Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ Γ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΑΤΘΑΙΟΥ
(Ἐκφωνήθηκε τὸν καιρὸ τοῦ θερισμοῦ, ὅπου γίνεται λόγος καὶ γιὰ πνευματικὸ θέρος)
Ὁ ποιητὴς τῶν ὅλων καὶ Δεσπότης, ποὺ ἐποίησε τὰ πάντα ἀπὸ τὰ μὴ ὄντα λόγῳ ἀγαθότητος, μετὰ ἀπὸ ὅλα, κατὰ τὴν περίσσεια τῆς δυνάμεώς Του καὶ τὸν ἄφραστο καὶ ἀκατάληπτο πλοῦτο τῆς σοφίας καὶ χρηστότητάς Του, κατασκεύασε τὸν ἄνθρωπο μὲ ἕναν παράδοξο τρόπο, ἀφοῦ συνάθροισε σὲ ἕνα πλάσμα, καὶ μάλιστα μικρό, καὶ θὰ λέγαμε ἀφοῦ συγκεφαλαίωσε ὁλόκληρη τὴν κτίση. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τὸν δημιούργησε τελευταῖο, νὰ μετέχει καὶ τῶν δύο κόσμων καὶ νὰ στολίζει καὶ τοὺς δύο κόσμους, δηλαδὴ τὸν ὁρατὸ αὐτὸν καὶ τὸν ἀόρατο. Πραγματικὰ συνῆψε σὲ αὐτὸν μὲ ἄρρητο τρόπο νοῦ καὶ αἴσθηση, χρησιμοποιῶντας σὰν μέσους γνησιότατους συνδέσμους φαντασία καὶ δόξα καὶ διάνοια· καὶ ἔτσι κατασκεύασε τὸ ἴδιο ζῶο νοερὸ καὶ ὁρώμενο, ὅπως καὶ τὸν ἀεικίνητο οὐρανὸ συνῆψε μὲ τὴν ἀκίνητη γῆ διὰ τῶν ἐνδιαμέσων καὶ ἔκαμε τὸν ἴδιο κόσμο συγχρόνως πάντοτε σταθερὸ καὶ κινούμενο. Ὅπως δηλαδὴ κατὰ τὸν τρόπο τῆς κατασκευῆς ὁ ἄνθρωπος καὶ ὁ κόσμος εἶναι ἑνὸς τεχνίτη, ἔτσι ἔχουν πολλὴ συγγένεια μεταξύ τους· ὑπερέχουν δὲ ἀλλήλων ὁ ἕνας μὲ τὸ μέγεθος, ὁ ἄλλος μὲ τὴ σύνεση. Καὶ εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἐνθησαυρισμένος στὸν κόσμο σὰν κάποιο πολύτιμο πρᾶγμα σὲ μεγαλοπρεπῆ οἰκία, κατὰ πολὺ πολυτιμότερο ἀπὸ τὸ περιέχον, σὰν κάποια βασιλικὴ σκευὴ σὲ ἀνάκτορα, ποικίλη καὶ πολυτίμητη· διότι τὰ μὲν ἀνάκτορα εἶναι κατασκευασμένα ἀπὸ ὀγκώδεις λίθους ἀλλὰ εὐκολοεύρετους καὶ ἀπὸ τοὺς τυχαίους, ἡ δὲ σκευὴ εἶναι κατασκευασμένη ἀπὸ μικροὺς λίθους, ἀλλὰ δυσπόριστους καὶ πολύτιμους.