴ γέννηση τοῦ παιδιοῦ του. Γιὰ τὴν καλόπιστη ἀπιστία του ἔμεινε ἄλαλος ὡς τὴ γέννησή του. Ὁ Ἰωάννης ἦταν ἐκλεγμένος ἀπό τὸ Θεὸ «ἐκ κοιλίας μητρός», διότι ὅταν ἐπισκέφτηκε ἡ Θεοτόκος τὴν συγγενή Της Ἐλισάβετ, οὖσες ἔγγειοι καὶ οἱ δύο ἅγιες γυναῖκες, «ἐγένετο ὡς ἤκουσεν ἡ Ἐλισάβετ τὸν ἀσπασμὸν τῆς Μαρίας, ἐσκίρτησε τὸ βρέφος ἐν τῇ κοιλίᾳ αὐτῆς» (Λουκ. 1,41). Μὲ τὴν ἐπενέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔγνωσε ὁ Πρόδρομος, ὡς βρέφος ἀγέννητο ἀκόμη, τὸν ἐρχομὸ τοῦ Κυρίου καὶ χάρηκε! Τὸ ὄνομά του σημαίνει δῶρο Θεοῦ (Θεοχάρης γιὰ τὴν ἀκρίβεια), καὶ ἦταν ἐπιλογὴ τοῦ ἰδίου τοῦ Ζαχαρία, διότι πίστευε ἀκράδαντα ὅτι τὸ παιδὶ αὐτὸ ἦταν χάρισμα τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὸν ἴδιο καὶ γιὰ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα. Αὐτὸ ἀποδεικνύεται ἀπὸ τίς προφητικὲς ρήσεις τοῦ ἁγίου ἱερέα, μετὰ τὴ «λύση» τῆς γλώσσας του.
 

Μεγάλωσε μέσα σὲ περιβάλλον εὐσέβειας, πίστεως στὸ Θεὸ καὶ ἐναγώνιας ἀναμονῆς τοῦ Μεσσία. Οἱ ἅγιοι γονεῖς του γέμισαν τὴν ψυχή του μὲ τὴν βεβαία προσμονὴ τοῦ Λυτρωτῆ τοῦ κόσμου. Τὸν ἔμαθαν νὰ κλείνει ἑρμητικὰ τὰ αὐτιά του στὴν κοσμικὴ σαπίλα καὶ νὰ ἀποστρέφεται τὴν ἁμαρτία, διότι ἔπρεπε νὰ τοὺς βρεῖ ὁ Μεσσίας καθαρούς, ὅσο γινόταν, ὥστε νὰ σχηματιστεῖ ὁ ἀρχικὸς πυρῆνας τῶν συνεργατῶν Του.
 

Σὲ ἡλικία τριάντα ἐτῶν ἀποσύρθηκε στὴν ἔρημο τῆς Ἰουδαίας γιὰ νὰ ζήσει βίο ἀσκητικό, γιὰ τὴν προσωπική του κάθαρση. Αὐτὸ ἔκαναν καὶ ἄλλοι εὐσεβεῖς Ἰουδαῖοι τῆς ἐποχῆς του, ὅπως οἱ Ἐσσαῖοι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν δημιουργήσει ὁλόκληρες κοινότητες ἀσκητῶν στὴν περιοχὴ τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης. Ὁ Ἰωάννης πιθανότατα δὲν ἀνῆκε σὲ αὐτὲς τίς ὁμάδες, διότι ἡ ἰδέα του περὶ τοῦ ἀναμενόμενου Μεσσία εἶναι ριζικά διάφορη ἀπὸ ἐκείνη τῶν Ἐσσαίων, οἱ ὁποῖοι περίμεναν δύο Μεσσίες. Ζοῦσε μὲ προσευχὴ καὶ νηστεία. Ὡς ἔνδυμα εἶχε τρίχες καμήλας καὶ ἔτρωγε ἀκρίδες (βλαστάρια φυτῶν τῆς ἐρήμου) καὶ μέλι ἀπὸ ἀγριομέλισσες. Δὲν ἀρκοῦνταν μόνο στὴν προσωπική του ἄσκηση, ἀλλὰ ἐμπνευσμένος ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ὡς «ρῆμα Θεοῦ» (Λουκ. 3,2), φώναζε μὲ γοερὴ φωνὴ πάνω ἀπὸ τοὺς γυμνοὺς βράχους τῆς ἐρήμου, γιὰ νὰ ἀκουστεῖ ὅσο τὸ δυνατὸ μακρύτερα: «μετανοεῖτε, ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 3,3). Κήρυσσε «βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν» (Μᾶρκ. 1,4), καὶ βάπτιζε τὰ πλήθη στὰ νερὰ τοῦ Ἰορδάνη, «ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν» (Ματθ. 3,6), ἀφοῦ «ἐξεπορεύετο πρὸς αὐτὸν πᾶσα ἡ Ἰουδαία χώρα καὶ οἱ Ἰεροσολυμίται» (Μᾶρκ. 1,5). Ταυτόχρονα δίδασκε τοὺς πολυάριθμους ἐπισκέπτες του, τὴν εὐσέβεια καὶ τὴ δικαιοσύνη καὶ στηλίτευε τὴν ἀσέβεια καὶ τὴν ἀδικία, ἀλλὰ καὶ «πολλὰ μὲν οὖν ἕτερα παρακαλῶν εὐηγγελίζετο τὸν λαόν» (Λουκ. 3,18).
 

Ἡ συνάντησή του μὲ τὸ Χριστὸ καὶ ἡ βάπτισή Του ἀπὸ τὸν Πρόδρομο ὑπῆρξε ἡ κορυφαία στιγμὴ γιὰ τὸ θεοφόρο ἄνδρα. Πληρωμένος ἀπό τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος προανάγγειλε τὴν ἔλευση του Σωτῆρα: «ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστίν. Οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδήματά βαστᾶσαι. Αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καὶ πυρί. Οὗ τὸ πτῦον ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ, καὶ διακαθαριεῖ τὴν ἅλωνα αὐτοῦ, καὶ συνάξει τὸν σίτον αὐτοῦ εἰς τὴν ἀποθήκην, τὸ δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ» (Ματ. 3,11-12). Ἀπὸ μακριὰ διέκρινε τὸ Χριστὸ καὶ ὁμολόγησε: «Ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. Οὗτος ἐστιν περὶ οὗ ἐγὼ εἶπον» (Ἰωάν. 1,29). Ἡ ὁμολογία Του καὶ ἡ μαρτυρία του ὑπῆρξε καταλυτικὸς παράγων γιὰ τὰ παρευρισκόμενα πλήθη. Εἶναι ἡ πρώτη μεγάλη δημόσια ἀναγνώριση τοῦ ἐρχομοῦ τοῦ Μεσσία. Ἐπίσης συγκλονιστικὸ γεγονὸς ὑπῆρξε καὶ ἡ τελετὴ τῆς βαπτίσεως τοῦ Κυρίου ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ Ἰωάννη, τὴν ὁποία ἐπισφράγισε ἡ φανέρωση τῆς Ἁγία Τριάδος. Τὸ ἀξιοσημείωτο στὴ βάπτιση τοῦ Κυρίου εἶναι ἡ ἄρνηση τοῦ Προδρόμου νὰ βαπτίσει τὸ Χριστό, διότι ὁ θεοφόρος ἄνδρας διέγνωσε τὴν ἀπόλυτη ἀναμαρτησία Του καὶ εἶχε τὴ συναίσθηση τῆς τυπικότητας τοῦ βαπτίσματος τοῦ δικοῦ του, τὸ ὁποῖο ἦταν τύπος τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ὡς τὸ μόνο ποὺ μπορεῖ νὰ ἀναγεννήσει τὸν ἄνθρωπο.
 

Στόχος τοῦ Τιμίου Προδρόμου ὑπῆρξε κυρίως ἡ πολιτικὴ καὶ πνευματικὴ ἐξουσία τῆς ἐποχῆς του, ἡ ὁποία εἶχε φτάσει σὲ ἔσχατα σημεῖα κατάπτωσης καὶ ἠθικῆς σήψης. Πυρωμένος ἀπὸ θεῖο ζῆλο, ἀλλὰ καὶ ἀγανάκτηση ὁ ἱερὸς ἄνδρας μύδρους κατὰ τῶν δυναστῶν τοῦ λαοῦ. Ἦταν κυριολεκτικὰ ἀσυμβίβαστος καὶ ἀσκοῦσε κριτικὴ πρὸς κάθε κατεύθυνση, χωρὶς νὰ λογαριάζει τίς συνέπειες τῆς παρουσίας του. Καταφέρθηκε ἐναντίον τῶν Φαρισαίων καὶ τῶν Σαδδουκαίων, οἱ ὁποῖοι στὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς ὑποκριτικῆς τους εὐσέβειας καταπίεζαν καὶ ἐκμεταλλεύονταν ἀφόρητα τὸ λαό. Τοὺς χαρακτήριζε δημόσια ὡς «γεννήματα ἐχιδνῶν» καὶ τοὺς προειδοποιοῦσε ὅτι ἂν δὲν μετανοήσουν δὲ θὰ ξεφύγουν «ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς» (Ματθ. 3,8). Μὲ παραστατικότατο τρόπο τοὺς ἀνάγγειλε πὼς ἤδη, μὲ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Μεσσία «ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται καὶ πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται» (Ματθ. 3,10).
 

Ἰδιαίτερος στόχος του ἔγινε ἡ διεφθαρμένη πολιτικὴ ἐξουσία τῆς ἐποχῆς του. Τὰ διάφορα ἀνδρείκελα - ἐξωμότες συμπατριῶτες του ἀσκοῦσαν τυραννικὴ ἐξουσία γιὰ λογαριασμὸ τῆς σιδερόφρακτης κοσμοκράτειρας Ρώμης. Ἐνῶ ὁ λαὸς στέναζε κάτω ἀπὸ τὴν πιὸ σκληρὴ δουλεία καὶ λιμοκτονοῦσε, αὐτοὶ ζοῦσαν μέσα στὴ χλιδή, τίς ἀτέλειωτες διασκεδάσεις καὶ τὴν ἀνηθικότητα. Ὕψωσε τὸ ἀνάστημά του ἀπέναντι στὸν ἀκόλαστο καὶ διεφθαρμένο «τετράρχη» Ἡρώδη «περὶ πάντων ὧν ἐποίησε πονηρῶν» (Λουκ. 3,19). Αὐτὸς συζοῦσε παράνομα μὲ τὴν Ἠρωδιάδα, τὴ γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ του, ἀδιαφορῶντας γιὰ τὸν σκανδαλισμὸ ποὺ προκαλοῦσε στὸν εὐσεβῆ λαὸ ἡ φρικτὴ μοιχεία του. Φώναζε κάτω ἀπὸ τὰ ἀνάκτορά του μὲ ὅλη τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς του, ἐλέγχοντας τὸν μοιχὸ βασιλιᾶ: «οὐκ ἔξεστὶ σοι ἔχειν τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου» (Μᾶρκ. 6,18). Ὁ θρασὺς καὶ ἀκόλαστος μονάρχης συνέλαβε καὶ ἔκλεισε στὴ φυλακὴ τὸν διαπρύσιο ἐλεγκτή.  Δὲν τὸν σκότωσε, διότι «ἐφοβήθῃ τὸν ὄχλον, ὅτι ὡς προφήτην αὐτὸν εἶχον» (Ματθ. 18,5). Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸ ὀλοσκότεινο καὶ ὑγρὸ δεσμωτήριο ὁ Ἰωάννης ἐπαναλάμβανε ἀκατάπαυτα τὸν δριμύ του ἔλεγχο, ὁ ὁποῖος ἔγινε πολὺ ἐνοχλητικὸς στὰ αὐτιὰ παράνομου ζευγαριοῦ καὶ τῶν αὐλικῶν του. Ἡ Ἠρωδιάδα ἀποδείχτηκε πιὸ διεφθαρμένη ἀπὸ τὸν Ἡρώδη, «ἐνεῖχεν αὐτῷ καὶ ἤθελεν αὐτὸν ἀποκτεῖναι καὶ οὐκ ἠδύνατο» (Μᾶρκ. 6,19). Γι᾿ αὐτὸ παγίδευσε μὲ ὅρκο τὸν παράνομο σύντροφό της, μὲ τὸ δαιμονικὸ πορνικὸ χορὸ τῆς κόρης τῆς Σαλώμης καὶ κατόρθωσε νὰ ἀποκεφαλίσει τὸν Ἰωάννη καὶ νὰ σιγήσει τὸ εὔλαλο στόμα του!
 

Μετὰ ἀπὸ αὐτό, «ἀκούσαντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἦλθον καὶ ἧραν τὸ πτῶμα αὐτοῦ, καὶ ἔθηκαν αὐτὸ ἐν μνημείῳ» (Μᾶρκ. 6,29). Ὅμως οὔτε τὰ τιμημένα λείψανά του βρῆκαν ἀνάπαυση στὸν τάφο. Ὁ παρανοϊκὸς αὐτοκράτορας Ἰουλιανὸς ὁ Παραβάτης (361-363) τὰ ἔκαψε καὶ τὰ ἐξαφάνισε μὲ δαιμονικὴ μανία!
 

Ἀλλὰ καὶ μετὰ τὸ μαρτυρικὸ τοῦ θάνατο ὁ Τίμιος Πρόδρομος συνέχισε νὰ συμβάλλει στὸ ἔργο τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου. Σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, ἔγινε ὁ διαπρύσιος κήρυκας τῆς ἐν Χριστῷ ἀπολυτρώσεως καὶ στὸν Ἅδη, προετοιμάζοντας τὰ ἐκεῖ πνεύματα νὰ δεχτοῦν τὸν Κύριο καὶ νὰ προσκολληθοῦν μὲ Αὐτὸν κατὰ τὴ λαμπροφόρο Ἀνάστασή Του.
 

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ἀνήκει στὴ χωρία τῶν μεγάλων ἀνδρῶν τῆς πίστεώς μας, διότι διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στὴ διαδικασία τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου.  Τὸ πρόσωπό του ἀποτέλεσε τὸ μεταίχμιο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καὶ γενικά τοῦ ἀρχαίου κόσμου καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης, τοῦ νέου ἐν Χριστῷ ἀνακαινισμένου κόσμου. Εἶναι ταυτόχρονα ὁ ἔσχατος προφήτης τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καὶ ὁ πρῶτος τῆς Καινῆς.  Εἶναι ὁ πρόδρομος τοῦ Κυρίου, ὁ ὁποῖος, ὅπως εἴδαμε, ἄνοιξε καὶ λείανε τὸ δρόμο νὰ περάσει Ἐκεῖνος. Οἱ δικοί του μαθητὲς ἀποτέλεσαν τὸν ἀρχικὸ πυρῆνα τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Ἀνδρέας, ὁ Πέτρος, ὁ Ἰάκωβος καὶ ὁ Ἰωάννης, ἀνῆκαν στὸν κύκλο τοῦ Ἰωάννη. Μάλιστα ὁ ἴδιος τοὺς προέτρεψε νὰ ἀκολουθήσουν τὸ Χριστό, διότι ἡ ἀποστολή του εἶχε λήξει. Εἶναι ὁ μεγάλος κήρυκας τῆς μετάνοιας καὶ τῆς ἐπιστροφῆς τῶν ἀνθρώπων στὶς «εὐθεῖες τρίβους» τοῦ Θεοῦ (Μᾶρκ.1,3). Ὑπῆρξε ὁ μέγας ἐλεγκτὴς τῆς ἀνομίας καὶ ἕνα ἀπὸ τὰ θαρραλέα στόματα ὅλων τῶν ἐποχῶν, ὁ ὁποῖος δὲ δείλιαζε μπροστὰ στοὺς ἰσχυροὺς τῆς ἐξουσίας καὶ τοῦ πνεύματος νὰ ὀρθώσει λόγο ἐλεγκτικὸ μὲ σκοπὸ νὰ ἐπαναφέρει στὴν τάξη καὶ τὸ νόμο τοὺς παραβάτες τῆς ἠθικῆς καὶ τοῦ δικαίου. Ὑπῆρξε ἡ ἐνσάρκωση τῆς ἄσκησης καὶ τῆς θυσίας τοῦ προσωπικοῦ θελήματος, διότι δὲ ζοῦσε πιὰ γιὰ τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ  γιὰ νὰ ἐπιτελέσει τὴν ὑψηλὴ ἀποστολὴ ποὺ τοῦ ἀνέθεσε ὁ Θεός. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὑπῆρξε ὁ πρῶτος καὶ μεγαλύτερος ἀσκητὴς τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ τὸ πρότυπο ὅλων τῶν κατοπινῶν μυριάδων ἀσκητῶν Της.
 

Γιὰ ὅλα αὐτὰ ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία τιμᾷ ἰδιαιτέρως τὸν Πρόδρομο τοῦ Κυρίου, κατατάσσοντάς τον στὴν κορυφὴ τῶν ἱερῶν προσώπων Της. Περισσότερες ἀπὸ ἕξι φορές τὸ χρόνο μὲ ἰσάριθμες ἑορτές, τιμᾷ τὸ ἱερό του πρόσωπο. Πλῆθος ναῶν σὲ ὅλο τὸν ὀρθόδοξο κόσμο εἶναι ἀφιερωμένοι σ᾿ αὐτὸν καὶ χιλιάδες πιστοὶ φέρουν μὲ καμάρι τὸ σεπτό του ὄνομα. Τὸ ἴδιο καὶ μιὰ πλειάδα, πόλεων, χωριῶν καὶ τοπωνυμιῶν, φέροντας τὸ ὄνομά του, δηλώνοντας  τὴ μεγάλη προσωπικότητά του. Οἱ πιστοὶ χριστιανοὶ  μὲ τὸ ἀλάνθαστο αἰσθητήριο τῆς πίστης τους γνωρίζουν τὴν ὑψηλή του θέση, κοντὰ στὸ Λυτρωτή μας Χριστό, στὴ θριαμβεύουσα Ἐκκλησία, καὶ γι᾿ αὐτὸ τὸν παρακαλοῦν νὰ δέεται ἀέναα γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἰδίων καὶ τοῦ κόσμου.

__________________________________

Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ

«Πᾶνος»