ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ
Θεολόγου – Καθηγητοῦ
Ὁρισμένοι ἀπὸ τοὺς ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ἔλαβαν τὸν τίτλο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Διδασκάλου, διότι ἡ προσφορά τους σὲ Αὐτὴ ὑπῆρξε καθοριστικὴ γιὰ τὴν διατύπωση τῆς διδασκαλίας Της. Ἡ δράση τους ξεπέρασε τὰ στενὰ γεωγραφικὰ ὅρια καὶ τὴν ἐποχή, ποὺ ἔζησαν καὶ ἔδρασαν, ἐπιδρῶντας καταλυτικὰ στὴν διαμόρφωση τῆς οἰκουμενικῆς διαστάσεως τῆς Ἐκκλησίας. Ἕνας ἀπὸ αὐτούς τούς μεγάλους Πατέρες καὶ οἰκουμενικοὺς διδασκάλους ὑπῆρξε καὶ ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος, ἐπίσκοπος Λουγδούνου.
Καταγόταν ἀπὸ τὴν εὐρύτερη περιοχὴ τῆς Σμύρνης τῆς Μ. Ἀσίας. Ὁ χρόνος γέννησής του δὲν εἶναι γνωστὸς μὲ ἀκρίβεια. Τὸ ὅτι ὑπῆρξε μαθητὴς τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου Σμύρνης (+167), εἰκάζεται ὅτι γεννήθηκε περὶ τὸ 130 ἀπὸ χριστιανοὺς γονεῖς. Σύμφωνα μὲ μαρτυρία τοῦ ἁγίου Ἱερωνύμου ὑπῆρξε μαθητὴς καὶ τοῦ σημαντικοῦ Ἀποστολικοῦ Πατέρα Παπία, ἐπισκόπου Ἰεραπόλεως. Φαίνεται ὅτι ἔλαβε σπουδαῖα θεολογικὴ καὶ θύραθεν παιδεία. Εἶναι βεβαιωμένο ὅτι σπούδασε τὴν δεύτερη σοφιστική, ὡς ρητορικὴ τέχνη. Κοντὰ σὲ σπουδαίους θεολόγους καὶ ποιμένες διδάχτηκε καὶ παρέλαβε τὴν γνήσια ἀποστολικὴ παράδοση, ἡ ὁποία διέκρινε τοὺς ἐπισκόπους τῆς Ἀσίας.
Περὶ τὸ 160 μετακόμισε στὴ Ρώμη, ὅπου γνωρίστηκε μὲ τὸν ἅγιο Ἰουστῖνο. Ἐκεῖ ὁ Χριστιανὸς Φιλόσοφος λειτουργοῦσε θεολογικὴ καὶ φιλοσοφικὴ σχολή. Φαίνεται πὼς ὁ Εἰρηναῖος μαθήτευσε στὴν φημισμένη σχολὴ τοῦ Ἰουστίνου καὶ συμπλήρωσε τίς θεολογικὲς καὶ φιλοσοφικές του γνώσεις. Αὐτὸ ἀποδεικνύεται ἀπὸ τὸν ἀπολογητικὸ τρόπο ποὺ ἀντιμετωπίζει τίς αἱρέσεις στὸ ἔργο του, διότι μοιάζει μὲ τὴν ἀπολογητικὴ τοῦ Ἰουστίνου. Ἡ παραμονή του στὴ Ρώμη τοῦ ἔδωσε τὴν εὐκαιρία νὰ γνωριστῇ μὲ πολλοὺς ὁμολογητὲς τῆς ἐκεῖ ἀκμάζουσας ἐκκλησίας.
Περὶ τὸ 170 ἀναχώρησε γιὰ τὴν μεγάλη πόλη Λούγδουνο (Λυών) τῆς νοτίου Γαλλίας, ὅπου ἐγκαταστάθηκε μόνιμα. Ἡ μετάβασή του ἐκεῖ δὲν ἦταν τυχαῖα, διότι ἡ Γαλατία εἶχε καταστεῖ τόπος μετανάστευσης μεγάλου ἑλληνόφωνου χριστιανικοῦ στοιχείου Μικρασιατῶν, ἐξ αἰτίας τῶν σκληρῶν διωγμῶν, οἱ ὁποῖοι ἦταν συχνοὶ στὴν Μ. Ἀσία. Σύμφωνα μὲ μαρτυρία τοῦ Γρηγορίου Τουρώνης εἶχε σταλεῖ στὴν Λυὼν ἀπὸ τὸν ἅγιο Πολύκαρπο Σμύρνης γιὰ νὰ ὑπηρετήσῃ πνευματικὰ τοὺς Μικρασιᾶτες πρόσφυγες. Αὐτὸ βεβαιώνει καὶ ἡ πληροφορία ὅτι μὲ τὴν ἄφιξή του, χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Σύμφωνα μὲ ἄλλη μαρτυρία, ἔγινε ἐνθουσιωδῶς δεκτὸς ἀπὸ ὁμάδα προσφύγων Φρυγῶν Χριστιανῶν, οἱ ὁποῖοι ὅμως ἔκλειναν πρὸς τὴν αἵρεση τοῦ Μοντανισμοῦ. Μάλιστα κάποιοι ἀπὸ τοὺς «προφῆτες» τῆς ὁμάδας, «ἐπαγγέλονταν» τὴν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ὅτι θὰ γινόταν στὴ Λυών, ὅπου θὰ ἐγκαθιδρύονταν ἡ ἐπίγεια χιλιετὴς βασιλεία Του, ὅπως πίστευαν οἱ μοντανιστές. Ἀλλὰ δὲ γνώριζαν πὼς ὁ ὀρθόδοξος Εἰρηναῖος βρισκόταν στὴ Λυών, ὡς ἀπεσταλμένος τοῦ πάπα Ἐλεύθερου γιὰ νὰ ἀγωνιστῇ κατὰ τῆς αἱρέσεως αὐτῆς, ἡ ὁποία εἶχε πάρει ἀνησυχητικὲς διαστάσεις στὴν περιοχὴ καὶ τὴν ὁποία εἶχαν φέρει οἱ μετανάστες Φρύγες ἀπὸ τὴ Μ. Ἀσία, τὴν κοιτίδα της. Ὁ πάπας Ἐλεύθερος ἀποζητοῦσε τὴν ριζικὴ ἀντιμετώπιση τῆς αἱρέσεως καὶ θεώρησε πὼς ὁ Εἰρηναῖος ἦταν τὸ κατάλληλο πρόσωπο.
Τὸ 177 ὑπέστη μαρτυρικὸ θάνατο ὁ ἐπίσκοπος τῆς Λυῶνος Ποθεινός, μαζὶ μὲ πολλοὺς ἄλλους Χριστιανοὺς τῆς περιοχῆς, ὅταν ὁ Εἰρηναῖος ἔλειπε στὴ Ρώμη, καλεσμένος τοῦ πάπα Ἐλεύθερου, γιὰ τὴν ὀργάνωση τῆς αἱρέσεως τοῦ Μοντανισμοῦ. Ὅταν ἐπέστρεψε στὴ Λυών, ὁ λαὸς τὸν ἐξέλεξε ἐπίσκοπο στὴ θέση τοῦ Μάρτυρα Ποθεινοῦ. Ὁ Εἰρηναῖος ἄρχισε ἕνα τιτάνιο ἔργο διοργάνωσης τῆς τοπικῆς ἐκκλησίας, ἱεραποστολῆς καὶ καταπολέμησης τῶν αἱρέσεων. Ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἦταν σὲ πλήρη ἐξέλιξη ἕνας ἀπὸ τοὺς πλέον φοβεροὺς διωγμοὺς κατὰ τῶν Χριστιανῶν, τὸν ὁποῖο εἶχε κηρύξει μὲ διάταγμά του ὁ αὐτοκράτορας Μᾶρκος Αὐρήλιος (161-180). Ἡ φιλοσοφική του ἰδιότητα (ἦταν στωικὸς φιλόσοφος) δὲν τὸν ἐμπόδισε νὰ διατάξῃ ἕναν ἀπὸ τοὺς πλέον φονικοὺς διωγμοὺς κατὰ τῶν ἀδίκως διωκομένων Χριστιανῶν. Παρ᾿ ὅλες τίς διώξεις ὁ Εἰρηναῖος ἄσκησε ἕνα ἀξιοθαύμαστο ἔργο. Διοργάνωσε ἕνα σπουδαῖο ἱεραποστολικὸ δίκτυο στοὺς ἑλληνόφωνους, λατινόφωνους καὶ Κέλτες κατοίκους τῆς Εὐρώπης. Καταπολέμησε τίς αἱρέσεις, οἱ ὁποῖες πληθύνονταν στὴν Ἐκκλησία. Στόχος του ἡ χειρότερη καὶ πιὸ ἐπικίνδυνη αἵρεση: ὁ Γνωστικισμός. Ἐπρόκειτο γιὰ ἕνα θρησκειοφιλοσοφικὸ κίνημα, τὸ ὁποῖο διέστρεφε σὲ ἀπόλυτο βαθμὸ τὴν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καὶ καλλιεργοῦσε ἕναν ἀπίστευτα νοσηρὸ μυστικισμό. Εἶναι ὁ πρῶτος μεγάλος ἐκκλησιαστικὸς ἄνδρας καὶ θεολόγος, ὁ ὁποῖος κατάφερε νὰ θέσῃ στὸ περιθώριο τὸν Γνωστικισμὸ καὶ νὰ τὸν ἐκμηδενίσει!
Ὁ Εἰρηναῖος κλήθηκε νὰ ἀντιμετωπίσῃ καὶ ἕνα ἄλλο μεγάλο πρόβλημα, τὸ ὁποῖο ταλαιπώρησε σοβαρὰ τὴν Ἐκκλησία τὸ δεύτερο μισὸ τοῦ 3ου μ. Χ. αἰῶνα. Τὴν ἔριδα γιὰ τὸν ἑορτασμὸ τοῦ Πάσχα, ἡ ὁποία εἶχε διχάση τὴν Ἐκκλησία. Εἶχε ἐπικρατήση ἡ συνήθεια στοὺς Χριστιανοὺς τῆς Μ. Ἀσίας νὰ ἑορτάζουν τὸ Πάσχα μαζὶ μὲ τοὺς Ἑβραίους στὶς 14 τοῦ ἑβραϊκοῦ μῆνα Νισάν, σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς δυτικούς, οἱ ὁποῖοι τὸ ἑόρταζαν τὴν πρώτη Κυριακὴ μετὰ τὴν ἐαρινὴ ἰσημερία. Ὁ Εἰρηναῖος στάθηκε διαλλακτικός, νουθετῶντας τον ὀργίλο πάπα Ρώμης Βίκτωρα, ὁ ὁποῖος σκόπευε νὰ δημιουργήσῃ σχίσμα στὴν Ἐκκλησία. Κλήθηκε ἐπίσης νὰ ἀντιμετωπίσῃ καὶ τὸ πρόβλημα τῶν μετανοούντων, καθότι ἐπικρατοῦσαν τάσεις ἀκραῖες στὴν Ἐκκλησία, γιὰ ὅσους ἤθελαν νὰ ἐπιστρέψουν σ᾿ Αὐτή.
Ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος ὑπῆρξε μεγάλος θεολόγος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος ἀποφάνθηκε γιὰ ὕψιστες ἀλήθειες Της. Παράλληλα ὑπῆρξε καὶ μεγάλος συγγραφέας, ὁ ὁποῖος ἄφησε στὴν Ἐκκλησία ἕνα σπουδαῖο συγγραφικὸ ἔργο. Ὑπῆρξε ἰδιοφυΐα στὸν ἀντιρρητικὸ καὶ ἀπολογητικὸ ἔργο. Τὰ πιὸ γνωστά του συγγράμματα εἶναι: «Ἔλεγχος καὶ ἀνατροπὴ τῆς ψευδωνύμου γνώσεως», καὶ «Ἐπίδειξη τοῦ ἀποστολικοῦ κηρύγματος». Μᾶς ἄφησε ἐπίσης πληθώρα ἐπιστολῶν του.
Τὸ 193 εἶχε ξεσπάση νέος σκληρὸς διωγμὸς ἀπὸ τὸν Σεπτίμιο Σεβῆρο (193-211). Ὁ Εἰρηναῖος εἶχε γίνει στόχος τῶν εἰδωλολατρῶν γιὰ τὸ σπουδαῖο ἔργο του. Συνελήφθη, μαζὶ μὲ πλῆθος ἄλλων πιστῶν καὶ ὑπέστη μαρτυρικὸ θάνατο τὸ 202. Ἡ μνήμη του τιμᾶται στὶς 23 Αὐγούστου.
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου