Σάββας Ἠλιάδης: «Πρόβλημά σου», «πρόβλημά μου» ἢ «πρόβλημά μας»;

 

«Πρόβλημά σου». «Πρόβλημά σας». «Πρόβλημά τους»: Ἡ ἀποξένωση στὸ ἀπόγειό της! Φράσεις σκληρές, ψυχρὲς καὶ ἀφιλάνθρωπες, ποὺ ἐκστομίζονται συχνὰ αὐτὸν τὸν καιρό, καθὼς πολλοὶ συνάνθρωποί μας βρέθηκαν στὴ δύσκολη θέση νὰ πάρουν μιὰ ἀπόφαση ζωῆς, ὅσον ἀφορᾶ τὴν προσωπική τους ἐπιλογή.  Καὶ πληγώνουν οἱ φράσεις αὐτὲς καὶ ψυχραίνουν τὶς καρδιὲς τῶν συγγενῶν μας, τῶν συναδέλφων μας. Οἱ λέξεις αὐτές, οἱ ὁποῖες εἶναι ψυχρὲς σὰν τὸ κλίμα, τὴν ἰδιοσυγκρασία ἀλλὰ καὶ τὴ νοοτροπία τῶν λαῶν, ἀπὸ ὅπου προέρχονται. Διότι δὲν εἶναι γέννημα τῆς ἑλληνικῆς καρδιᾶς, τῆς ἱστορίας καὶ τῆς γλώσσας ἀλλὰ τῆς κοινωνικῆς, θρησκευτικῆς καὶ πολιτιστικῆς γενικότερα κουλτούρας τῆς Δύσεως! «It`s your problem»!

Προσπαθοῦμε  νὰ τὶς μετρήσουμε,  ἔχοντας ὡς μέτρο τὴ δική μας παράδοση, ὅμως  δὲν μετριοῦνται μὲ δικές μας πνευματικὲς ζυγαριὲς καὶ δὲν βρίσκουμε νὰ ἔχουν κάποια σχέση. Δὲν ταιριάζουν οὔτε μὲ τὸ Εὐαγγέλιο οὔτε μὲ τὴ μακραίωνη ρωμαίικη παράδοσή μας, τὴν ἑλληνορθόδοξη, ἀλλὰ οὔτε καὶ μὲ αὐτὴν ἁπλῶς τὴ λεγόμενη ἀνθρωπιά, ποὺ κουβαλάει, ἔστω καὶ «ξεφουσκωμένη», ἀπὸ τοὺς πατεράδες του ὁ Ἕλληνας.

Φράσεις μὲ περιεχόμενο προτεσταντικῆς  βιοθεωρίας καὶ πρακτικῆς. Φορτωμένες τάχα μὲ λογική. Ἡ λογικὴ πρωτομάστορας τοῦ παραλόγου. Ἅμα δὲν μπορεῖς, «πρόβλημά σου». Ὑπάρχει κάποιος ἄλλος, κάποιος κοινωνικὸς ἢ κρατικὸς φορέας, ποὺ θὰ νοιαστεῖ καὶ γιὰ σένα. Ἀλλὰ καὶ μένα «πρόβλημά μου», γιατί ἔχω ἀξιοπρέπεια καὶ δὲ χρειάζομαι τὴ βοήθειά κανενός. Ἄν χρειαστῶ, ὑπάρχει καὶ γιὰ μένα ὁ φορέας. Μὲ λίγα λόγια, μοῦ ἀρκεῖ ποὺ δὲ σὲ φορτώνομαι, ἄνθρωπέ μου! Παρέα ἡ μάνα ὑπερηφάνεια μὲ τὰ παιδιά της, τὴ φιλαυτία καὶ τὴν ἀφιλανθρωπία, μὲ ἀποτέλεσμα τὴν ἀποποίηση τῆς κατὰ φύση καὶ κατὰ συνείδηση εὐθύνης πρὸς τὸν πλησίον.

«Πρόβλημά σου». Δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνας λόγος , ἀλλὰ ἕνα ἀπὸ τὰ πολλὰ  δείγματα  τοῦ  πρὸς διαμόρφωση νέου ἤθους  τρόπου ζωῆς καὶ στὴν πατρίδα μας. Φαίνεται τώρα, στὶς ὧρες ποὺ ζητοῦν κάποιες ψυχὲς συναντίληψη καὶ κατανόηση! Βέβαια, ἐν πολλοῖς  λέγεται ἀπὸ τὸν Ἕλληνα χωρὶς συναίσθηση τῶν προεκτάσεων ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχει στὶς ψυχὲς καὶ στὸ κοινωνικὸ γίγνεσθαι. Ὁ Ἕλληνας δὲν ἤξερε ποτὲ νὰ ἐκφράζεται μ᾿ αὐτὸν τὸν τρόπο. Ἤξερε ἀπὸ πάντα νὰ μιλᾶ καὶ  νὰ ἐνεργεῖ καρδιακά, ἀνθρώπινα, μὲ τρέλλα θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε. Νὰ μπαίνει θυσιαστικὰ στὸν πόνο καὶ στὴ χαρά τοῦ ἄλλου. Καὶ ἦταν αὐτὸ ἡ σωτηρία μας ἀνέκαθεν  ὡς λαοῦ, διότι εἴχαμε  πάντοτε ὁδηγοὺς τοὺς ἥρωες, τοὺς ἁγίους μας, τὴν ἱστορία μας καὶ τὸν γνήσιο εὐαγγελικὸ λόγο.

Ὁ Μέγας Βασίλειος ἑρμηνεύοντας στὸ κατὰ Ματθαῖον (ἔ,42): «τῷ αἰτοῦντί σὲ δίδου, καὶ τὸν θέλοντα ἀπὸ σοῦ δανείσασθαι μὴ ἀποστραφῇς», σχολιάζει: «Ὁ λόγος αὐτὸς τοῦ Εὐαγγελίου μᾶς προσκαλεῖ νὰ γίνουμε  κοινωνικοὶ   φιλάλληλοι, ποὺ εἶναι τὰ οἰκεῖα στὴ φύση μας. Διότι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ζῶο πολιτικὸ καὶ ζητᾶ τὴ συναναστροφή. Kατά δὲ τὴν καθ᾿ ἡμέρα ζωή του καὶ τὴ συναναστροφὴ μὲ τοὺς ἄλλους  εἶναι ἀναγκαῖο νὰ δίνει μὲ εὐκολία, ὥστε νά ἐπανακάμψει αὐτὸς ποὺ ἔχει ἀνάγκη». Φυσικά τὸ νὰ δίνει κανεὶς δὲν περιορίζεται μόνο στὰ ὑλικά. Ἀφορᾶ καὶ στὴν  ψυχικὴ καὶ πνευματικὴ ὑποστήριξη. Ἀκόμα καὶ  στὸ ἐλάχιστο· σὲ μιὰ ἁπλὴ κουβέντα, ποὺ θὰ ἀναπαύσει, ποὺ θὰ ξεκουράσει στὴ δύσκολη ὥρα τὴν κουρασμένη ψυχὴ τοῦ ἀδελφοῦ.

«Πρόβλημά σου»! Εἶναι δυνατὸν νὰ λέει ὁ Ἕλληνας στὸ συνάνθρωπό του, στὸν συνάδελφό του, στὸ γείτονά του, στὸ χωριανό του αὐτὴ τὴ φράση; Ὄχι. Εἶναι ντροπὴ γιά μᾶς αὐτοῦ τοῦ εἴδους οἱ νοοτροπίες. Ζοῦμε ὁ ἕνας γιὰ τὸν ἄλλο. Δὲν πορευόμαστε ὁ ἕνας χωρὶς τὸν ἄλλο. Δὲν προκόβουμε ὡς ἔθνος καὶ δὲν σωζόμαστε ὁ ἕνας χωρὶς τὸν ἄλλο. Ἄς θυμηθοῦμε μόνο τὶς προκλήσεις τῶν καιρῶν καὶ τὶς προσκλήσεις τῆς πατρίδας σὲ ἐπιστράτευση! Ὅλοι μαζί! Διαβάζει κανεὶς γιὰ τὴν ἐπιστράτευση τοῦ Α' Βαλκανικοῦ πολέμου, ἡ ὁποία ἔγινε αὐτὸν τὸ μῆνα, (30 Σεπτεμβρίου 1912) ἀλλὰ καὶ γι᾿ αὐτὴν τοῦ 1940! Τί φρόνημα, τί κλίμα ἑνότητας καὶ συναλληλίας! Ἀγγίζουν τὴν καρδιά! Μιλοῦν στὴν καρδιά!

Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη τὶς «Ἀγάπες» κατὰ τοὺς ἀποστολικοὺς χρόνους καὶ στὴ συνέχεια τὶς  «παγκοινιές». Ἡ συνήθεια τῆς ρωμαίικης παράδοσης, ποὺ σήμερα συνεχίζεται στὰ μοναστήρια, ὅπου μὲ ἔργα ἀγάπης ἀπὸ κοινοῦ οἱ χριστιανοὶ δὲν ἄφηναν ποτὲ κανέναν μόνο του στὸ «πρόβλημά του». Ἔτρεχαν νὰ παρηγορήσουν τὴν χήρα, νὰ τὴν βοηθήσουν, γιὰ νὰ σπείρει τὰ χωράφια της καὶ νὰ τὰ θερίσει. Ὅλοι μαζὶ νὰ διορθώσουν τὸ χαλασμένο σπίτι τοῦ φτωχοῦ γείτονα! Νὰ χτίσουν ἕνα σπίτι γιὰ μιὰ οἰκογένεια ἄστεγη! Νὰ κόψουν ξύλα γιὰ τὸν χειμῶνα στὴν ἀπορφανισμένη οἰκογένεια! Νὰ φιλοξενήσουν τὸν ξένο περαστικό, ποὺ ξέμεινε στὸ δρόμο του. Πράξεις αὐτονόητα φυσιολογικές, λογικές, ποὺ ἀνέδιδαν εὐωδία πνευματικὴ μὲ τὴν ὑπερχείλιση τῆς φιλανθρωπίας καὶ τῆς ἀληθινῆς ἀγάπης!

«Πάντες δὲ οἱ πιστεύσαντες ἦσαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ καὶ εἶχον ἅπαντα κοινά, καὶ τὰ κτήματα καὶ τὰς ὑπάρξεις ἐπίπρασκον καὶ διεμέριζον αὐτὰ πᾶσι καθότι ἂν τὶς χρείαν εἶχε». «Ὅλοι δὲ οἱ πιστοὶ ἔμεναν μαζὶ καὶ τὰ εἶχαν ὅλα ἀπὸ κοινοῦ καὶ πουλοῦσαν τὰ κτήματά τους καὶ τὶς περιουσίες τους καὶ τὰ μοίραζαν σὲ ὅλους, ἀνάλογα μὲ τὴν ἀνάγκη ποὺ εἶχε ὁ καθένας» (Πρ. β,44-45)

Ὁ Θεοδώρητος ἑρμηνεύοντας τὸ στίχο ἀπὸ τὴν Α' Κορινθίους, ιβ',26,: «καὶ εἴτε πάσχει ἓν μέλος, συμπάσχει πάντα τὰ μέλη, εἴτε δοξάζεται ἓν μέλος, συγχαίρει πάντα τὰ μέλη», λέει: «Αὐτὴν πρέπει νὰ βροῦμε ὡς τὴν τέλεια κοινωνία, ὅπως λειτουργοῦν τὰ μέλη τοῦ σώματος». Καὶ συνεχίζει ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας: «Ἡ ἀκριβὴς ἕνωση (σὲ μιὰ ὄντως ἀνθρώπινη καὶ χριστιανικὴ κοινωνία)  καθιστὰ κοινὲς  τὶς συμφορὲς καὶ τὶς εὐχάριστες στιγμές», ὅπως καὶ κατὰ τὸ ἀποστολικό: «χαίρειν μετὰ χαιρόντων καὶ κλαίειν μετὰ κλαιόντων». «Νὰ χαίρεσαι μὲ αὐτοὺς ποὺ χαίρονται καὶ νὰ κλαῖς μὲ αὐτοὺς ποὺ κλαῖνε». (Ρωμ.ιβ,15). 

Ἐδῶ γράφει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος κάτι πολὺ συγκινητικό. Τὸ παραθέτω αὐτούσιο: «Φιλοσοφωτέρας δεῖται ψυχῆς τὸ χαίρειν μετὰ χαιρόντων μᾶλλον ἢ τὸ κλαίειν μετὰ κλαιόντων. Τοῦτο μὲν γὰρ καὶ ἡ φύσις αὐτὴ κατορθοῖ... Ἐκεῖνο δὲ γενναίας σφόδρα δεῖται ψυχῆς, ὥστε τῷ εὐδοκιμοῦντι μὴ μόνον μὴ φθονεῖν ἀλλὰ καὶ συνήδεσθαι. Διὰ τοῦτο (τὸ χαίρειν) καὶ πρότερον αὐτὸ τέθηκε».  Χρειάζεται μεγάλη καρδιὰ νὰ φτάσει κανεὶς νὰ χαίρεται μὲ τὴν χαρά του ἄλλου, παρὰ νὰ κλαίει μὲ τὸν πόνο του. Διότι τὸ δεύτερο, τὸ νὰ πονᾶς μὲ τὸν πόνο του πλησίον, εἶναι τὸ πιὸ φυσιολογικό, εἶναι μέσα μας, τὸ ἀπαιτεῖ ἡ ἴδια ἡ φύση μας. Ἔ, λοιπόν, οὔτε αὐτὸ δὲν μπορoύμε νὰ κάνουμε καὶ νὰ σταθοῦμε δίπλα στοὺς συνανθρώπους μας, ποὺ δοκιμάζονται;

«Πρόβλημά σου»! Μιὰ λέξη. Κι ὅμως, ὅποιος ἔλαχε νὰ τὴν δεχτεῖ ὡς ἀπάντηση, σὲ κάποια συζήτηση, σὲ κάποια δύσκολη ὥρα, σὲ ὥρα  ἀνάγκης καὶ ἀδιεξόδου, ὅπως αὐτὴν ποὺ βιώνουν σήμερα χιλιάδες οἰκογένειες, μόνο ἐκεῖνος μπορεῖ νὰ καταλάβει πόσο δηλητήριο περιέχει καὶ πόσο πληγώνει καὶ δημιουργεῖ τὴ βαθιὰ καὶ βαριὰ αἴσθηση τῆς ἀπόρριψης, τῆς ἐγκατάλειψης, τῆς ἀδυσώπητης μοναξιᾶς, τῆς ἀπογοήτευσης, τῆς ἀπελπισίας. Τὸ «ἐγὼ» καὶ τὸ «ἐσὺ»  στὴ δόξα του. Μόνος, χωρὶς τὸν συνάνθρωπο, χωρὶς τὸν πλησίον. Ὦ, τῆς απανθρωπιάς!

 

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἑρμηνεύοντας στὴν πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολὴ (ιβ,10): «τῇ φιλαδελφίᾳ εἰς ἀλλήλους φιλόστοργοι, τῇ τιμῇ ἀλλήλους προηγούμενοι», σχολιάζει: «Τίποτε δὲν κάνει τόσο ἀγαπητοὺς τοὺς ἀνθρώπους, ὅσο τὸ νὰ βιάζονται νὰ προλάβουν ποιός νὰ ἀποδώσει πρῶτος  τιμὴ στὸν πλησίον».

Ἀλλὰ καὶ ὁ ἅγιος Παΐσιος λέει: «Εἴμαστε ὑποχρεωμένοι τὸν πόνο τοῦ ἄλλου νὰ τὸν κάνουμε δικὸ μας... Πάντα προσπαθῶ νὰ δίνω τὸν ἑαυτό μου ὁλόκληρο. Λίγο νὰ ἔχω γνωρίσει κάποιον, μὲ ἀπασχολεῖ, τὸν παρακολουθῶ».

Ποιὰ σχέση μπορεῖ νὰ ἔχει ὁ εὐαγγελικὸς λόγος καὶ ὁ λόγος τῶν ἁγίων μὲ τὸ φρόνημα, τὴ νοοτροπία ποὺ κρύβει μέσα της  ἡ φράση «πρόβλημά σου» καὶ ἡ ἐξ αὐτῆς ἀπορρέουσα συμπεριφορά;

Ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, σχολιάζοντας στὸ στίχο πρὸς Φιλιππησίους (β',4): «μὴ τὰ ἑαυτῶν ἕκαστος σκοπεῖτε, ἀλλὰ καὶ τὰ ἑτέρων ἕκαστος», γράφει: «Ὅταν ἐγὼ ἐπιθυμῶ τὸ δικό σου συμφέρον καὶ σὺ πάλι τὸ δικό μου, τότε δὲ χωράει  πλέον οὔτε κενοδοξία οὔτε διχόνοια οὔτε κανένα ἀπὸ τὰ κακά». Λοιπόν, ἐδῶ ὁ ἅγιος ἐπισημαίνει διακριτικὰ πῶς μπορεῖ νὰ  ἐπέλθει ἡ διχόνοια. Ὅταν τὸ ἀτομικὸ συμφέρον ὑπερέχει ἀδιακρίτως τοῦ γενικοῦ, τότε γινόμαστε παιχνίδι στὰ χέρια τοῦ διαβόλου καὶ τῶν παθῶν μας.

Ἡ κατάθλιψη καὶ οἱ συγγενεῖς ἀσθένειες μὲ τὶς αὐτοκτονίες καὶ τὶς θηριώδεις πράξεις, κατάντησαν μάστιγα γιὰ τὶς «προηγμένες χῶρες», τώρα δὲ καὶ γιὰ τὴν πατρίδα μας! Ἄν θέλουμε νὰ μείνουμε ὄρθιοι ἀπὸ αὐτὴν τὴ λαίλαπα, πρέπει νὰ τὸ πάρουμε  σοβαρά. Νὰ συνεχίσουμε προσεκτικά, σεβόμενοι τὸν φυσιολογικὸ καὶ τὸν κατὰ παράδοσή μας τρόπο ζωῆς, «παρακολουθῶντας» ὁ ἕνας τὸν πόνο του ἄλλου.

Νὰ γίνουμε «κατάσκοποι τοῦ Θεοῦ»! Διότι αὐτὴ μᾶς ἐγγυᾶται τὴν ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος τῆς φυσιολογικῆς ζωῆς τοῦ κοινωνικοῦ ὄντος, τοῦ ἀνθρώπου: Ἡ ΑΓΑΠΗ ΣΤΟΝ ΠΛΗΣΙΟΝ!

Ηλιάδης Σάββας
Δάσκαλος
Κιλκίς, 22-9-2021

«Πᾶνος»