Πέμπτη 3 Μαρτίου 2022

Κωνσταντῖνος Βαθιώτης: Συμπεριφορικός ἐκσυγχρονισμός προγραμμάτων ἀνοσοποίησης: Προπόνηση Π.Ο.Υ. ἐνόψει κορωνοϊοῦ ἀπό τό 2019;

 

 
Εἶναι πολλὰ τὰ ὕποπτα στοιχεῖα ποὺ στηρίζουν τὴν ἐκδοχὴ ὅτι ἡ ἰδέα νὰ ὀργανωθεῖ ἕνας μαζικὸς ἐμβολιασμός, εἰ δυνατὸν ὁλόκληρου τοῦ πλανήτη, δὲν διαμορφώθηκε στὸ πλαίσιο προβλέψεων γιὰ τίς ἐπικείμενες συμφορὲς τοῦ πλανήτη, ἀλλὰ ἦταν προϊὸν σχεδιασμοῦ ἀπὸ παγκόσμια κέντρα ἐξουσίας γιὰ τὸ γκρέμισμα τοῦ παλαιοῦ καὶ τὸ ξαναχτίσιμο ἑνὸς νέου ἐφιαλτικοῦ κόσμου μὲ πολῖτες οἱονεὶ σκλάβους (πρβλ. τὸ σύνθημα τῆς Νέας Τάξης Πραγμάτων "build back better"· ἀναφορικὰ μὲ τὰ στοιχεῖα αὐτὰ βλ. συνοπτικὰ Βαθιώτη, Ἀπὸ τὴν τρομοκρατία στὴν πανδημία. Ὑποχρεωτικὲς ἰατρικὲς πράξεις στὸν πόλεμο κατὰ τοῦ ἀόρατου ἐχθροῦ, ἐκδ. Ἀλφειός, Ἀθήνα 2021, 2η ἔκδ., σελ. 123 ἐπ.).

Ἕνα πρόσθετο στοιχεῖο, ἡ σημασία τοῦ ὁποίου δὲν εἶχε ἀναδειχθεῖ μέχρι σήμερα, συνδέεται μὲ τὸ Θερινὸ Σχολεῖο ποὺ πραγματοποιήθηκε κατὰ τὸ χρονικὸ διάστημα 26-30 Αὐγούστου 2019 στὴ γερμανικὴ πόλη Erfurt ἀπὸ τὸν Παγκόσμιο Ὀργανισμὸ Ὑγείας σὲ συνεργασία μὲ τὸ ὁμώνυμο πανεπιστήμιο.

Στόχος αὐτοῦ τοῦ Θερινοῦ Σχολείου (ὑπὸ τὴν ὀνομασία Behavioural Insights Summer School: BISS) ἦταν νὰ ἐνισχυθεῖ ἡ ἱκανότητα τῶν συμμετεχόντων νὰ λαμβάνουν ὑπ᾿ ὄψιν τοὺς φραγμοὺς καὶ τοὺς μοχλοὺς προώθησης ποὺ σχετίζονται μὲ τὸν ἐμβολιασμὸ τῶν κύριων ὁμάδων-στόχων καί, ἐπὶ αὐτῆς τῆς βάσεως, νὰ ἀναπτυχθοῦν πιὸ ἀποτελεσματικὲς καὶ οἰκονομικὰ ἀποδοτικὲς ἀποκρίσεις στὶς προκλήσεις ἐκεῖνες οἱ ὁποῖες σχετίζονται μὲ τὴ θετικὴ ἢ τὴν ἐπιφυλακτικὴ στάση ποὺ τηροῦν ἀπέναντι στὸν ἐμβολιασμὸ οἱ πολῖτες τῶν κρατῶν-μελῶν.

Στὸ ἐγχειρίδιο τοῦ Π.Ο.Υ. ("Προσαρμογὴ Προγραμμάτων Ἀνοσοποίησης" [Tailoring Immunization Programmes]) ποὺ διανεμήθηκε σὲ ὅσους ἐκπροσώπους κρατῶν ἔλαβαν μέρος -π.χ. ἀπὸ Βουλγαρία, Δανία, Ἑλλάδα, Ἰσραήλ, Ἰταλία, Κροατία, Μαυροβούνιο, Τουρκία, Οὐκρανία- ἐντυπωσιάζει ἡ ἀναλυτικὴ καὶ ἐπιστημονικὰ τεκμηριωμένη παρουσίαση τῶν μεθόδων ποὺ πρέπει νὰ ἀκολουθηθοῦν γιὰ νὰ ὑλοποιηθεῖ ὁ στόχος τοῦ ἐμβολιασμοῦ σὲ ὅσο τὸ δυνατὸν μεγαλύτερο τμῆμα τοῦ πληθυσμοῦ· ἐκ τοῦ ἀποτελέσματος παρατηρεῖται ὅτι οἱ μέθοδοι αὐτὲς ἀκολουθήθηκαν σὰν τυφλοσούρτης γιὰ τὴν προώθηση τῶν ἐμβολίων κατὰ τοῦ κορωνοϊοῦ.

Ἐπὶ παραδείγματι, στὴν ἑνότητα ποὺ ἀφορᾷ τὸν τρόπο κινητοποίησης (motivation) τῶν πολιτῶν ὥστε νὰ ὑποβληθοῦν σὲ ἐμβολιασμὸ καταγράφονται ὑποδείξεις σχετικὲς μὲ τὸν τρόπο δράσης τῶν ὑπευθύνων τοῦ προγράμματος ἐμβολιασμοῦ. Ἔτσι, ὁ ἐμβολιασμὸς προβάλλεται ὡς μιὰ ἐξαίρετη ὑγειονομικὴ παρέμβαση ποὺ σώζει ζωὲς καὶ ἀπαλλάσσει τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὴν ταλαιπωρία ἢ τὴ δυσμενῆ ἔκβαση τῆς νόσου· ἐν τούτοις, πολὺς κόσμος ἀποφεύγει τὴν προληπτικὴ προστασία ποὺ παρέχουν τὰ ἐμβόλια, ἐπειδὴ π.χ. ἀμφιβάλλει κατὰ πόσον εἶναι ἀσφαλῆ ἢ δὲν ἐμπιστεύεται τοὺς γιατροὺς καὶ τὸ σύστημα ὑγείας.
 
Στὸ εἰδικότερο πεδίο τῆς πληροφόρησης (information) τοῦ πολίτη, δηλαδὴ τῆς βελτίωσης τῆς γνώσης ἢ τῆς κατανόησής του σχετικὰ μὲ τὸν στόχο τοῦ ἐμβολιασμοῦ, συνιστᾷται λ.χ. ἡ σαφὴς καὶ ἰσορροπημένη ἐνημέρωση γιὰ τὸ ρίσκο καὶ τὰ ὀφέλη τοῦ ἐμβολιασμοῦ.

Στὸ πεδίο τῆς πειθοῦς (persuasion) συνιστᾷται ἡ ἐπίκληση τοῦ ἐπιχειρήματος τῆς ἀνοσίας τῆς ἀγέλης (herd immunity) καὶ ἡ προβολὴ τῆς θέσης ὅτι ὅποιος ἐμβολιάζεται «κάνει τὸ σωστὸ» ἀνταποκρινόμενος στὴν κοινωνικὴ εὐθύνη ποὺ τοῦ ἀναλογεῖ («οἱ ἄνθρωποι εἶναι κοινωνικὰ ζῶα [social animals] καὶ γι᾿ αὐτὸ θὰ δείξουν μεγαλύτερη προθυμία νὰ ἐμβολιασθοῦν, ἂν συνειδητοποιήσουν ὅτι, ὅταν ἐμβολιάζονται προστατεύουν τοὺς ἄλλους, ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι τοὺς προστατεύουν μὲ τὸν ἴδιο τρόπο»).

Στὴν ἴδια κατηγορία ἀναφέρονται τόσο οἱ τρόποι παρότρυνσης τῶν πολιτῶν νὰ ἐμβολιασθοῦν (incentivization), ὅπως εἶναι ἡ ἐπιβράβευση τῶν ἐμβολιαζόμενων παιδιῶν καὶ ἐφήβων ἢ ἡ ἀποζημίωση τοῦ προσωπικοῦ ὑγείας ποὺ πραγματοποιεῖ τοὺς ἐμβολιασμούς, ὅσο καὶ ἡ ἔσχατη λύση τοῦ καταναγκασμοῦ (coercion).

Ἐπιπροσθέτως, στὸ ἐν λόγῳ ἐγχειρίδιο γίνεται ἕνας καθοριστικῆς σημασίας συσχετισμὸς μὲ τοὺς ψυχολογικοὺς παράγοντες ποὺ ἐπιδροῦν ἐπὶ τῆς συμπεριφορᾶς τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι καλοῦνται νὰ ἐκδηλώσουν θετικὴ στάση ὡς πρὸς τὸ ἐγχείρημα τοῦ μαζικοῦ ἐμβολιασμοῦ καὶ ἐν τέλει νὰ ἀποφασίσουν νὰ ἐμβολιασθοῦν. Σὲ αὐτὸ τὸ πλαίσιο καταγράφονται τὰ ἀκόλουθα ψυχολογικὰ εὑρήματα ποὺ προτείνεται νὰ ἀξιοποιηθοῦν κατὰ τὸν σχεδιασμὸ τῆς διαδικασίας τοῦ ἐμβολιασμοῦ:

- Ἐπειδὴ οἱ ἄνθρωποι προτιμοῦν τίς ἁπλὲς ἐπιλογὲς (simple choices), ὁ ὀρυμαγδὸς πληροφοριῶν καὶ ἀπόψεων ἐπιδρᾷ πάνω τους ἀγχωτικά, δυσχεραίνοντας τὴ λήψη ἀπόφασης ἀλλὰ καὶ τὴν ἀλλαγὴ τῆς συμπεριφορᾶς τους. Ὡς ἐκ τούτου, οἱ ὑπεύθυνοι τῶν προγραμμάτων ἀνοσοποίησης πρέπει νὰ ἀποβλέπουν στὴν παρουσίαση λύσεων ποὺ δὲν θὰ εἶναι ὑπερβολικὰ περίπλοκες καὶ φορτωμένες μὲ πολλὲς πληροφορίες (less may be more). Ἕνα σχέδιο μαζικοῦ ἐμβολιασμοῦ θὰ πρέπει νὰ εἶναι εὔκολο νὰ κατανοηθεῖ ἤδη μὲ μιὰ πρώτη ματιά.

- Ἐπειδὴ οἱ ἄνθρωποι προτιμοῦν τὰ καθιερωμένα (status quo), εἶναι εὐκολότερο νὰ ἀποδεχθοῦν μιὰ συμπεριφορὰ ποὺ τοὺς παρουσιάζεται ὡς δεδομένη-προεπιλεγμένη (default) παρὰ ὡς ἀνοικτὴ ἐπιλογὴ (open choice).

- Ἐπειδὴ ἡ ἀνθρώπινη φύση εἶναι συντηρητική, ἅπαξ καὶ σταθεροποιηθεῖ μὲ συγκεκριμένο τρόπο ἡ ἀντίληψη γιὰ ἕνα γεγονὸς ἢ μιὰ κατάσταση, φιλτράρεται κάθε νέα, σχετικὴ πληροφορία. Ὡς ἄνθρωποι ἔχουμε τὴν τάση νὰ ἐμπιστευόμαστε πληροφορίες ποὺ συμπορεύονται μὲ ὅ,τι ἤδη πιστεύουμε καὶ ἀναζητοῦμε πληροφορίες ποὺ ἐπιβεβαιώνουν τίς πεποιθήσεις μας. Ἐξ αὐτοῦ τοῦ λόγου, προτοῦ θεσπισθεῖ ὁ ὑποχρεωτικὸς ἐμβολιασμός, συνιστᾷται ἡ ἐξασφάλιση συνεργασίας μὲ διαμορφωτὲς τῆς κοινῆς γνώμης, οἱ ὁποῖοι θὰ συμβάλουν ὥστε νὰ χτισθοῦν τὰ θεωρητικὰ θεμέλια γιὰ τὴν θετικὴ ὑποδοχὴ τῶν νέων νόμων. Μὲ τὴν ἴδια λογική, ἡ ἐμπειρία τοῦ πρώτου ἐμβολιασμοῦ θὰ πρέπει νὰ διαφημισθεῖ ὡς εὐχάριστη.

- Ἐπειδὴ πολλὲς φορὲς τὸ συναίσθημα εἶναι ἰσχυρότερο τῆς λογικῆς, οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τὴν τάση νὰ ἀποφασίζουν διαισθητικὰ ἢ νὰ καθορίζουν τὴ στάση τους μὲ βάση τὴν πρώτη σκέψη ποὺ ἔρχεται στὸ μυαλό τους. Ἔτσι, οἱ παρενέργειες ἑνὸς ἐμβολίου φαντάζουν ὡς πιθανότερη ἐκδοχὴ σὲ σχέση μὲ τίς ἐπιπτώσεις τῆς νόσου κατὰ τῆς ὁποίας διοργανώνεται ὁ ἐμβολιασμός. Γι᾿ αὐτὸ θὰ πρέπει νὰ ὑπερτονίζονται οἱ συνέπειες τῆς ἀποφυγῆς τοῦ ἐμβολιασμοῦ.

- Στὸ πεδίο τῆς ἐκτίμησης τοῦ ρίσκου, οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τὴν τάση νὰ ἐνδιαφέρονται περισσότερο νὰ μὴ χάσουν τὰ κεκτημένα τους (loss aversion) παρὰ νὰ ἐξασφαλίσουν νέα ἀποκτήματα. Παράλληλα, δίνουν μεγαλύτερη προσοχὴ στὴν πληροφόρηση μὲ ἀρνητικὸ περιεχόμενο («ὑπάρχει κίνδυνος» παρὰ σὲ ἐκείνη μὲ θετικὸ περιεχόμενο («δὲν ὑπάρχει κίνδυνος»). Ὡς ἐκ τούτου, θὰ πρέπει νὰ συνειδητοποιηθεῖ ὅτι τὰ ἀρνητικὰ μηνύματα ποὺ προέρχονται ἀπὸ ἀντιεμβολιαστὲς εἶναι πιθανὸ νὰ ἐκληφθοῦν ὡς ἀληθῆ καὶ ἔτσι νὰ ἀσκήσουν σημαντικὴ ἐπίδραση. Ἐπίσης, ἡ παρουσίαση τῆς ἀνάγκης ἐμβολιασμοῦ, ἰδίως σὲ ὅ,τι ἀφορᾷ τὸ συσχετιζόμενο ρίσκο, πρέπει νὰ γίνει μὲ πολὺ προσεκτικὸ τρόπο καὶ νὰ ἀποφεύγεται ἡ χρήση ἐπιθετικῆς ὁρολογίας, ὅταν ἐπιχειρεῖται νὰ ἐξηγηθεῖ ὅτι ὁ ἐμβολιασμὸς εἶναι πράξη χαμηλοῦ ἢ ἀνύπαρκτου ρίσκου.

- Ἐπειδὴ τὰ κίνητρα διαμορφώνουν σὲ σημαντικὸ βαθμὸ τὴν ἀνθρώπινη συμπεριφορά, εἰδικότερα ὅταν ἐπιβραβευόμαστε γιὰ κάτι ποὺ κάναμε, εἶναι πολὺ πιθανὸ νὰ τὸ ἐπαναλάβουμε, ἐνῶ, ὅταν τιμωρούμαστε, ἔχουμε τὴν τάση νὰ μὴν τὸ ἐπαναλάβουμε, συνιστᾷται ἡ ἐπιδεικτικὴ ἐπιβράβευση ἐκείνων ποὺ ἐμβολιάσθηκαν, προκειμένου νὰ κινητοποιηθοῦν πρὸς τὴν ἴδια κατεύθυνση ὅσοι παρακολουθοῦν τὴν ἐπιβράβευση. Μὲ τὸ ἴδιο πνεῦμα προτείνεται ἡ δημόσια ἔκφραση συγχαρητηρίων καὶ εὐχαριστιῶν στὰ πρόσωπα ποὺ συνέβαλαν στὸ χτίσιμο τους τείχους ἀνοσίας.

- Ἐπειδὴ οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τὴν τάση νὰ ὑποθέτουν ὅτι κάτι εἶναι σωστὸ ὅταν τὸ ἀκοῦν συνεχῶς, συνιστᾷται ἡ ἀποφυγὴ ἀναφορᾶς σὲ ἐπαναλαμβανόμενες ἀναλήθειες ποὺ πρέπει ἐπιπλέον νὰ ἀνασκευασθοῦν. Στὴ θέση τους πρέπει νὰ ἀναδειχθεῖ ἕνα κεντρικὸ μήνυμα μὲ ὅσο τὸ δυνατὸν πιὸ ἁπλὲς λέξεις καὶ διατύπωση, ὥστε νὰ γίνεται εὔκολα κατανοητὸ ἀπὸ τὸ εὐρὺ κοινό, ἀκριβῶς ὅπως τὰ ἀντίστοιχα μυθεύματα.

Εἶναι ἄραγε τυχαῖο ὅτι ἕνα Θερινὸ Σχολεῖο μὲ στόχο τὴ διαμόρφωση ἐμβολιαστικῆς κουλτούρας διοργανώθηκε λίγους μόνο μῆνες πρὶν ἀπὸ τὴν κήρυξη τῆς πανδημίας τοῦ κορωνοϊοῦ;

Καὶ εἶναι πάλι τυχαῖο ὅτι γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῆς συγκεκριμένης πανδημίας ἀκολουθήθηκαν πιστὰ οἱ κατευθυντήριες γραμμὲς καὶ ὑποδείξεις ποὺ περιέχονται στὸ ἐπίμαχο ἐγχειρίδιο; Εἰδικότερα:

- Τυχαίως προπαγανδίζονται τὰ νέας τεχνολογίας ἐμβόλια κατὰ τοῦ κορωνοϊοῦ ὡς ἡ «μόνη λύση», ὡς «δῶρο τῆς ἐπιστήμης» ἀλλὰ καὶ ὡς «δῶρο Θεοῦ»;

- Τυχαίως ἀπὸ τὴν μιὰ πλευρὰ ἀνακοινώνονται κατὰ καιροὺς λιχουδιὲς ἐμβολιαστικῆς ἐπιβράβευσης ἰδίως γιὰ τίς νεαρὲς ἡλικίες (π.χ. ψηφιακὸ πορτοφόλι 150 € ἢ δωρεὰν Gigabytes), ἐνῶ ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ὅσοι ἀρνοῦνται νὰ ἐμβολιασθοῦν τιμωροῦνται μὲ ἀναστολὴ ἐργασίας/καθήκοντων, μὲ διοικητικὰ πρόστιμα ἢ μὲ διάφορες μορφὲς κοινωνικοῦ ἀποκλεισμοῦ;

- Τυχαίως δραστηριοποιοῦνται ἐπὶ μακρὸν διάσημες-ἐπιδραστικὲς προσωπικότητες, μεταξὺ αὐτῶν καὶ καθηγητὲς Νομικῶν Σχολῶν (ἰδίως ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν ἐντρυφήσει στὰ συμπεριφορικὰ οἰκονομικά), ὥστε μέσῳ τῆς τυποποιημένης ἐπιχειρηματολογίας τους νὰ προλειάνουν τὸ ἔδαφος γιὰ τὴν ἀποδοχὴ τοῦ ὑποχρεωτικοῦ ἐμβολιασμοῦ;

- Τυχαίως στοχοποιοῦνται καὶ δαιμονοποιοῦνται οἱ ἀντίθετες φωνὲς ποὺ τόλμησαν νὰ ἀμφισβητήσουν τὴν ὀρθότητα ἀλλὰ καὶ τὴ νομιμότητα ἑνὸς τέτοιου μέτρου ποὺ ἐφαρμόζεται μὲ πρωτοφανῆ ἀναλγησία ἀπὸ τοὺς διαχειριστὲς τῆς ὑγειονομικῆς κρίσης;

- Τυχαίως ἐντάχθηκε καὶ ἡ δημόσια ὑγεία ὡς ἀντικείμενο ἀξιόποινης διασπορᾶς ψευδῶν εἰδήσεων στὸ νέο ἄρθρο 191 ΠΚ καὶ τυχαίως ἐξεδόθῃ στὶς 23.2.2022 ἡ Σύσταση τῆς Ἐθνικῆς Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς & Τεχνοηθικὴς «γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῆς παραπληροφόρησης κατὰ τὴν ὑγειονομικὴ κρίση τῆς Covid-19»;

- Τέλος, τυχαίως ἀποσιωπῶνται οἱ παρενέργειες τῶν ἐμβολίων καὶ ἐξυμνοῦνται τὰ ὀφέλη τοῦ ἐμβολιασμοῦ, ἐνῶ ὁ πυλῶνας τῆς ἐμβολιαστικῆς ἐκστρατείας θεμελιώνεται στὴν ἀρχὴ τῆς κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης μὲ χρήση μιλιταριστικῆς ὁρολογίας, ὥστε ὁ πολίτης νὰ ἀντιμετωπίζεται ὡς «ὁπλίτης» ποὺ ὀφείλει νὰ ἐκτελέσει τὸ καθῆκον του ὑπὲρ τῆς δημόσιας ὑγείας, πολεμῶντας στὸ κοινὸ μέτωπο κατὰ τοῦ ἀόρατου ἐχθροῦ;

Τὰ ἐρωτήματα ρητορικά, ἀλλὰ δυστυχῶς στὴν ἐκπνοὴ τοῦ χρόνου. Ἡ "φιλάνθρωπη" Νέα Τάξη Πραγμάτων μᾶς εἶχε ἐφοδιάσει ἐγκαίρως μὲ πολλὰ σημάδια, ἀλλὰ οἱ λαοὶ δὲν τὰ ἀκολούθησαν. Τώρα θὰ πληρώσουν τὸ τίμημα, καὶ οἱ νεοταξίτες θὰ ἀναφωνήσουν ἀλαζονικά: «Ἐμεῖς σᾶς τὰ λέγαμε, ἀλλὰ ἐσεῖς ἀδιαφορούσατε. Δικό σας λοιπὸν τὸ φταίξιμο! Ἄς προσέχατε! Ἀτομικὴ ἡ εὐθύνη σας!».
____________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου