Ὁ Θεοδόσιος ἀποτελεῖ, ὅπως θὰ δοῦμε στὴν συνέχεια, ἕναν σημαντικὸ κρίκο στὴν ἀρραγῆ αὐτὴν πνευματικὴ ἁλυσίδα, μὲ ἰδιαίτερη μάλιστα προσφορὰ ὄχι μόνον στὸ πνευματικὸ καὶ στὸ μορφωτικὸ ἀλλὰ καὶ στὸ κοινωνικὸ ἔργο τῆς Καθολικῆς Ὀρθοδοξίας.
Τὴν περίοδο ποὺ γεννιέται ὁ Ἅγιος, τὸν 5ο αἰ., ἡ αὐτοκρατορία σπαρασσόταν τόσο ἀπὸ ἐσωτερικοὺς ὅσο καὶ ἀπὸ ἐξωτερικοὺς ἐχθρούς. Στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας πολλὰ προβλήματα δημιουργοῦσαν οἱ Μονοφυσίτες, ποὺ σκορποῦσαν ἔριδες καὶ διχόνοιες, ἀντιτασσόμενοι στὶς ἀποφάσεις τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (Χαλκηδόνα, 451).
Μέσα σ’ αὐτὴν τὴν σύγχυση καὶ τὴν ταραχὴ οἱ εὐσεβεῖς Καππαδόκες γονεῖς τοῦ Ἁγίου, Προαιρέσιος καὶ Εὐλογία, ἀνέθρεψαν τὸ τέκνο των «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου», μὲ τὰ διδάγματα τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῶν Πατέρων, καὶ μάλιστα τῆς ἰδιαίτερής των πατρίδος. Γι’ αὐτό, ὁ Ἅγιος εὐλαβοῦταν ἐξόχως τὸν Μέγα Βασίλειο, τόσο γιὰ τὴν σοφία του, ὅσο καὶ γιὰ τὴν κοινωνική του προσφορά.
Ὥριμος πλέον ὁ Θεοδόσιος, σὲ ἡλικία 27 ἐτῶν, καὶ μὲ τὴν εὐχὴ τῶν γονέων των ἀναχώρησε γιὰ τὰ Ἱεροσόλυμα, γιὰ νὰ ἐπισκεφθῇ τοὺς Ἁγίους Τόπους καὶ νὰ ἀφιερωθῇ στὸν Κύριο. Στὴν νέα του αὐτὴν πορεία, εὐτύχησε νὰ ἔχη καλοὺς δασκάλους, τὸν διορατικὸ Συμεῶνα τὸν Στυλίτη, ποὺ προέβλεψε ὅτι ὁ Ὅσιος θὰ γινόταν ποιμὴν λογικῶν προβάτων, καὶ τὸν σεβάσμιο γέροντα Λογγίνο, ποὺ ἀνέλαβε τὴν περαιτέρω πνευματική του καθοδήγηση. Ἀλλὰ καὶ ὁ ἴδιος ὁ Θεοδόσιος, ὡς καλὸς μαθητής, ἀκολούθησε πιστὰ τὶς πνευματικὲς νουθεσίες τῶν δασκάλων του, προσευχόταν ἀδιαλείπτως καὶ προώδευε συνεχῶς «παρὰ Θεῷ καὶ παρ’ ἀνθρώποις».
Ἀφοῦ ἔγινε τελικὰ μοναχὸς καὶ ἀπέκτησε κάποια ἐμπειρία στὴν ἄσκηση, ἄρχισαν νὰ τὸν περιστοιχίζουν ἀρκετοὶ μαθητές. Δυσκολευόταν, ὅμως, νὰ πάρη τὴν ἀπόφαση γιὰ ἵδρυση μονῆς, διότι κατὰ βάθος ἀγαποῦσε πολὺ τὴν ἡσυχία καὶ δὲν ἤξερε ἐὰν θὰ μποροῦσε νὰ ἀνταποκριθῇ στὶς πολλαπλὲς μέριμνες ἑνὸς μοναστηριοῦ. Τελικά, καὶ πάλι ὕστερα ἀπὸ πολλὴ προσευχή, τοῦ δόθηκε σημεῖο ἐξ οὐρανοῦ καὶ προχώρησε στὴν ἵδρυση κοινοβίου.
Νὰ σημειωθῇ ὅτι, στὴν προκειμένη περίπτωση, ὁ Ἅγιος δὲν ἀκολούθησε τὴν παράδοση τῆς ἐποχῆς του καὶ τῆς περιοχῆς ποὺ ἐμόνασε, τῆς Παλαιστίνης, ὅπου ἱδρύονταν Λαῦρες, ὅπως λ.χ. τοῦ ἁγίου Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου, ἀλλὰ ἀκολούθησε τὸ παράδειγμα τοῦ προκατόχου του Καππαδόκη Πατέρα, Μεγάλου Βασιλείου, ποὺ εἶχε ἱδρύσει, πρὶν ἀπὸ ἕναν περίπου αἰῶνα, τὴν περίφημη Βασιλειάδα. Τὸ ἴδιο καὶ ὁ Θεοδόσιος ἐπάνδρωσε τὸ κοινόβιό του μὲ νοσοκομεῖο, γηροκομεῖο καὶ ξενῶνες, ὥστε νὰ ἐξυπηρετοῦνται οἱ ἀνάγκες τῶν ντόπιων καὶ ξένων μοναχῶν ἀλλὰ καὶ τῶν περιοίκων. Σύντομα τὸ δυναμικὸ τῆς μονῆς ἔφτασε τοὺς 700 περίπου μοναχούς, διαφόρων ἐθνικοτήτων, ποὺ συνεργάζονταν, ὡστόσο, ἁρμονικά, ὑπὸ τὴν καθοδήγηση τοῦ Ἁγίου, ὁ ὁποῖος, μάλιστα, ὁρίστηκε τιμητικὰ ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱεροσολύμων κοινοβιάρχης - ἐπόπτης ὅλων τῶν κοινοβίων τῆς Παλαιστίνης.
Παράλληλα, ὅμως, μὲ τὴν πρόοδο τοῦ μοναστηριοῦ, ἐξαπλωνόταν καὶ ἡ αἵρεση τοῦ μονοφυσιτισμοῦ, ποὺ ἀπειλοῦσε ἰδιαιτέρως τὶς ἀνατολικὲς ἐπαρχίες τῆς αὐτοκρατορίας, κυρίως τὴν Συρία καὶ τὴν Παλαιστίνη. Ὁ μονοφυσίτης, μάλιστα, αὐτοκράτορας Ἀναστάσιος Α’ (491-518), πότε ἤπια καὶ πότε μὲ ἀπειλές, ἀκόμα καὶ μὲ δωροδοκία, πίεζε ἀσφυκτικὰ τον Θεοδόσιο, ὡς ὑπεύθυνο τῶν κοινοβίων τῆς περιοχῆς, νὰ ὑποκύψη καὶ νὰ ὑπογράψη τοὺς ὅρους τῶν αἱρετικῶν.
Τότε ὁ Θεοδόσιος ἔδειξε γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ τὸ πνευματικό του ἀνάστημα. Ὄχι μόνον δὲν ὑπέκυψε στὶς πιέσεις τοῦ αὐτοκράτορα, ἀλλὰ ἀναδείχθηκε ἀληθινὸ λιοντάρι στὴν ὑπεράσπιση τῆς πίστεως. Συνένωσε γύρω του ὅλους τοὺς μοναχοὺς καὶ μὲ τὴν σύμφωνη γνώμη των διεμήνυσε στὸν αὐτοκράτορα ὅτι δὲν ἐπρόκειτο νὰ παρεκκλίνουν διόλου ἀπὸ τὰ δόγματα τῶν 4 πρώτων Συνόδων, ποὺ ὁ Ἅγιος τὶς ἀποκαλοῦσε «τὰ 4 ἱερὰ Εὐαγγέλια», ἀκόμη καὶ ἐὰν ἐπρόκειτο οἱ αἱρετικοὶ νὰ κάψουν τὰ ὀρθόδοξα προσκυνήματα! Παράλληλα ἐνημέρωσε τοὺς κατοίκους τῶν γύρω περιοχῶν γιὰ τὰ δόγματα τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καὶ τοὺς ἐνίσχυσε πνευματικά.
Γιὰ τὴν σθεναρὴ αὐτή του στάση ὁ Ὅσιος ἐξορίστηκε, ἀλλὰ μετὰ ἀπὸ τὸν θάνατο τοῦ Ἀναστασίου, ξαναγύρισε δικαιωμένος στὸ κοινόβιο, ὅπου ἐκοιμήθη τὸ 529, σὲ ἡλικία 105 ἐτῶν.
Τελικὰ ὁ Ἅγιος, τόσο στὴν ἵδρυση κοινοβίου, ὅσο καὶ στὴν διαφύλαξη τῶν ὀρθῶν δογμάτων, ἀκολούθησε πιστὰ τὴν πατερικὴ παράδοση, ποὺ ἤθελε τοὺς ἀσκητές Πατέρες, τὸν Ἀντώνιο, τὸν Ἀθανάσιο, τοὺς Καππαδόκες Πατέρες, τὸν Εὐθύμιο, νὰ μὴν περιορίζωνται ἁπλῶς στὴν ἄσκησή των ἀλλὰ καὶ νὰ προασπίζωνται μαχητικὰ τὴν πίστη, ὅταν αὐτὴ κινδύνευε ἀπὸ τὶς αἱρέσεις. Τὴν ἴδια παράδοση ἀκολούθησαν ἀσφαλῶς καὶ οἱ μετ’ αὐτὸν Ἅγιοι Πατέρες, Μάξιμος Ὁμολογητής, Ἰωάννης Δαμασκηνός, Μέγας Φώτιος, καὶ ἀργότερα ὁ Γρηγόριος Παλαμᾶς καὶ ὁ Μᾶρκος Εὐγενικός, οἱ στῦλοι αὐτοὶ τῆς Ὀρθοδοξίας σὲ καιροὺς χαλεπούς.
Ὅλοι αὐτοὶ οἱ Πατέρες ὑπέφεραν κυριολεκτικὰ τὰ πάνδεινα, ἐξορίες, φυλακίσεις, κακώσεις, ὀνειδισμούς, προπηλακισμούς, ἀπὸ τοὺς κακοδόξους, ποὺ προσπάθησαν μὲ δόλιο τρόπο καὶ ὕπουλα μέσα νὰ ἀλλοιώσουν τὸ δόγμα. Ἀλήθεια, τί θὰ εἶχε ἀπογίνει ἡ ὀρθόδοξή μας πίστη, ἐὰν ἐξέλειπαν τὰ τεράστια αὐτὰ πνευματικὰ ἀναστήματα, γιὰ νὰ τὴν στηρίξουν, μὲ τὴν πρόνοια βεβαίως τοῦ Θεοῦ; Κύριος οἶδεν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου