Γράφει ὁ Παναγιώτης Μυργιώτης
Τοὺς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς τρισηλίου θεότητος γιορτάζει καὶ πανηγυρίζει τὴν 30ὴ Ἰανουαρίου κάθε χρόνο ἡ Ὀρθοδοξία. Τὴν ἡμέρα αὐτὴ τιμῶνται τὰ γράμματα, οἱ ἐπιστῆμες καὶ ὁ ἑλληνισμός. Οἱ μέγιστοι φωστῆρες ποὺ προαναφέραμε εἶναι οἱ ἅγιοι τῆς ἐκκλησίας Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος ὁ Ναζιανζηνὸς καὶ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ἡ γραφὴ τῶν ὀνομάτων εἶναι τυχαία καὶ προφανῶς δὲν ἐνέχει ἀξιολόγηση. Μὴ γένοιτο. Εἶναι ὁ καθένας μὲ τὰ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὰ ἰσάξιοι. Ἀποτελοῦν, ἢ θὰ ἔπρεπε νὰ ἀποτελοῦν, τὰ πρότυπα τῆς σοφίας, τῆς ταπεινότητας καὶ τῆς ἀνιδιοτελοῦς προσφορᾶς γιὰ κάθε ἄνθρωπο σὲ κάθε ἐποχὴ καί, κυρίως, γιὰ μᾶς τοὺς ἐκπαιδευτικούς. Τὴ ζωή των καὶ τὸ πλουσιότατο ἔργο των μᾶς δείχνει τοὺς δρόμους ποὺ θὰ πρέπει καὶ ἐμεῖς ὡς ἐκείνων μιμηταὶ νὰ ἀκολουθήσουμε.
Ὁ Μέγας Βασίλειος καὶ ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος σπουδάσανε στὴν τότε εἰδωλολατρικὴ Ἀθήνα. Οἱ πειρασμοὶ τότε καὶ τώρα εἶναι πάντα παρόντες. Δὲν ὑπάρχουν μόνο σήμερα πειρασμοὶ γιὰ τοὺς νέους. Πάντοτε τὸ κακό, ὁ διάβολος καὶ ἡ ἁμαρτία παραμονεύουν γιὰ νὰ τυλίξουν τὸν κάθε ἄνθρωπο καὶ ἰδιαίτερα τὸν νέο στὰ δίκτυα τους. Οἱ νεαροὶ σπουδαστές μας μένουν ἀδιάφθοροι καὶ μακρὰν κάθε ἁμαρτίας. Σπουδάζουν ὅλες τὶς ἐπιστῆμες τῆς ἐποχῆς των: μαθηματικά, φυσική, ρητορικὴ κλπ. Εἶναι οἱ πανεπιστήμονες τῆς ἐποχῆς. Δὲν γνωρίζουν πολλοὺς δρόμους. Μόνο δυὸ ξέρουν: ἀπὸ τὸ σπίτι στὸ σχολεῖο καὶ ἀπὸ τὸ σπίτι στὴν ἐκκλησία. Γνωρίζουν ποὺ βαδίζουν καὶ ποιός εἶναι ὁ ὑψηλὸς σκοπὸς τῆς ζωῆς των. Ἡ σωτηρία τῆς ψυχῆς. Καὶ αὐτὴ δὲν ἐπιτυγχάνεται ἔξω καὶ μακριὰ ἀπὸ τὴν ἐκκλησία. Κατορθώνεται μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Κυρίου ἐντὸς τῆς ἐκκλησίας.
Σπουδάζουν τὴν ἑλληνικὴ γραμματεία ἀλλὰ δὲν ἀπομακρύνονται ἀπὸ τὰ ὀρθόδοξα δόγματα. Μέσα ἀπὸ τὴν εἰδωλολατρικὴ παιδεία τροφοδοτοῦν τὸν ἑαυτό τους μὲ μηνύματα ὀρθοδοξίας. Ὅπως ἡ μέλισσα ἀπὸ τὸ ἄνθος παίρνει μόνο τὸ νέκταρ ποὺ χρειάζεται γιὰ τὸ μέλι της καὶ ὅπως ἀπὸ τὸ τριαντάφυλλο παίρνουμε τὸ ὑπέροχο ἄρωμα καὶ πετᾶμε τὰ ἀγκάθια, ἔτσι καὶ ἀπὸ τὸν θησαυρὸ τῆς ἑλληνικῆς κλασσικῆς γραμματείας πετᾶμε ὅ,τι ἀντίθετο πρὸς τὴν ὀρθοδοξία ὑπάρχει καὶ διατηροῦμε ὅ,τι ἐπωφελὲς καὶ σωτηριῶδες ὑπάρχει. Ἀξίζει νὰ ἀσχοληθεῖ κανεὶς μὲ τὸν ὀρθόδοξο σπόρο ποὺ ὑπάρχει ἐντός της. Ὁ Γρηγόριος ὑπῆρξε συμμαθητὴς τοῦ Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτη, τοῦ μετέπειτα εἰδωλολάτρη αὐτοκράτορα. Δὲν παρασύρθηκε ἀπ᾿ αὐτόν. Πολέμησε ἐναντίον τῶν ἰδεῶν τοῦ Ἰουλιανοῦ. Ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἔκανε καὶ αὐτὸς λαμπρὲς σπουδές. Σπούδασε τὴν κοσμικὴ σοφία τῆς ἐποχῆς, ἀλλὰ δὲν παρασύρθηκε στὰ ἁμαρτωλὰ μονοπάτια της. Ὑπηρέτησε καὶ αὐτὸς τὴν ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μὲ ἀγάπη πραγματικὴ καὶ θυσιαστικὴ διάθεση. Ἦταν χειμαρρώδης ρήτορας καὶ ἀπὸ τὸ στόμα του ἔρεε μέλι. Ἦταν μελιστάλακτος ὁ χριστιανικός του λόγος καὶ γιὰ αὐτὸ ὀνομάστηκε «Χρυσόστομος».
Καὶ οἱ τρεῖς λαμπροὶ Ἱεράρχες συνδύασαν μὲ καταπληκτικὸ τρόπο τὰ νάματα τῆς ὀρθοδοξίας μὲ τὸν ἑλληνικὸ πολιτισμὸ καὶ βοήθησαν τὰ μέγιστα τὴν ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Διετέλεσαν Ἱεράρχες καὶ ἀπὸ τὴ θέση αὐτὴ στάθηκαν ἀρωγοὶ στὸν κάθε ἀδελφὸ ποὺ ἀντιμετώπιζε πρόβλημα: στὶς χῆρες, στὰ ὀρφανά, στοὺς ἀνήμπορους συνανθρώπους των. Μὴ ξεχνᾶμε τὴν περίφημη «Βασιλειάδα» ποὺ ἵδρυσε ὁ Μέγας Βασίλειος, μιὰ ὁλόκληρη πόλη γιὰ τὴν στήριξη τοῦ ἀναξιοπαθοῦντος ἀδελφοῦ. Τὸ πνευματικό τους ἔργο συνδύασε ἑλληνισμὸ καὶ χριστιανισμὸ καὶ εἶναι πλούσιο. Εἶναι σύγχρονο, γιατί ὅταν τὸ διαβάζεις νομίζεις ὅτι ἔχει γραφτεῖ σήμερα, τόσο ἐπίκαιρο εἶναι. Εἶναι λογικό, ἀφοῦ εἶναι ἔργο θεόπνευστο, ὅπως καὶ τὸ συγγραφικὸ ἔργο κάθε Ἁγίου.
Ἔβαλαν σημαντικὸ λιθάρι στὴν καταπολέμηση τῶν αἱρέσεων καὶ στὴ θεολογία της Τριαδικότητας τοῦ Θεοῦ. Ὁ Γρηγόριος δὲν ὀνομάστηκε τυχαῖα ἀπὸ τὴν ἁγία Ἐκκλησία μας Θεολόγος. Ἕναν τίτλο ποὺ μόνο τρεῖς Ἅγιοι ἀξιώθηκαν νὰ λάβουν. Δὲν φοβήθηκαν τοὺς ἰσχυροὺς τῆς ἐποχῆς των. Ὅπου ἔβλεπαν ἠθικὴ παρεκτροπὴ τὴν καυτηρίαζαν καὶ τὴν πολεμοῦσαν.
Οἱ ἀπειλὲς δὲν τοὺς πτοοῦσαν. Γνωστὴ ἡ ἀπάντηση τοῦ Μ. Βασιλείου στὶς ἀπειλὲς ποὺ δεχόταν: «Τὸν θάνατο δὲν τὸν φοβοῦμαι, γιατί θὰ πάω πιὸ γρήγορα κοντὰ στὸν Κύριο. Ἡ ἐξορία δὲν ἀποτελεῖ ἀπειλή, ὅλη ἡ κτίση ἀνήκει στὸν Κύριο. Περιουσία δὲν ἔχω γιὰ νὰ τὴ δημεύσετε παρὰ ἐλάχιστα βιβλία καὶ τὰ τριμμένα ράσα ποὺ φορῶ». Ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἄφησε τὴν τελευταία του πνοὴ πηγαίνοντας πρὸς τὸν τόπο τῆς ἐξορίας στὴν Ἀρμενία. Τὰ τελευταῖα του λόγια. «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν». ΄Ἔτσι παρέδωσε τὴν ἁγία του ψυχή, τὴν ἡμέρα τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἔπεσε πάνω στὸ καθῆκον. Κοιμήθηκε ὁσιακὰ ὡς πραγματικὸς στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ.
Σημαντικὸ ρόλο στὴν ἐν Χριστῷ διαπαιδαγώγηση τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν διαδραμάτισε τὸ οἰκογενειακὸ περιβάλλον μέσα στὸ ὁποῖο γεννήθηκαν καὶ μεγάλωσαν. Ἡ μητέρα τοῦ καθενὸς ἐξ αὐτῶν τὸν γαλούχησε μὲ τὰ νάματα τῆς Ὀρθοδοξίας. Στὴν οἰκογένεια λαμβάνει ὁ κάθε ἄνθρωπος τὰ πρῶτα μηνύματα καὶ διδάσκεται τὸ καλὸ ἢ τὸ κακό. Ἡ οἰκογένεια μὲ τὸν τρόπο ζωῆς της καὶ τοὺς στόχους ποὺ βάζει γιὰ τὴ ζωὴ δίνει τὰ πρῶτα στίγματα γιὰ τὴν πορεία τοῦ παιδιοῦ. Ἰδιαίτερα καθοριστικὸς ὁ ρόλος τῆς μητέρας ἢ τῆς γιαγιᾶς. Δὲν ὑστερεῖ καὶ ὁ ρόλος τοῦ πατέρα ἢ τοῦ παπποῦ. Εἶναι σημαντικὴ ἡ συνέχεια τῶν γενεῶν καὶ ἡ εὐλογημένη συνύπαρξη τῆς πείρας καὶ τῆς νεανικότητας. Ὁ καθένας ἀπὸ τοὺς ζῶντας προγόνους μπορεῖ νὰ ἐπηρεάσει θετικὰ τὸ νεαρὸ πλάσμα καὶ νὰ τὸ μπολιάσει μὲ τὸν σεβασμὸ στὴν παράδοση, στὴν πατρίδα, στὸν Χριστό, στὸν ἀγῶνα πρὸς σωτηρία τῆς ψυχῆς, καθὼς καὶ τὴν ἀγάπη πρὸς τὴν μάθηση, πρὸς τὰ γράμματα καὶ πρὸς κάθε συνάνθρωπο ἐμπερίστατο ἢ μή. Τὸν θετικὸ αὐτὸ ρόλο πολὺ παραγωγικὰ ἔπαιξαν οἱ μητέρες τῶν 3 Ἱεραρχῶν. Ἁγίασαν.
Πλανᾶται τὸ ἐρώτημα: ἀφοῦ ὁ καθένας ἀπὸ αὐτοὺς ἔχει συγκεκριμένη ἡμερομηνία ποὺ τιμᾶται ἡ μνήμη του, γιατί νὰ συνεορτάζουν στὶς 30 Ἰανουαρίου;;. Ὁ λόγος εἶναι ὁ ἑξῆς: Κατὰ τοὺς χρόνους τῆς βασιλείας τοῦ Ἀλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ, γύρω στὸ 1100 ἀπὸ τὴ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, προέκυψε στὴν Κωνσταντινούπολη διαφορὰ καὶ φιλονικία ἀνάμεσα στοὺς λόγιους καὶ ἐνάρετους ἄνδρες. Ἄλλοι ὑποστήριζαν ὅτι ὁ Μ. Βασίλειος ἦταν ὁ μεγαλύτερος, ἄλλοι ὁ Χρυσόστομος καὶ ἄλλοι ὁ Γρηγόριος. Ἡ κάθε ὁμάδα πρόβαλλε τὰ προτερήματα τοῦ δικοῦ της ἐκλεκτοῦ καὶ κατὰ κάποιο τρόπο τριχοτομήθηκε ὁ πληθυσμός. Ἔτσι λοιπὸν ὑπῆρχαν οἱ Ἰωαννῖτες, οἱ Βασιλεῖτες καὶ οἱ Γρηγορῖτες. Ἐπειδὴ λοιπὸν ἔτσι ἦταν διαιρεμένοι οἱ Χριστιανοὶ καὶ ἔτσι φιλονικοῦσαν οἱ λόγιοι ἄνδρες, γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν ἐμφανίσθηκαν σὲ ὄνειρο οἱ τρεῖς αὐτοὶ Ἱεράρχες καὶ Διδάσκαλοι, πρῶτα ὁ καθ’ ἕνας χωριστὰ καὶ ἔπειτα καὶ οἱ τρεῖς ἑνωμένοι μαζί, στὸν τότε Ἐπίσκοπο τῆς πόλεως Εὐχαΐτων, Ἰωάννη, ὁ ὁποῖος ἦταν ἄνδρας λόγιος καὶ ἔμπειρος τῆς ἑλληνικῆς παιδείας, ὅπως τὸ μαρτυροῦν τὰ συγγράμματα, ποὺ ἔχει ἐκπονήσει, καὶ ἐπὶ πλέον ἦταν καὶ ἄνθρωπος ποὺ εἶχε φθάσει στὴν κορυφὴ τῆς ἀρετῆς. Σ’ αὐτόν, ἐμφανίσθηκαν καὶ μὲ ἕνα στόμα του λένε καὶ οἱ τρεῖς «Ἐμεῖς ἕνα εἴμαστε κοντὰ στὸν Θεό, καθὼς βλέπεις, καὶ καμία ἀντίθεση ἢ διαμάχη δὲν ἔχουμε, ἀλλὰ στοὺς διαφόρους καιρούς, ποὺ ζήσαμε, ἔτσι ὁ καθ’ ἕνας ἀπὸ ἐμᾶς ἀπὸ τὴ χάρη τοῦ θείου κινούμενος Πνεύματος, διαφορετικὲς διδασκαλίες συνέγραψε. Καὶ ἐκεῖνα ποὺ διδαχθήκαμε ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, αὐτὰ καὶ ἐκδώσαμε γιὰ τὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Καὶ πρῶτος ἀνάμεσα σὲ ἐμᾶς δὲν ὑπάρχει, οὔτε δεύτερος, ἀλλὰ ἐὰν πεῖς τὸν ἕνα, ἀμέσως καὶ οἱ ἄλλοι δύο ἀκολουθοῦν. Γι’ αὐτὸ νὰ διατάξεις αὐτοὺς ποὺ φιλονικοῦν, νὰ μὴ χωρίζονται ἐξ αἰτίας μας. Διότι ἐμεῖς, ὅσο μπορούσαμε φροντίζαμε, τόσο ὅταν ἤμασταν ζωντανοί, ὅσο καὶ τώρα ποὺ βρισκόμαστε στοὺς οὐρανούς το νὰ εἰρηνεύουμε καὶ νὰ ὁδηγοῦμε τὸν κόσμο στὴ γνώση καὶ στὴν ὁμόνοια καὶ ὄχι νὰ τὸν χωρίζουμε. Ἀλλὰ καὶ σὲ μία ἡμέρα ἕνωσε καὶ τοὺς τρεῖς ἐμᾶς καὶ νὰ συνθέσεις καὶ τὰ τροπάρια καὶ τὰ ἄσματα τῆς ἑορτῆς μας, ὅπως ἁρμόζει στὴ δική σου σύνεση, καὶ κατόπιν νὰ ἀναφέρεις στοὺς Χριστιανούς, ὅτι ἕνα εἴμαστε κοντὰ στὸν Θεό. Βέβαια καὶ ἐμεῖς μαζὶ θὰ συνεργήσουμε γιὰ τὴ σωτηρία ἐκείνων, ποὺ ἐκτελοῦν τὴν κοινὴ μνήμη μας, ἐπειδὴ καὶ ἐμεῖς φαινόμαστε, ὅτι ἔχουμε κάποια παρρησία καὶ δύναμη κοντὰ στὸν Θεό». Ἀφοῦ εἶπαν αὐτὰ οἱ Ἅγιοι, φάνηκαν ὅτι ἀνέβηκαν πάλι στοὺς οὐρανοὺς λάμποντας ἀπὸ φῶς ὑπέροχο καὶ ὀνομάζοντας ὁ ἕνας τὸν ἄλλον μὲ τὸ ὄνομά του. Ἀφοῦ λοιπὸν σηκώθηκε ἀπὸ τὸν ὕπνο ὁ ἱερὸς Ἰωάννης ἔκανε ὅπως τὸν διέταξαν οἱ θεῖοι Ἱεράρχες. Καὶ τὸ μὲν πλῆθος τοῦ λαοῦ τὸ καθησύχασε καὶ ἐκείνους ποὺ φιλονικοῦσαν τοὺς εἰρήνευσε (διότι ἦταν περιβόητος στὴν ἀρετὴ ὁ ἄνθρωπος, γι’ αὐτὸ καὶ ὁ λόγος του εἶχε δύναμη καὶ πειθώ). Καὶ παρέδωσε στὴν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ νὰ ἐπιτελεῖ αὐτὴ τὴν ἑορτή.
Οἱ τρεῖς Ἱεράρχες τιμῶνται, δικαίως, ὡς οἱ προστάτες τῶν γραμμάτων, τῶν τεχνῶν καὶ τῆς παιδείας, διότι πρόσφεραν πάμπολλα στὸν χῶρο τῆς ἐκπαίδευσης καὶ συνέδεσαν θαυμάσια τὸν ἑλληνισμὸ μὲ τὴν ὀρθοδοξία. Πανεπιστήμονες, κάτοχοι τοῦ συνόλου τῆς κοσμικῆς σοφίας καὶ γνώσης ἄφησαν τεράστιο σὲ ὄγκο καὶ ἀπαράμιλλης τελειότητας συγγραφικὸ ἔργο, ἀπὸ τὸ ὁποῖο μόνο ὠφελημένος θὰ προκύψει ὅποιος τὸ σπουδάσει καὶ μελετήσει σὲ βάθος. Πολλαπλῶς ὠφελημένοι θὰ εἴμαστε ὅλοι μας ἂν ἐγκαταλείψουμε τὰ ξυλοκέρατα τῆς κοσμικῆς ἄθεης βιβλιογραφίας καὶ πάρουμε μιά, ἔστω, μυρωδιὰ ἀπὸ τὰ εὐώδη ἄνθη τοῦ κήπου τῆς παραγωγῆς τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν. Μιὰ παραγωγὴ πλουσιότατη. Ἂς δοκιμάσουμε νὰ ἀπολαύσομε τὸν ἀνεξάντλητο πλοῦτο της.
Σὲ ἕνα ἄρθρο εἶναι ἀδύνατο νὰ γραφοῦν ὅλα ὅσα ἀφοροῦν τοὺς τρεῖς πατέρες τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἀξίζει στὸν καθένα ἕνα ξεχωριστὸ ἀφιέρωμα. Θὰ τὸ προσπαθήσουμε. Μὲ τὶς εὐλογίες τους.
Ἀπολυτίκιο (Ἦχος α')
Τοὺς Τρεῖς Μεγίστους Φωστῆρας τῆς Τρισηλίου Θεότητος, τοὺς τὴν οἰκουμένην ἀκτῖσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας, τοὺς μελιῤῥύτους ποταμοὺς τῆς σοφίας, τοὺς τὴν κτίσιν πᾶσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τὸν Μέγαν, καὶ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον,σύν τῷ κλεινῷ Ἰωάννη, τῷ τὴν γλῶτταν Χρυσοῤῥήμονι, πάντες οἱ τῶν λόγων αὐτῶν ἐρασταί, συνελθόντες ὕμνοις τιμήσωμεν• αὐτοὶ γὰρ τῇ Τριάδι, ὑπὲρ ὑμῶν ἀεὶ πρεσβεύουσιν.
Ἀπολυτίκιο (Ἦχος α')
Τοὺς Τρεῖς Μεγίστους Φωστῆρας τῆς Τρισηλίου Θεότητος, τοὺς τὴν οἰκουμένην ἀκτῖσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας, τοὺς μελιῤῥύτους ποταμοὺς τῆς σοφίας, τοὺς τὴν κτίσιν πᾶσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τὸν Μέγαν, καὶ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον,σύν τῷ κλεινῷ Ἰωάννη, τῷ τὴν γλῶτταν Χρυσοῤῥήμονι, πάντες οἱ τῶν λόγων αὐτῶν ἐρασταί, συνελθόντες ὕμνοις τιμήσωμεν• αὐτοὶ γὰρ τῇ Τριάδι, ὑπὲρ ὑμῶν ἀεὶ πρεσβεύουσιν.
Μυργιώτης Παναγιώτης
Μαθηματικός
Μαθηματικός
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου