Πρωτοπρ. Θεόδωρος Ζήσης: Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΡΕΡΜΗΝΕΥΕΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ

 

Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης 

Ὁμότιμος Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ.

 

«Ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη»

(Ματθ. 17, 17· Μάρκ. 9,19· Λουκᾶ 9,41)

 

1. Τὰ λεχθέντα ἀπὸ τὸν μητροπολίτη ἐσφαλμένα καὶ ἀθεμελίωτα

 

Κατὰ τὴν Δ´ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, 30 Μαρτίου, ὁ μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Φιλόθεος προέστη στὶς ἀκολουθίες τοῦ Ὄρθρου καὶ τῆς Θείας Λειτουργίας στὸν Ἱερὸ Ναὸ Παναγίας Φανερωμένης, ὅπου προέβη καὶ σὲ χειροτονία πρεσβυτέρου. Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς χειροτονίας, ἀπαντώντας στὴν σχετικὴ ὁμιλία τοῦ χειροτονουμένου εἶπε, μεταξὺ ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς, ἀπευθυνόμενος πρὸς αὐτόν: «Ἀκούσαμε ὅμως καὶ μία ἄλλη φράση στὸ Ἱερὸ Εὐαγγέλιο, τὴν ὁποία ἐπίτρεψέ μου τούτη τὴν ὥρα νὰ παρουσιάσω ἐνώπιον τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Χριστὸς βλέπει μπροστά του τὸν πατέρα ποὺ ἔχει πάει τὸ παιδί του, ποὺ ταλαιπωρεῖται ἀπὸ τὴν ἔκδηλη, τὴν φανερή, παρουσία τοῦ δαίμονος στὴν ζωή του καὶ ἀσφαλῶς τὸν συμπαθεῖ καὶ θέλει νὰ τὸν βοηθήσει. Καὶ ὅταν πληροφορεῖται ὅτι οἱ μαθηταί του, στοὺς ὁποίους τὴν πρώτη φορὰ κατέφυγε ὁ πατέρας, δὲν κατόρθωσαν νὰ θεραπεύσουν τὸ παιδί, στρέφεται πρὸς ἐκείνους καὶ τοὺς μιλᾶ μὲ λόγια σκληρά: “Ὦ γενεὰ ἄπιστος -καὶ διεστραμμένη συμπληρώνουν κάποια χειρόγραφα- ἕως πότε ἔσομαι μεθ᾽ ὑμῶν; Ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν”; Τί εἶναι αὐτὸ ποὺ κάνει τὸν Χριστὸ νὰ ὀνομάζει ὄχι κάποιους ξένους, ἀλλὰ τοὺς ἴδιους τοὺς μαθητές του γενεὰ ἄπιστη καὶ διεστραμμένη; Ἄπιστοι ἦσαν οἱ μαθητές; Φαίνεται ὅτι ἡ πίστις τους δὲν εἶχε τὴν δύναμη ποὺ οἱ ἴδιοι φαντάζονταν πὼς ἔχει. Ἴσως γιατὶ οἱ ἴδιοι δὲν εἶχαν ἀφήσει ὁλοκληρωτικὰ τὸν ἑαυτό τους στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ. Ἤ γιατὶ δὲν εἶχαν συνείδηση ἐκείνη τὴν στιγμὴ ὅτι ἐκεῖνος ποὺ ἐπιτελεῖ τὸ θαῦμα δὲν εἶναι οἱ ἴδιοι, ἀλλὰ ὁ Θεός. Δὲν εἶχαν ἀποκτήσει βεβαία συνείδηση ὅτι, ὅ,τι καλὸ κάνουμε στὸν Θεὸ ἀνήκει καὶ ἀπὸ τὸν Θεὸ προέρχεται. Γιατὶ ἐκεῖνος χρησιμοποιεῖ ἐμᾶς τοὺς εὐτελεῖς καὶ ἀναξίους ὡς δικά του ὄργανα...»[1].

Ἡ εὐαγγελικὴ διήγηση ἀπὸ τὸ Κατὰ Μᾶρκον Ἅγιο Εὐαγγέλιο, στὴν ὁποία ἀναφέρεται ὁ μητροπολίτης, στὸ σχετικὸ ἀπόσπασμα ἔχει ὡς ἑξῆς: «Καὶ ἀποκριθεὶς εἷς ἐκ τοῦ ὄχλου εἶπε· διδάσκαλε, ἤνεγκα τὸν υἱόν μου πρός σε, ἔχοντα πνεῦμα ἄλαλον. Καὶ ὅπου ἂν αὐτὸν καταλάβῃ ρήσσει αὐτόν, καὶ ἀφρίζει καὶ τρίζει τοὺς ὀδόντας αὐτοῦ, καὶ ξηραίνεται· καὶ εἶπον τοῖς μαθηταῖς σου ἵνα αὐτὸ ἐκβάλωσι, καὶ οὐκ ἴσχυσαν. Ὁ δὲ ἀποκριθεὶς αὐτῷ λέγει· ὦ γενεὰ ἄπιστος ἕως πότε πρὸς ὑμᾶς ἔσομαι; Ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν;»[2] Παρέθεσα τὸ κείμενο ἐπὶ λέξει, γιὰ νὰ μπορεῖ ὁ ἀναγνώστης, ἀλλὰ καὶ ὁ μητροπολίτης, ἂν ἐνδιαφερθεῖ νὰ ἀσχοληθεῖ ἀπὸ ταπείνωση μὲ τὸ θέμα, νὰ διαπιστώσουν τὶς παρανοήσεις καὶ παρερμηνεῖες τοῦ κειμένου.

 

2. Παρανοήσεις καὶ παρερμηνεῖες τῆς περικοπῆς

Ἀρχίζουμε μὲ τὴν διαπίστωση ὅτι στὴν συγκεκριμένη περικοπὴ ὁ εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος στὴν σκληρὴ ἀπάντηση τοῦ Χριστοῦ, «ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη», παραλείπει τὸ «διεστραμμένη» καὶ ἔχει μόνον τό «ἄπιστος»: «Ὦ γενεὰ ἄπιστος, ἕως ποτε πρὸς ὑμᾶς ἔσομαι;». Τί συμβαίνει λοιπὸν μὲ τὴν εὐαγγελικὴ διήγηση; Πῶς προστέθηκε τό διεστραμμένη; Δὲν τὸ εἶπε ὁ Χριστός; Δὲν βρίσκεται ἀπὸ τὴν ἀρχὴ στὸ παραδεδεγμένο, στὸ σταθερὸ καὶ ἀπὸ ὅλα τὰ χειρόγραφα παραδιδόμενο κείμενο; Ἡ ἀπάντηση εἶναι ὅτι τὸ «διεστραμμένη» εὑρίσκεται στὴν εὐαγγελικὴ διήγηση σταθερὰ στὶς χειρόγραφες καὶ ἔντυπες ἐκδόσεις ἀπὸ τὴν ἀρχή, καὶ ναὶ μὲν δὲν τὸ παραδίδει ὁ εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος, ἀλλὰ τὸ παραδίδουν οἱ ἄλλοι δύο συνοπτικοὶ εὐαγγελιστές, ὁ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος[3] καὶ ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς[4]. Ὅλοι μαθαίνουμε στὶς θεολογικές μας σπουδὲς ὅτι οἱ τρεῖς εὐαγγελιστές, Ματθαῖος, Μᾶρκος καὶ Λουκᾶς κατὰ τὸ μεγαλύτερο μέρος ὅλης τῆς εὐαγγελικῆς ἱστορίας ἔχουν κοινὸ ὑλικὸ μὲ μικρὲς διαφοροποιήσεις. Ἔτσι γιὰ νὰ ἔχουμε πλήρη εἰκόνα τῶν ἱστορουμένων, πρέπει νὰ λαμβάνουμε ὑπ᾽ ὄψιν τὰ κείμενα καὶ τῶν τριῶν, ποὺ ἀλληλοσυμπληρώνονται. Ἂς μὴν ψάχνει λοιπὸν ὁ μητροπολίτης νὰ βρεῖ τὸ «διεστραμμένη» σέ «κάποια χειρόγραφα». Ἂς διαβάσει τὶς παράλληλες διηγήσεις τοῦ Ματθαίου καὶ τοῦ Λουκᾶ καὶ θὰ τὸ συναντήσει ἐκεῖ. Ὑπενθυμίζω ἐπιπροσθέτως ὅτι τὴν ἴδια εὐαγγελικὴ διήγηση ἀπὸ τὸ Κατὰ Ματθαῖον Ἅγιο Εὐαγγέλιο, ποὺ περιέχει τό «διεστραμμένη», τὴν διαβάζουμε ὡς εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα κατὰ τὴν δεκάτη (Ι´) Κυριακὴ Ματθαίου κάθε χρόνο καὶ ἐνθυμούμεθα ὅτι τὸ «διεστραμμένη» δὲν βρίσκεται σέ «κάποια χειρόγραφα» ἀλλὰ στὸ Ἅγιο Εὐαγγέλιο, στὸ παραδιδόμενο καὶ παραδεδεγμένο κείμενο τῆς Καινῆς Διαθήκης.

Διαβάζουμε ἐπίσης στὰ ὅσα εἶπε ὁ μητροπολίτης κατὰ τὴν χειροτονία πὼς δῆθεν «Ὁ Χριστὸς βλέπει μπροστά του αὐτὸν τὸν πατέρα ποὺ τοῦ ἔχει πάει τὸ παιδί του, ποὺ ταλαιπωρεῖται ἀπὸ τὴν ἔκδηλη, τὴν φανερὴ παρουσία τοῦ δαίμονος στὴν ζωή του καὶ ἀσφαλῶς τὸν συμπαθεῖ καὶ θέλει νὰ τὸν βοηθήσει». Δὲν προκύπτει ἀπὸ πουθενὰ ὅτι ὁ Χριστὸς βλέπει μὲ συμπάθεια τὸν πατέρα. Ἀντίθετα εἶναι θυμωμένος μαζί του, ὀργισμένος, γιατὶ προσέβαλε τοὺς μαθητὲς ἐνώπιον τῶν Γραμματέων καὶ Φαρισαίων λέγοντας ὅτι «ἔφερα τὸν γιό μου στοὺς μαθητές σου καὶ δὲν μπόρεσαν νὰ τὸν θεραπεύσουν», πρᾶγμα ποὺ ἀποτελοῦσε προσβολὴ πρὸς τὸν ἴδιο τὸν Χριστό, γιατὶ Αὐτὸς εἶχε ἐφοδιάσει τοὺς μαθητὲς μὲ τὴν δύναμη νὰ ἐκβάλλουν καὶ νὰ ἐκδιώκουν τὰ δαιμόνια. Δὲν χρειάζεται νὰ μιλοῦμε γιὰ ἀγάπη, ὅπως καθιέρωσε ὁ «ἀγαπισμός», ἡ ψεύτικη ἀγάπη, τῶν Οἰκουμενιστῶν, ὅταν ἐκδηλώνεται ὀργὴ καὶ θυμὸς ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἀπὸ ἀληθινὴ βέβαια ἀγάπη καὶ πάλι, γιὰ νὰ συνεφέρει καὶ νὰ παιδαγωγήσει, ὀργίζεται καὶ θυμώνει. Γι᾽ αὐτὸ θυμωμένος ὁ Χριστὸς μίλησε μὲ αὐστηρότητα λέγοντας «ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη», ἀπευθυνόμενος, ὅπως θὰ δοῦμε, ὄχι πρὸς τοὺς μαθητές, ὅπως τελείως λανθασμένα καὶ ἀθεμελίωτα ἰσχυρίζεται ὁ μητροπολίτης Φιλόθεος, ἀλλὰ πρὸς τὸν πατέρα καὶ πρὸς τοὺς Ἰουδαίους. Αὐτὸ προκύπτει ἀπὸ τὴν εὐαγγελικὴ διήγηση, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ὁμόφωνη ἑρμηνευτικὴ πατερικὴ παράδοση σταθερὰ ἐπὶ αἰῶνες, μὲ θλιβερὰ ἀπομονωμένη τὴν ἀντιπατερικὴ καὶ ἀντιπαραδοσιακὴ πρωτοφανῆ γνώμη τοῦ μητροπολίτη, ὅτι τὸ «ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη» τὸ ἀπηύθυνε ὁ Χριστὸς πρὸς τοὺς μαθητές του. Ἂν ὁ Χριστὸς ἔβλεπε μὲ συμπάθεια τὸν πατέρα, δὲν θὰ παρέλειπαν οἱ εὐαγγελιστὲς νὰ μᾶς τὸ ποῦν, ὅπως μᾶς τὸ λένε στὴν περίπτωση τοῦ πλουσίου νεανία ποὺ προσῆλθε νὰ ἐρωτήσει τί πρέπει νὰ κάνει γιὰ νὰ κληρονομήσει τὴν αἰώνια ζωή. Ἐπειδὴ ὁ Χριστὸς διέγνωσε ἀγαθὰ κίνητρα στὴν ἐρώτησή του καὶ ἐπειδὴ ὄντως τηροῦσε τὶς ἐντολὲς τοῦ μωσαϊκοῦ Νόμου, καὶ ἁπλῶς τοῦ ἔλειπε μόνον κάτι γιὰ νὰ εἶναι τέλειος, τὸ ὅτι ἦταν προσκολλημένος στὸν πλοῦτο του, ἀπὸ τὸν ὁποῖο δυσκολευόταν νὰ ξεκολλήσει, γι᾽ αὐτὸ ὁ Χριστός, ὅπως λέγει ὁ εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος, «ἐμβλέψας αὐτῷ ἠγάπησεν αὐτόν»[5]. Δὲν τὸν ἀποκάλεσε ἄπιστο καὶ διεστραμμένο. Τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Χριστὸς στὴν συνέχεια ἐθεράπευσε τὸν δαιμονιζόμενο ὀφείλεται εἰς τὸ ὅτι ἡ αὐστηρότητα καὶ ἡ ὀργισμένη ἐκτίμησή Του γιὰ τὴν ἀπιστία καὶ διαστροφὴ τοῦ πατέρα καὶ γενικότερα τῶν Ἰουδαίων, ὁδήγησαν σὲ μετάνοια τὸν πατέρα, ὁ ὁποῖος ἐξακολουθεῖ νὰ ἀμφιβάλλει ἀκόμη καὶ γιὰ τὴν θαυματουργικὴ δύναμη τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ, πρὸς τὸν ὁποῖο δὲν λέγει μὲ βεβαιότητα ὅτι «ἐσὺ Κύριε, μπορεῖς, βοήθησέ μας», ἀλλὰ ὑποθετικά, «ἂν μπορεῖς, κάνε κάτι, βοήθησέ μας», «ἀλλ᾽ εἴ τι δύνασαι, βοήθησον ἡμῖν», γιὰ νὰ εἰσπράξει τὴν ἀπάντηση ἀπὸ τὸν Χριστὸ ὅτι αὐτὸς φταίει, ἡ ἀπιστία του, γιὰ τὸ ὅτι δὲν θεραπεύτηκε ὁ υἱός του ἀπὸ τοὺς μαθητές: «Ἂν ἐσὺ μπορεῖς νὰ πιστεύσεις, ὅλα εἶναι δυνατὰ σ᾽ αὐτὸν ποὺ πιστεύει», «εἴ δύνασαι πιστεῦσαι πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι». Μετανοημένος τώρα ὁ πατέρας καὶ συνειδητοποιώντας ὅτι ἡ δική του ἀπιστία φταίει, ζητάει ἀπὸ τὸν Χριστὸ νὰ τὸν βοηθήσει νὰ πιστεύσει, γιατὶ μέχρι τότε ἦταν πράγματι ἄπιστος. «Πιστεύω Κύριε· βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ»[6]. Μετὰ τὴν ὁμολογία τῆς πίστεώς του ἐπιτελεῖ ὁ Χριστὸς τὸ θαῦμα τῆς θεραπείας τοῦ δαιμονιζομένου. Μέχρι τότε ἦταν ἄπιστος.

 

3. Στὸν πατέρα τοῦ δαιμονιζομένου καὶ στοὺς Γραμματεῖς καὶ Φαρισαίους ἡ ἐπίπληξη τοῦ Χριστοῦ. Ὄχι στοὺς μαθητές Του.

 

 

α) Τί προκύπτει ἀπὸ τὴν εὐαγγελικὴ διήγηση

 

Προλαβαίνοντας προηγουμένως εἴπαμε ὅτι ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν εὐαγγελικὴ διήγηση καὶ ἀπὸ τὴν ὁμόφωνη πατερικὴ ἑρμηνευτικὴ Παράδοση προκύπτει ὅτι τὸ «ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη» τὸ ἀπηύθυνε ὁ Χριστὸς ὄχι πρὸς τοὺς μαθητές Του, ἀλλὰ πρὸς τὸν πατέρα τοῦ δαιμονιζομένου νέου καὶ πρὸς τοὺς παρόντες στὸ γεγονὸς Γραμματεῖς καὶ Φαρισαίους, οἱ ὁποῖοι ἐμπλέκονται στὴν διήγηση καὶ ἐπιθυμοῦν νὰ πλήξουν τὸ κῦρος τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν μαθητῶν του, ἐκμεταλλευόμενοι τὴν ἀπουσία Του ἐπάνω στὸ ὄρος Θαβώρ, ὅπου ἔλαβε χώρα τὸ θαῦμα τῆς Μεταμόρφωσης, ἐνώπιον τῶν τριῶν ἄλλων προκρίτων καὶ ἐγκρίτων μαθητῶν, τοῦ Πέτρου, τοῦ Ἰακώβου καὶ τοῦ Ἰωάννη. Θεώρησαν καλὴ εὐκαιρία τὴν ἀπουσία τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν τριῶν ἐγκρίτων μαθητῶν, γιὰ νὰ δοκιμάσουν τὴν θαυματουργικὴ ἱκανότητα τῶν ὑπολοίπων ἐννέα καὶ ἐνθάρρυναν τὸν πατέρα τοῦ δαιμονιζομένου νὰ ζητήσει τὴν θεραπεία τοῦ ἀσθενοῦς. Τὸ ὑπαινίσσεται αὐτὸ ὁ εὐαγγελιστὴς λέγοντας ὅτι, ὅταν κατέβηκε ὁ Χριστὸς ἀπὸ τὸ Θαβὼρ καὶ ἦλθε πρὸς τοὺς ἐννέα μαθητές, εἶδε γύρω τους νὰ εἶναι συγκεντρωμένος πολὺς λαὸς καὶ Γραμματεῖς νὰ συζητοῦν μαζύ τους. Καὶ ρώτησε τοὺς Γραμματεῖς: «Τί συζητεῖτε πρὸς ἑαυτούς;»[7]. Καὶ ἀπαντᾶ ἐκ μέρους τῶν Γραμματέων ὁ πατέρας, βγάζοντάς τους ἀπὸ τὴν δύσκολη θέση καὶ δείχνοντας ὅτι ἦταν στὴν ἴδια ὁμάδα μὲ αὐτούς: «Καὶ ἀποκριθεὶς εἷς ἐκ τοῦ ὄχλου εἶπε· διδάσκαλε, ἤνεγκα τὸν υἱόν μου πρός σε, ἔχοντα πνεῦμα ἄλαλον». Πρὸς τὸν πατέρα ἀπευθύνθηκε ὁ Χριστὸς ποὺ ἐκπροσωποῦσε καὶ τοὺς ἀπίστους Ἰουδαίους Γραμματεῖς καὶ εἶπε τό «ὦ γενεὰ ἄπιστος». Λίγη περισσότερη προσοχὴ στὴν εὐαγγελικὴ περικοπὴ θὰ ἀπέτρεπε τὸν μητροπολίτη Φιλόθεο νὰ ἰσχυρισθεῖ ὅτι ὁ Χριστὸς  ἀπευθύνθηκε πρὸς τοὺς μαθητὲς καὶ τοὺς χαρακτήρισε ἄπιστους καὶ διεστραμμένους. Ὁ Εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος λέγει ὅτι ὁ Χριστὸς ἀπήντησε πρὸς αὐτόν, πρὸς τὸν πατέρα μὲ τὸν ὁποῖο συζητοῦσε. Δὲν συζητοῦσε μὲ τοὺς μαθητὲς στὴν φάση αὐτή: «Ὁ δὲ ἀποκριθεὶς αὐτῷ λέγει ὦ γενεὰ ἄπιστος»[8]. Δὲν χρειαζόταν νὰ κουρασθεῖ πολὺ ὁ μητροπολίτης, γιὰ νὰ βρεῖ σὲ ποιόν ἀπευθύνεται ὁ Χριστός, μολονότι πρέπει νὰ κουράζονται καὶ νὰ ἀνησυχοῦν γιὰ τὴν ὀρθὴ ἑρμηνεία οἱ ἄξιοι τῆς Ἱερωσύνης ποιμένες. Τὸ λέγει ἡ ἴδια ἡ εὐαγγελικὴ περικοπή· «Ὁ δὲ ἀποκριθεὶς αὐτῷ». Στὸ πιὸ πρόχειρο βοήθημα ἂν κατέφευγε, στὸ «Ὑπόμνημα εἰς τὸ Κατὰ Μᾶρκον Εὐαγγέλιον» τοῦ καθηγητοῦ Π. Τρεμπέλα, κάτω στὰ ἑρμηνευτικὰ σχόλια τοῦ καθηγητοῦ θὰ διάβαζε: «Ἀπευθύνεται πρὸς τὸν πατέρα εἰς ἐκεῖνον περιτρέπων τὸ ἔγκλημα μονονουχὶ τοῦτο λέγων, ὅτι, Ἄπιστος ὢν σύ, αἴτιος ἐγένου τοῦ μὴ θεραπευθῆναι τὸν υἱόν», ὅπως λέγει ὁ Θεοφύλακτος Βουλγαρίας. Ἀκόμη καὶ ἄν, ἀντὶ τοῦ «ἀποκριθεὶς αὐτῷ» ἔμπαινε στὸ κείμενο ἡ γραφή «ἀποκριθεὶς αὐτοῖς», ποὺ διασώζουν «κάποια χειρόγραφα» καὶ πάλιν δὲν θὰ ἐννοούνταν οἱ μαθητές, ἀλλὰ ἡ σύγχρονη γενεὰ τὴν ὁποία ἐκπροσωποῦσε ὁ πατέρας καὶ ὁ ὄχλος μαζὺ μὲ τοὺς Γραμματεῖς καὶ Φαρισαίους, ὅπως σχολιάζει καὶ πάλιν ὁ Θεοφύλακτος: «Οὐ πρὸς τὸν πατέρα μόνον τοῦτο λέγει, ἀλλὰ κοινὸν ποιεῖται τὸν λόγον, ὥσπερ πάντας κοινῶς τοὺς Ἰουδαίους ὀνειδίζων τὴν ἀπιστίαν»[9].

Ἄλλωστε ὁ Χριστὸς οὐδέποτε θὰ ἀποκαλοῦσε «διεστραμμένους», ἀλλὰ οὔτε καὶ «ἀπίστους» τοὺς μαθητές του, οἱ ὁποῖοι τὰ ἐγκατέλειψαν ὅλα καὶ τὸν ἀκολούθησαν καὶ ὁμολόγησαν τὴν πίστη τους εἰς Αὐτόν. Κάποιες φορὲς βέβαια τοὺς ἤλεγξε γιὰ τὴν ἀπιστία ἤ ὀλιγοπιστία τους, ποὺ εἶναι γνωστές, ἀλλὰ αὐτὸ ἀφοροῦσε ὄχι γενικὴ ἀπιστία ἤ ὀλιγοπιστία, ἀλλὰ ἀπιστία σὲ συγκεκριμένο θαυματουργικὸ γεγονός, ποὺ ἐδικαιολογεῖτο καὶ ἐκ τοῦ ὅτι πρὸ τῆς Πεντηκοστῆς καὶ τῆς ἐκ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀναπλάσεώς τους κουβαλοῦσαν ἀκόμη ἀνθρώπινες ἀτέλειες καὶ ἐλαττώματα. Δὲν ἦσαν πάντως οὔτε ἄπιστοι οὔτε πολὺ περισσότερο διεστραμμένοι. Θὰ ἐξέλεγε ὁ Χριστὸς ἀπίστους καὶ διεστραμμένους, γιὰ νὰ τοὺς ἐμπιστευθεῖ τὴν συνέχιση τοῦ ἔργου τῆς σωτηρίας; Ἰδιαίτερα τὸ «διεστραμμένοι» εἶναι πολὺ βαριὰ κατηγορία, διότι σημαίνει ὅτι δὲν ἦσαν ἐκ φύσεως πονηροί, ἀλλὰ διεστράφησαν μόνοι τους ἀπὸ τὴν κακία καὶ τὴν ἁμαρτία, ὅπως λέγει ὁ Θεοφύλακτος, ἀποδίδοντας τὴν ἐπίπληξη ὄχι πρὸς τοὺς μαθητές, ἀλλὰ πρὸς τοὺς Ἰουδαίους: «Τὸ δέ, διεστραμμένη, ἐμφαίνει ὅτι οὐκ ἐξ ἀρχῆς, οὐδὲ ἐκ φύσεως ἡ πονηρία. Ἀλλὰ φύσει μὲν ἦσαν ὀρθοί· σπέρμα γὰρ ἅγιον ἦν τὸ τοῦ Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαάκ· διεστράφησαν δὲ ὑπὸ κακίας»[10].

β) Ὁμόφωνη ἡ πατερικὴ ἑρμηνευτικὴ Παράδοση

 

Ἐνδεικτικὰ θὰ παρουσιάσουμε μερικοὺς ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Πατέρες καὶ λοιποὺς παλαιοὺς ἑρμηνευτές, οἱ ὁποῖοι βάσει τῆς εὐαγγελικῆς διήγησης διδάσκουν ὅτι τὸ «ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη» δὲν τὸ εἶπε ὁ Χριστὸς γιὰ τοὺς μαθητές του, ἀλλὰ γιὰ τὸν πατέρα τοῦ δαιμονιζομένου καὶ γενικότερα γιὰ τοὺς Ἰουδαίους. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος, ὁ καλύτερος ἑρμηνευτὴς τῆς Ἁγίας Γραφῆς, λέγει ὅτι, ἐνῶ ὁ πατέρας τοῦ δαιμονιζομένου ἐπιρρίπτει τὴν εὐθύνη τῆς μὴ θεραπείας στοὺς μαθητές, ὁ Χριστὸς τοὺς ἀπαλλάσει ἀπὸ αὐτὴν τὴν κατηγορία καὶ ἀποδίδει τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς εὐθύνης στὸν πατέρα, καὶ δὲν ἀπευθύνεται μόνον πρὸς τὸν πατέρα, γιὰ νὰ μὴν τὸν ἐξουθενώσει τελείως, ἀλλὰ εἰς ὅλους τοὺς Ἰουδαίους: «Ἀλλ᾽ αὐτὸς ἀπαλλάττων αὐτοὺς (=τοὺς μαθητάς) τῶν ἐγκλημάτων ἐπὶ τοῦ δήμου, ἐκείνῳ (= τῷ πατρί) τὸ πλέον λογίζεται. “Ὦ γενεὰ γάρ, φησίν, ἄπιστος καὶ διεστραμμένη, ἕως πότε ἔσομαι μεθ᾽ ὑμῶν;” Οὐκ εἰς τὸ τούτου πρόσωπον μόνον ἀποτεινόμενος, ἵνα μὴ ἀπορήσῃ τὸν ἄνθρωπον, ἀλλὰ καὶ εἰς πάντας Ἰουδαίους»[11].

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, ὁ μεγαλύτερος θεολόγος τῆς δεύτερης χιλιετίας καὶ ἐφάμιλλος καὶ ἰσάξιος τῶν τῆς πρώτης, προκάτοχος τοῦ νῦν Θεσσαλονίκης στὸν θρόνο τῆς συμπρωτεύουσας, σὲ ὁμιλία του στὴν ἴδια εὐαγγελικὴ περικοπή, λέγει ὅτι ὁ πατέρας τοῦ δαιμονιζομένου ἐπιρρίπτει τὴν εὐθύνη τῆς μὴ θεραπείας στοὺς μαθητές. Ἀντίθετα ὁ Κύριος ἀπευθυνόμενος ὄχι μόνον πρὸς αὐτὸν ἀλλὰ πρὸς ὅλους εἶπε τό «ὦ γενεὰ ἄπιστος»: «Ὁ δὲ τοῦ δαιμονῶντος πατὴρ προσετίθει πρὸς τὸν Κύριον, λέγων, ὅτι εἶπε τοῖς μαθηταῖς, “ἵνα αὐτὸ ἐκβάλωσι καὶ οὐκ ἴσχυσαν”· ὁ δὲ Κύριος οὐ πρὸς αὐτὸν μόνον, ἀλλὰ καὶ πρὸς πάντας ἀποτεινόμενος, “ὦ γενεά, φησίν, ἄπιστος, ἕως πότε πρὸς ὑμᾶς ἔσομαι, ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν”». Ἐκτιμᾶ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὅτι οἱ παρόντες Ἰουδαῖοι βρῆκαν ἀφορμή, ἐπειδὴ οἱ μαθητὲς δὲν μπόρεσαν νὰ θεραπεύσουν τὸν δαιμονιζόμενο, νὰ βλασφημήσουν καὶ νὰ δυσφημήσουν τὸν ἴδιο καὶ τοὺς μαθητές, γι᾽ αὐτὸ καὶ τοὺς ἐλέγχει αὐστηρὰ ὄχι μόνο μὲ λόγια, ὡς γενεὰ ἄπιστη καὶ διεστραμμένη, ἀλλὰ καὶ μὲ ἔργα, μὲ τὸ νὰ θεραπεύσει ἀμέσως τὸν ἀσθενῆ. Σὲ ἄλλο σημεῖο, λίγο παρακάτω, λέγει ὅτι καὶ τὸ ὅτι οἱ μαθητὲς δὲν μπόρεσαν νὰ θεραπεύσουν τὸν δαιμονισμένο ὀφείλεται στὴν ἀπιστία τοῦ πατέρα: «Καὶ τὸ μὴ τοῖς μαθηταῖς ἐκβαλεῖν τὸν δαίμονα ἡ τούτου ἀπιστία γέγονεν αἰτία»[12].

Πρὸ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ δύο γνωστοὶ ἐκκλησιαστικοὶ συγγραφεῖς, καλοὶ καὶ καθιερωμένοι Ὀρθόδοξοι ἑρμηνευτὲς καὶ θεολόγοι, ὁ μοναχὸς Εὐθύμιος Ζιγαβηνὸς (11ος-12ος αἰών) καὶ ὁ Θεοφύλακτος Ἀχρίδος (Βουλγαρίας), τῆς ἴδιας ἐποχῆς μὲ τὸν Ζιγαβηνό, ἀκολουθοῦν τὴν σταθερὴ βιβλικὴ καὶ πατερικὴ ἑρμηνευτικὴ Παράδοση γιὰ τὸ συζητούμενο θέμα. Ὁ Ζιγαβηνὸς ἐκτιμᾶ ὅτι, ὅταν ὁ Χριστὸς μετὰ τὴν Μεταμόρφωση ἦλθε καὶ συνήντησε κάτω τοὺς ἐννέα μαθητές, ποὺ δὲν ἦσαν μαζύ Του στὸ Ὄρος, ὅπως διηγεῖται ὁ εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος, τὸ ἔκανε γιὰ νὰ τοὺς ἐνισχύσει, διότι βρῆκαν τὴν εὐκαιρία οἱ Γραμματεῖς μὲ ἐρωτήσεις νὰ τοὺς δυσκολέψουν, νὰ τοὺς ἀποστομώσουν: «Μαθητὰς νῦν τοὺς ἐννέα λέγει, τοὺς μὴ συναναβάντας αὐτῷ εἰς τὸ ὄρος. Τούτους γὰρ εὑρόντες μόνους οἱ Γραμματεῖς περιεῖλκον ταῖς ἐρωτήσεσι, προσδοκήσαντες συμποδίζειν»[13]. Οἱ μαθητὲς δὲν μπόρεσαν νὰ θεραπεύσουν τὸν δαιμονισμένο λόγῳ τῆς ἀπιστίας τοῦ πατέρα, ὁ ὁποῖος μολονότι τοὺς τὸν πῆγε δὲν διέθετε ἀδίστακτη πίστη. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστὸς εἶπε «ὦ γενεὰ ἄπιστος». Καὶ μὲ τὸ διεστραμμένη, γενικεύει τὴν ἐπίπληξη, διότι πολλοὶ Ἰουδαῖοι, μολονότι εἶδαν πολλὰ θαύματα καὶ ἀπὸ τὸν Χριστὸ καὶ ἀπὸ τοὺς μαθητὲς δὲν ἐπίστευσαν. Διεστραμμένη σημαίνει γενιὰ λοξή, στραβή, ποὺ δὲν καταλαβαίνει τὸ ἴσιο, τὸ εὐθύ: «Καθολικώτερον ἐπιπλήττει, διὰ τὸ πολλοὺς τῶν Ἰουδαίων ὁμοίως ἀπιστεῖν, καίτοι μυρία τοιαῦτα θεασαμένους, οὐ δι᾽ αὐτοῦ μόνον, ἀλλὰ καὶ διὰ τῶν μαθητῶν θαυματουργηθέντα. Διεστραμμένη, δέ, ἀντὶ τοῦ σκολιά, μὴ νοοῦσα τὸ εὐθές»[14].

Ὁ Θεοφύλακτος παρατηρεῖ ὅτι ὁ πατέρας τοῦ δαιμονισμένου θέλησε τὸ δικό του φταίξιμο, τὴν ἀπιστία, νὰ τὸ φορτώσει στοὺς μαθητές. Τὸν κατεντρόπιασε ὅμως ὁ Χριστός, ἀφοῦ γιὰ ἐκεῖνον εἶπε τό «ὦ γενεὰ ἄπιστος», γιατὶ δὲν ἦταν τόσο δικό τους τὸ φταίξιμο, ὅσο ἡ δική του ἀπιστία, ἡ ὁποία ἦταν τόσο μεγάλη ποὺ νίκησε τὴν δική τους σύμμετρη, μετρημένη, δύναμη: «Ὁρᾶς τὸν ἄνθρωπον τὸ ἑαυτοῦ πταῖσμα τῆς ἀπιστίας τοῖς μαθηταῖς ἀνατιθέντα, ὡς ἀσθενήσασι περὶ τὴν ἴασιν· ὁ τοίνυν Κύριος καταισχύνων αὐτόν, ἐπεὶ κατηγόρει τῶν μαθητῶν, φησίν· ὦ γενεὰ ἄπιστος, τουτέστιν, οὐ τῆς ἐκείνων ἀσθενείας τοσοῦτον τὸ πταῖσμα, ὅσον τῆς σῆς ἀπιστίας· πολλὴ γὰρ οὖσα ἐνίκησε τὴν ἐκείνων σύμμετρον δύναμιν»[15]. Ἐπαναλαμβάνει καὶ ὁ Θεοφύλακτος ὅτι βρῆκαν τὴν εὐκαιρία οἱ Φαρισαῖοι, λόγῳ τῆς ἀπουσίας τοῦ Χριστοῦ, νὰ δυσκολέψουν τοὺς ἐννέα μαθητές, καὶ ὅτι ἦταν πολὺ ἄπιστος ὁ πατέρας, γι᾽ αὐτὸ ἡ ἀπιστία του νικοῦσε τὴν δύναμη τῶν Ἀποστόλων[16]. Τὸν πατέρα ἐπιπλήττει μὲ τὸ «ὦ γενεὰ ἄπιστος» ὁ Χριστὸς καὶ ὄχι μόνον αὐτὸν ἀλλὰ ὅλους τοὺς Ἰουδαίους: «Ὁ γοῦν Κύριος δεικνύων ὅτι παρὰ τὴν ἀπιστίαν αὐτοῦ (=τοῦ πατρός) ἐστι τὸ μὴ ἰαθῆναι τὸν παῖδα, ἐνώπιον πάντων ὀνειδίζει αὐτῷ, καὶ οὐ μόνον αὐτῷ ἀλλά, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἄλλοις πᾶσι κοινῶς. Ἐν γὰρ τῷ εἰπεῖν, ὦ γενεὰ ἄπιστος, σύμπαντας περιλαμβάνει τοὺς Ἰουδαίους»[17].

 

γ) Ἡ νεώτερη ἑρμηνευτικὴ καὶ ὁμιλητικὴ Παράδοση

 

Γιὰ νὰ ὁλοκληρωθεῖ ἐνδεικτικὰ καὶ πάλι, ἡ συμπαγὴς καὶ σταθερὴ ἑρμηνευτικὴ παράδοση ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα μέχρι τῶν ἡμερῶν μας, ὡς πρὸς τὸ σὲ ποιούς ἀπηύθυνε ὁ Χριστὸς τό «ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη», καὶ νὰ φανεῖ ὅτι δὲν ὑπάρχει οὔτε μία μαρτυρία, μία γνώμη γιὰ νὰ θεμελιώσει ὁ μητροπολίτης Θεσσαλονίκης τὸν ἰσχυρισμό του ὅτι τὸ ἀπηύθυνε πρὸς τοὺς μαθητές Του, θὰ παραθέσουμε ἐλάχιστες μαρτυρίες ἀπὸ νεώτερα ὁμιλητικὰ βοηθήματα. Στὸ Κυριακοδρόμιο ποὺ ἀποτελεῖ συλλογὴ Ὁμιλιῶν ποὺ ἐπιμελήθηκε ὁ μοναχὸς Ἀγάπιος λέγονται τὰ ἑξῆς: «Δὲν εἶπε δὲ ταῦτα ὁ Κύριος πρὸς ἐκεῖνον μόνον τὸν ὀλιγόπιστον (=τὸν πατέρα), ἀλλὰ κοινῶς πρὸς ὅλους τοὺς παρεστῶτας, διὰ νὰ ὀνειδίσῃ τοὺς Ἰουδαίους πὼς ἦσαν ἄπιστοι· ὅτι ἐὰν ὁ Χριστὸς δὲν ἔλεγε ταῦτα, ἦτον ἀνάγκη νὰ σκανδαλισθῶσι πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ἀκροατάς, νὰ μέμφωνται τοὺς Ἀποστόλους, πὼς δὲν ἠμπόρεσαν νὰ εὐγάλουν τὸ Δαιμόνιον καὶ νὰ κατακρίνουν καὶ αὐτὸν τὸν Χριστὸν ἀδιάκριτα. Διὰ τοῦτο ἐλέγχει ὅλους κοινῶς καὶ ὀνειδίζει τους, λέγοντας· ὦ γενεὰ διεστραμμένη καὶ ἄπιστος, ἕως πότε νὰ σᾶς ὑπομένω ἀχάριστοι; ... Διὰ τοῦτο ἀγανακτεῖ ὁ Χριστός, διὰ νὰ μὴ καταφρονεθοῦσιν ἀπὸ τὴν ἀρχήν, καὶ δικαιώνει τοὺς Ἀποστόλους του»[18].

Στὸ βιβλίο τοῦ λογιώτατου καὶ ἐπιστημονικώτατου πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Καλλινίκου μὲ τίτλο «Πρακτικαὶ Ὁμιλίαι εἰς τὰ Κυριακὰ Εὐαγγέλια» γράφονται τὰ ἑξῆς: «Ἴδετε ὕπαρξιν βασανιζομένην, σπαρασσομένην, ἕρμαιον νυχθημερὸν ἀπελπισίας, τὴν αὐτοκτονίαν προτιμῶσαν ἀπὸ τὴν τοιαύτην ζωήν (=τοῦ δαιμονισμένου). Τὴν εἴδατε καλῶς ἐν ὅλῃ τῇ σπαραξικαρδίῳ φρίκῃ της; Ἀκούσατε ἤδη καὶ μὲ ποίαν ἀποστροφὴν ὑποδέχεται τὸν πατέρα ὁ Ἰ. Χριστός: “Ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη, ἕως πότε ἔσομαι μεθ᾽ ὑμῶν; Ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν;” Ἀλλὰ διατί νὰ μὴ ἀποτείνῃ εὐσπλαγχνικωτέρους λόγους πρὸς τὸν πατέρα ὁ ἄλλως γλυκύτατος Λυτρωτής; Ὤ καὶ τίς δὲν ἐννοεῖ τὴν αἰτίαν; Τίς δὲν καταλαμβάνει ὅτι αὐτὸς ὁ ἐλεεινὸς καρπὸς εἶναι γέννημα τούτου τοῦ σαπροῦ δένδρου καὶ ὅτι ἄκανθαι ἀκάνθας φύουσιν; ...»[19].

Στὸ γνωστὸ ἐπίσης καὶ πολυχρησιμοποιούμενο βιβλίο ἀπὸ τοὺς ἱεροκήρυκες καὶ θεολόγους τοῦ ἀρχιμανδρίτη Σεραφεὶμ Παπακώστα, μὲ τίτλο «Τὰ Θαύματα τοῦ Κυρίου» γράφονται τὰ ἑξῆς: «Ἀλλ᾽ ἐχρειάζετο νὰ ἀπαλλαγῇ ὄχι μόνον ὁ υἱὸς ἀπὸ τὸ δαιμόνιον, ἀλλὰ καὶ ὁ πατέρας ἀπὸ ἄλλην δεινοτέραν πάθησιν, ἀπὸ τὴν ἀπιστίαν. Διὰ τοῦτο λόγοι ἐπιπλήξεως, εἰς τόνον δὲ σπανίας αὐστηρότητος, ἠκούσθησαν τώρα ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ Κυρίου: “Ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν, Ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη, ἕως πότε ἔσομαι μεθ᾽ ὑμῶν; Ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν;” Ἡ γενεὰ ἐκείνη, τῆς ὁποίας ἀρχηγοὶ ἦσαν οἱ Γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι, ἦτο ὄχι μόνον ἄπιστος, ἀλλὰ καὶ διεστραμμένη. Διότι ὑπάρχουν μὲν ἄπιστοι ἐξ ἀγνοίας, δὲν εἶναι ὅμως καὶ διεστραμμένοι. Καὶ διὰ τοῦτο, ὅταν φωτισθοῦν μὲ τὴν ἀλήθειαν, ἀποβάλλουν τὴν ἀπιστίαν»[20].

Στὸ δικό μας τέλος Ὁμιλιάριο, ποὺ ἐκυκλοφορήθη πρόσφατα σὲ τρεῖς τόμους στὴν σχετικὴ ὁμιλία (ΡΞΗ´) τῆς Κυριακῆς Ι´ Ματθαίου εἴπαμε τὰ ἑξῆς: «Καὶ τότε ὁ Χριστὸς ἀγανάκτησε. Ἀγανάκτησε γιὰ πολλοὺς λόγους. Ἀγανάκτησε ἐν πρώτοις γι᾽ αὐτὴν τὴν κατάσταση ποὺ βρῆκε κάτω, γι᾽ αὐτὴν τὴν κατάσταση τῆς κακίας, τοῦ μίσους καὶ τοῦ φθόνου τῶν Γραμματέων καὶ τῶν Φαρισαίων. Γιὰ τὴν κατάσταση τῆς ἀπιστίας· τόσα θαύματα εἶχαν δεῖ προηγουμένως καὶ ἐντούτοις οἱ Γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι ἀμφέβαλλαν. Ἀγανάκτησε ἀκόμη καὶ μὲ τὸν πατέρα. Δὲν ἀγανάκτησε πάντως μὲ τοὺς Μαθητάς, γι᾽ αὐτὸ στὴν παρατήρηση “ἤνεγκα τὸν υἱόν μου εἰς τοὺς Μαθητάς Σου καὶ οὐκ ἠδυνήθησαν θεραπεῦσαι”, δὲν εἶπε ο Χριστὸς τίποτε, ἐκάλυψε τοὺς Μαθητάς. Δεῖτε διάκριση. Δὲν τοὺς μάλωσε, δὲν τοὺς ἐπέπληξε ἐνώπιον τοῦ πλήθους, νὰ τοὺς προσβάλει; Γιατί δὲν μπορέσατε νὰ τὸν θεραπεύσετε; Δὲν σᾶς ἔδωσα ἐγὼ τὴν δύναμη κατὰ πνευμάτων ἀκαθάρτων; Ἀλλὰ παρεσιώπησε τὸ θέμα καὶ ἀπευθυνόμενος πρὸς τὸν πατέρα καὶ πρὸς τοὺς Γραμματεῖς καὶ Φαρισαίους εἶπε: “ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη! ἕως πότε ἔσομαι μεθ᾽ ὑμῶν; Ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν;”»[21].

 

4. Μεταπατερικὴ καὶ ἀντιπατερικὴ ἡ ἑρμηνεία τοῦ μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Φιλόθεου

 

Βαρὺ καὶ ἀδικαιολόγητο τὸ ἑρμηνευτικὸ σφάλμα τοῦ μητροπολίτη. Κατηγορεῖ τοὺς Ἀποστόλους γιὰ ἀπιστία καὶ διαστροφὴ καὶ συντάσσεται μὲ τὸν ἄπιστο πατέρα καὶ τοὺς Γραμματεῖς καὶ Φαρισαίους καὶ ὄχι μὲ τὸν Χριστό, ὁ ὁποῖος, ἀντίθετα, κατηγορεῖ τὸν πατέρα καὶ τοὺς Ἰουδαίους γιὰ ἀπιστία καὶ διαστροφὴ καὶ δικαιώνει τοὺς Ἀποστόλους. Περιφρονεῖ ὅλη τὴν πατερικὴ ἑρμηνευτικὴ Παράδοση, ἀκόμη καὶ τὴν σχετικὴ ἀπόφαση, τὸν σχετικὸ κανόνα τῆς Στ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὁ ὁποῖος ὑποχρεώνει τοὺς κληρικοὺς νὰ διδάσκουν τὴν εὐσέβεια, δηλαδὴ τὴν Ὀρθοδοξία, κάθε ἡμέρα, ἰδιαίτερα τὶς Κυριακές. Καὶ σὲ περίπτωση ποὺ προκύψει ἑρμηνευτικὸ πρόβλημα σὲ κείμενο τῆς Ἁγίας Γραφῆς νὰ στηρίζονται στοὺς θεοφόρους Πατέρες, καὶ ὄχι στὶς δικές τους σκέψεις καὶ ἑρμηνεῖες ποὺ ὁδηγοῦν σὲ παρερμηνεῖες. Λέγει, μεταξὺ ἄλλων ὁ 19ος Ἱερὸς Κανὼν τῆς Στ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου: «Ἀλλὰ καὶ εἰ γραφικὸς ἀνακινηθείη λόγος, μὴ ἄλλως τοῦτον ἑρμηνευέτωσαν, ἤ, ὡς ἄν οἱ τῆς Ἐκκλησίας φωστῆρες καὶ διδάσκαλοι διὰ τῶν οἰκείων συγγραμμάτων παρέθεντο, καὶ μᾶλλον ἐν τούτοις εὐδοκιμείτωσαν, ἤ λόγους οἰκείους συντάττοντες, ἵνα μή, ἔστιν ὅτε, πρὸς τοῦτο ἀπόρως ἔχοντες, ἀποπίπτοιεν τοῦ προσήκοντος». Αὐτὸ ποὺ ἀπαγορεύει ὁ Ἱερὸς Κανὼν αὐτὸ ἔπραξε ὁ μητροπολίτης Φιλόθεος ἀκολουθώντας ὄχι τοὺς Ἁγίους Πατέρες, ἀλλὰ τοὺς δύο μασόνους πατριάρχες Μελέτιο Μεταξάκη καὶ Ἀθηναγόρα, καὶ τὸν νῦν ἀκλεῶς πατριαρχεύοντα Βαρθολομαῖο, ὁ ὁποῖος ὄχι μόνον ἀποκάλεσε «τείχη τοῦ αἴσχους» τοὺς ἱεροὺς κανόνες, πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ὁποίους, ὅπως λέγει, πρέπει νὰ καταργηθοῦν, γιατὶ παρεμποδίζουν τὶς συμπροσευχὲς μὲ τοὺς αἱρετικούς, ἀλλὰ προσέβαλε καὶ ὅσους Ἁγίους Πατέρες ἀντιτάχθηκαν στὸν Παπισμὸ χαρακτηρίζοντάς τους  ὡς «θύματα τοῦ ἀρχεκάκου ὄφεως», δηλαδὴ τοῦ Διαβόλου.  Ἡ ἀντιπατερικὴ καὶ μεταπατερικὴ θεολογία, θολολογία, μεταφυτεύθηκε ἀπὸ τὸ οἰκουμενιστικὸ Φανάρι στὴν οἰκουμενιστικὴ Ἀκαδημία Θεολογικῶν Σπουδῶν τοῦ Βόλου. Ἀπὸ ἐκεῖ στὴν Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀθηνῶν καὶ σὲ πολλὲς συνοδικὲς ὑπηρεσίες, δραστηριότητες καὶ ἐκδηλώσεις. Τώρα μὲ τὸ νέο μητροπολίτη Φιλόθεο φυτεύεται καὶ στὴν πατερικὴ καὶ Ὀρθόδοξη Θεσσαλονίκη, ποὺ κράτησε τὸν ὀρθόδοξο χαρακτήρα της μέχρι τῆς ποιμαντορίας τοῦ Παντελεήμονος Β´ (Χρυσοφάκη).

Ὁ νέος μητροπολίτης ἐστάλη στὴν Θεσσαλονίκη, γιὰ νὰ ἐνισχύσει τὸν Οἰκουμενισμὸ καὶ νὰ ἀποτελειώσει ὅλες τὶς ὀρθόδοξες ἀντιστάσεις. Γι᾽ αὐτὸ ταυτίσθηκε μὲ τοὺς σκληροὺς οἰκουμενιστὲς καθηγητὲς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς καὶ συνεργάζεται μὲ τὸν Δῆμο Θεσσαλονίκης, ὁ ὁποῖος συνεχίζει νὰ στηρίζει τὶς «Παρελάσεις Ὑπερηφανείας» (Gay Prides) τῶν Ὁμοφυλοφίλων, ἐπανέφερε τὶς καρναβαλικὲς ἐκδηλώσεις καὶ τώρα συνδιοργανώνει μὲ τὴν Μητρόπολη τήν «Λατρευτικὴ Ἑβδομάδα», ἡ ὁποία μεταβάλλει τοὺς ἱεροὺς Ναοὺς σὲ κοινοὺς τόπους κοσμικῶν ἐκδηλώσεων μὲ συναυλίες, ὀρχῆστρες, κοσμικοὺς τραγουδιστές, παπικὲς χορωδίες, ἀνάγνωση κειμένων καὶ ποιημάτων ἀθέων καὶ διαβεβλημένων προσώπων. Ὅταν πρὶν ἀπὸ 15 χρόνια ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος ἔκανε τὴν κακὴ ἀρχὴ ὀργανώνοντας μέσα στὸν Ἱερὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος Ἀχαρνῶν συναυλία μὲ τὸν τραγουδιστὴ Γιῶργο Νταλάρα, γράψαμε ἐπικριτικὸ ἄρθρο μὲ τίτλο: «Ἡ βεβήλωση τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος Ἀχαρνῶν (12-12-2010). Κορυφαῖο γεγονὸς στὴν κακὴ πορεία τῶν θεμάτων τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως»[22].  Ἐκεῖ παραθέσαμε στὸ τέλος καὶ τὸν ϟζ´ (97) κανόνα τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τὸν ὁποῖον τώρα παραβαίνει πολλαπλάσια ὁ μητροπολίτης Φιλόθεος, χωρὶς νὰ φοβᾶται τὶς συνέπειες, γιατὶ γνωρίζει ὅτι τὸ οἰκουμενιστικὸ διοικητικὸ κατεστημένο, μεταπατερικὸ καὶ ἀντιπατερικό, δὲν πρόκειται νὰ τὸν ἐφαρμόσει, ἀντίθετα ἐπιχαίρει, ἐπειδὴ τὸν παραβαίνει, ὡς τεῖχος τοῦ αἴσχους. Λέγει ὁ Κανών: «Τοὺς ἀδιακρίτως τοὺς ἱεροὺς τόπους κοινοποιοῦντας... εἰ μὲν κληρικὸς εἴη καθαιρείσθω, εἰ δὲ λαϊκὸς ἀφοριζέσθω».

Τελειώνοντας ἐκφράζουμε τὴν εὐχὴ ὁ νέος μητροπολίτης, μὲ τὶς πρεσβεῖες τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἡ ὁποία ἀποκάλεσε τοὺς παπικοὺς καὶ τοὺς φιλοπαπικοὺς ἐχθροὺς τοῦ Υἱοῦ Της, τοῦ Χριστοῦ, νὰ ἀκολουθήσει ὄχι τὸν ἀντιπατερικὸ καὶ μεταπατερικὸ δρόμο τῶν Οἰκουμενιστῶν, ἀλλὰ τὸν ἀντιπαπικὸ καὶ ἀντιαιρετικὸ δρόμο τῶν μεγάλων προκατόχων του, τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ (1347-1359) καὶ τοῦ Ἁγίου Συμεὼν Θεσσαλονίκης (1417-1429), ὥστε νὰ ἀποβεῖ «καὶ τρόπων μέτοχος καὶ θρόνων διάδοχος». Ἡ ἀποστολικὴ διαδοχὴ διακόπτεται, ὅταν διακοπεῖ ἡ ὀρθόδοξη διδασκαλία.

---

[1]. Βλ. σχετικῶς «Χειροτονία πρεσβυτέρου ἀπὸ τὸν Θεσσαλονίκης Φιλόθεο», ΡΟΜΦΑΙΑ, 31.3.2025.

[2]. Μάρκ. 9, 17-19.

[3]. Ματθ. 17, 17.

[4]. Λουκᾶ 9, 41.

[5]. Μάρκ. 10, 21. Βλ. τὸ περιστατικὸ καὶ Ματθ. 19, 16, 24. Λουκᾶ 18, 18-30.

[6]. Μάρκ. 9, 16-17.

[7]. Αὐτόθι 9, 14.

[8]. Αὐτόθι 9, 19.

[9]. Π. Ν. Τρεμπελα, ῾Υπόμνημα εἰς τὸ κατὰ Μᾶρκον Εὐαγγέλιον, Ἀθῆναι 1951, σελ. 162.

[10]. Θεοφυλακτου, ἀρχιεπισκόπου Βουλγαρίας, Ἑρμηνεία εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον, κεφ. 9, PG 123, 824C.

[11]. Εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον Ὁμιλία 57, 3, PG 48, 561.

[12]. Γρηγοριου Παλαμα, Ὁμιλία ιβ´ ἐν τῇ τετάρτῃ τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς Κυριακῇ, 4-5, εἰς Γρηγοριου Παλαμα, Συγγράμματα, Ὁμιλίαι, Θεσσαλονίκη 2015, σελ. 150-151, Ἐκδοτικὸς οἶκος Κυρομᾶνος.

[13]. Ὑπόμνημα εἰς τὸ κατὰ Μᾶρκον Εὐαγγέλιον, κεφ. 9, PG 129, 820A.

[14]. Ὑπόμνημα εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον, PG 129, 489B.

[15].  Ὑπόμνημα εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον, κεφ. 17, PG 123, 332D.

[16]. Αὐτόθι, PG 123, 584C.

[17]. Ὑπόμνημα εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν, κεφ. 9, PG 123, 824C.

[18]. Βλ. Βιβλίον καλούμενον Κυριακοδρόμιον ἤγουν Διδαχαὶ καὶ Ὁμιλίαι εἰς τὰς Κυριακὰς ὅλου τοῦ ἐνιαυτοῦ. Συλλεχθεῖσαι παρὰ Ἀγαπίου μοναχοῦ τοῦ Κρητὸς ἐκ διαφόρων Διδασκάλων..., Βενετία 1852. Νέα ἔκδοση ἀπὸ Β. Ρηγοπουλο, Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 86-87.

[19]. Ἀθῆναι 1930², σελ. 198, Ἐκδοτικὸς οἶκος ἡ «Ζωή».

[20]. Ἀθῆναι 1935, σελ. 320, Ἐκδόσεις Ἀδελφότητος Θεολόγων ἡ «Ζωή».

[21]. Πρωτοπρεσβυτέρου Θεοδωρου Ζηση, Ὁμιλίες στὶς Κυριακὲς καὶ στὶς ἑορτὲς τοῦ ἔτους, Τόμος Γ´, (Πεντηκοστάριον – Μάϊος – Αὔγουστος), Ἐκδόσεις «Τὸ Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 2024, σελ. 1539.

[22]. Δημοσιεύθηκε στὸ Διαδίκτυο καὶ στὸ περιοδικὸ Θεοδρομία 12 (2010) 485-494.

«Πᾶνος»