Λάμπρος Σκόντζος: Ἅγιος Ἀντίπας Ἐπίσκοπος Περγάμου

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ

 

Ἡ Μικρὰ Ἀσία ὑπῆρξε μιὰ ἀπὸ τίς κοιτίδες τοῦ ἀρχέγονου Χριστιανισμοῦ, ὅπου θεμελιώθηκε ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους καὶ ἀνδρώθηκε ἀπὸ μιὰ πλειάδα μεγάλων ἁγίων. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ὑπῆρξε ὁ ἅγιος ἱερομάρτυς Ἀντίπας, Ἐπίσκοπος Περγάμου.
 

Ἀναφέρεται ἀπὸ τὸν ἱερὸ συγγραφέα τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκαλύψεως, ἀνήκει δηλαδὴ στὰ ἱερὰ πρόσωπα τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ἔγραψε ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης: «Καὶ τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Περγάμῳ ἐκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ὁ ἔχων τὴν ρομφαίαν τὴν δίστομον τὴν ὀξεῖαν· οἶδα τὰ ἔργα σου καὶ ποῦ κατοικεῖς· ὅπου ὁ θρόνος τοῦ σατανᾶ· καὶ κρατεῖς τὸ ὄνομά μου, καὶ οὐκ ἠρνήσω τὴν πίστιν μου καὶ ἐν ταῖς ἡμέραις αἷς Ἀντίπας ὁ μάρτυς μου ὁ πιστός, ὃς ἀπεκτάνθη παρ᾿ ὑμῖν, ὅπου ὁ σατανᾶς κατοικεῖ» (Ἀπ.2,12-13).
 

Ἔζησε καὶ ἔδρασε στὰ χρόνια τοῦ ρωμαίου αὐτοκράτορα Δομιτιανοῦ (81-96) καὶ  ὑπῆρξε σύγχρονος πολλῶν Ἀποστόλων, ἀπὸ τοὺς ὁποίους κατηχήθηκε στὴν Χριστιανικὴ Πίστη. Σύμφωνα μὲ ἀρχαία παράδοση, σπούδασε τὴν ἰατρικὴ ἐπιστήμη στὴν περίφημη Σχολὴ τῆς Περγάμου, ὅπου δίδασκαν φημισμένοι δάσκαλοι τῆς ἰατρικῆς. Εἰδικεύτηκε στὴ θεραπεία τοῦ πόνου καὶ τῶν παθήσεων τῶν δοντιῶν. Ἀσκοῦσε δὲ τὴν ἰατρικὴ ἐπιστήμη ἀφιλοκερδῶς, ἀνῆκε δηλαδὴ στὴν κατηγορία τῶν «Ἀναργύρων» ἰατρῶν, οἱ ὁποῖοι εἶχαν τάξει τὴ ζωή τους στὴν ἀνακούφιση τοῦ ἀνθρώπινου πόνου, σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ δὲν ὑπῆρχε κοινωνικὴ μέριμνα καὶ δημόσια ὑγεία.
 

Εἶναι ἀνάγκη νὰ διευκρινίσουμε πὼς τὴν ἰατρικὴ στὴν ἀρχαιότητα ἀσκοῦσαν κυρίως ἀγύρτες ἱερεῖς καὶ τσαρλατάνοι μάγοι τῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας, ἐπὶ ἁδρῆς ἀμοιβῆς, ἡ ὁποία ἦταν ἀπαγορευτικὴ γιὰ τοὺς φτωχοὺς καὶ τοὺς δούλους. Τὰ «νοσοκομεῖα» τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἦταν τὰ διαβόητα «Ἀσκληπιεία», ὅπου διαδραματίζονταν ἀπίστευτες μορφὲς ἀπάτης, δεισιδαιμονίας καὶ οἰκονομικῆς ἐκμετάλλευσης. Γιὰ πρώτη φορὰ ἡ ἰατρικὴ φροντίδα ἔλαβε κοινωνικὸ χαρακτῆρα καὶ ἔγινε προσιτὴ στοὺς φτωχοὺς μέσῳ τῶν Χριστιανῶν ἰατρῶν «Ἀναργύρων», οἱ ὁποῖοι ἀσκοῦσαν τὴν ἐκκλησιαστικὴ διακονία τῆς ἰατρικῆς δωρεὰν στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ! Εἶναι ἄλλωστε γνωστὴ ἡ μεγάλη χορεία τῶν «Ἀναργύρων» ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας.
 

Ὁ Ἀντίπας ὑπῆρξε ἕνας ἀπὸ τοὺς πρώτους «Ἀναργύρους» τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ὁποῖος προσέφερε τίς ἰατρικές του ὑπηρεσίες δωρεὰν σὲ ὅσους τὴν εἶχαν ἀνάγκη, ἀνεξάρτητα ἂν ἦταν Χριστιανοὶ ἢ ὄχι. Χιλιάδες ἄνθρωποι βρῆκαν τὴν ἴασή τους κοντά του. Χιλιάδων ἀνθρώπων ἀνακουφιζόταν ὁ ἰσχυρὸς πόνος τῶν δοντιῶν τους χάρις στὰ φάρμακά του καὶ τίς ἰατρικὲς πρακτικές του.
 

Ἡ προσφορά του αὐτὴ στοὺς κατοίκους τῆς Περγάμου τὸν κατέστησε πολὺ ἀγαπητὸ καὶ σεβαστό. Ὅταν, τὸ 70 μ. Χ. εἶχε πεθάνει ὁ Ἐπίσκοπος Γάϊος, κλῆρος καὶ λαός τοῦ ζήτησαν νὰ χειροτονηθεῖ Ἐπίσκοπός τους. Μάλιστα, σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, ἔλαβε τὴν χειροτονία ἀπὸ τὸν Εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη, ὁ ὁποῖος, ὅπως ἀναφέραμε, στὸ βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως τὸν ἀποκαλεῖ «μάρτυρα πιστό» (Ἀποκ. 2,13).
 

Μετὰ τὴν χειροτονία του ἄρχισε ἕνα σπουδαῖο ποιμαντικό, ἱεραποστολικὸ καὶ κοινωνικὸ ἔργο. Ἀλλὰ οἱ δυσκολίες ἦταν ἀνυπέρβλητες. Οἱ Χριστιανοὶ τῆς Περγάμου ἦταν μιὰ μικρὴ μειοψηφία καὶ οἱ εἰδωλολάτρες πολλοὶ καὶ δυνατοί, ἔχοντας τὴ στήριξη τῶν φανατικῶν εἰδωλολατρῶν πολιτικῶν καὶ θρησκευτικῶν ἀρχόντων τῆς πόλεως. Μάλιστα στὴν Πέργαμο λειτουργοῦσε φημισμένο «Ἀσκληπιεῖο», ὅπου λατρεύονταν ὁ «θεὸς» Ἀσκληπιὸς καὶ τὸ ὁποῖο προσέλκυε χιλιάδες εἰδωλολάτρες ἀσθενεῖς ἐπιφέροντας τεράστιο πλοῦτο στοὺς ἱερεῖς ψευτοθεραπευτὲς καὶ μάγους τοῦ «ἱεροῦ». Ἐπίσης ἡ Πέργαμος ἦταν σημαντικὸ εἰδωλολατρικὸ κέντρο τῆς Μ. Ἀσίας, ποὺ λατρεύονταν ὁ «θεὸς» Δίας, τοῦ ὁποίου ὑπῆρχε ὑπερμέγεθες ἄγαλμά του. Γιὰ τοῦτο ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ θεολόγος στὴν Ἀποκάλυψή του ἀποκαλεῖ τὴν Πέργαμο, ὡς πόλη «ὅπου ὁ Σατανᾶς κατοικεῖ» (Ἀποκ.2,13).
 

Ὁ Ἀντίπας ἀσκοῦσε ἀξιοθαύμαστο ποιμαντικὸ ἔργο καὶ ἱεραποστολικὸ ἔργο, προσελκύοντας πλῆθος εἰδωλολατρῶν στὴν Ἐκκλησία. Παράλληλα, ἀσκῶντας τὴν ἰατρικὴ δωρεάν, ἀποδυνάμωνε τὸ «Ἀσκληπιεῖο» καὶ στεροῦσε πλοῦτο στοὺς ἀγύρτες καὶ ἐκμεταλλευτὲς ἱερεῖς. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἔγινε στόχος τους, ἀποφασίζοντας νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ αὐτόν.
 

Οἱ ἀδίστακτοι εἰδωλολάτρες ἱερεῖς, ἐκμεταλλευόμενοι τὰ αὐτοκρατορικὰ διατάγματα κατὰ τῶν Χριστιανῶν, παρουσιάστηκαν στὸν ρωμαῖο ἡγεμόνα τῆς περιοχῆς, στὸν ὁποῖο ἀνάφεραν ὅτι τοὺς παρουσιάστηκαν δαίμονες, οἱ ὁποῖοι τοὺς ἀνάφεραν ὅτι τοὺς ἦταν ἀδύνατον νὰ παραμείνουν στὴν πόλη καὶ νὰ δέχονται τίς θυσίες τους, διότι δὲν μποροῦσαν νὰ συνοικήσουν μὲ τὸν Ἀντίπα, Ἐπίσκοπο τῶν Χριστιανῶν. Τοὺς ἐνοχλοῦσε ἡ φωτεινὴ παρουσία του. Προειδοποίησαν δὲ τὸν ἡγεμόνα πὼς οἱ «θεοὶ» θὰ ἐγκατέλειπαν τὴν πόλη ἂν δὲν ἐξέλειπαν οἱ Χριστιανοί.
 

Ὁ ἡγεμόνας ἔστειλε καὶ τὸν συνέλαβαν καὶ τὸν ὁδήγησαν μπροστά του καὶ τοῦ ζήτησε νὰ ἀρνηθεῖ τὴν πίστη του καὶ τὴν ἰδιότητά του. Ὡς ἐπιχείρημα πρόβαλε τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ θρησκεία τῶν δικῶν του «θεῶν» ἦταν παμπάλαια καὶ ἔχει μυριάδες ὀπαδούς, ἐνῶ ἡ δική του εἶναι νέα καὶ ἔχει ἐλάχιστους ὀπαδούς.
 

Ὁ γέρων Ἐπίσκοπος ἀρνήθηκε κατηγορηματικὰ νὰ ἀρνηθεῖ τὴν πίστη του καὶ τὴν ἐπισκοπική του ἰδιότητα. Ὅσον ἀφορᾷ στὸν ἰσχυρισμό του, ὅτι ἡ θρησκεία του εἶναι πολυτιμότερη, τοῦ εἶπε πὼς καὶ ὁ Κάϊν εἶναι πανάρχαιος, ἀλλὰ προκαλεῖ ἀποτροπιασμὸ γιὰ τὴν ἀδελφοκτόνα πράξη του. Ἔτσι καὶ οἱ εἰδωλολάτρες, εἶναι μὲν παμπάλαια ἡ θρησκεία τους, ἀλλὰ προκαλοῦν ἀποτροπιασμὸ στοὺς Χριστιανούς, ὡς λατρεία τῶν  δαιμόνων!
 

Ἡ θαρραλέα ὁμολογία τοῦ γηραιοῦ Ἐπισκόπου προκάλεσε τὴν ὀργὴ τοῦ ἡγεμόνα, ὁ ὁποῖος διέταξε νὰ τὸν ρίξουν σὲ πυρακτωμένο χάλκινο ὁμοίωμα βοδιοῦ καὶ νὰ λάβει ἔτσι μαρτυρικὸ θάνατο. Ἄλλωστε οἱ διωγμοὶ κατὰ τῶν Χριστιανῶν, ποὺ ἄρχισε ὁ διαβόητος Νέρωνας (67 μ. Χ.) βρισκόταν σὲ πλήρη ἐξέλιξη. Ὁ Δομιτιανὸς εἶχε ἀνανεώσει τοὺς διωγμοὺς μὲ διάταγμά του, μὲ τὴν αἰτιολογία τοῦ «διδράχμου». Ὁ Ἀντίπας ὁδηγήθηκε στὸν τόπο τοῦ μαρτυρίου, γεμᾶτος χαρά, διότι τὸν εἶχε ἀξιώσει ὁ Θεὸς νὰ δώσει τὴ ζωή του γιὰ τὸ Χριστό. Ζήτησε ἀπὸ τοὺς μαθητές του νὰ τιμοῦν τὴ μνήμη του καὶ νὰ ἐπικαλοῦνται τὴ βοήθειά του ὅσον ἀφορᾷ τὰ προβλήματά ὑγείας τους, ἰδιαίτερα τοὺς πονόδοντους. Ἔδειξε πρωτοφανῆ ἡρωισμὸ μπροστὰ στὸ μαρτύριο, καταπλήττοντας τοὺς εἰδωλολάτρες δημίους του. Τὸν ἔριξαν στὸ πυρακτωμένο ξόανο, ὅπου ξεψύχησε μέσα σὲ ἀφόρητους πόνους, χωρὶς νὰ βγάλει οὔτε μιὰ κραυγὴ πόνου. Ἦταν 11 Ἀπριλίου τοῦ 83 ἢ 85 μ. Χ. Τὴν ἡμέρα αὐτὴ τιμᾷται ἡ μνήμη του. Τὸ σεπτό του λείψανο ἐνταφιάστηκε μὲ τιμὲς ἀπὸ τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Περγάμου, ἐπιτελῶντας ἄπειρα θαύματα. Σήμερα ὑπάρχουν τεμάχια τοῦ Ἱεροῦ του Λειψάνου σὲ πολλὰ μέρη τῆς Ἑλλάδος καὶ κύρια στὸ Ἅγιον Ὄρος, τὰ ὁποῖα συνεχίζουν νὰ θαυματουργοῦν.
 

Τὸ 1966, μὲ ἐνέργειες τοῦ ἀειμνήστου καθηγητῆ τῆς Στοματολογίας Ὀρέστη Λουρίδη, καθιερώθηκε ὡς προστάτης τῶν Ὀδοντιάτρων καὶ κτίστηκε περικαλλὴς  ναὸς στὸν περίβολο τῆς Ὀδοντιατρικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν.

__________________________________

Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ

«Πᾶνος»