Ζωγραφικὸς πίνακας μὲ χάρτη τῆς κατεχόμενης Κύπρου, διὰ χειρὸς Ἰωάννη Περράκη (Πηγή: intheopatoron.blogspot.com)
Εὐαγγελία Κ. Λάππα,
24 Σεπτεμβρίου 2024
24 Σεπτεμβρίου 2024
Τὸ ἔτος 1974 ἐπιτελέσθηκε ἕνα ἔγκλημα, μιὰ ἀδικία ποὺ βαραίνει τὸν νοῦ καὶ τὴν ψυχὴ ὅλων τῶν Ἑλλήνων ἀπανταχοῦ τῆς γῆς: ἡ εἰσβολὴ τῶν Τούρκων στὴν Ἑλληνικότατη Κύπρο μας.
Ἀπὸ τὰ πανάρχαια χρόνια, ἡ Κύπρος ὑπῆρξε Ἑλληνική, παρ’ ὅλους τοὺς κατακτητὲς ποὺ πέρασε, ἀπὸ τοὺς Πέρσες, μέχρι καὶ τοὺς Τούρκους. Τὸ 1878, μὲ τὴν συνθήκη τοῦ Βερολίνου, παραχωρήθηκε στοὺς Ἄγγλους. Ὡστόσο, οἱ Ἕλληνες τῆς Κύπρου δὲν ἔπαυσαν νὰ ποθοῦν τὴν ἀπελευθέρωση καὶ τὴν Ἕνωση τῆς Κύπρου μὲ τὴν μητέρα Ἑλλάδα. Γι’ αὐτό, τὴν 1η Ἀπριλίου 1955, ἐξεγέρθηκαν ἐναντίον τῶν Ἄγγλων. Ἡ κίνηση αὐτὴ πραγματοποιήθηκε μὲ τὴν ἔγκριση τοῦ τότε πρωθυπουργοῦ τῆς Ἑλλάδος, στρατάρχου Ἀλέξανδρου Παπάγου καὶ ὑπὸ τὴν ἡγεσία τοῦ Συνταγματάρχη Γεωργίου Γρίβα – Διγενῆ, ἀρχηγοῦ τῆς Ἐθνικῆς Ὀργανώσεως Κυπρίων Ἀγωνιστῶν (Ε.Ο.Κ.Α.).
Ἀπὸ τὰ πανάρχαια χρόνια, ἡ Κύπρος ὑπῆρξε Ἑλληνική, παρ’ ὅλους τοὺς κατακτητὲς ποὺ πέρασε, ἀπὸ τοὺς Πέρσες, μέχρι καὶ τοὺς Τούρκους. Τὸ 1878, μὲ τὴν συνθήκη τοῦ Βερολίνου, παραχωρήθηκε στοὺς Ἄγγλους. Ὡστόσο, οἱ Ἕλληνες τῆς Κύπρου δὲν ἔπαυσαν νὰ ποθοῦν τὴν ἀπελευθέρωση καὶ τὴν Ἕνωση τῆς Κύπρου μὲ τὴν μητέρα Ἑλλάδα. Γι’ αὐτό, τὴν 1η Ἀπριλίου 1955, ἐξεγέρθηκαν ἐναντίον τῶν Ἄγγλων. Ἡ κίνηση αὐτὴ πραγματοποιήθηκε μὲ τὴν ἔγκριση τοῦ τότε πρωθυπουργοῦ τῆς Ἑλλάδος, στρατάρχου Ἀλέξανδρου Παπάγου καὶ ὑπὸ τὴν ἡγεσία τοῦ Συνταγματάρχη Γεωργίου Γρίβα – Διγενῆ, ἀρχηγοῦ τῆς Ἐθνικῆς Ὀργανώσεως Κυπρίων Ἀγωνιστῶν (Ε.Ο.Κ.Α.).
Στρατάρχης Ἀλέξανδρος Παπάγος (1883 – 1955) (Πηγή: el.wikipedia.org) καὶ Γεώργιος Γρίβας Διγενὴς (1897 – 1974) (Πηγή: Ἐφημερίδα «Ἡ Καθημερινή»)
Αἴτημά τους, ἦταν ἡ Ἕνωση μὲ τὴν Ἑλλάδα. Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1955, ὁ Ἀλέξανδρος Παπάγος, λόγῳ τῆς στάσης του ἀπέναντι στὴν Ἀγγλία[1], θὰ δολοφονηθεῖ[2] καὶ θὰ ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ τὸν φίλα προσκείμενό της, Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ[3]. Τὰ γεγονότα στὴν Κύπρο, ὅπως ἐξελίχθηκαν, ἔφεραν τοὺς Ἄγγλους σὲ δυσμενῆ θέση, ἐμπρὸς στὴν διεθνῆ κοινότητα. Οὐσιαστικά, κατέστησαν τὴν Κύπρο ἀκυβέρνητη. Ἀκόμα καὶ ὁ Φιντὲλ Κάστρο της Κούβας, γοητευμένος ἀπὸ τὸν ἀγῶνα τῆς Ε.Ο.Κ.Α., εἶχε πεῖ στὸν Γρίβα τὰ ἑξῆς: «Συνταγματάρχα, ὁ ἀγῶνας σου μὲ ἔχει γοητεύσει καὶ μαζὶ χρησιμεύσει ὡς παράδειγμα καὶ γιὰ τὴν ἐλευθερία τῆς δικῆς μου πατρίδας. Τὰ θερμά μου συγχαρητήρια. Εὔχομαι νὰ βασιλεύσῃ ἐπί τέλους στὸν κόσμο Δημοκρατία καὶ Δικαιοσύνη".»[4] Τὸν ἀγῶνα τῆς Ε.Ο.Κ.Α., ὅμως, τερμάτισαν τὰ πρωτόκολλα Ζυρίχης καὶ Λονδίνου τὸ 1959, βάσει τῶν ὁποίων κατοχυρωνόταν ἡ ἀνεξαρτησία τῆς Κύπρου. Ἐγγυήτριες δυνάμεις τῆς συνθήκης αὐτῆς, τέθηκαν ἡ Μεγάλη Βρετανία, ἡ Ἑλλάδα, καὶ ἡ Τουρκία. Ὡστόσο, ὡς ὅρος τῆς ἀνεξαρτησίας της, ἐτέθη ἡ ἀπαγόρευση τῆς Ἑνώσεώς της μὲ τὴν μητέρα Ἑλλάδα. Τὴν διακυβέρνησή της ἀνέλαβε ὡς Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας, ὁ τότε Ἀρχιεπίσκοπος τῆς Κύπρου Μακάριος ὁ Γ΄.
Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄ (1913 – 1977) (Πηγή: lifo.gr)
Τὸ 1964, ὁ τότε ὑπουργὸς Ἐθνικῆς Ἀμύνης τῆς Ἑλλάδος, Πέτρος Γαρουφαλιάς, ἀνήσυχος γιὰ τὴν ἐλλιπῆ στρατιωτικὴ ἄμυνα τῆς Κύπρου, ἀπέστειλε μυστικὰ ἐκεῖ, μιὰ δύναμη 7.328 ἀνδρῶν, (τὴν λεγόμενη Ἑλληνικὴ Μεραρχία), πρὸς ἐνίσχυση τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς, ἐν ἀγνοίᾳ τοῦ τότε πρωθυπουργοῦ τῆς Ἑλλάδος, Γεωργίου Παπανδρέου[5].
Πέτρος Γαρουφαλιὰς (1901 – 1984) (Πηγή: romiazirou.blogspot.com) καὶ Γεώργιος Παπανδρέου (1888 – 1968) (Πηγή: in.gr)
Τὸ 1965, διαδραματίστηκαν τὰ γεγονότα τῶν Ἰουλιανῶν, στὴν Ἀθήνα, ποὺ εἶχαν ὡς ἀποτέλεσμα τὴν πτώση τῆς κυβερνήσεως Παπανδρέου[6]. Πρωταγωνιστικὸ ρόλο σὲ αὐτὰ εἶχε ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου, γιὸς τοῦ ἕως τότε πρωθυπουργοῦ, πού, μὲ τὴν κομμουνιστικὴ στρατιωτικὴ ὀργάνωση «Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α.»[7], προσπάθησε νὰ μετατρέψῃ τὴ χώρα σὲ λαϊκὴ δημοκρατία, δηλαδὴ νὰ τὴν καταστήσῃ δορυφόρο τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως. Αὐτὸς ποὺ ἀπεκάλυψε τὴ δράση της καὶ συνέβαλε στὴν σύλληψη τῶν μελῶν της, ἦταν ὁ Γεώργιος Γρίβας – Διγενής[8].
Ἀνδρέας Γ. Παπανδρέου (1919 – 1996) (Πηγή: thepressroom.gr)
Ἀκολούθησε περίοδος ἀναταραχῆς καὶ πολιτικῆς ἀστάθειας. Ἡ μία Κυβέρνηση διαδεχόταν τὴν ἄλλη, σὲ μικρὸ χρονικὸ διάστημα, ἐνῷ ἐπικρατοῦσαν ἀναταραχὲς καὶ ἀναρχία στοὺς δρόμους. Αὐτὸ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν ἀνατροπὴ ὁποιαδήποτε προσπάθειας μιᾶς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως γιὰ Ἕνωση τῆς Κύπρου μὲ τὴν Ἑλλάδα[9]. Αὐτὴ τὴν ἔκρυθμη κατάσταση τερμάτισε τὸ στρατιωτικὸ κίνημα τῆς 21ης Ἀπριλίου 1967, μὲ ἀρχηγὸ τὸν Συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο. Μάλιστα, ἀπὸ τὴν πρώτη ἡμέρα, ἡ Κυβέρνηση ποὺ σχηματίστηκε, ἀνάμεσα στοὺς στόχους της, περιελάμβανε καὶ τὴν ἐπίτευξη τῆς Ἑνώσεως τῆς Κύπρου μὲ τὴν Ἑλλάδα.
Στυλιανὸς Γ. Παττακὸς (1912 – 2016), Γεώργιος Χρ. Παπαδόπουλος (1919 – 1999) καὶ Νικόλαος Ἰωαν. Μακαρέζος (1919 – 2009) (Πηγή: cyprustimes.com)
Ὁ τότε Βασιλεὺς τῶν Ἑλλήνων, Κωνσταντῖνος, ὅμως, μὲ τὴν ἔγκριση τῶν Ἀμερικανῶν[10] καὶ ἐν ἀγνοίᾳ τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως, συνεννοήθηκε μὲ τὸν Μακάριο καὶ τὸν τότε, αὐτοεξόριστο στὸ Παρίσι, Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ[11], νὰ προκαλέσουν μιὰ τεχνητή – δηλαδὴ μιὰ σκόπιμη – κρίση στὴν Κύπρο, προκειμένου νὰ φέρουν Ἑλλάδα καὶ Τουρκία στὰ πρόθυρα τοῦ πολέμου καὶ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο, νὰ ἀνατραπῇ τὸ στρατιωτικὸ καθεστώς[12]. Ἔτσι, στὶς 14 καὶ 15 Νοεμβρίου 1967, διεξήχθη στὴν Κύπρο ἐπιχείρηση ἐκκαθαρίσεως τοῦ τουρκοκυπριακοῦ θυλάκου Κοφίνου – Ἁγίου Θεοδώρου, μὲ τὴν ἐπωνυμία «Γρόνθος», ὑπὸ τὴν ἡγεσία τοῦ στρατηγοῦ Γεωργίου Γρίβα – Διγενῆ, ὁ ὁποῖος εἶχε παντελῆ ἄγνοια γιὰ τὴν ἐξυφαινόμενη συνομωσία[13]. Αὐτὸ τὸ συμβάν, εἶχε ὡς ἐπακόλουθο τὴν ἀντίδραση τῶν Τούρκων, οἱ ὁποῖοι, συνεπικουρούμενοι ἀπὸ τοὺς Ἄγγλους καὶ τοὺς Σοβιετικούς[14], ζήτησαν τὴν ἀνάκληση τῆς Ἑλληνικῆς Μεραρχίας καὶ τοῦ Στρατηγοῦ Γρίβα ἀπὸ τὴν Κύπρο. Ὁ τελευταῖος ἐπέστρεψε στὴν Ἀθήνα, κατόπιν ἀποφάσεως τοῦ Βασιλέως[15]. Σύμφωνα μὲ τὸν ἱστορικὸ καὶ πολιτικὸ Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη: «... τὴν νύκτα τῆς μεγάλης κρίσεως, ὁ Βασιλεὺς ἐτηλεφώνησε στὸν Ἄγγλο Πρέσβυ Sir Michael Stewart καὶ τὸν παρεκάλεσε νὰ παρέμβῃ ἀμέσως, μὲ τὴν διαβεβαίωση ὅτι ἡ Μεραρχία θὰ ἀπεσύρετο»[16].
Ἑλληνοκύπριοι Ἐθνοφρουροὶ στὴν ἐπιχείρηση «Κοφίνου» (15 Νοεμβρίου 1967) (Πηγή: istorikathemata.com)
Ἀπὸ τὶς 17 μέχρι τὶς 26 Νοεμβρίου 1967, συνεκλήθησαν ἀλλεπάλληλα Ὑπουργικὰ καὶ Πολεμικὰ Συμβούλια καὶ κυβερνητικὲς συσκέψεις, ὑπὸ τὴν προεδρία τοῦ Βασιλέως, μὲ θέμα τὸ τουρκικὸ «τελεσίγραφο». Στὶς 19 Νοεμβρίου, ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος συνεκάλεσε τὸ Ἐπαναστατικὸ Συμβούλιο, ὅπου καὶ ἀποφασίστηκε πόλεμος ἐναντίον τῆς Τουρκίας. Σύμφωνα μὲ τὸν Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη, «ὁ Παπαδόπουλος διεμήνυσε ὅτι σὲ ἐνδεχόμενη πολεμικὴ περιπέτεια, ὁ Βασιλεὺς θὰ ἐκαλεῖτο νὰ τεθῇ ἐπί κεφαλῆς»[17].
Στὶς 23 Νοεμβρίου 1967, οἱ Η.Π.Α. ἀπέστειλαν τὸν πρώην ὑφυπουργὸ Ἀμύνης Σάϋρους Βὰνς στὴν Ἄγκυρα[18]. Στὶς 24 Νοεμβρίου, ὁ Βὰνς ἐπεσκέφθη τὴν Ἀθήνα καὶ ἐνημέρωσε τὸν τότε Ὑπουργὸ Ἐξωτερικῶν τῆς Ἑλλάδος, Παναγιώτη Πιπινέλη, γιὰ τὸν «πυρετὸ πολέμου», ποὺ ἀντιμετώπισε στὴν Ἄγκυρα[19]. Τὸ βράδυ πραγματοποιήθηκε σύσκεψη τοῦ μικροῦ ὑπουργικοῦ συμβουλίου. Ὁ τότε Βασιλεὺς προσπάθησε νὰ πείσῃ γιὰ ἕναν ἔντιμο συμβιβασμό, τὸν ὁποῖο ὅμως, ἀπέκλεισε ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος[20]. Στὶς 26 Νοεμβρίου, ὅμως, ἡ Ἑλληνικὴ Κεντρικὴ ὑπηρεσία Πληροφοριῶν (Κ.Υ.Π.) (σημερινὴ Ε.Υ.Π.), ἔδωσε τὴν πληροφορία ὅτι ἡ Τουρκία παραπλανοῦσε μὲ ἀπειλὴ εἰσβολῆς στὴν Κύπρο, ἐνῷ πραγματικὸς στόχος της ἦταν ἡ κατάληψη τριῶν νήσων τοῦ Ἀνατολικοῦ Αἰγαίου καὶ ὁ ταυτόχρονος ἀεροναυτικὸς ἀποκλεισμὸς τῆς Κύπρου. Ἡ ἐπίτευξη τῶν ἀνωτέρω σκοπῶν θὰ τῆς ἐπέτρεπε νὰ ἐπιβάλῃ τοὺς ὅρους της στὸ Κυπριακό, ἀπὸ θέσεως ἰσχύος[21].
Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος ΙΓ΄ (1940 – 2023) καὶ Βασίλισσα Ἄννα Μαρία (1946 – ) (Πηγή: sansimera.gr)
Ὁ δημοσιογράφος Ἀλέξης Παπαχελᾶς, βασισμένος στὰ ἀμερικανικὰ ἀρχεῖα, γράφει: «Ἡ διαπραγμάτευση κορυφώθηκε στὶς 28 Νοεμβρίου, στὴν Ἀθήνα, ὅταν ὁ βασιλέας καὶ ὁ Πιπινέλης ἔδωσαν τὴν τελική τους ἀπάντηση: Ἀποδέχονταν τὴν ἀπομάκρυνση (σ. σ. τῆς μεραρχίας) ἐντὸς σαράντα πέντε ἡμερῶν. Ὁ ρόλος τοῦ Κωνσταντίνου στὴ λήψη αὐτῆς τῆς ἀπόφασης ἦταν κάτι παραπάνω ἀπὸ καθοριστικός. Ὁ Βὰνς ἔγραφε σὲ σημείωμα ποὺ συνέταξε γιὰ τὸ Στέητ Ντηπάρτμεντ μετὰ τὸ τέλος τῆς ἀποστολῆς του πώς ‘‘πῆγα στὴν Ἀθήνα γιὰ νὰ πείσω τοὺς Ἕλληνες νὰ κάνουν αὐτὲς τὶς μεγάλες καὶ δύσκολες κινήσεις. Σὲ αὐτὸ τὸ ζήτημα, ὁ βασιλέας τῆς Ἑλλάδος ἔπαιξε πολὺ σημαντικὸ ρόλο’’.»[22] Ἄλλωστε, ὁ ἴδιος ὁ τότε Βασιλεὺς τὸ ὁμολογεῖ στὴν αὐτοβιογραφία του[23]. Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ὅτι ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἀπαίτησε καὶ ἐπέβαλε νὰ παραμείνουν μυστικὰ στὴν Κύπρο ὅλοι οἱ ἀξιωματικοί, οἱ ὁποῖοι ἐνετάχθησαν στὴν Ἐθνικὴ Φρουρά[24]. Ἐπίσης, παρέμεινε καὶ ὁ βαρὺς ὁπλισμὸς τῆς Μεραρχίας, ὁ ὁποῖος ἐξόπλισε τὴν Ἐθνικὴ Φρουρά, ἐκτὸς ἀπὸ τριάντα τέσσερα ἅρματα μάχης ἀμερικανικῆς προελεύσεως[25]. Ἀκόμη, διατηρήθηκαν πυρομαχικὰ καὶ ἐφόδια, γιὰ ἀγῶνα εἴκοσι ἡμερῶν[26]! Ἐν τέλει, ἔγινε εἰκονικὴ ἀπόσυρση τῆς Μεραρχίας.
Εἰκονικὴ ἀνάκληση τῆς «Ἑλληνικῆς Μεραρχίας» (1967) (Πηγή: in.gr)
Βεβαίως, ὅμως, ἡ Κύπρος δὲν ἀφέθηκε ἀνοχύρωτη. Τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1968, ὡς Πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος, ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἐγκαινίασε τὸ ἐπιτελικὸ σχέδιο Ἑλληνικὴ Δύναμη Κύπρου (Ε.Λ.ΔΥ.Κ.)/3.1., ποὺ προέβλεπε συνεχεῖς μυστικὲς ἀποστολὲς Ἑλλαδιτῶν στρατευσίμων, στὴν Κύπρο, μὲ εἰδικότητες Καταδρομῶν, Διαβιβαστῶν καὶ Τεθωρακισμένων, ποὺ στελέχωναν μονάδες τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς, μὲ πλαστὰ κυπριακὰ διαβατήρια[27].
Μέχρι τὶς 18 Σεπτεμβρίου 1972, χάρη σὲ ἐνέργειες τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως, ἡ Ἐθνικὴ Φρουρὰ κάλυπτε μὲ ἀσκήσεις ὅλους τοὺς χώρους πιθανῆς τουρκικῆς ἀποβάσεως. Ὅσον ἀφορᾶ τοὺς στόχους τῆς τότε Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως, χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ ἐπίσημη Ἔκθεση τοῦ Ἀρχηγείου Ἐνόπλων Δυνάμεων τῆς Ἑλλάδος, μὲ ἡμερομηνία 26 Ἰουλίου 1972, στὴν ὁποία γράφεται: «Ἡ Ἑλλὰς ἔχει καθορίσει ὡς σκοπὸν τὴν Ἕνωσιν, προσπαθοῦσα διὰ πολιτικῶν καὶ διπλωματικῶν ἐνεργειῶν νὰ κερδίσῃ χρόνον, ἵνα δυνηθεῖ εἰς τὸ ἐγγὺς μέλλον νὰ ἀντιμετωπίσῃ τὴν Τουρκίαν δυναμικῶς, ἐφ᾿ ὅσον ἡ τελευταία αὐτὴ δὲν θὰ συμφωνήσει εἰς τὴν Ἕνωσιν ἢ εἰς μίαν λογικὴν καὶ δικαίαν λύσιν»[28].
Ὑποβρύχιο «Πρωτεὺς» ΙΙ S-113. Ἕνα ἀπὸ τὰ τέσσερα τύπου 209/1100. (Παρελήφθη τὸ 1972) (Πηγή: freepen.gr)
Γιὰ τὴν ἐπίτευξη τοῦ ἀνωτέρω στόχου, σύμφωνα μὲ τὸν ἀριστερὸ ἱστορικὸ Σόλωνα Γρηγοριάδη, «ἔγιναν παραγγελίες πολεμικοῦ ὑλικοῦ ποὺ χρηματοδοτήθηκαν ἀπὸ τὸν δημόσιο προϋπολογισμό, ὕψους 3 δισεκατομμυρίων δολλαρίων ΗΠΑ περίπου.»[29] Οἱ κυριότερες ἀπὸ τὶς παραγγελίες αὐτὲς ἦσαν:
- 4 ὑποβρύχια γερμανικῆς κατασκευῆς,
- 8 πυραυλάκατοι γαλλικῆς κατασκευῆς,
- 36 ἀεροπλάνα μαχητικὰ «Φάντομ 4» ἀμερικανικῆς κατασκευῆς,
- 200 μέσα ἅρματα μάχης ΑΜΧ – 30 γαλλικῆς κατασκευῆς,
- 40 ἀεροπλάνα μαχητικὰ «Μιρὰζ 3/F – 1», γαλλικῆς κατασκευῆς,
- 60 ἀεροπλάνα μαχητικά – βομβαρδιστικὰ «A – 7d/Κορσαὶρ» καὶ 18 μεταφορικὰ ἀεροπλάνα «C – 130» ἀμερικανικῆς κατασκευῆς.[30]
F-4E Phantom II. Τρία ἀπὸ τὰ πρῶτα ἕξι τῆς 117 ΠΜ. (Παρελήφθησαν στὶς 5 Ἀπριλίου 1974) (Πηγή: history-point.gr)
Στὶς 22 Ὀκτωβρίου 1973, τὸ Ἀρχηγεῖο τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων συνέταξε ἕνα Σχέδιο Ἀμύνης Κύπρου (Σ.Α.Κ.), μὲ τὴν κωδικὴ ὀνομασία «ΑΦΡΟΔΙΤΗ ᾽73»[31]. Αὐτὸ προέβλεπε, σὲ περίπτωση τουρκικῆς εἰσβολῆς, τὴν ἀποστολὴ ἑνὸς Ὑποβρυχίου τύπου 209 καὶ δύο Πυραυλακάτων, ποὺ θὰ ἔπλητταν ἀπὸ θαλάσσης τὸν τουρκικὸ ἀποβατικὸ στόλο, ἐνῷ μία μοῖρα τεσσάρων Φάντομ ἐφορμοῦσα ἀπὸ τὴν Κρήτη, θὰ τὸν ἔπληττε ἀπὸ ἀέρος. Τὸ Σ.Α.Κ. ΑΦΡΟΔΙΤΗ ’73, ἐνεκρίθη στὸ Συμβούλιο Ἐθνικῆς Ἀσφαλείας τῆς 30ης Ὀκτωβρίου 1973[32].
Τὴν περίοδο 1973 – 1974, ἡ Ἑλλάδα διέθετε γιὰ πρώτη φορά, πλέον, τὴ στρατιωτικὴ ἰσχύ, γιὰ νὰ κηρύξῃ τὴν Ἕνωση τῆς Κύπρου μὲ τὴν Ἑλλάδα καὶ νὰ ἀντιμετωπίσῃ ἐπιτυχῶς μία εὐρύτερη Ἑλληνοτουρκικὴ σύρραξη.
Παράλληλα, ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση, εἶχε, ὡς τότε, ἀποκρούσει τὶς προτάσεις Ἄγγλων, Τούρκων καὶ Ἀμερικανῶν, γιὰ Διχοτόμηση καὶ Ὁμοσπονδοποίηση τῆς Κύπρου. Συγκεκριμένα, στὶς 23 Σεπτεμβρίου 1971, ἀπέρριψε πρόταση ὁμοσπονδοποιήσεως τῆς Κύπρου, στὸν τότε Βρετανὸ ὑπουργὸ Ἐξωτερικῶν, Μπρίμλο[33]. Στὶς 21 Δεκεμβρίου 1971, ἀπέρριψε πρόταση ὁμοσπονδοποιήσεως τῆς Κύπρου τοῦ ἀπεσταλμένου τῆς Τουρκικῆς κυβερνήσεως καὶ πρώην πρωθυπουργοῦ τῆς Τουρκίας, Ἰσμὲτ Ἰνονοῦ[34]. Τὸν Μάϊο τοῦ 1973, ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἀπέρριψε πρόταση τῶν Ἀμερικανῶν, γιὰ διχοτόμηση τῆς Κύπρου, λέγοντάς τους: «Ὅσο κάθομαι ἐγὼ σὲ αὐτὴν τὴν καρέκλα, ἡ Κύπρος θὰ παραμείνη ἑνιαία καὶ ἀδιαίρετος.»[35]
Λεονὶντ Ἰλὶτς Μπρέζνιεφ (1906 – 1982) καὶ Ρίτσαρντ Μίλχαουζ Νίξον (1913 – 1994) (Πηγή: odysseiatv.blogspot.com)
Ἐδῶ ἀξίζει νὰ ἀνοίξουμε μιὰ παρένθεση: σύμφωνα μὲ τὸν ἔγκριτο δημοσιογράφο καὶ ἐκδότη τῆς Ἐγκυκλοπαίδειας τοῦ «Ἡλίου», Ἰωάννη Πασσά, τὸν Αὔγουστο τοῦ 1972, ὁ τότε Πρόεδρος τῶν Η.Π.Α. Ρίτσαρντ Νίξον, μαζὶ μὲ τὸν τότε Ὑπουργὸ Ἐξωτερικῶν τῶν Η.Π.Α., γερμανοεβραϊκῆς καταγωγῆς Χένρυ Κίσσινγκερ, εἶχαν συναντηθεῖ μὲ τὸν τότε Πρόεδρο τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως, Μπρέζνιεφ, στὴν Μόσχα. Ἐκεῖ σχεδίασαν ἀπὸ κοινοῦ, μεταξὺ ἄλλων, νὰ παραχωρήσουν στὴν Τουρκία τὴν Κύπρο καὶ τὰ μισὰ νησιὰ τοῦ Αἰγαίου, μὲ ἀπώτατο σκοπό, νὰ τὰ δώσουν, ἐν τέλει, μαζὶ μὲ τὴν Κρήτη στὸ Ἰσραήλ[36]. Ὅλα αὐτὰ τὰ σχέδια ἦταν ἐν γνώσει τῆς τότε Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως, ἡ ὁποία ἦταν καθέτως ἀντίθετη μὲ αὐτά[37].
Πόλεμος τοῦ Γιομ Κιποὺρ ἢ ἀλλιῶς Δ’ Ἀραβοϊσραηλινὸς Πόλεμος (1973) (Πηγή: odeth.eu)
Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1973, οἱ σχέσεις τῶν Ἀμερικανῶν μὲ τὴν Ἑλλάδα ψυχράνθηκαν ἀκόμα περισσότερο,[38], λόγῳ τῆς ἄρνησης τῆς τελευταίας, νὰ τοὺς παραχωρήσῃ τὶς ἀεροπορικὲς βάσεις, προκειμένου νὰ βοηθήσουν τὸ Ἰσραήλ, νὰ κάνῃ πόλεμο μὲ τὶς Ἀραβικὲς χῶρες (τὸν λεγόμενο πόλεμο τοῦ Γιομ Κιπούρ)[39].
Χένρυ Ἄλφρεντ Κίσινγκερ (1923 – 2023) (Πηγή: cnn.gr)
Σύμφωνα μὲ μαρτυρία τοῦ πρώην πρεσβευτῆ Σπύρου Τετενὲ στὸν τότε πρεσβευτὴ τῆς Ἑλλάδος στὴν Αἴγυπτο, Ἀντώνιο Κοραντή, τὸν Νοέμβριο τοῦ 1973, στὴν Σύνοδο τοῦ Συμβουλίου τῶν Ὑπουργῶν Ἐξωτερικῶν τοῦ ΝΑΤΟ, ὁ Χένρυ Κίσσινγκερ «ἐπλησίασε τὸν Ἕλληνα ὁμόλογό του καὶ κινῶντας ἀπειλητικὰ τὸν ἀντίχειρα τοῦ εἶπε ὑψηλόφωνα: "Αὐτὸ ποὺ κάνατε μὲ τὰ ἀμερικανικὰ ἀεροπλάνα θὰ τὸ πληρώσετε πολὺ ἀκριβά"»[40]. Ἔτσι, στὶς 25 Νοεμβρίου 1973, ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἀνετράπη ἀπὸ τὸν Ἑλληνοεβραῖο, ἐξ Ἰωαννίνων, Ταξίαρχο Δημήτριο Ἰωαννίδη, ὁ ὁποῖος ἦταν σὲ ἐπαφὴ μὲ τὰ κλιμάκια τῆς C.I.A. καὶ τῆς ἰσραηλινῆς μυστικῆς ὑπηρεσίας, Mossad[41], μέσῳ τοῦ συζύγου τῆς ἀδερφῆς του, Δέσποινας, τοῦ Ἑβραίου γιατροῦ καὶ πράκτορα τῆς Mossad, Ζὰκ Ἀλαζράκη[42].
Ταξίαρχος (ΠΖ) Δημήτριος Ἰωαννίδης. Ὁ «ἀόρατος δικτάτωρ». (1923 – 2010) (Πηγή: hellasjournal.com)
Στὶς 27 Ἰανουαρίου 1974, ἀπεβίωσε ὁ Γεώργιος Γρίβας – Διγενὴς στὸ κρησφύγετό του στὴν Λεμεσό. Ἐντύπωση προκαλεῖ τὸ γεγονὸς ὅτι, τὸν Αὔγουστο τοῦ 1973, οἱ Τοῦρκοι εἶχαν δώσει στοὺς Βρετανοὺς τὴν πληροφορία ὅτι ὁ Γρίβας θὰ πέθαινε σὲ ἕξι μῆνες[43].
Τὸν Μάϊο τοῦ 1974, πραγματοποιήθηκε μιὰ μυστικὴ συνάντηση στὴν οἰκία τοῦ ἐκδότου τῆς ἐφημερίδος «Ἐλευθερία» καὶ δημοσιογράφου, Πάνου Κόκκα, στὸ προάστιο Μάρνη τῶν Παρισίων, ὅπου παρευρέθηκαν ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς, ὁ Χένρυ Κίσσινγκερ καὶ ὁ τότε Πρωθυπουργὸς τῆς Τουρκίας Ἐτσεβίτ[44]. Ἐκεῖ ἀποφασίστηκε ἡ πρόκληση τεχνητῆς κρίσεως στὴν Κύπρο, ἡ ὁποία θὰ εἶχε ὡς ἐπακόλουθο τὴν διχοτόμηση τῆς νήσου, τὴν ἀνατροπὴ τοῦ καθεστῶτος τῆς 25ης Νοεμβρίου[45] καὶ τὴν ἐπάνοδο τῶν παλαιοπολιτικῶν στὴν Ἑλλάδα. Σὲ αὐτὸ τὸ σχέδιο ἦταν μυημένος ὁ Μακάριος ἀπὸ τὸν διπλωμάτη Χρῆστο Βωβίδη[46].
Κωνσταντῖνος Γ. Καραμανλῆς (1907 – 1998) καὶ Μουσταφᾶ Μπουλὲντ Ἐτζεβὶτ (1925 – 2006) (Πηγή: tzirkotis.wordpress.com)
Στὶς 2 Ἰουλίου 1974, ξεκίνησε ἡ τεχνητὴ κρίση: Ἐστάλη μιὰ ἐπιστολή – τελεσίγραφο στὸν τοποθετημένο ἀπὸ τὸν Ἰωαννίδη, Πρόεδρο τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, Φαίδωνα Γκιζίκη, ἀπὸ τὸν Μακάριο[47], ὁ ὁποῖος ζητοῦσε τὴν ἀπόσυρση ὅλων τῶν Ἐλλαδιτῶν ἀξιωματικῶν ἀπὸ τὴν Ἐθνικὴ Φρουρά[48]. Στὶς 15 Ἰουλίου, ὡς ἀποτέλεσμα-ἀντίδραση τῆς ἐνέργειας τῆς παραπάνω ἐπιστολῆς, ὁ Γκιζίκης[49], παρακινούμενος ἀπὸ τὸν Ταξίαρχο Δημήτριο Ἰωαννίδη[50] καὶ τὸν τότε Ἀρχηγὸ Ἐνόπλων Δυνάμεων Γρηγόριο Μπονάνο, διενέργησε πραξικόπημα ἐναντίον τοῦ Μακαρίου, μέσῳ τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς[51]. Ὁ Μακάριος, ὅμως, ὄντας ἄριστα πληροφορημένος ἀπὸ πρὶν γιὰ τὸ γεγονὸς αὐτό[52], ὑπὸ μυστηριώδεις συνθῆκες, φυγαδεύτηκε στὴν Πάφο[53] καὶ ἀπὸ ἐκεῖ στὴν Βρετανία. Στὶς 19 Ἰουλίου, ὁ Μακάριος, ὄντας σὲ συμφωνία μὲ τὸν τότε Πρωθυπουργὸ τῆς Βρετανίας Χάρολντ Οὐίλσον[54], στὴν ὁμιλία του στὸν Ο.Η.Ε. (Ὀργανισμὸ Ἡνωμένων Ἐθνῶν) ἀπεκάλεσε τὴν Ἑλλάδα ἑπτὰ φορὲς ὡς «εἰσβολέα», δίνοντας, ἔτσι, τὴν «ἔννομη» δικαιολογία στὴν Τουρκία, ὅπως διατείνεται ἡ ἴδια μέχρι καὶ σήμερα, νὰ ἐπέμβῃ στρατιωτικῶς στὴν Κύπρο, ὡς ἐγγυήτρια δύναμη[55].
Στιγμιότυπο ἀπὸ ὁμιλία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Μακαρίου στὸν Ο.Η.Ε. (1974) (Πηγή: greekreporter.com)
Στὶς 20 Ἰουλίου 1974, παρ’ ὅλη τὴν ἔντονη ἀγγλικὴ στρατιωτικὴ παρουσία γύρω ἀπὸ τὴν Κύπρο[56], τουρκικὴ νηοπομπὴ παρεβίασε τὰ χωρικὰ ὕδατα τῆς νήσου, στὴν ὁποία ἐκηρύχθη γενικὴ ἐπιστράτευση. Οἱ Τοῦρκοι, μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ξεκίνησαν τὴν πρώτη φάση τῆς εἰσβολῆς τους στὴν Κύπρο, ποὺ εἶχε τὴν κωδικὴ ὀνομασία «Ἀττίλας». Βεβαίως, τὸ ὄνομα ποὺ διάλεξαν δὲν εἶναι καθόλου τυχαῖο, καθὼς φανερώνει τὴν βαρβαρικὴ καταγωγὴ καὶ τὸ αἱματηρὸ παρελθόν τους. Σύμφωνα μὲ νεότερα ἀποχαρακτηρισμένα ἄκρως ἀπόρρητα ἀμερικανικὰ ἔγγραφα, ἡ Σοβιετικὴ Ἕνωση, ἡ ὁποία εἶχε ἄριστες σχέσεις μὲ τὸν Μακάριο, εἶχε δώσει τὴν συγκατάθεσή της γιὰ τὴν εἰσβολή[57]. Πρόσφατα ἀποχαρακτηρισμένα ἑλληνικὰ ἔγγραφα, ἀποκαλύπτουν ὅτι παρ’ ὅλα τὰ ἀγωνιώδη καὶ ἀκριβῆ γιὰ τὴν κατάσταση ποὺ ἐπικρατοῦσε, σήματα τῆς Κ.Υ.Π., ἡ τότε Ἑλληνικὴ Ἡγεσία παρέμεινε ἀδρανής[58]. Ἐπίσης, ἡ Κύπρια ἱστορικὴ ἐρευνήτρια Φανούλα Ἀργυροῦ, βασισμένη σὲ βρετανικὰ καὶ ἀμερικανικὰ ἀρχεῖα, γράφει: «Ὁ (σ.σ. τότε Ὑπουργὸς Ἐθνικῆς Ἀμύνης τῶν ΗΠΑ Τζόζεφ) Σίσκο, μὲ τὴν ἐπιστροφή του ἀπὸ τὴν Ἄγκυρα στὴν Ἀθήνα, μαζὶ μὲ τὸν Ἀμερικανὸ Πρέσβη στὴν Ἀθήνα, Χένρυ Τάσκα, πῆγαν στὸ Ἑλληνικὸ Ὑπ. Ἄμυνας, ὅπου παρευρέθηκαν σὲ συνέδρια Συμβουλίου Πολέμου καὶ ἔδωσαν αὐστηρὲς προειδοποιήσεις ἐναντίον ὁποιασδήποτε ἐνέργειας, προσπαθῶντας νὰ συγκρατήσουν (ὅπως ἔκανε καὶ ὁ Βρετανὸς Πρέσβης στὴν Ἀθήνα, Σὲρ Ρόπιν Χοῦπερ) τὴ χουντικὴ κυβέρνηση ἀπὸ τὸ νὰ ἀντιδράσῃ στὴν τουρκικὴ εἰσβολή»[59]. Σύμφωνα μὲ μαρτυρία τοῦ τότε Ἀρχηγοῦ Ναυτικοῦ τῆς Ἑλλάδος, Πέτρου Ἀραπάκη[60] στὸν δημοσιογράφο Ἀλέξη Παπαχελᾶ, «Ὁ Σίσκο ἔλεγε "Ἀποφύγετε νὰ κάνετε πόλεμο". Προσπαθοῦσε νὰ πείσῃ τὸν Μπονάνο καὶ τὸν Ἰωαννίδη "Μὴν κάνετε ὁτιδήποτε, δῶστε μου χρόνο νὰ πείσω τοὺς Τούρκους νὰ ὑποχωρήσουν"... Ἔξαλλος ὁ Ἰωαννίδης πετάχτηκε ἔξω κάποια στιγμὴ καὶ τοῦ λέει: "Μᾶς ἐξαπατήσατε, θὰ κηρύξουμε πόλεμο" ...»[61]. Ὁ ἴδιος ὁ Ἰωαννίδης ἔλεγε ἀργότερα: «Ἐκείνη τὴν στιγμή τοὺς εἶπα (σ.σ. στοὺς Ἀμερικανοὺς) ὅτι μὲ μέσα ἤμουν ἕτοιμος καὶ ἀποφασισμένος γιὰ ὅλα, ἀκόμη καὶ γιὰ γενικὸ ἑλληνοτουρκικὸ πόλεμο μεγάλης κλίμακος, ἔστω γιὰ ὀλίγες ἡμέρες, πρὶν ἐπέμβουν οἱ κοινοὶ σύμμαχοι.»[62]
Πλωτάρχης Ἐλευθέριος Κων. Χανδρινός, ὁ «Θεμιστοκλῆς τῆς Πάφου» (1937 – 1994) (Πηγή: freepen.gr)
Παράλληλα, διετάχθη ἡ ἐπιστροφὴ στὴν Κύπρο τοῦ ἀρματαγωγοῦ ΛΕΣΒΟΣ L-172, μὲ τοὺς ἀπολυόμενους ὁπλῖτες τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ., οἱ ὁποῖοι ἀπεβιβάσθησαν στὴν Πάφο. Μὲ δική του πρωτοβουλία, ὁ κυβερνήτης του ἀρματαγωγοῦ Ἐλευθέριος Χανδρινὸς ἄνοιξε πῦρ μὲ τὰ πυροβόλα τοῦ σκάφους του, κατὰ τῆς τουρκοκυπριακῆς ὀργάνωσης Τ.Μ.Τ.[63] (Τουρκικὴ Ἀντιστασιακὴ Ὀργάνωση) στὴν θέση Μούταλος Πάφου, ρίχνοντας περίπου 900 βλήματα. Ἀμέσως μετὰ ἀναχώρησε. Ἀποτέλεσμα τῆς συνολικῆς ἐνέργειάς του αὐτῆς, ἦταν νὰ προκληθῇ σύγχυση στὸν ἐχθρό, ὁ ὁποῖος βύθισε τὰ δικά του ἀντιτορπιλικὰ καὶ ἡ πόλη τῆς Πάφου νὰ παραμείνῃ ἐλεύθερη.
Στὶς 21 Ἰουλίου 1974, στὴν Ἑλλάδα, συνεκλήθη Πολεμικὸ Συμβούλιο τοῦ καθεστῶτος, ὅπου ὁ τότε Πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος, Ἀδαμάντιος Ἀνδρουτσόπουλος ἔδωσε ἐντολὴ στὴν ἡγεσία τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων γιὰ προσβολὴ τοῦ τουρκικοῦ στόλου μὲ δύο Ὑποβρύχια καὶ ἕξι Phantoms τὴν ἑπομένη ἡμέρα. Παράλληλα, ἀποφασίσθηκε ἡ ἐπιχείρηση «ΝΙΚΗ», δηλαδὴ ἡ μεταφορὰ τῆς Α΄ Μοίρας Καταδρομῶν μὲ δεκαπέντε μεταγωγικὰ πολεμικὰ ἀεροσκάφη NORATLAS στὴν Κύπρο, γιὰ τὴν ἄμυνα τοῦ Ἀεροδρομίου τῆς Λευκωσίας, τὸ ὁποῖο οἱ Τοῦρκοι ἔβαλαν μὲ ὅλμους. Τὰ ξημερώματα τῆς ἑπόμενης, τὰ Ἑλληνικὰ ἀεροσκάφη κατέφθασαν στὴν Κύπρο, ἀλλά, δυστυχῶς, τὸ ἕνα ἀπὸ αὐτὰ κατερρίφθη καὶ ἄλλα δύο καταστράφηκαν ἀπὸ ἀντιαεροπορικὰ τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς, ἡ ὁποία τὰ ἐξέλαβε γιὰ ἐχθρικά, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ φονευθοῦν ἄδικα 29 καταδρομεῖς καὶ τὸ πλήρωμα τοῦ ἀεροσκάφους. Ὅσοι κατόρθωσαν νὰ σωθοῦν, ἐνίσχυσαν τὴν Ἐθνικὴ Φρουρά. Ἀκολούθησε συμπλοκὴ μὲ τοὺς Τούρκους, οἱ ὁποῖοι ὑποχώρησαν 200 μέτρα μακριὰ ἀπὸ τὶς Ἑλληνικὲς θέσεις. Χαρακτηριστικὸ εἶναι ὅτι ὑπὲρ τῶν Τούρκων ἔλαβαν μέρος Καναδοὶ καὶ Σουηδοὶ Κυανόκρανοι στρατιῶτες τοῦ Ο.Η.Ε., οἱ ὁποῖοι ἔβαλλαν ἐναντίον τῶν Ἑλληνικῶν δυνάμεων. Ἡ μάχη ἔληξε μὲ νίκη τῶν Ἑλλήνων καὶ οἱ Τοῦρκοι, μὲ τοὺς συμμάχους τους, ἀναγκάστηκαν νὰ ὑποχωρήσουν.
Κατόπιν ἐντολῆς τῶν Η.Π.Α., ὅμως, ὁ τότε ἀρχηγὸς τῆς Ἑλληνικῆς Ἀεροπορίας Ἀλέξανδρος Παπανικολάου δὲν ἔδωσε διαταγὴ νὰ ἀπογειωθοῦν τὰ ἀεροπλάνα Phantoms καὶ ὁ τότε Ἀρχηγὸς Ναυτικοῦ τῆς Ἑλλάδος, Πέτρος Ἀραπάκης, ἔδωσε διαταγὴ στὰ ὑποβρύχια ΓΛΑΥΚΟΣ καὶ ΝΗΡΕΥΣ, τὰ ὁποῖα βρίσκονταν μεταξὺ τῆς Ρόδου καὶ τῆς Κύπρου, καθὼς καὶ τὸ ὀχηματαγωγὸ «Ρέθυμνο», νὰ ἐπιστρέψουν στὴν Ρόδο[64].
Στὶς 21 Ἰουλίου 1974, στὴν Ἑλλάδα, συνεκλήθη Πολεμικὸ Συμβούλιο τοῦ καθεστῶτος, ὅπου ὁ τότε Πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος, Ἀδαμάντιος Ἀνδρουτσόπουλος ἔδωσε ἐντολὴ στὴν ἡγεσία τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων γιὰ προσβολὴ τοῦ τουρκικοῦ στόλου μὲ δύο Ὑποβρύχια καὶ ἕξι Phantoms τὴν ἑπομένη ἡμέρα. Παράλληλα, ἀποφασίσθηκε ἡ ἐπιχείρηση «ΝΙΚΗ», δηλαδὴ ἡ μεταφορὰ τῆς Α΄ Μοίρας Καταδρομῶν μὲ δεκαπέντε μεταγωγικὰ πολεμικὰ ἀεροσκάφη NORATLAS στὴν Κύπρο, γιὰ τὴν ἄμυνα τοῦ Ἀεροδρομίου τῆς Λευκωσίας, τὸ ὁποῖο οἱ Τοῦρκοι ἔβαλαν μὲ ὅλμους. Τὰ ξημερώματα τῆς ἑπόμενης, τὰ Ἑλληνικὰ ἀεροσκάφη κατέφθασαν στὴν Κύπρο, ἀλλά, δυστυχῶς, τὸ ἕνα ἀπὸ αὐτὰ κατερρίφθη καὶ ἄλλα δύο καταστράφηκαν ἀπὸ ἀντιαεροπορικὰ τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς, ἡ ὁποία τὰ ἐξέλαβε γιὰ ἐχθρικά, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ φονευθοῦν ἄδικα 29 καταδρομεῖς καὶ τὸ πλήρωμα τοῦ ἀεροσκάφους. Ὅσοι κατόρθωσαν νὰ σωθοῦν, ἐνίσχυσαν τὴν Ἐθνικὴ Φρουρά. Ἀκολούθησε συμπλοκὴ μὲ τοὺς Τούρκους, οἱ ὁποῖοι ὑποχώρησαν 200 μέτρα μακριὰ ἀπὸ τὶς Ἑλληνικὲς θέσεις. Χαρακτηριστικὸ εἶναι ὅτι ὑπὲρ τῶν Τούρκων ἔλαβαν μέρος Καναδοὶ καὶ Σουηδοὶ Κυανόκρανοι στρατιῶτες τοῦ Ο.Η.Ε., οἱ ὁποῖοι ἔβαλλαν ἐναντίον τῶν Ἑλληνικῶν δυνάμεων. Ἡ μάχη ἔληξε μὲ νίκη τῶν Ἑλλήνων καὶ οἱ Τοῦρκοι, μὲ τοὺς συμμάχους τους, ἀναγκάστηκαν νὰ ὑποχωρήσουν.
Κατόπιν ἐντολῆς τῶν Η.Π.Α., ὅμως, ὁ τότε ἀρχηγὸς τῆς Ἑλληνικῆς Ἀεροπορίας Ἀλέξανδρος Παπανικολάου δὲν ἔδωσε διαταγὴ νὰ ἀπογειωθοῦν τὰ ἀεροπλάνα Phantoms καὶ ὁ τότε Ἀρχηγὸς Ναυτικοῦ τῆς Ἑλλάδος, Πέτρος Ἀραπάκης, ἔδωσε διαταγὴ στὰ ὑποβρύχια ΓΛΑΥΚΟΣ καὶ ΝΗΡΕΥΣ, τὰ ὁποῖα βρίσκονταν μεταξὺ τῆς Ρόδου καὶ τῆς Κύπρου, καθὼς καὶ τὸ ὀχηματαγωγὸ «Ρέθυμνο», νὰ ἐπιστρέψουν στὴν Ρόδο[64].
Λοχαγὸς (ΠΖ) Νικόλαος Κατούντας, ὁ «Λεωνίδας της Κερύνειας» (1943 – 1974) (Πηγή: kythera.news)
Αὐτὸ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα οἱ Τοῦρκοι νὰ ἀποβιβάσουν καὶ ἄλλες δυνάμεις στὴν Κύπρο. Στὶς 23 Ἰουλίου 1974, παρὰ τὴν ἀντίσταση τοῦ διοικητοῦ τῆς 33ης Μοίρας Καταδρομῶν Λοχαγοῦ Νικολάου Κατούντα, ὁ ὁποῖος ἔπεσε ἡρωικὰ μαχόμενος, καὶ τοῦ διοικητῆ τοῦ 251ου Τάγματος Πεζικοῦ, Ἀντισυνταγματάρχη Παύλου Κουρούπη, ὁ ὁποῖος εἶναι μέχρι καὶ σήμερα, ἀγνοούμενος, ἡ Κυρήνεια κατελήφθη ἀπὸ τοὺς Τούρκους.
Ἀνχης (ΠΖ) Παῦλος Κουρούπης, ὁ «Δαβάκης της Κερύνειας» (1929 – 1974) (Πηγή: facebook – πατριωτικὸ μετωπο)
Στοὺς δρόμους τῆς πόλης, σκόρπιοι καὶ ἀποκομμένοι Ἐθνοφρουροὶ ἀντάλλασαν πυροβολισμοὺς μὲ τοὺς εἰσβολεῖς, ἀλλὰ οἱ Τοῦρκοι γρήγορα ἐπικράτησαν καὶ ὡς ἀντίποινα γιὰ τὴν ἀντίσταση τῶν ὑπερασπιστῶν, ἐκτελοῦσαν, ἐπὶ τόπου, ὅποιον στρατιώτη παραδιδόταν.[65]! Ἀκολούθως, διέπραξαν κτηνώδεις πράξεις, ἀπέναντι στὸν ἄμαχο πληθυσμό, ἀκόμα καὶ ἀπέναντι σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶχαν τεθεῖ ὑπὸ τὴν προστασία τοῦ Ὁ.Η.Ε.[66], ἐνῷ ξεσποῦσαν τὸ μῖσος καὶ τὴν ἐκδίκησή τους πάνω στοὺς ἀμάχους καὶ στοὺς τραυματίες Ἐθνοφρουρούς[67]. Στὸ στάδιο «Πράξανδρος» καὶ στὸ τουριστικὸ περίπτερο τῆς πόλης, συνέτριψαν καὶ τὴν τελευταία ἀντίσταση τῶν Ἐθνοφρουρῶν[68], πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ὁποίους αἰχμαλωτίστηκαν καὶ εἴτε ἀπεστάλησαν στὴν Τουρκία, εἴτε ἐκτελέστηκαν καὶ θάφθηκαν μαζικά, σὲ δύο μεγάλους λάκκους[69]. Ἀρκετοὶ κάτοικοι τῆς πόλης, κυρίως ὑπερήλικες, ποὺ δὲν πρόλαβαν νὰ ἐγκαταλείψουν τὴν πόλη, ἐκτελέστηκαν ἐν ψυχρῷ ἀπὸ τοὺς Τούρκους[70], οἱ ὁποῖοι στόχευαν καὶ φόνευαν ἀδιακρίτως, χωρὶς διαχωρισμὸ στρατιωτῶν καὶ ἀμάχων[71]. Παράλληλα, οἱ τουρκικὲς δυνάμεις προωθήθηκαν μεταξὺ τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ. καὶ τοῦ βορείου ἄκρου τοῦ Ἀεροδρομίου καὶ κατέλαβαν τὰ χωριὰ Τριμίθι καὶ Κάρμι στὶς ὑπώρειες τοῦ Πενταδακτύλου, ἐκτελῶντας αἰχμαλώτους καὶ ἀμάχους. Ἔπειτα, κατέλαβαν τὸ Μπουλαβέντο Πενταδακτύλου, ἀφοῦ πρῶτα περικύκλωσαν τὴν 181η Μοῖρα Πεδινοῦ Πυροβολικοῦ, τῆς ὁποίας ὁ διοικητὴς Ἀντισυνταγματάρχης Στυλιανὸς Καλμπουρτζῆς ἔπεσε ἡρωικὰ μαχόμενος.
Ἀντισυνταγματάρχης (ΠΒ) Στυλιανὸς Καλμπουρτζῆς (1921 – 1974) (Πηγή: dimoslefkonikou.org)
Ἐν τῷ μεταξύ, στὴν Ἑλλάδα, ὁ Φαίδων Γκιζίκης καὶ οἱ Ἀρχηγοὶ τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων κατήργησαν τὸν Ἰωαννίδη, μὲ σκοπὸ νὰ καλέσουν τοὺς λεγόμενους παλαιοὺς πολιτικούς. Ὁ Ἰωαννίδης δὲν ἀντέδρασε καθόλου καὶ ἐξαφανίστηκε[72]. Ἐπακολούθησαν διαβουλεύσεις μὲ τοὺς παλαιοὺς πολιτικοὺς καί, χάρη στὸν παρασκηνιακὸ ρόλο τῶν Ἀμερικανῶν[73] καὶ ἄλλων παραγόντων[74], ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς ἐπέστρεψε στὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τὸ Παρίσι καὶ ὁρκίστηκε Πρωθυπουργὸς στὶς 4 τὰ ξημερώματα τῆς 24ης Ἰουλίου 1974. Τότε, οἱ Τοῦρκοι κατεῖχαν στὴν Κύπρο, τὴν πόλη τῆς Κυρηνείας καὶ ὁρισμένα σημεῖα ἀνατολικά της, στὴν περιοχὴ Ἁγίου Γεωργίου, ποὺ εἶχε ἀποτελέσει καὶ τὸ ἀρχικὸ προγεφύρωμα τῆς εἰσβολῆς τους. Δηλαδὴ εἶχαν καταλάβει μόνον ἕνα βορειοδυτικὸ τμῆμα τῆς Κύπρου. Οἱ ἡρωικὲς μάχες τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς καὶ τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ., εἶχαν ἐξασφαλίσει τὸν ἔλεγχο τοῦ Πενταδακτύλου, τὴν ἀποτροπὴ διευρύνσεως τοῦ μικροῦ προγεφυρώματος καὶ τὴν ἐξάλειψη σχεδὸν ὅλων τῶν τουρκοκυπριακῶν «θυλάκων».
Στιγμιότυπο ἀπὸ τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ (24 Ἰουλίου 1974) (Πηγή: lastpoint.gr)
Στὶς 25 Ἰουλίου 1974, ἐνῷ εἶχε συμφωνηθεῖ κατάπαυση τοῦ πυρὸς μεταξὺ τῶν ἀντιμαχόμενων στὴν Κύπρο, οἱ Τοῦρκοι τὴν παραβίασαν καὶ ἀπεβίβασαν δυνάμεις, χωρὶς καμία ἀντίδραση τῆς Ἑλλάδος. Μέσα στὶς ἑπόμενες ἡμέρες, ἐπέκτειναν σταδιακὰ τὴν κατοχὴ τῆς νήσου ἀπὸ τὸ 4% στὸ 12%. Στὶς 8 Αὐγούστου 1974, παρὰ τὶς ἡρωικὲς μάχες τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ. καὶ τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς, οἱ Τοῦρκοι προωθήθηκαν στὴν λεγόμενη «πράσινη γραμμή», πού, μέχρι σήμερα, χωρίζει τὴν ἐλεύθερη Κύπρο ἀπὸ τὰ Κατεχόμενα.
Στὶς 14 Αὐγούστου 1974, ἡ Τουρκία ἐξαπέλυσε φανερὰ δεύτερη εἰσβολὴ στὴν Κύπρο. 800 Ἕλληνες καὶ Μαρωνῖτες ἐγκλωβίστηκαν στὴν Χερσόνησο τῆς Καρπασίας[75]. Στὶς 15 Αὐγούστου, οἱ Τοῦρκοι, χάρη στὴν συνδρομὴ τῶν Ἄγγλων, περικύκλωσαν τὴν Ἐθνικὴ Φρουρὰ καὶ κατέλαβαν τὴν Ἀμμόχωστο[76]. Στὴν Λευκωσία, οἱ Τοῦρκοι δὲν κατόρθωσαν νὰ προχωρήσουν, ἐνῷ στὸ στρατόπεδο τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ. ὑπέστησαν σημαντικὲς ἀπώλειες. Τὴν Δυτικὴ Λευκωσία την ὑπερασπίστηκε ἡρωικὰ τὸ 336 Τάγμα Ἐφόδου της Ἀμμοχώστου μὲ διοικητὴ τὸν Ἐλλαδίτη Ταγματάρχη Πεζικοῦ Δημήτριο Ἀλευρομάγειρο, συνεπικουρούμενο ἀπὸ τὸ 1/211 Τάγμα Πεζικοῦ, τὸ ὁποῖο κράτησε τοὺς Τούρκους στὰ ὅρια τῆς «πράσινης γραμμῆς»[77]. Μάλιστα, πολεμῶντας ἡρωικὰ γιὰ τρεῖς ἡμέρες, κατόρθωσαν νὰ σώσουν ἀπὸ τὴν καταστροφὴ καὶ τὰ «Φυλακισμένα Μνήματα», ὅπου βρίσκονταν καὶ βρίσκονται ἀκόμα οἱ τάφοι τῶν ἡρώων τῆς Ε.Ο.Κ.Α.
Στὶς 14 Αὐγούστου 1974, ἡ Τουρκία ἐξαπέλυσε φανερὰ δεύτερη εἰσβολὴ στὴν Κύπρο. 800 Ἕλληνες καὶ Μαρωνῖτες ἐγκλωβίστηκαν στὴν Χερσόνησο τῆς Καρπασίας[75]. Στὶς 15 Αὐγούστου, οἱ Τοῦρκοι, χάρη στὴν συνδρομὴ τῶν Ἄγγλων, περικύκλωσαν τὴν Ἐθνικὴ Φρουρὰ καὶ κατέλαβαν τὴν Ἀμμόχωστο[76]. Στὴν Λευκωσία, οἱ Τοῦρκοι δὲν κατόρθωσαν νὰ προχωρήσουν, ἐνῷ στὸ στρατόπεδο τῆς ΕΛ.ΔΥ.Κ. ὑπέστησαν σημαντικὲς ἀπώλειες. Τὴν Δυτικὴ Λευκωσία την ὑπερασπίστηκε ἡρωικὰ τὸ 336 Τάγμα Ἐφόδου της Ἀμμοχώστου μὲ διοικητὴ τὸν Ἐλλαδίτη Ταγματάρχη Πεζικοῦ Δημήτριο Ἀλευρομάγειρο, συνεπικουρούμενο ἀπὸ τὸ 1/211 Τάγμα Πεζικοῦ, τὸ ὁποῖο κράτησε τοὺς Τούρκους στὰ ὅρια τῆς «πράσινης γραμμῆς»[77]. Μάλιστα, πολεμῶντας ἡρωικὰ γιὰ τρεῖς ἡμέρες, κατόρθωσαν νὰ σώσουν ἀπὸ τὴν καταστροφὴ καὶ τὰ «Φυλακισμένα Μνήματα», ὅπου βρίσκονταν καὶ βρίσκονται ἀκόμα οἱ τάφοι τῶν ἡρώων τῆς Ε.Ο.Κ.Α.
Ταγματάρχης (ΠΖ) Δημήτριος Ἀλευρομάγειρος (1940 – ) (Πηγή: militaire.gr)
Στὴν Ἑλλάδα, συνεκλήθη Πολεμικὸ Συμβούλιο, στὸ ὁποῖο ἀποφασίστηκε ἡ μὴ ἀντίδραση τῆς Ἑλληνικῆς ἡγεσίας ἀπέναντι στὴν Τουρκικὴ εἰσβολή, καθὼς ὁ Καραμανλῆς δήλωσε ὅτι «Ἡ Κύπρος κεῖται μακράν», μὲ δικαιολογία ὅτι ἡ Ἑλλάδα ἦτο ἀδύναμη νὰ βοηθήσῃ τὴν Κύπρο. Αὐτό, ὅμως, ἀποτελοῦσε πρόφαση καθώς, ἀπὸ τὴν περίοδο 1968 – 1973, εἶχε ἐπιτευχθεῖ ἀεροναυτικὴ ὑπεροπλία τῆς Ἑλλάδος στὸ Αἰγαῖο καὶ τὴν Κύπρο. Δὲν ἦταν, λοιπόν, μακριὰ ἡ Κύπρος γιὰ τὰ ὑπερσύγχρονα PHANTOMS, τὶς Πυραυλακάτους καὶ τὰ Ὑποβρύχια ποὺ μόλις εἶχαν παραληφθεῖ, ὅταν κατὰ τὴν Ἀρχαιότητα καὶ συγκεκριμένα τὸ 450 π. Χ. ἦταν κοντὰ γιὰ τὶς Τριήρεις τοῦ Κίμωνος ποὺ ἔφθασε τὴ Μεγαλόνησο, γιὰ νὰ πολεμήσει ἐναντίον τῶν Περσῶν.
Κίμων ἐναντίον Περσῶν στὴν Κύπρο (450 π.Χ.) (Πηγή: greekworldhistory.blogspot.com)
Μέχρι τὶς 20 Αὐγούστου 1974, ἡ Τουρκία εἶχε καταλάβει τὸ 38% τοῦ ἐδάφους τῆς Κύπρου, μὲ ἀποτέλεσμα τὸ 30% τῶν Κύπριων Ἑλλήνων νὰ γίνουν πρόσφυγες στὴν ἴδια τους τὴν Πατρίδα. Σὲ ὅλη τὴν πορεία τους, οἱ Τοῦρκοι ἐκτελοῦσαν ὁμαδικὰ τοὺς αἰχμαλώτους ἄνδρες τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς, ἄφηναν τοὺς τραυματίες στὸν δρόμο καὶ μὲ ἐξαιρετικὸ σαδισμό, τοὺς συνέθλιβαν μὲ τὶς ἑρπύστριες τῶν ἁρμάτων μάχης[78]. Διέπρατταν συστηματικὰ ὁμαδικὲς ἐν ψυχρῷ ἐκτελέσεις, βιασμοὺς γυναικῶν, ἀνεξαρτήτως ἡλικίας καὶ κακοποιήσεις παιδιῶν καὶ γερόντων[79]. Ἂν καὶ ὑπῆρξε ἀνταλλαγὴ αἰχμαλώτων μεταξὺ Κυπρίων Ἑλλήνων καὶ Τουρκίας, ἐν τούτοις, 83 Ἐλλαδίτες καὶ 1.536 Κύπριοι Ἕλληνες παρέμειναν καὶ παραμένουν αἰχμάλωτοι τῆς Τουρκίας, μέχρι καὶ σήμερα. Ἐπισήμως, βέβαια, θεωροῦνται ἀγνοούμενοι, δηλαδὴ ὅτι ἀγνοεῖται ἡ τύχη τους.
Κατεχόμενες περιοχὲς τῆς Κύπρου στὶς ἀρχὲς Σεπτεμβρίου 1974 (Πηγή: haniotika-nea.gr)
Κλείνοντας, θὰ ἤθελα νὰ τονίσω ὅτι κανεὶς ξένος δὲν ἀπεδείχθη ἀληθινὸς σύμμαχός μας σὲ αὐτὴν τὴν περίπτωση, ὅπως καὶ ποτὲ ἄλλοτε. Ὅλοι ἦταν ἐναντίον μας. Πρῶτοι ἀπὸ ὅλους, οἱ Τοῦρκοι, ποὺ εἰσέβαλαν, λεηλάτησαν καὶ διενέργησαν γενοκτονία στὴν Κύπρο μας, τὴν ὁποία, ἀκόμη, κατέχουν κατὰ παράβασιν τοῦ διεθνοῦς δικαίου. Ἀκολουθοῦν οἱ Ἄγγλοι καὶ οἱ Ἀμερικάνοι, ποὺ σχεδίασαν αὐτὴν τὴν εἰσβολὴ καὶ τὴν ἐπεκρότησαν. Τὰ μουσουλμανικὰ Κράτη, ὅπως ἡ Λιβύη, ἀλλὰ καὶ ἡ Σοβιετικὴ Ἕνωση, ποὺ συμμάχησαν μὲ τοὺς Τούρκους. Ἐπίσης, μεγάλη εὐθύνη μαζὶ μὲ αὐτοὺς φέρει καὶ τὸ Ἰσραήλ, τὸ ὁποῖο ἔγινε ἡ αἰτία νὰ ἔλθει στὴν ἐξουσία ὁ καταστροφικὸς γιὰ Ἑλλάδα καὶ Κύπρο, Δημήτριος Ἰωαννίδης.
Μέχρι καὶ σήμερα, ὅσοι πολιτικοὶ ἀνέβηκαν στὴν ἐξουσία σὲ Ἑλλάδα καὶ Κύπρο, κανένας δὲν ἐργάστηκε πρὸς τὸ συμφέρον τοῦ Ἑλληνισμοῦ, σὲ αὐτὸ τὸ θέμα.
Δὲν ξεχνῶ καὶ ἀγωνίζομαι (Πηγή: tideon.org)
Χρέος ὅλων μας εἶναι νὰ τιμοῦμε ΑΝΕΞΑΙΡΕΤΩΣ, ὅλους αὐτοὺς ποὺ ἀγωνίστηκαν γιὰ τὴν Κύπρο μας. Καθῆκον μας εἶναι νὰ δοξάζουμε αὐτοὺς ποὺ ἔχυσαν τὸ αἷμα τους γι’ αὐτή. Καὶ βέβαια στόχος μας, βαθιὰ γραμμένος μέσα στὴν καρδιά μας, πρέπει νὰ εἶναι καὶ θὰ εἶναι ἡ Ἀπελευθέρωση καὶ ἡ Ἕνωση τῆς Κύπρου μας μὲ τὴν Μητέρα Ἑλλάδα!
Πηγές
- Ἀνδρουτσόπουλου Ἀδαμαντίου, Ἡ μαρτυρία ἑνὸς Πρωθυπουργοῦ, Ἀθῆναι 1993.
- Ἀραπάκη Πέτρου, Τὸ τέλος τῆς σιωπῆς, Ἐκδόσεις Λιβάνη, Ἀθήνα 2000.
- Ἀργυροπούλου Νικολάου, οἱ Ἔνοχοι, Ἐκδόσεις περιοδικοῦ «Ἐνδοχώρα».
- Ἀργυροῦ Φανούλας – «Ἡ πρώτη τουρκικὴ εἰσβολὴ ἔγινε μὲ τὴ ὑποστήριξη τῶν Σοβιετικῶν, ὄχι τῶν Ἀμερικανῶν» / https://simerini.sigmalive.com/article/2024/8/26/e-prote-tourkike-eisbole-egine-me-te-uposterixe-ton-sobietikon-okhi-ton-amerikanon/
- Ἀργυροῦ Φανούλας – «Καὶ ὁ Μακάριος συμφωνοῦσε μὲ τὸ «Ἡ Κύπρος κεῖται μακράν». Ἐφημερίδα Ἡ Σημερινὴ τῆς Κυριακῆς / https://simerini.sigmalive.com/article/2014/3/25/kai-o-makarios-sumphonouse-me-to-e-kupros-keitai-makran/
- Ἀργυροῦ Φανούλας – Βαθιὲς οἱ μαρτυρίες τῆς συνωμοσίας της Βρετανίας – Ἐφημερίδα Σημερινὴ / https://simerini.sigmalive.com/article/2022/7/25/bathies-oi-marturies-tes-sunomosias-tes-bretanias/
- Ἀργυροῦ Φανούλας – Τὰ γεγονότα τοῦ μαύρου καλοκαιριοῦ τοῦ 74′ μέσα ἀπὸ βρετανικὰ καὶ ἀμερικανικὰ ἔγγραφα – Ἐφημερίδα Ἡ Σημερινὴ τῆς Κυριακῆς / https://simerini.sigmalive.com/article/2023/7/24/ta-gegonota-tou-maurou-kalokairiou-tou-74-mesa-apo-bretanika-kai-amerikanika-eggraphab9f0b6c0-74db-4e69-9de8-54750a11d556/
- Ἀργυροῦ Φανούλας, Top Secret, ἡ Βρετανικὴ κηδεμόνευση τοῦ Κυπριακοῦ... Πῶς φθάσαμε στὸ σχέδιο «Ἀνάν»..., Ἐκδόσεις Γερμανός, Θεσσαλονίκη 2004.
- Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος, Χωρὶς τίτλο, τόμος Β΄, Ἐκδόσεις Τὸ Βῆμα, 2015.
- Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος, Χωρὶς τίτλο, τόμος Γ΄, Ἐκδόσεις Τὸ Βῆμα, 2015.
- Γαρουφαλιὰ Πέτρου, Ἑλλὰς καὶ Κύπρος. Τραγικὰ σφάλματα, εὐκαιρίες ποὺ χάθηκαν, 19 Φεβρουαρίου 1964-15 Ἰουλίου 1965, Ἐκδόσεις Μπεργάδη, Ἀθήνα 1982.
- Γρηγοριάδη Σόλωνος, Ἱστορία τῆς Δικτατορίας, τόμος τρίτος, Ἐκδόσεις Καπόπουλος, Ἀθῆναι 1975.
- Δημητριάδη Κωνσταντίνου, Κύπρος 1974, ἡ μεγάλη προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, Δ’ ἔκδοση πλήρης (Α’ ἔκδοση: 2011, Β’ ἔκδοση: 2012, Γ’ ἔκδοση: 2015 (ἐμπλουτισμένη), Εἰδικὴ Ἔκδοση: 2016 (ἐφ. «Δημοκρατία»))
- Δράμπελα Ἀλεξάνδρου, Τὸ Ἑλληνικὸν Ἀστυνομικὸν πρόβλημα, Ἀθήνα, Νοέμβριος 1977.
- Εἰσβολὴ στὴν Κύπρο: Ἡ ΕΥΠ ἀποχαρακτήρισε ἀπόρρητα ἔγγραφα τῆς ΚΥΠ γιὰ τὸν Ἰούλιο τοῦ 1974 – Πρῶτο Θέμα / https://www.protothema.gr/greece/article/1561483/eisvoli-stin-kupro-i-eup-apoharaktirise-aporrita-eggrafa-tis-kup-gia-ta-tragika-gegonota-tou-1974/
- Ἠλιόπουλου Ἠλία, Στρατάρχης Ἀλέξανδρος Παπάγος, Στρατιωτικὴ Ἱστορία, Στρατηγικὴ καὶ Πολιτική, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2015.
- Κοντογιαννίδη Τάσου Κ., Τὰ γεγονότα ποὺ ὁδήγησαν στὴν ἵδρυση τῆς Ε.Ο.Κ.Α. https://www.pontosnews.gr/317534/istoria/ta-gegonota-pou-odigisan-stin-idrysi-t/
- Λεονταρίτη Γεωργίου Α., Ἰουλιανὰ 1965, τὰ ἄγνωστα παρασκήνια, Ἐκδόσεις Καστανιώτης, Ἀθήνα, Ἰούνιος 2019.
- Λεονταρίτη Γεωργίου Α., Ἐπιχείρηση: Ἀνατροπὴ Παπάγου, ὁ Στρατάρχης, στόχος τῶν Ἄγγλων, τὸ ἄγνωστο παρασκήνιον τῆς πιὸ συγκλονιστικῆς μεταπολεμικῆς περιόδου, Ἐκδόσεις Μέτρον, 2008.
- Λεωνίδου Φ. Λεωνίδου, Μακαρίου ἀπομυθοποίηση, ἰδιωτικὴ ἔκδοση, Λονδῖνο 2023, 3η ἔκδοση (1η ἔκδοση: 2021, 2η ἔκδοση: 2021)
- Μπονάνου Γρηγορίου, Ἡ Ἀλήθεια, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, Ἀθῆναι 1987.
- Μαρκεζίνη Σπύρου, Ἀναμνήσεις 1972 – 1974, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις.
- Μαρκεζίνη Σπύρου, Σύγχρονη Πολιτικὴ ἱστορία τῆς Ἑλλάδος, τόμος Γ΄, Ἐκδόσεις Πάπυρος, 1994
- Μπουλούκου Ἄρη Γ., ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΣΠΙΔΑ, Ἐκδόσεις Ἑλληνικὴ Ἄνοδος, Δεκέμβριος 2010.
- Δρ. Νταλαμάνγκα Ἀντωνίου Θεμιστοκλέους, Ἀλησμόνητες Πατρίδες τοῦ Ἑλληνισμοῦ (Πατρίδες τῆς Καρδιᾶς μας), Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2019.
- Παπαγεωργίου Σπύρου, Ἐπιχείρηση Κοφίνου, Πῶς διώχτηκε ἀπὸ τὴν Κύπρο ἡ Ἑλληνικὴ Μεραρχία, Ἐκδόσεις Κ. Ἐπιφανίου, Β΄ ἔκδοση.
- Παπαγεωργίου Σπύρου, Καραμανλῆς καὶ Κυπριακόν, ντοκουμέντο, Ἐκδόσεις Νέα Θέσις, Ἀθήνα 1988, Β’ ἔκδοσις.
- Παπάγου Λεωνίδα, Σημειώσεις 1965 – 1977, Ἐκδόσεις Ἵδρυμα Γουλανδρῆ – Χόρν.
- Παπαχελᾶ Ἀλέξη, Ὁ βιασμὸς τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, Ὁ ἀμερικανικὸς παράγων, 1947-1967, Ἐκδόσεις Ἑστία, Ἰούλιος 2001, δέκατη ἕκτη ἔκδοση (Πρώτη Ἔκδοση: Ἰούνιος 1997, Δέκατη Ἔκδοση: Μάϊος 1998, Δέκατη Πέμπτη Ἔκδοση, Ὀκτώβριος 2000)
- Πασσᾶ Ἰωάννου, Τὸ ἔγκλημα τῆς ἐπιστήμης, Ἐκδόσεις Ἐγκυκλοπαιδείας «Ἡλίου».
- Τὸ Πολυτεχνεῖο, ἡ χούντα καὶ ὁ Κίσινγκερ – Τὸ Βῆμα / https://www.tovima.gr/2011/07/02/politics/to-polytexneio-i-xoynta-kai-o-kisingker/
- Χαραλαμπόπουλου Χαραλάμπους, Περιμένοντας τὸν «Ἀττίλα», Ἀθήνα 1992.
- Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πῶς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017.
- Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πὼς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017.
- Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸν Φάκελλο τῆς Κύπρου, ἡ Ἑλλάδα & τὸ Κυπριακὸ Ζήτημα, 1950 – 1975, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2024.
- Χατζηδάκη Μάνου Ν., Τὰ «ΟΧΙ» τοῦ Γεωργίου Παπαδόπουλου, Ξενοκίνητη δικτατορία ἢ ἐθνικὸ καθεστώς;, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα Ἰούλιος 2018.
[1] Βλ. Ἠλιόπουλου Ἠλία, Στρατάρχης Ἀλέξανδρος Παπάγος, Στρατιωτικὴ Ἱστορία, Στρατηγικὴ καὶ Πολιτική, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2015. Λεονταρίτη Γεωργίου Α., Ἐπιχείρηση: Ἀνατροπὴ Παπάγου, ὁ Στρατάρχης, στόχος τῶν Ἄγγλων, τὸ ἄγνωστο παρασκήνιον τῆς πιὸ συγκλονιστικῆς μεταπολεμικῆς περιόδου, Ἐκδόσεις Μέτρον, 2008.
[2] βλ. Ἠλιόπουλου Ἠλία, Στρατάρχης Ἀλέξανδρος Παπάγος, Στρατιωτικὴ Ἱστορία, Στρατηγικὴ καὶ Πολιτική, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2015. Λεονταρίτη Γεωργίου Α., Ἐπιχείρηση: Ἀνατροπὴ Παπάγου, ὁ Στρατάρχης, στόχος τῶν Ἄγγλων, τὸ ἄγνωστο παρασκήνιον τῆς πιὸ συγκλονιστικῆς μεταπολεμικῆς περιόδου, Ἐκδόσεις Μέτρον, 2008. Μαρτυρία τοῦ δημοσιογράφου καὶ ἱστορικοῦ ἐρευνητῆ Γεωργίου Λεονταρίτη πρὸς τὴν γράφουσα.
[3] Ὁ Σπύρος Παπαγεωργίου γράφει: «Οἱ Ἀμερικανοὶ καὶ οἱ Ἄγγλοι ἔκριναν ὅτι ὁ Στρατάρχης Παπάγος ἐχειρίζετο σκληρῶς καὶ ἀδιαλλάκτως τὸ Κυπριακὸν καὶ ὅτι ἡ ἐν γένει πολιτική του προεκάλει προβλήματα εἰς τὰς ἐνδοσυμμαχικὰς σχέσεις. Διὰ τὸν λόγον αὐτὸν καὶ παρηκολούθουν – μετὰ συνωμοτικοῦ ἐνδιαφέροντος, θὰ ἠδύνατο νὰ εἴπη κανείς – τὴν ἐξέλιξιν τῆς φθινούσης ὑγείας του κατὰ τὸ 1955. Αἱ διπλωματικαὶ καὶ μυστικαὶ ὑπηρεσίαι των ἀπέστελλον ἐξ Ἀθηνῶν συχνὰς ἀπορρήτους ἐκθέσεις προδικάζουσαι μάλιστα τὸ μοιραῖον. Πέραν δὲ τούτου, ἐκινοῦντο δραστηρίως διὰ νὰ ἑτοιμάσουν κατάλληλον διαδοχήν, ἡ ὁποία θὰ τοὺς ἐξυπηρέτει». Ἡ ἀπόφαση τοῦ Βασιλέως Παύλου νὰ «διορίσῃ» πρωθυπουργὸ τὸν Καραμανλῆ «ὠφείλετο εἰς νυκτερινὴν συνάντησίν του μετὰ τοῦ Ἀμερικανοῦ πρέσβεως Κάννον καὶ τοῦ Ἄλμερ». (Πηγή: Παπαγεωργίου Σπύρου, Καραμανλῆς καὶ Κυπριακόν, ντοκουμέντο, Ἐκδόσεις Νέα Θέσις, Ἀθήνα 1988, Β’ ἔκδοσις, σελ. 31, 33, 51). Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἐπιβεβαιώνει καὶ ὁ δημοσιογράφος καὶ συγγραφέας Ἀλέξης Παπαχελάς. (Πηγή: Παπαχελᾶ Ἀλέξη, Ὁ βιασμὸς τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, Ὁ ἀμερικανικὸς παράγων, 1947-1967, Ἐκδόσεις Ἑστία, Ἰούλιος 2001, δέκατη ἕκτη ἔκδοση (Πρώτη Ἔκδοση: Ἰούνιος 1997, Δέκατη Ἔκδοση: Μάϊος 1998, Δέκατη Πέμπτη Ἔκδοση, Ὀκτώβριος 2000), σελ. 49, 52)
[4] Ἐφημερίδα «Ἔθνος», 15/3/1959
[5] βλ. Γαρουφαλιὰ Πέτρου, Ἑλλὰς καὶ Κύπρος. Τραγικὰ σφάλματα, εὐκαιρίες ποὺ χάθηκαν, 19 Φεβρουαρίου 1964-15 Ἰουλίου 1965, Ἐκδόσεις Μπεργάδη, Ἀθήνα 1982.
[6] Σχετικὰ μὲ τὰ Ἰουλιανὰ βλ. Λεονταρίτη Γεωργίου, Ἰουλιανὰ 1965, τὰ ἄγνωστα παρασκήνια, Ἐκδόσεις Καστανιώτης, Ἀθήνα, Ἰούνιος 2019.
[7] Γιὰ τὸν Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α καὶ τὴν συμμετοχὴ τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου σὲ αὐτὴ βλ. Μπουλούκου Ἄρη Γ., ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΣΠΙΔΑ, Ἐκδόσεις Ἑλληνικὴ Ἄνοδος, Δεκέμβριος 2010.
[8] Μπουλούκου Ἄρη Γ., ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΣΠΙΔΑ, Ἐκδόσεις Ἑλληνικὴ Ἄνοδος, Δεκέμβριος 2010, σελ. 264.
[9] Χαρακτηριστικὸ εἶναι ὅτι ὁ Κανελλόπουλος ἀνέτρεψε δύο φορὲς (τὸ 1966 καὶ τὸ 1967) Ἑλληνικὲς Κυβερνήσεις, ματαιώνοντας ἔτσι, ἄθελά του, ὑπογραφὲς συμφωνιῶν, ποὺ ἐξασφάλιζαν τὴν Ἕνωση τῆς Κύπρου μὲ τὴν Ἑλλάδα. Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πὼς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 142 – 144.
[10] Γιὰ τὴν συνάντηση τοῦ τότε Βασιλέως τῶν Ἑλλήνων Κωνσταντίνου μὲ τὸν Πρόεδρο τῶν Η.Π.Α. Λίντον Τζόνσον βλ. Παπάγου Λεωνίδα, Σημειώσεις 1965 – 1977, Ἐκδόσεις Ἵδρυμα Γουλανδρῆ – Χόρν, σελ 19 – 24 καθὼς καὶ Παπαχελᾶ Ἀλέξη, Ὁ βιασμὸς τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, Ὁ ἀμερικανικὸς παράγων, 1947-1967, Ἐκδόσεις Ἑστία, Ἰούλιος 2001, δέκατη ἕκτη ἔκδοση (Πρώτη Ἔκδοση: Ἰούνιος 1997, Δέκατη Ἔκδοση: Μάϊος 1998, Δέκατη Πέμπτη Ἔκδοση, Ὀκτώβριος 2000), σελ 386 – 387.
[2] βλ. Ἠλιόπουλου Ἠλία, Στρατάρχης Ἀλέξανδρος Παπάγος, Στρατιωτικὴ Ἱστορία, Στρατηγικὴ καὶ Πολιτική, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2015. Λεονταρίτη Γεωργίου Α., Ἐπιχείρηση: Ἀνατροπὴ Παπάγου, ὁ Στρατάρχης, στόχος τῶν Ἄγγλων, τὸ ἄγνωστο παρασκήνιον τῆς πιὸ συγκλονιστικῆς μεταπολεμικῆς περιόδου, Ἐκδόσεις Μέτρον, 2008. Μαρτυρία τοῦ δημοσιογράφου καὶ ἱστορικοῦ ἐρευνητῆ Γεωργίου Λεονταρίτη πρὸς τὴν γράφουσα.
[3] Ὁ Σπύρος Παπαγεωργίου γράφει: «Οἱ Ἀμερικανοὶ καὶ οἱ Ἄγγλοι ἔκριναν ὅτι ὁ Στρατάρχης Παπάγος ἐχειρίζετο σκληρῶς καὶ ἀδιαλλάκτως τὸ Κυπριακὸν καὶ ὅτι ἡ ἐν γένει πολιτική του προεκάλει προβλήματα εἰς τὰς ἐνδοσυμμαχικὰς σχέσεις. Διὰ τὸν λόγον αὐτὸν καὶ παρηκολούθουν – μετὰ συνωμοτικοῦ ἐνδιαφέροντος, θὰ ἠδύνατο νὰ εἴπη κανείς – τὴν ἐξέλιξιν τῆς φθινούσης ὑγείας του κατὰ τὸ 1955. Αἱ διπλωματικαὶ καὶ μυστικαὶ ὑπηρεσίαι των ἀπέστελλον ἐξ Ἀθηνῶν συχνὰς ἀπορρήτους ἐκθέσεις προδικάζουσαι μάλιστα τὸ μοιραῖον. Πέραν δὲ τούτου, ἐκινοῦντο δραστηρίως διὰ νὰ ἑτοιμάσουν κατάλληλον διαδοχήν, ἡ ὁποία θὰ τοὺς ἐξυπηρέτει». Ἡ ἀπόφαση τοῦ Βασιλέως Παύλου νὰ «διορίσῃ» πρωθυπουργὸ τὸν Καραμανλῆ «ὠφείλετο εἰς νυκτερινὴν συνάντησίν του μετὰ τοῦ Ἀμερικανοῦ πρέσβεως Κάννον καὶ τοῦ Ἄλμερ». (Πηγή: Παπαγεωργίου Σπύρου, Καραμανλῆς καὶ Κυπριακόν, ντοκουμέντο, Ἐκδόσεις Νέα Θέσις, Ἀθήνα 1988, Β’ ἔκδοσις, σελ. 31, 33, 51). Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἐπιβεβαιώνει καὶ ὁ δημοσιογράφος καὶ συγγραφέας Ἀλέξης Παπαχελάς. (Πηγή: Παπαχελᾶ Ἀλέξη, Ὁ βιασμὸς τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, Ὁ ἀμερικανικὸς παράγων, 1947-1967, Ἐκδόσεις Ἑστία, Ἰούλιος 2001, δέκατη ἕκτη ἔκδοση (Πρώτη Ἔκδοση: Ἰούνιος 1997, Δέκατη Ἔκδοση: Μάϊος 1998, Δέκατη Πέμπτη Ἔκδοση, Ὀκτώβριος 2000), σελ. 49, 52)
[4] Ἐφημερίδα «Ἔθνος», 15/3/1959
[5] βλ. Γαρουφαλιὰ Πέτρου, Ἑλλὰς καὶ Κύπρος. Τραγικὰ σφάλματα, εὐκαιρίες ποὺ χάθηκαν, 19 Φεβρουαρίου 1964-15 Ἰουλίου 1965, Ἐκδόσεις Μπεργάδη, Ἀθήνα 1982.
[6] Σχετικὰ μὲ τὰ Ἰουλιανὰ βλ. Λεονταρίτη Γεωργίου, Ἰουλιανὰ 1965, τὰ ἄγνωστα παρασκήνια, Ἐκδόσεις Καστανιώτης, Ἀθήνα, Ἰούνιος 2019.
[7] Γιὰ τὸν Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α καὶ τὴν συμμετοχὴ τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου σὲ αὐτὴ βλ. Μπουλούκου Ἄρη Γ., ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΣΠΙΔΑ, Ἐκδόσεις Ἑλληνικὴ Ἄνοδος, Δεκέμβριος 2010.
[8] Μπουλούκου Ἄρη Γ., ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΣΠΙΔΑ, Ἐκδόσεις Ἑλληνικὴ Ἄνοδος, Δεκέμβριος 2010, σελ. 264.
[9] Χαρακτηριστικὸ εἶναι ὅτι ὁ Κανελλόπουλος ἀνέτρεψε δύο φορὲς (τὸ 1966 καὶ τὸ 1967) Ἑλληνικὲς Κυβερνήσεις, ματαιώνοντας ἔτσι, ἄθελά του, ὑπογραφὲς συμφωνιῶν, ποὺ ἐξασφάλιζαν τὴν Ἕνωση τῆς Κύπρου μὲ τὴν Ἑλλάδα. Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πὼς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 142 – 144.
[10] Γιὰ τὴν συνάντηση τοῦ τότε Βασιλέως τῶν Ἑλλήνων Κωνσταντίνου μὲ τὸν Πρόεδρο τῶν Η.Π.Α. Λίντον Τζόνσον βλ. Παπάγου Λεωνίδα, Σημειώσεις 1965 – 1977, Ἐκδόσεις Ἵδρυμα Γουλανδρῆ – Χόρν, σελ 19 – 24 καθὼς καὶ Παπαχελᾶ Ἀλέξη, Ὁ βιασμὸς τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, Ὁ ἀμερικανικὸς παράγων, 1947-1967, Ἐκδόσεις Ἑστία, Ἰούλιος 2001, δέκατη ἕκτη ἔκδοση (Πρώτη Ἔκδοση: Ἰούνιος 1997, Δέκατη Ἔκδοση: Μάϊος 1998, Δέκατη Πέμπτη Ἔκδοση, Ὀκτώβριος 2000), σελ 386 – 387.
[11] Στὶς 21 Ὀκτωβρίου 1967, εἶχε προηγηθεῖ συνάντηση τοῦ τότε Ὑπουργοῦ Ἐθνικῆς Ἀμύνης τῆς Ἑλλάδος, στρατηγοῦ Γρηγορίου Σπαντιδάκη στὴν Λευκωσία, ἐν ἀγνοίᾳ τῆς ὑπόλοιπης Κυβερνήσεως. (Πηγή: Παπαγεωργίου Σπύρου, Ἐπιχείρηση Κοφίνου, Πῶς διώχτηκε ἀπὸ τὴν Κύπρο ἡ Ἑλληνικὴ Μεραρχία, Ἐκδόσεις Κ. Ἐπιφανίου, Β΄ ἔκδοση, σελ. 75.) Στὶς 30 Ὀκτωβρίου 1967, ἀπεστάλη ὁ ὑπασπιστὴς τοῦ Βασιλέως, Μιχαὴλ Ἀρναούτης στὸν Καραμανλῆ, ὁ ὁποῖος ἐνετάχθη στὴν συνωμοσία. (Πηγή: Λεωνίδου Φ. Λεωνίδου, Γεώργιος Γρίβας Διγενής, Βιογραφία, τόμος τρίτος (1959 – 1971), Λευκωσία 1995, σελ. 413.)
[12] Παπαγεωργίου Σπύρου, Ἐπιχείρηση Κοφίνου, Πῶς διώχτηκε ἀπὸ τὴν Κύπρο ἡ Ἑλληνικὴ Μεραρχία, Ἐκδόσεις Κ. Ἐπιφανίου, Β΄ ἔκδοση, σελ. 75.
[13] ὅ. π., σελ. 20 – 21, 51.
[14] Ἀργυροῦ Φανούλας, Top Secret, ἡ Βρετανικὴ κηδεμόνευση τοῦ Κυπριακοῦ... Πῶς φθάσαμε στὸ σχέδιο «Ἀνάν»..., Ἐκδόσεις Γερμανός, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 127 – 128.
[15] Χατζηδάκη Μάνου Ν, Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Α’, πῶς χάθηκε ἡ Ἕνωση 1950 – 1967, Οἱ μεγάλες εὐκαιρίες καὶ τὰ τραγικὰ λάθη, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 206 – 207.
[16] Μαρκεζίνη Σπύρου, Σύγχρονη Πολιτικὴ ἱστορία τῆς Ἑλλάδος, τόμος Γ΄, Ἐκδόσεις Πάπυρος, 1994, σελ. 154.
[17] ὅ. π.
[18] Χατζηδάκη Μάνου Ν, Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Α’, πῶς χάθηκε ἡ Ἕνωση 1950 – 1967, Οἱ μεγάλες εὐκαιρίες καὶ τὰ τραγικὰ λάθη, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 214.
[19] ὅ. π., σελ. 215.
[20] ὅ. π., σελ. 216.
[21] ὅ. π., σελ. 223.
[22] Παπαχελᾶ Ἀλέξη, Ὁ βιασμὸς τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, Ὁ ἀμερικανικὸς παράγων, 1947-1967, Ἐκδόσεις Ἑστία, Ἰούλιος 2001, δέκατη ἕκτη ἔκδοση (Πρώτη Ἔκδοση: Ἰούνιος 1997, Δέκατη Ἔκδοση: Μάϊος 1998, Δέκατη Πέμπτη Ἔκδοση, Ὀκτώβριος 2000), σελ. 403.
[23] Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος, Χωρὶς τίτλο, τόμος Β΄, Ἐκδόσεις Τὸ Βῆμα, 2015, σελ. 289 – 293.
[24] Χατζηδάκη Μάνου Ν, Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Α’, πῶς χάθηκε ἡ Ἕνωση 1950 – 1967, Οἱ μεγάλες εὐκαιρίες καὶ τὰ τραγικὰ λάθη, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 236.
[25] ὅ. π.
[26] ὅ. π.
[27] Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸν Φάκελλο τῆς Κύπρου, ἡ Ἑλλάδα & τὸ Κυπριακὸ Ζήτημα, 1950 – 1975, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2024, σελ. 185.
[28] Χαραλαμπόπουλου Χαραλάμπους, Περιμένοντας τὸν «Ἀττίλα», Ἀθήνα 1992, σελ. 175-176.
[29] Γρηγοριάδη Σόλωνος, Ἱστορία τῆς Δικτατορίας, τόμος τρίτος, Ἐκδόσεις Καπόπουλος, Ἀθῆναι 1975, σελ. 322.
[30] ὅ. π.
[31] Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πῶς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 164.
[32] ὅ. π., σελ. 165.
[33] Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸν Φάκελλο τῆς Κύπρου, ἡ Ἑλλάδα & τὸ Κυπριακὸ Ζήτημα, 1950 – 1975, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2024, σελ. 242.
[34] Μαρκεζίνη Σπύρου, Ἀναμνήσεις 1972 – 1974, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, σελ. 25.
[35] Μαρτυρία Γεωργίου Γεωργαλᾶ στὸν συγγραφέα Μάνο Ν. Χατζηδάκη. Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πὼς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 97.)
[36] Πασσᾶ Ἰωάννου, Τὸ ἔγκλημα τῆς ἐπιστήμης, Ἐκδόσεις Ἐγκυκλοπαιδείας «Ἡλίου», σελ. 262 – 263. βλ. καὶ Δράμπελα Ἀλεξάνδρου, Τὸ Ἑλληνικὸν Ἀστυνομικὸν πρόβλημα, Ἀθήνα, Νοέμβριος 1977, σελ. 469.
[37] Πασσᾶ Ἰωάννου, Τὸ ἔγκλημα τῆς ἐπιστήμης, Ἐκδόσεις Ἐγκυκλοπαιδείας «Ἡλίου», σελ. 262 – 263.
[38] Μαρκεζίνη Σπύρου, Σύγχρονη Πολιτικὴ ἱστορία τῆς Ἑλλάδος, τόμος Γ΄, Ἐκδόσεις Πάπυρος, 1994, σελ. 211. Μαρκεζίνη Σπύρου, Ἀναμνήσεις 1972 – 1974, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, σελ. 25.
[39] ὅ. π., σελ. 210.
[40] Ἐπιστολὴ Ἀντωνίου Κοραντὴ πρὸς τὴν ἐφημερίδα «Τὸ Βῆμα», 02/07/2011. (Πηγή: Τὸ Πολυτεχνεῖο, ἡ χούντα καὶ ὁ Κίσινγκερ – Τὸ Βῆμα / https://www.tovima.gr/2011/07/02/politics/to-polytexneio-i-xoynta-kai-o-kisingker/)
[41] Χατζηδάκη Μάνου Ν., Τὰ «ΟΧΙ» τοῦ Γεωργίου Παπαδόπουλου, Ξενοκίνητη δικτατορία ἢ ἐθνικὸ καθεστώς;, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα Ἰούλιος 2018, σελ. 170 – 172. Δράμπελα Ἀλεξάνδρου, Τὸ Ἑλληνικὸν Ἀστυνομικὸν πρόβλημα, Ἀθήνα, Νοέμβριος 1977, σελ. 469. Βλ. καὶ Πασσᾶ Ἰωάννου, Τὸ ἔγκλημα τῆς ἐπιστήμης, Ἐκδόσεις Ἐγκυκλοπαιδείας «Ἡλίου», σελ. 263.
[42] Ὁ τότε ἔμπιστος τοῦ Ἰωαννίδη, Παρασκευὰς Μπόλαρης εἶχε δηλώσει σὲ συνέντευξή του στὶς 8/2/2013: «Στὴν οὐσία χρησιμοποιήθηκε ὁ Ἰωαννίδης μέσῳ τοῦ Ἀλαζράκη, ποὺ ἦταν σύνδεσμος τῆς Mossad!». βλ. https://www.newsbeast.gr/greece/arthro/486381/p-bolaris-apedrasa-forodas-podia-giatrou-kai-perouka
[43] Ἀργυροῦ Φανούλα, Top Secret, ἡ κηδεμόνευση τοῦ Κυπριακοῦ... Πῶς φθάσαμε στὸ σχέδιο «Ἀνάν»..., Ἐκδόσεις Γερμανός, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 188 – 189.
[44] Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πῶς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 178 – 179. Τὴν πληροφορία αὐτὴ τὴν δημοσίευσε ἡ ἔγκυρη βρετανικὴ ἐφημερίδα Daily Telegraph στὶς 13 Ἰουνίου 1978 καὶ οἱ Times τοῦ Λονδίνου στὶς 4 Δεκεμβρίου 1984, χωρὶς ποτὲ νὰ διαψευσθοῦν.
[45] Καθεστὼς τῆς 25ης Νοεμβρίου: Τὸ καθεστὼς στὴν Ἑλλάδα, ποὺ ἐπεβλήθη, μετὰ τὴν ἀνατροπὴ τοῦ Προέδρου Γεωργίου Παπαδόπουλου ἀπὸ τὸν ταξίαρχο Δημήτριο Ἰωαννίδη. Δὲν ἀποτελεῖ συνέχεια τοῦ καθεστῶτος τῆς 21ης Ἀπριλίου, μὲ τὴν πρόφαση ὅτι ὁ Ἰωαννίδης ὑπῆρξε τέκνο του. Ὅλοι οἱ πρωτεργάτες τῆς 21ης Ἀπριλίου κάνουν τὸν διαχωρισμὸ (βλπ. Παττακοῦ Στυλιανοῦ, Ἡμέραι καὶ Ἔργα, Μακαρέζου Νικολάου, Ἡ οἰκονομία τῆς Ἑλλάδος κ.λπ.) ἀλλὰ καὶ οἱ ἴδιοι οἱ πρωταίτιοι τῆς 25ης Νοεμβρίου, τὴν διαχωρίζουν ἀπὸ τὴν 21η Ἀπριλίου (βλπ. Ἀνδρουτσοπούλου Ἀδαμαντίου, Ἡ μαρτυρία ἑνὸς Πρωθυπουργοῦ, Μπονάνου Γρηγορίου, Ἡ Ἀλήθεια, Ἀραπάκη Πέτρου, Τὸ τέλος τῆς σιωπῆς κ.λπ.) Τὸ καθεστὼς τῆς 25ης Νοεμβρίου ἀποτελεῖ ἄρνηση τῆς 21ης Ἀπριλίου, τῆς ὁποίας ἐκθεμελίωσε τὸ ἔργο σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς καὶ ἐδίωκε τὰ στελέχη της. Ἀλλιῶς, θὰ ἔπρεπε καὶ ἡ δικτατορία τοῦ Παγκάλου τὸ 1925 νὰ θεωρεῖται συνέχεια τοῦ κινήματος τοῦ 1922, ἐπειδὴ ὑπῆρξε τέκνο του!
[46] Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πῶς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 178 – 179.
[47] Ὁ Μακάριος, πρὶν ἀποστείλει τὴν ἐπιστολὴ αὐτὴ στὸν Γκιζίκη, εἶχε δείξει ἀντίγραφά της στὸν πρώην Βασιλέα τῶν Ἑλλήνων Κωνσταντῖνο καὶ στὸν Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ. (Πηγή: Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος, Χωρὶς τίτλο, τόμος Γ΄, Ἐκδόσεις Τὸ Βῆμα, 2015, σελ. 125 – 127)
[48] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ὅτι στὶς 1 Ἰουλίου 1974, ὁ Μακάριος εἶχε φροντίσει νὰ μειώσῃ τὴν στρατιωτικὴ θητεία ἀπὸ 24 σὲ 14 μῆνες, ἀποδιοργανώνοντας πλήρως τὴν Ἐθνικὴ Φρουρά, καθὼς θὰ ἀπολύονταν ὅλοι ὅσοι εἶχαν συμπληρώσει 14 μῆνες καὶ θὰ ἀλλοιωνόταν ἡ σύνθεση τῶν Μονάδων τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς, οἱ ὁποῖες θὰ ἀποδεκατίζονταν καὶ θὰ ἀποδιοργανώνονταν, λόγῳ ἐλλείψεως ἱκανῶν ὁπλιτῶν γιὰ τὴν ἐπάνδρωση ὅλων τῶν προβλεπόμενων θέσεων ἀπὸ τὸν Πίνακα Ὀργανώσεως καὶ Ὑλικοῦ σὲ κάθε στρατιωτικὴ μονάδα, ἰδίως ἐν καιρῷ πολέμου. (Πηγή: Ἀργυροπούλου Νικολάου, οἱ Ἔνοχοι, Ἐκδόσεις περιοδικοῦ «Ἐνδοχώρα», σελ. 111 – 112) Αὐτὰ συνέβαιναν ἐνῷ ἡ Κ.Υ.Π. τῆς Κύπρου εἶχε πληροφορίες ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἑτοιμάζονταν γιὰ εἰσβολὴ ἀπὸ τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1974! (ὅ. π., σελ. 110 – 111)
[49] Ὁ Μπονάνος γράφει σχετικῶς: «Ὁ Γκιζίκης ἁπλῶς ἤκουε. Παρέμενεν ἄφωνος, δὲν ἐλάμβανε ποτὲ θέσιν καὶ οὐσιαστικῶς, ἦτο ὡς νὰ μὴν ὑπῆρχε... Ὁ Ἰωαννίδης ἤθελε τὸν Γκιζίκην. Ἦσαν συνδεδεμένοι, ὁ Γκιζίκης υἱοθετοῦσε ὅσα αὐτὸς ἤθελε καὶ περιορίζετο εἰς τὸ νὰ ἀσκῇ τύποις τὰ καθήκοντα τοῦ Ἀρχηγοῦ τοῦ Κράτους». (Πηγή: Μπονάνου Γρηγορίου, Ἡ Ἀλήθεια, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, Ἀθῆναι 1987, σελ. 164)
[50] Ὁ Δημήτριος Ἰωαννίδης, ἂν καὶ πραγματικὸς ἀρχηγὸς τοῦ καθεστῶτος, δὲν ἀνέλαβε καμία κυβερνητικὴ θέση ἀλλὰ κυβερνοῦσε ἀπὸ τὸ παρασκήνιο, κινῶντας ἀθέατος Πρόεδρο, Πρωθυπουργὸ καὶ Ἡγεσία τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων.
[12] Παπαγεωργίου Σπύρου, Ἐπιχείρηση Κοφίνου, Πῶς διώχτηκε ἀπὸ τὴν Κύπρο ἡ Ἑλληνικὴ Μεραρχία, Ἐκδόσεις Κ. Ἐπιφανίου, Β΄ ἔκδοση, σελ. 75.
[13] ὅ. π., σελ. 20 – 21, 51.
[14] Ἀργυροῦ Φανούλας, Top Secret, ἡ Βρετανικὴ κηδεμόνευση τοῦ Κυπριακοῦ... Πῶς φθάσαμε στὸ σχέδιο «Ἀνάν»..., Ἐκδόσεις Γερμανός, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 127 – 128.
[15] Χατζηδάκη Μάνου Ν, Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Α’, πῶς χάθηκε ἡ Ἕνωση 1950 – 1967, Οἱ μεγάλες εὐκαιρίες καὶ τὰ τραγικὰ λάθη, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 206 – 207.
[16] Μαρκεζίνη Σπύρου, Σύγχρονη Πολιτικὴ ἱστορία τῆς Ἑλλάδος, τόμος Γ΄, Ἐκδόσεις Πάπυρος, 1994, σελ. 154.
[17] ὅ. π.
[18] Χατζηδάκη Μάνου Ν, Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Α’, πῶς χάθηκε ἡ Ἕνωση 1950 – 1967, Οἱ μεγάλες εὐκαιρίες καὶ τὰ τραγικὰ λάθη, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 214.
[19] ὅ. π., σελ. 215.
[20] ὅ. π., σελ. 216.
[21] ὅ. π., σελ. 223.
[22] Παπαχελᾶ Ἀλέξη, Ὁ βιασμὸς τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, Ὁ ἀμερικανικὸς παράγων, 1947-1967, Ἐκδόσεις Ἑστία, Ἰούλιος 2001, δέκατη ἕκτη ἔκδοση (Πρώτη Ἔκδοση: Ἰούνιος 1997, Δέκατη Ἔκδοση: Μάϊος 1998, Δέκατη Πέμπτη Ἔκδοση, Ὀκτώβριος 2000), σελ. 403.
[23] Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος, Χωρὶς τίτλο, τόμος Β΄, Ἐκδόσεις Τὸ Βῆμα, 2015, σελ. 289 – 293.
[24] Χατζηδάκη Μάνου Ν, Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Α’, πῶς χάθηκε ἡ Ἕνωση 1950 – 1967, Οἱ μεγάλες εὐκαιρίες καὶ τὰ τραγικὰ λάθη, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 236.
[25] ὅ. π.
[26] ὅ. π.
[27] Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸν Φάκελλο τῆς Κύπρου, ἡ Ἑλλάδα & τὸ Κυπριακὸ Ζήτημα, 1950 – 1975, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2024, σελ. 185.
[28] Χαραλαμπόπουλου Χαραλάμπους, Περιμένοντας τὸν «Ἀττίλα», Ἀθήνα 1992, σελ. 175-176.
[29] Γρηγοριάδη Σόλωνος, Ἱστορία τῆς Δικτατορίας, τόμος τρίτος, Ἐκδόσεις Καπόπουλος, Ἀθῆναι 1975, σελ. 322.
[30] ὅ. π.
[31] Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πῶς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 164.
[32] ὅ. π., σελ. 165.
[33] Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸν Φάκελλο τῆς Κύπρου, ἡ Ἑλλάδα & τὸ Κυπριακὸ Ζήτημα, 1950 – 1975, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2024, σελ. 242.
[34] Μαρκεζίνη Σπύρου, Ἀναμνήσεις 1972 – 1974, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, σελ. 25.
[35] Μαρτυρία Γεωργίου Γεωργαλᾶ στὸν συγγραφέα Μάνο Ν. Χατζηδάκη. Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πὼς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 97.)
[36] Πασσᾶ Ἰωάννου, Τὸ ἔγκλημα τῆς ἐπιστήμης, Ἐκδόσεις Ἐγκυκλοπαιδείας «Ἡλίου», σελ. 262 – 263. βλ. καὶ Δράμπελα Ἀλεξάνδρου, Τὸ Ἑλληνικὸν Ἀστυνομικὸν πρόβλημα, Ἀθήνα, Νοέμβριος 1977, σελ. 469.
[37] Πασσᾶ Ἰωάννου, Τὸ ἔγκλημα τῆς ἐπιστήμης, Ἐκδόσεις Ἐγκυκλοπαιδείας «Ἡλίου», σελ. 262 – 263.
[38] Μαρκεζίνη Σπύρου, Σύγχρονη Πολιτικὴ ἱστορία τῆς Ἑλλάδος, τόμος Γ΄, Ἐκδόσεις Πάπυρος, 1994, σελ. 211. Μαρκεζίνη Σπύρου, Ἀναμνήσεις 1972 – 1974, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, σελ. 25.
[39] ὅ. π., σελ. 210.
[40] Ἐπιστολὴ Ἀντωνίου Κοραντὴ πρὸς τὴν ἐφημερίδα «Τὸ Βῆμα», 02/07/2011. (Πηγή: Τὸ Πολυτεχνεῖο, ἡ χούντα καὶ ὁ Κίσινγκερ – Τὸ Βῆμα / https://www.tovima.gr/2011/07/02/politics/to-polytexneio-i-xoynta-kai-o-kisingker/)
[41] Χατζηδάκη Μάνου Ν., Τὰ «ΟΧΙ» τοῦ Γεωργίου Παπαδόπουλου, Ξενοκίνητη δικτατορία ἢ ἐθνικὸ καθεστώς;, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα Ἰούλιος 2018, σελ. 170 – 172. Δράμπελα Ἀλεξάνδρου, Τὸ Ἑλληνικὸν Ἀστυνομικὸν πρόβλημα, Ἀθήνα, Νοέμβριος 1977, σελ. 469. Βλ. καὶ Πασσᾶ Ἰωάννου, Τὸ ἔγκλημα τῆς ἐπιστήμης, Ἐκδόσεις Ἐγκυκλοπαιδείας «Ἡλίου», σελ. 263.
[42] Ὁ τότε ἔμπιστος τοῦ Ἰωαννίδη, Παρασκευὰς Μπόλαρης εἶχε δηλώσει σὲ συνέντευξή του στὶς 8/2/2013: «Στὴν οὐσία χρησιμοποιήθηκε ὁ Ἰωαννίδης μέσῳ τοῦ Ἀλαζράκη, ποὺ ἦταν σύνδεσμος τῆς Mossad!». βλ. https://www.newsbeast.gr/greece/arthro/486381/p-bolaris-apedrasa-forodas-podia-giatrou-kai-perouka
[43] Ἀργυροῦ Φανούλα, Top Secret, ἡ κηδεμόνευση τοῦ Κυπριακοῦ... Πῶς φθάσαμε στὸ σχέδιο «Ἀνάν»..., Ἐκδόσεις Γερμανός, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 188 – 189.
[44] Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πῶς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 178 – 179. Τὴν πληροφορία αὐτὴ τὴν δημοσίευσε ἡ ἔγκυρη βρετανικὴ ἐφημερίδα Daily Telegraph στὶς 13 Ἰουνίου 1978 καὶ οἱ Times τοῦ Λονδίνου στὶς 4 Δεκεμβρίου 1984, χωρὶς ποτὲ νὰ διαψευσθοῦν.
[45] Καθεστὼς τῆς 25ης Νοεμβρίου: Τὸ καθεστὼς στὴν Ἑλλάδα, ποὺ ἐπεβλήθη, μετὰ τὴν ἀνατροπὴ τοῦ Προέδρου Γεωργίου Παπαδόπουλου ἀπὸ τὸν ταξίαρχο Δημήτριο Ἰωαννίδη. Δὲν ἀποτελεῖ συνέχεια τοῦ καθεστῶτος τῆς 21ης Ἀπριλίου, μὲ τὴν πρόφαση ὅτι ὁ Ἰωαννίδης ὑπῆρξε τέκνο του. Ὅλοι οἱ πρωτεργάτες τῆς 21ης Ἀπριλίου κάνουν τὸν διαχωρισμὸ (βλπ. Παττακοῦ Στυλιανοῦ, Ἡμέραι καὶ Ἔργα, Μακαρέζου Νικολάου, Ἡ οἰκονομία τῆς Ἑλλάδος κ.λπ.) ἀλλὰ καὶ οἱ ἴδιοι οἱ πρωταίτιοι τῆς 25ης Νοεμβρίου, τὴν διαχωρίζουν ἀπὸ τὴν 21η Ἀπριλίου (βλπ. Ἀνδρουτσοπούλου Ἀδαμαντίου, Ἡ μαρτυρία ἑνὸς Πρωθυπουργοῦ, Μπονάνου Γρηγορίου, Ἡ Ἀλήθεια, Ἀραπάκη Πέτρου, Τὸ τέλος τῆς σιωπῆς κ.λπ.) Τὸ καθεστὼς τῆς 25ης Νοεμβρίου ἀποτελεῖ ἄρνηση τῆς 21ης Ἀπριλίου, τῆς ὁποίας ἐκθεμελίωσε τὸ ἔργο σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς καὶ ἐδίωκε τὰ στελέχη της. Ἀλλιῶς, θὰ ἔπρεπε καὶ ἡ δικτατορία τοῦ Παγκάλου τὸ 1925 νὰ θεωρεῖται συνέχεια τοῦ κινήματος τοῦ 1922, ἐπειδὴ ὑπῆρξε τέκνο του!
[46] Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πῶς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 178 – 179.
[47] Ὁ Μακάριος, πρὶν ἀποστείλει τὴν ἐπιστολὴ αὐτὴ στὸν Γκιζίκη, εἶχε δείξει ἀντίγραφά της στὸν πρώην Βασιλέα τῶν Ἑλλήνων Κωνσταντῖνο καὶ στὸν Κωνσταντῖνο Καραμανλῆ. (Πηγή: Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος, Χωρὶς τίτλο, τόμος Γ΄, Ἐκδόσεις Τὸ Βῆμα, 2015, σελ. 125 – 127)
[48] Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ὅτι στὶς 1 Ἰουλίου 1974, ὁ Μακάριος εἶχε φροντίσει νὰ μειώσῃ τὴν στρατιωτικὴ θητεία ἀπὸ 24 σὲ 14 μῆνες, ἀποδιοργανώνοντας πλήρως τὴν Ἐθνικὴ Φρουρά, καθὼς θὰ ἀπολύονταν ὅλοι ὅσοι εἶχαν συμπληρώσει 14 μῆνες καὶ θὰ ἀλλοιωνόταν ἡ σύνθεση τῶν Μονάδων τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς, οἱ ὁποῖες θὰ ἀποδεκατίζονταν καὶ θὰ ἀποδιοργανώνονταν, λόγῳ ἐλλείψεως ἱκανῶν ὁπλιτῶν γιὰ τὴν ἐπάνδρωση ὅλων τῶν προβλεπόμενων θέσεων ἀπὸ τὸν Πίνακα Ὀργανώσεως καὶ Ὑλικοῦ σὲ κάθε στρατιωτικὴ μονάδα, ἰδίως ἐν καιρῷ πολέμου. (Πηγή: Ἀργυροπούλου Νικολάου, οἱ Ἔνοχοι, Ἐκδόσεις περιοδικοῦ «Ἐνδοχώρα», σελ. 111 – 112) Αὐτὰ συνέβαιναν ἐνῷ ἡ Κ.Υ.Π. τῆς Κύπρου εἶχε πληροφορίες ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἑτοιμάζονταν γιὰ εἰσβολὴ ἀπὸ τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1974! (ὅ. π., σελ. 110 – 111)
[49] Ὁ Μπονάνος γράφει σχετικῶς: «Ὁ Γκιζίκης ἁπλῶς ἤκουε. Παρέμενεν ἄφωνος, δὲν ἐλάμβανε ποτὲ θέσιν καὶ οὐσιαστικῶς, ἦτο ὡς νὰ μὴν ὑπῆρχε... Ὁ Ἰωαννίδης ἤθελε τὸν Γκιζίκην. Ἦσαν συνδεδεμένοι, ὁ Γκιζίκης υἱοθετοῦσε ὅσα αὐτὸς ἤθελε καὶ περιορίζετο εἰς τὸ νὰ ἀσκῇ τύποις τὰ καθήκοντα τοῦ Ἀρχηγοῦ τοῦ Κράτους». (Πηγή: Μπονάνου Γρηγορίου, Ἡ Ἀλήθεια, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, Ἀθῆναι 1987, σελ. 164)
[50] Ὁ Δημήτριος Ἰωαννίδης, ἂν καὶ πραγματικὸς ἀρχηγὸς τοῦ καθεστῶτος, δὲν ἀνέλαβε καμία κυβερνητικὴ θέση ἀλλὰ κυβερνοῦσε ἀπὸ τὸ παρασκήνιο, κινῶντας ἀθέατος Πρόεδρο, Πρωθυπουργὸ καὶ Ἡγεσία τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων.
[51] Ὁ Ἰωαννίδης καὶ ὁ Μπονάνος εἶχαν φροντίσει νὰ ἀντικαταστήσουν τὸν Α/ΓΕΕΦ ἀντιστράτηγο Γεώργιο Ντενίση μὲ τὸν Ταξίαρχο Μιχαὴλ Γεωργίτση, ὁ ὁποῖος ἐστερεῖτο παντελῶς σθένους καὶ ἡγετικῆς προσωπικότητας. Στὴν ἐκδήλωση τοῦ πραξικοπήματος ὑποσκελίστηκε ἀπὸ τὸν Δ.Δ.Κ.Κ. Συνταγματάρχη Κομπόκη. Ὅταν ἐξεδηλώθη ἡ τουρκικὴ εἰσβολή, ὁ Γεωργίτσης δὲν ἀνέπτυξε καμία πρωτοβουλία καὶ ζητοῦσε ἀπεγνωσμένα ὁδηγίες ἀπὸ τὸ Ἀρχηγεῖο τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων τῆς Ἑλλάδος! (Πηγή: Χατζηδάκη Μάνου Ν., Ἀνοίγουμε τὸ φάκελο τῆς Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πῶς φτάσαμε στὸν Ἀττίλα, 1968 – 1974, Ἡ τελευταία εὐκαιρία καὶ ἡ προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, σελ. 190 – 191. καὶ Μπονάνου Γρηγορίου, Ἡ Ἀλήθεια, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, Ἀθῆναι 1987, σελ. 247) Ὁ Μπονάνος γράφει: «...ὁ Ἀρχηγὸς τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς, εἶχεν ἀπωλέσει τὸν ἐλέγχον τῆς καταστάσεως καὶ τοῦ ἑαυτοῦ του». (ὅ. π., σελ. 273).
[52] Λεωνίδου Φ. Λεωνίδου, Μακαρίου ἀπομυθοποίηση, ἰδιωτικὴ ἔκδοση, Λονδῖνο 2023, 3η ἔκδοση (1η ἔκδοση: 2021, 2η ἔκδοση: 2021), σελ. 384 – 388.
[53] ὅ. π., σελ. 389 – 391.
[54] ὅ. π., σελ. 394 – 400.
[55] ὅ. π., σελ. 411 – 418.
[56] Ἡ ἱστορικὴ ἐρευνήτρια Φανούλα Ἀργυροῦ γράφει σχετικῶς: «Τὸ ἀεροπλανοφόρο τοῦ Βρετανικοῦ Βασιλικοῦ Ναυτικοῦ HMS HERMES, τὸ ὁποῖο στὰ ἀνοικτά τῆς Κερύνειας μετέφερε βρετανοὺς ὑπηκόους, μετὰ τὴν πρώτη τουρκικὴ εἰσβολή, εἶχε προειδοποιηθεῖ γιὰ ἐπιχειρήσεις ἀνοικτὰ τῆς Κύπρου, στὶς 22:15 τῆς 16ης Ἰουλίου 1974! Προτοῦ ἀκόμα φθάσουν στὸ Λονδῖνο ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Μακάριος καὶ ὁ σφαγέας Ἐτσεβίτ... Ἡ Χούντα ἰσχυριζόταν ὅτι ὑπῆρξε συμπαιγνία μεταξὺ Λονδίνου καὶ Ἄγκυρας. Ἡ συμπαιγνία αὐτὴ τεκμηριώθηκε πλήρως ἀπὸ τὰ ἤδη ἀποδεσμευθέντα βρετανικὰ ἔγγραφα, στὸ Βρετανικὸ Ἐθνικὸ Ἀρχεῖο, μὲ ἐπισφράγισμα τὴν ἐπιβεβαίωση/ ὁμολογία τοῦ τότε Ὑπ. Ἐξωτερικῶν καὶ Κοινοπολιτείας, James Callaghan, στὴ Μεικτὴ Κοινοβουλευτικὴ Ἐπιτροπὴ ἀρχὲς τοῦ 1976, ὅτι ὄντως συμφώνησαν στὴν τουρκικὴ εἰσβολὴ γιὰ ἀλλαγή τοῦ στάτους κβό, ἐφόσον τὸ Σύνταγμα τοῦ 1960 εἶχε καταρρεύσει... Ἑπομένως, ὅταν ἡ χούντα ἰσχυριζόταν στὶς 20 Ἰουλίου 1974 ὅτι ὑπῆρξε συμπαιγνία μεταξὺ Λονδίνου καὶ Ἄγκυρας εἶχε δίκαιο, δίχως βέβαια νὰ ἐλαφρύνῃ αὐτὸ τὴ δική της θέση στὰ γεγονότα... Βρετανικὰ πλοῖα εἶχαν σχηματίσει τότε κλοιὸ πέριξ τῆς Κύπρου, ὄχι γιὰ νὰ σταματήσουν τὴν τουρκικὴ εἰσβολή, ἀλλὰ τοὐναντίον γιὰ νὰ ἐμποδίσουν ὁποιαδήποτε ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ εἰς βοήθεια τῆς Κύπρου, γιὰ νὰ ἀφεθεῖ τότε ἡ Τουρκία νὰ ἐκτελέσει τὸ κακούργημά της. Ὅπως εἶχαν ὑποσχεθεῖ στὸν Τοῦρκο πρωθυπουργὸ Μπ. Ἐτσεβὶτ στὶς 17 Ἰουλίου 1974 στὸ 10 Downing Street. Ὅταν τοῦ ὑποσχέθηκαν νὰ ἐμποδίσουν ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ πρὸς Κύπρο καὶ ὁ ἴδιος νὰ μὴν ἐνοχλήσῃ τὶς βρετανικὲς βάσεις, ὑπολόγιζαν σὲ 48 ὧρες θὰ κατόρθωνε τὸν στόχο του...» (Πηγή: Ἀργυροῦ Φανούλας – Βαθιὲς οἱ μαρτυρίες τῆς συνωμοσίας της Βρετανίας – Ἐφημερίδα Σημερινὴ / https://simerini.sigmalive.com/article/2022/7/25/bathies-oi-marturies-tes-sunomosias-tes-bretanias/)
[57] Ἀργυροῦ Φανούλας – «Ἡ πρώτη τουρκικὴ εἰσβολὴ ἔγινε μὲ τὴ ὑποστήριξη τῶν Σοβιετικῶν, ὄχι τῶν Ἀμερικανῶν» / https://simerini.sigmalive.com/article/2024/8/26/e-prote-tourkike-eisbole-egine-me-te-uposterixe-ton-sobietikon-okhi-ton-amerikanon/
[58] Εἰσβολὴ στὴν Κύπρο: Ἡ ΕΥΠ ἀποχαρακτήρισε ἀπόρρητα ἔγγραφα τῆς ΚΥΠ γιὰ τὸν Ἰούλιο τοῦ 1974 – Πρῶτο Θέμα / https://www.protothema.gr/greece/article/1561483/eisvoli-stin-kupro-i-eup-apoharaktirise-aporrita-eggrafa-tis-kup-gia-ta-tragika-gegonota-tou-1974/
[59] Ἀργυροῦ Φανούλας – Τὰ γεγονότα τοῦ μαύρου καλοκαιριοῦ τοῦ 74′ μέσα ἀπὸ βρετανικὰ καὶ ἀμερικανικὰ ἔγγραφα – Ἐφημερίδα Ἡ Σημερινὴ τῆς Κυριακῆς / https://simerini.sigmalive.com/article/2023/7/24/ta-gegonota-tou-maurou-kalokairiou-tou-74-mesa-apo-bretanika-kai-amerikanika-eggraphab9f0b6c0-74db-4e69-9de8-54750a11d556/
[60] Ὁ Πέτρος Ἀραπάκης (Καλλιθέα Ἀττικῆς 1923 – 2007) σπούδασε στὴν Σχολὴ Ναυτικῶν Δοκίμων, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀπεφοίτησε ὡς Σημαιοφόρος τὸ 1944. Ὑπηρέτησε σὲ διάφορα πλοῖα, φτάνοντας στὸν βαθμὸ τοῦ Ἀντιναυάρχου τὸν Ἰούλιο τοῦ 1973. Μετὰ τὸ Κίνημα τοῦ Ναυτικοῦ, τοποθετήθηκε ὡς Ἀρχηγὸς ΓΕΝ. (Βιογραφικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια τοῦ Νεώτερου Ἑλληνισμοῦ 1830 – 2010, Ἀρχεῖα Ἑλληνικῆς Βιογραφίας, Α΄ τόμος, Α – Ι, Ἐκδόσεις Μέτρον, Ἀθήνα 2011, σελ. 126.)
[61] Μαρτυρία τοῦ Πέτρου Ἀραπάκη στὸν Ἀλέξη Παπαχελᾶ. (Πηγή: Παπαχελᾶ Ἀλέξη, Ἕνα σκοτεινὸ δωμάτιο 1967 – 1974, Ἐκδόσεις Μεταίχμιο 39η χιλιάδα, σελ. 362.)
[62] Βλ. Παπαχελᾶ Ἀλέξη, Ἕνα σκοτεινὸ δωμάτιο 1967 – 1974, Ἐκδόσεις Μεταίχμιο 39η χιλιάδα, σελ. 365.
[63] Ἡ τουρκοκυπριακὴ ὀργάνωση Turk Mukavemet Teskilati (Τ.Μ.Τ.) (Τουρκικὴ Ἀντιστασιακὴ Ὀργάνωση) ἱδρύθηκε, κατ᾿ ἐντολὴν τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου τῆς Τουρκίας, ἀπὸ τὸν Διοικητικὸ Ὑπάλληλο τοῦ Τουρκικοῦ Προξενείου στὴν Λευκωσία Μουσταφᾶ Κεμὰλ Τανρίσεβντι, τὸν Ταγματάρχη τοῦ Τουρκικοῦ στρατοῦ Ἰσμαὴλ Τάνσου καὶ τοὺς ἡγέτες των Τουρκοκυπρίων Φαζὶλ Κιουτσοὺκ καὶ Ραοὺφ Ντενκτὰς στὶς 15 Νοεμβρίου 1957. Ὁ ἐξοπλισμός, ἡ διοίκηση, ἡ ὀργάνωση, ἡ ἐντατικὴ ἐκπαίδευση, ἡ χρηματοδότηση καὶ ἡ κάλυψη τῆς ὀργανώσεως αὐτῆς προήρχετο ἐξ ὁλοκλήρου ἀπὸ τὴν Τουρκία. Τὸ 1974, λόγῳ τῆς ἀνοχῆς τοῦ Μακαρίου, ἡ Τ.Μ.Τ. διέθετε ὀκτὼ συντάγματα, ἀποτελούμενα ἀπὸ εἴκοσι ἑπτὰ Τάγματα, συνολικῆς δυνάμεως 13.500 ἄριστα ἐξοπλισμένων τουρκοκυπρίων ἀνδρῶν, οἱ ὁποῖοι εἶχαν μέχρι καὶ φορητὰ ρουκετοβόλα M-72 LAW ἀμερικανικῆς προελεύσεως. (Πηγές: Λεωνίδου Φ. Λεωνίδου, Μακαρίου ἀπομυθοποίηση, ἰδιωτικὴ ἔκδοση, Λονδῖνο 2023, 3η ἔκδοση (1η ἔκδοση: 2021, 2η ἔκδοση: 2021), σελ. 111 – 112. καὶ Ἀργυροπούλου Νικολάου, οἱ Ἔνοχοι, Ἐκδόσεις περιοδικοῦ «Ἐνδοχώρα», σελ. 374, 376.)
[64] Δημητριάδη Κωνσταντίνου, Κύπρος 1974, ἡ μεγάλη προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, Δ’ ἔκδοση πλήρης (Α’ ἔκδοση: 2011, Β’ ἔκδοση: 2012, Γ’ ἔκδοση: 2015 (ἐμπλουτισμένη), Εἰδικὴ Ἔκδοση: 2016 (ἐφ. «Δημοκρατία»)), σελ. 389. Γιὰ τὶς ἐπαφὲς τοῦ Ἀραπάκη μὲ τοὺς Ἀμερικανοὺς βλ. Ἀραπάκη Πέτρου, Τὸ τέλος τῆς σιωπῆς, Ἐκδόσεις Λιβάνη, Ἀθήνα 2000, σελ. 252 – 262. Ὁ τότε πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος Ἀδαμάντιος Ἀνδρουτσόπουλος γράφει χαρακτηριστικῶς: «Οἱ Ἀρχηγοὶ τῶν Ἐπιτελείων δὲν ἐξετέλεσαν τὰς διαταγὰς τῆς ἐπιθέσεως, ἀλλὰ συνεμορφώθησαν πρὸς τὰς ἐκκλήσεις τῶν Σίσκο καὶ Τάσκα καὶ ἰδίως τοῦ δευτέρου, μετὰ τῶν ὁποίων ἦλθον εἰς ἐπαφὴν διὰ τῆς CIA». Ἀνδρουτσόπουλου Ἀδαμαντίου, Ἡ μαρτυρία ἑνὸς Πρωθυπουργοῦ, Ἀθῆναι 1993, σελ. 330.
[65] Δημητριάδη Κωνσταντίνου, Κύπρος 1974, ἡ μεγάλη προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, Δ’ ἔκδοση πλήρης (Α’ ἔκδοση: 2011, Β’ ἔκδοση: 2012, Γ’ ἔκδοση: 2015 (ἐμπλουτισμένη), Εἰδικὴ Ἔκδοση: 2016 (ἐφ. «Δημοκρατία»)), σελ. 146.
[66] ὅ. π.
[67] ὅ. π.
[68] ὅ. π., σελ. 147.
[71] ὅ. π., σελ. 149.
[72] ὅ. π., σελ. 148.
[71] ὅ. π.
[72] Μπονάνου Γρηγορίου, Ἡ Ἀλήθεια, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, Ἀθῆναι 1987, σελ. 297.
[73] Σχετικῶς μὲ τὸν ρόλο τῶν Ἀμερικανῶν στὴν ἐπάνοδο τοῦ Καραμανλῆ, ὁ μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης σὲ Ὁμιλία στὸ REX γιὰ τὴ Σπίθα, στὶς 17 Ἰανουαρίου 2011, ἀνέφερε τὰ ἑξῆς: «Ἐγὼ ὁ ἴδιος ὁμολογῶ ὅτι συνεργάστηκα γιὰ τὴ λύση Καραμανλῆ, ἀναγνωρίζοντας τὴ δύναμη τῆς ἐξάρτησής μας ἀπὸ τοὺς Ἀμερικανοὺς καὶ προβαίνοντας ἐν γνώσει μου σὲ συμβιβασμό. Καὶ ἐπειδὴ οἱ ὑπεύθυνοι ἀξιωματοῦχοι τῶν ΗΠΑ, εἰδικὰ μετὰ τὸ Πολυτεχνεῖο, ἔψαχναν καὶ αὐτοὶ τρόπους γιὰ νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ τοὺς στρατιωτικοὺς καὶ συμφωνοῦσαν μαζί μου γιὰ τὴ λύση Καραμανλῆ, μὲ κάλεσαν στὴν Οὐάσιγκτον τὸν Ἰούνιο τοῦ 1974 νὰ μεσολαβήσω, προκειμένου νὰ δεχθῇ ὁ Καραμανλῆς νὰ ἀναλάβει αὐτὸν τὸν ρόλο». (βλ. Ἀργυροῦ Φανούλας – «Καὶ ὁ Μακάριος συμφωνοῦσε μὲ τὸ «Ἡ Κύπρος κεῖται μακράν». Ἐφημερίδα Ἡ Σημερινὴ τῆς Κυριακῆς / https://simerini.sigmalive.com/article/2014/3/25/kai-o-makarios-sumphonouse-me-to-e-kupros-keitai-makran/) Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι, στὶς 24 Ἰουλίου 1974, ὁ τότε Στρατιωτικὸς Ἀκόλουθος τῆς Πρεσβείας τῶν Η.Π.Α. στὴν Ἑλλάδα, Μάρντερ εἶχε πεῖ στὸν Μπονάνο: «Πρέπει νὰ εἶσθε ἱκανοποιημένος διότι ἦτο καιρὸς νὰ γίνῃ αὐτὴ ἡ μεταβολή.» (Μπονάνου Γρηγορίου, Ἡ Ἀλήθεια, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, Ἀθῆναι 1987, σελ. 298.)
[74] Ὁ Μπονάνος γράφει χαρακτηριστικῶς: «Ἕνα περίεργο δίκτυο ἐπαφῶν, διασυνδέσεων, συζητήσεων καὶ ἀνταλλαγῆς τηλεφωνημάτων, ἐδῶ καὶ στὸ ἐξωτερικόν, ἐλειτούργει γύρω μου» (ὅ. π., σελ. 298)
[75] Δρ. Νταλαμάνγκα Ἀντωνίου Θεμιστοκλέους, Ἀλησμόνητες Πατρίδες τοῦ Ἑλληνισμοῦ (Πατρίδες τῆς Καρδιᾶς μας), Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2019, σελ. 313.
[76] Δημητριάδη Κωνσταντίνου, Κύπρος 1974, ἡ μεγάλη προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, Δ’ ἔκδοση πλήρης (Α’ ἔκδοση: 2011, Β’ ἔκδοση: 2012, Γ’ ἔκδοση: 2015 (ἐμπλουτισμένη), Εἰδικὴ Ἔκδοση: 2016 (ἐφ. «Δημοκρατία»)), σελ. 204.
[77] ὅ. π., σελ. 230.
[78] ὅ. π., σελ. 208.
[79] ὅ. π.
[52] Λεωνίδου Φ. Λεωνίδου, Μακαρίου ἀπομυθοποίηση, ἰδιωτικὴ ἔκδοση, Λονδῖνο 2023, 3η ἔκδοση (1η ἔκδοση: 2021, 2η ἔκδοση: 2021), σελ. 384 – 388.
[53] ὅ. π., σελ. 389 – 391.
[54] ὅ. π., σελ. 394 – 400.
[55] ὅ. π., σελ. 411 – 418.
[56] Ἡ ἱστορικὴ ἐρευνήτρια Φανούλα Ἀργυροῦ γράφει σχετικῶς: «Τὸ ἀεροπλανοφόρο τοῦ Βρετανικοῦ Βασιλικοῦ Ναυτικοῦ HMS HERMES, τὸ ὁποῖο στὰ ἀνοικτά τῆς Κερύνειας μετέφερε βρετανοὺς ὑπηκόους, μετὰ τὴν πρώτη τουρκικὴ εἰσβολή, εἶχε προειδοποιηθεῖ γιὰ ἐπιχειρήσεις ἀνοικτὰ τῆς Κύπρου, στὶς 22:15 τῆς 16ης Ἰουλίου 1974! Προτοῦ ἀκόμα φθάσουν στὸ Λονδῖνο ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Μακάριος καὶ ὁ σφαγέας Ἐτσεβίτ... Ἡ Χούντα ἰσχυριζόταν ὅτι ὑπῆρξε συμπαιγνία μεταξὺ Λονδίνου καὶ Ἄγκυρας. Ἡ συμπαιγνία αὐτὴ τεκμηριώθηκε πλήρως ἀπὸ τὰ ἤδη ἀποδεσμευθέντα βρετανικὰ ἔγγραφα, στὸ Βρετανικὸ Ἐθνικὸ Ἀρχεῖο, μὲ ἐπισφράγισμα τὴν ἐπιβεβαίωση/ ὁμολογία τοῦ τότε Ὑπ. Ἐξωτερικῶν καὶ Κοινοπολιτείας, James Callaghan, στὴ Μεικτὴ Κοινοβουλευτικὴ Ἐπιτροπὴ ἀρχὲς τοῦ 1976, ὅτι ὄντως συμφώνησαν στὴν τουρκικὴ εἰσβολὴ γιὰ ἀλλαγή τοῦ στάτους κβό, ἐφόσον τὸ Σύνταγμα τοῦ 1960 εἶχε καταρρεύσει... Ἑπομένως, ὅταν ἡ χούντα ἰσχυριζόταν στὶς 20 Ἰουλίου 1974 ὅτι ὑπῆρξε συμπαιγνία μεταξὺ Λονδίνου καὶ Ἄγκυρας εἶχε δίκαιο, δίχως βέβαια νὰ ἐλαφρύνῃ αὐτὸ τὴ δική της θέση στὰ γεγονότα... Βρετανικὰ πλοῖα εἶχαν σχηματίσει τότε κλοιὸ πέριξ τῆς Κύπρου, ὄχι γιὰ νὰ σταματήσουν τὴν τουρκικὴ εἰσβολή, ἀλλὰ τοὐναντίον γιὰ νὰ ἐμποδίσουν ὁποιαδήποτε ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ εἰς βοήθεια τῆς Κύπρου, γιὰ νὰ ἀφεθεῖ τότε ἡ Τουρκία νὰ ἐκτελέσει τὸ κακούργημά της. Ὅπως εἶχαν ὑποσχεθεῖ στὸν Τοῦρκο πρωθυπουργὸ Μπ. Ἐτσεβὶτ στὶς 17 Ἰουλίου 1974 στὸ 10 Downing Street. Ὅταν τοῦ ὑποσχέθηκαν νὰ ἐμποδίσουν ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ πρὸς Κύπρο καὶ ὁ ἴδιος νὰ μὴν ἐνοχλήσῃ τὶς βρετανικὲς βάσεις, ὑπολόγιζαν σὲ 48 ὧρες θὰ κατόρθωνε τὸν στόχο του...» (Πηγή: Ἀργυροῦ Φανούλας – Βαθιὲς οἱ μαρτυρίες τῆς συνωμοσίας της Βρετανίας – Ἐφημερίδα Σημερινὴ / https://simerini.sigmalive.com/article/2022/7/25/bathies-oi-marturies-tes-sunomosias-tes-bretanias/)
[57] Ἀργυροῦ Φανούλας – «Ἡ πρώτη τουρκικὴ εἰσβολὴ ἔγινε μὲ τὴ ὑποστήριξη τῶν Σοβιετικῶν, ὄχι τῶν Ἀμερικανῶν» / https://simerini.sigmalive.com/article/2024/8/26/e-prote-tourkike-eisbole-egine-me-te-uposterixe-ton-sobietikon-okhi-ton-amerikanon/
[58] Εἰσβολὴ στὴν Κύπρο: Ἡ ΕΥΠ ἀποχαρακτήρισε ἀπόρρητα ἔγγραφα τῆς ΚΥΠ γιὰ τὸν Ἰούλιο τοῦ 1974 – Πρῶτο Θέμα / https://www.protothema.gr/greece/article/1561483/eisvoli-stin-kupro-i-eup-apoharaktirise-aporrita-eggrafa-tis-kup-gia-ta-tragika-gegonota-tou-1974/
[59] Ἀργυροῦ Φανούλας – Τὰ γεγονότα τοῦ μαύρου καλοκαιριοῦ τοῦ 74′ μέσα ἀπὸ βρετανικὰ καὶ ἀμερικανικὰ ἔγγραφα – Ἐφημερίδα Ἡ Σημερινὴ τῆς Κυριακῆς / https://simerini.sigmalive.com/article/2023/7/24/ta-gegonota-tou-maurou-kalokairiou-tou-74-mesa-apo-bretanika-kai-amerikanika-eggraphab9f0b6c0-74db-4e69-9de8-54750a11d556/
[60] Ὁ Πέτρος Ἀραπάκης (Καλλιθέα Ἀττικῆς 1923 – 2007) σπούδασε στὴν Σχολὴ Ναυτικῶν Δοκίμων, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀπεφοίτησε ὡς Σημαιοφόρος τὸ 1944. Ὑπηρέτησε σὲ διάφορα πλοῖα, φτάνοντας στὸν βαθμὸ τοῦ Ἀντιναυάρχου τὸν Ἰούλιο τοῦ 1973. Μετὰ τὸ Κίνημα τοῦ Ναυτικοῦ, τοποθετήθηκε ὡς Ἀρχηγὸς ΓΕΝ. (Βιογραφικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια τοῦ Νεώτερου Ἑλληνισμοῦ 1830 – 2010, Ἀρχεῖα Ἑλληνικῆς Βιογραφίας, Α΄ τόμος, Α – Ι, Ἐκδόσεις Μέτρον, Ἀθήνα 2011, σελ. 126.)
[61] Μαρτυρία τοῦ Πέτρου Ἀραπάκη στὸν Ἀλέξη Παπαχελᾶ. (Πηγή: Παπαχελᾶ Ἀλέξη, Ἕνα σκοτεινὸ δωμάτιο 1967 – 1974, Ἐκδόσεις Μεταίχμιο 39η χιλιάδα, σελ. 362.)
[62] Βλ. Παπαχελᾶ Ἀλέξη, Ἕνα σκοτεινὸ δωμάτιο 1967 – 1974, Ἐκδόσεις Μεταίχμιο 39η χιλιάδα, σελ. 365.
[63] Ἡ τουρκοκυπριακὴ ὀργάνωση Turk Mukavemet Teskilati (Τ.Μ.Τ.) (Τουρκικὴ Ἀντιστασιακὴ Ὀργάνωση) ἱδρύθηκε, κατ᾿ ἐντολὴν τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου τῆς Τουρκίας, ἀπὸ τὸν Διοικητικὸ Ὑπάλληλο τοῦ Τουρκικοῦ Προξενείου στὴν Λευκωσία Μουσταφᾶ Κεμὰλ Τανρίσεβντι, τὸν Ταγματάρχη τοῦ Τουρκικοῦ στρατοῦ Ἰσμαὴλ Τάνσου καὶ τοὺς ἡγέτες των Τουρκοκυπρίων Φαζὶλ Κιουτσοὺκ καὶ Ραοὺφ Ντενκτὰς στὶς 15 Νοεμβρίου 1957. Ὁ ἐξοπλισμός, ἡ διοίκηση, ἡ ὀργάνωση, ἡ ἐντατικὴ ἐκπαίδευση, ἡ χρηματοδότηση καὶ ἡ κάλυψη τῆς ὀργανώσεως αὐτῆς προήρχετο ἐξ ὁλοκλήρου ἀπὸ τὴν Τουρκία. Τὸ 1974, λόγῳ τῆς ἀνοχῆς τοῦ Μακαρίου, ἡ Τ.Μ.Τ. διέθετε ὀκτὼ συντάγματα, ἀποτελούμενα ἀπὸ εἴκοσι ἑπτὰ Τάγματα, συνολικῆς δυνάμεως 13.500 ἄριστα ἐξοπλισμένων τουρκοκυπρίων ἀνδρῶν, οἱ ὁποῖοι εἶχαν μέχρι καὶ φορητὰ ρουκετοβόλα M-72 LAW ἀμερικανικῆς προελεύσεως. (Πηγές: Λεωνίδου Φ. Λεωνίδου, Μακαρίου ἀπομυθοποίηση, ἰδιωτικὴ ἔκδοση, Λονδῖνο 2023, 3η ἔκδοση (1η ἔκδοση: 2021, 2η ἔκδοση: 2021), σελ. 111 – 112. καὶ Ἀργυροπούλου Νικολάου, οἱ Ἔνοχοι, Ἐκδόσεις περιοδικοῦ «Ἐνδοχώρα», σελ. 374, 376.)
[64] Δημητριάδη Κωνσταντίνου, Κύπρος 1974, ἡ μεγάλη προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, Δ’ ἔκδοση πλήρης (Α’ ἔκδοση: 2011, Β’ ἔκδοση: 2012, Γ’ ἔκδοση: 2015 (ἐμπλουτισμένη), Εἰδικὴ Ἔκδοση: 2016 (ἐφ. «Δημοκρατία»)), σελ. 389. Γιὰ τὶς ἐπαφὲς τοῦ Ἀραπάκη μὲ τοὺς Ἀμερικανοὺς βλ. Ἀραπάκη Πέτρου, Τὸ τέλος τῆς σιωπῆς, Ἐκδόσεις Λιβάνη, Ἀθήνα 2000, σελ. 252 – 262. Ὁ τότε πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος Ἀδαμάντιος Ἀνδρουτσόπουλος γράφει χαρακτηριστικῶς: «Οἱ Ἀρχηγοὶ τῶν Ἐπιτελείων δὲν ἐξετέλεσαν τὰς διαταγὰς τῆς ἐπιθέσεως, ἀλλὰ συνεμορφώθησαν πρὸς τὰς ἐκκλήσεις τῶν Σίσκο καὶ Τάσκα καὶ ἰδίως τοῦ δευτέρου, μετὰ τῶν ὁποίων ἦλθον εἰς ἐπαφὴν διὰ τῆς CIA». Ἀνδρουτσόπουλου Ἀδαμαντίου, Ἡ μαρτυρία ἑνὸς Πρωθυπουργοῦ, Ἀθῆναι 1993, σελ. 330.
[65] Δημητριάδη Κωνσταντίνου, Κύπρος 1974, ἡ μεγάλη προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, Δ’ ἔκδοση πλήρης (Α’ ἔκδοση: 2011, Β’ ἔκδοση: 2012, Γ’ ἔκδοση: 2015 (ἐμπλουτισμένη), Εἰδικὴ Ἔκδοση: 2016 (ἐφ. «Δημοκρατία»)), σελ. 146.
[66] ὅ. π.
[67] ὅ. π.
[68] ὅ. π., σελ. 147.
[71] ὅ. π., σελ. 149.
[72] ὅ. π., σελ. 148.
[71] ὅ. π.
[72] Μπονάνου Γρηγορίου, Ἡ Ἀλήθεια, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, Ἀθῆναι 1987, σελ. 297.
[73] Σχετικῶς μὲ τὸν ρόλο τῶν Ἀμερικανῶν στὴν ἐπάνοδο τοῦ Καραμανλῆ, ὁ μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης σὲ Ὁμιλία στὸ REX γιὰ τὴ Σπίθα, στὶς 17 Ἰανουαρίου 2011, ἀνέφερε τὰ ἑξῆς: «Ἐγὼ ὁ ἴδιος ὁμολογῶ ὅτι συνεργάστηκα γιὰ τὴ λύση Καραμανλῆ, ἀναγνωρίζοντας τὴ δύναμη τῆς ἐξάρτησής μας ἀπὸ τοὺς Ἀμερικανοὺς καὶ προβαίνοντας ἐν γνώσει μου σὲ συμβιβασμό. Καὶ ἐπειδὴ οἱ ὑπεύθυνοι ἀξιωματοῦχοι τῶν ΗΠΑ, εἰδικὰ μετὰ τὸ Πολυτεχνεῖο, ἔψαχναν καὶ αὐτοὶ τρόπους γιὰ νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ τοὺς στρατιωτικοὺς καὶ συμφωνοῦσαν μαζί μου γιὰ τὴ λύση Καραμανλῆ, μὲ κάλεσαν στὴν Οὐάσιγκτον τὸν Ἰούνιο τοῦ 1974 νὰ μεσολαβήσω, προκειμένου νὰ δεχθῇ ὁ Καραμανλῆς νὰ ἀναλάβει αὐτὸν τὸν ρόλο». (βλ. Ἀργυροῦ Φανούλας – «Καὶ ὁ Μακάριος συμφωνοῦσε μὲ τὸ «Ἡ Κύπρος κεῖται μακράν». Ἐφημερίδα Ἡ Σημερινὴ τῆς Κυριακῆς / https://simerini.sigmalive.com/article/2014/3/25/kai-o-makarios-sumphonouse-me-to-e-kupros-keitai-makran/) Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι, στὶς 24 Ἰουλίου 1974, ὁ τότε Στρατιωτικὸς Ἀκόλουθος τῆς Πρεσβείας τῶν Η.Π.Α. στὴν Ἑλλάδα, Μάρντερ εἶχε πεῖ στὸν Μπονάνο: «Πρέπει νὰ εἶσθε ἱκανοποιημένος διότι ἦτο καιρὸς νὰ γίνῃ αὐτὴ ἡ μεταβολή.» (Μπονάνου Γρηγορίου, Ἡ Ἀλήθεια, ἰδιωτικὴ ἔκδοσις, Ἀθῆναι 1987, σελ. 298.)
[74] Ὁ Μπονάνος γράφει χαρακτηριστικῶς: «Ἕνα περίεργο δίκτυο ἐπαφῶν, διασυνδέσεων, συζητήσεων καὶ ἀνταλλαγῆς τηλεφωνημάτων, ἐδῶ καὶ στὸ ἐξωτερικόν, ἐλειτούργει γύρω μου» (ὅ. π., σελ. 298)
[75] Δρ. Νταλαμάνγκα Ἀντωνίου Θεμιστοκλέους, Ἀλησμόνητες Πατρίδες τοῦ Ἑλληνισμοῦ (Πατρίδες τῆς Καρδιᾶς μας), Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2019, σελ. 313.
[76] Δημητριάδη Κωνσταντίνου, Κύπρος 1974, ἡ μεγάλη προδοσία, Ἐκδόσεις Πελασγός, Ἀθήνα 2017, Δ’ ἔκδοση πλήρης (Α’ ἔκδοση: 2011, Β’ ἔκδοση: 2012, Γ’ ἔκδοση: 2015 (ἐμπλουτισμένη), Εἰδικὴ Ἔκδοση: 2016 (ἐφ. «Δημοκρατία»)), σελ. 204.
[77] ὅ. π., σελ. 230.
[78] ὅ. π., σελ. 208.
[79] ὅ. π.
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου