Σε όλες τις περιόδους της Τουρκοκρατίας ο Αλέξανδρος προβάλλεται ως σύμβολο αντίστασης στον κατακτητή, καθώς η επιβολή του ως απόλυτου κυρίαρχου στην Ανατολή κατά το παρελθόν γεννά ελπίδες για μία παρόμοια εξέλιξη στο παρόν.
Πέρα όμως από αυτό ο Μεγαλέξανδρος κατέστη και ο συνεκτικός δεσμός των απανταχού Ελλήνων. Λειτούργησε ενοποιητικά πέρα από τον χρόνο και μέσα στον χώρο. το τοπικιστικό πνεύμα, αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο υπήρχε και κατά την Τουρκοκρατία.
Φράσεις, όμως, σαν και την ακόλουθη που εκστομίζει ο Αλέξανδρος σίγουρα ενίσχυσαν την αίσθηση του συνανήκειν των Πελοποννησίων, των Στερεοελλαδιτών, των Νησιωτών, των Μακεδόνων, των Μικρασιατών και των υπόλοιπων τοπικών ελληνικών κοινοτήτων: «ω θαυμαστοί και ανδρειωμένοι Μακεδόνιοι και Παμφλαγόνες και Λακεδαιμόνιοι, ακούσατε όλοι». Όλοι υπηρετούν στον αγώνα του Αλέξανδρου κατά των Περσών, όπως ακριβώς στα χρόνια της Επανάστασης θα υπηρετήσουν στον Αγώνα κατά των Τούρκων.
Αυτόν τον Αλέξανδρο γνωρίζει ο ελληνικός κόσμος της Τουρκοκρατίας. Πέρα από τους λογίους, και απλοί ολιγογράμματοι Έλληνες, το αναγνωστικό κοινό των αλλεπάλληλων εκδόσεων της Φυλλάδας, τον αντιμετωπίζουν ως σύμβολο αντίστασης και λύτρωσης απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ιδίως κατά το δεύτερο μισό του 18ο αιώνα. Χαρακτηριστική είναι ως προς τούτο η περίπτωση του Ιωάννη Πρίγκου, εμπόρου από την Ζαγορά, ο οποίος έζησε μετά τα μέσα του 18ου αιώνα στο Άμστερνταμ και έβλεπε με συμπάθεια την Ρωσία. Εκεί συνέταξε το ακόμη ανέκδοτο Χρονικό του Άμστερνταμ.
Σε ένα απόσπασμα του ογκώδους αυτού κειμένου, που ευτυχώς έχουμε την τύχη να έχει εκδοθεί από παλιά, ο Πρίγκος σημειώνει τα παρακάτω ως λεγόμενα ενός Έλληνα που βλέπει την μεγαλοπρέπεια της ολλανδικής Αυλής της εποχής του:
«οις κρίμασι Κύριε, είπε, και διατί εμείς να είμεστε από κάτω από τον Τούρκο, και διατί εμείς να είμεστε υπόδουλοι και να μη έχωμε καθώς ετούτοι βασίλειο και ελευθερία; ελευθέρωσε και εμάς τους ορθοδόξους χριστιανούς από τον Τούρκο ο Θεός να γίνη και εις εμάς έλεος να ελευθερωθή το γένος από τον Αγαρινόν, ο Θεός να εννεύση εις την καρδίαν της Βασιλείας Ρουσσίας, όπου είναι ομόπιστη, να μας ελευθερώση από τον ζυγόν τον βαρύν και τον αβάστακτον, τον άδικον, τον άρπαγον, τον άπιστον Τούρκο, δια αύξησιν, στερέωσιν του Χριστιανισμού. ναι κύριε ο Θεός ημών γίνου έλεος.
Έως πότε βασιλεύει αυτό το ήμισυ φεγγάρι όπου κυριεύει την πόλιν του Κωνσταντίνου; Από τα 1454(sic) έως τώρα 1768, χρόνοι 314. Φτάνει Θεέ μου η οργή σου, μακροθύμησον, ακόμη δεν σώθηκαν οι αμαρτίες να μας ελευθερώσης, Θεέ μου ; Επαραοργίσαμε την καλοκαγαθίαν σου και δια τούτο μας έβαλες σε υποταγή τοιούτου αγρίου θερίου του ασεβούς Αγαρηνού. Θεέ μου, νεύσον εις τες καρδιές των χριστιανών βασιλέων να ομονοιάσουν να εξαθρακίσουν αυτόν τον αιμοβόρον λύκον, αυτό το αχόρταγο ζώο, οπού η ζωή του είναι σαν του χοίρου, εις την τροφήν και την τρυφήν, στην αδικία με τα δοσίματά του, βάρη απάνω εις βάρη, δια να μας λιγάνη, να μας αφανίση. Θεέ μου αφάνισέ τον, ας πάγη αυτή η οργή εκεί, από εκεί όπου ήλθε. Ασήκωσε, Θεέ μου, έναν άλλον Αλέξανδρον, ως ποτε εκείνος τους Πέρσας έδιωξε από την Ελλάδα, έτζι και αυτόν τον τύραννο να τον διώξη, να λάμψη πάλε η χριστιανοσύνη στους τόπους της Ελλάδος καθώς και πρώτα».
Το απόσπασμα είναι αποκαλυπτικό πέρα από την διάσταση του Αλέξανδρου ως του κατεξοχήν συμβόλου πολεμικής αρετής και επικράτησης πάνω στον εξ Ανατολών κίνδυνο και για την παρουσίαση της ελληνικής διαχρονίας. Στα παρακάλια του προς τον Θεό ο Έλληνας του 18ου αιώνα από το Άμστερνταμ, τον Αλέξανδρο σκέφτεται πρώτον, και την ανάδειξη ενός ομοίου του ζητά από τον Θεό, ώστε να λάμψει πάλι η χριστιανοσύνη στην Ελλάδα. Φαίνεται, λοιπόν, μία ξεκάθαρη σχέση στην ιδεολογία του προεπαναστατικού Ελληνισμού, ανάμεσα στην Ορθοδοξία και την Ελλάδα. Μόνο ως χριστιανοσύνη νοείται η Ελλάδα που μπορεί να ελευθερωθεί.
Πρόκειται, δηλαδή για την έκφραση στο επίπεδο της λαϊκότροπης ιδεολογίας που εκφράζει ο Πρίγκος του εκχριστιανισμού και του ίδιου του Μεγαλέξανδρου, όπως αυτός έγινε στην Φυλλάδα του. Παράλληλα, ο Αλέξανδρος του Έλληνα του Άμστερνταμ είναι αυτός που θα αποκαταστήσει το ελληνικό γένος στην προτέρα του εύκλεια και συγκεκριμένα θα ανακτήσει την Πόλη του Μ. Κωνσταντίνου, του ετέρου βασιλέα συμβόλου. Συνειδητά, η ασύνειδα, ο ολιγογράμματος Πρίγκος κατορθώνει μέσα σε λίγες γραμμές να συμπυκνώσει την ιστορική μνήμη του Ελληνισμού της εποχής του, παρουσιάζοντας και τις δύο μεγάλες του κληρονομιές, την αρχαιοελληνική (Μ. Αλέξανδρος), την χριστιανική, και τον πρώτο ηγέτη που σύνθεσε τις δύο αυτές που κυριολεκτικά ορίζουν τον Έλληνα, τον Μ. Κωνσταντίνο.
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου