Ο «ΑΓΙΟΣ τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων», ὁ κυρ-Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, εἶχε καταγράψει τὴν τραγικὴ πολιτικὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ κατάσταση τῆς ἐποχῆς του, μὲ τὸν δικό του διεισδυτικὸ τρόπο.
Ἔγραψε: «Οὔτε ἐκ τοῦ ὑπουργείου οὔτε ἐκ τῆς Συνόδου ἀναμένομεν γενναῖόν τι διὰ τὴν Ἐκκλησίαν. Ἡ τελευταία μάλιστα ἀπεδείχθη ἀνίκανος ὅλως, ἀφ’ ἧς ἡμέρας ἱδρύθη ἐν Ἑλλάδι, νὰ διαπράξη ἀγαθόν τι ὑπὲρ τῆς Ἐκκλησίας.
Τουναντίον μάλιστα καὶ ἔβλαψε ταύτην καιρίως παραγνωρίσασα ὅλως τὸν ἀληθῆ αὐτῆς προορισμὸν καὶ θεωρήσασα ἑαυτὴν μέχρι τοῦδε ἁπλοῦν ἐργαστήριον δεσποτάδων καὶ παπάδων, οὕς στρατολογοῦσα συνήθως ἐκ τῆς κοινωνικῆς ὑποστάθμης, ἄνευ ἐλέγχου παιδείας καὶ ἠθικῆς, ἐξαποστέλλει αὐτοὺς οὐχὶ ὡς ποιμένας, ἀλλ’ ὡς λύκους βαρεῖς, μὴ φειδομένους τοῦ ποιμνίου τοῦ Κυρίου.