Στη
σημερινή ευαγγελική περικοπή (Λουκ. 6.31-36), τμήμα της επί του Όρους
ομιλίας του Χριστού, ακούσαμε τον Κύριο να λέει: «Αγαθοποιείτε… και
έσεσθε υιοί υψίστου, ότι αυτός χρηστός εστιν επί τους αχαρίστους και
πονηρούς. Γίνεσθε ουν οικτίρμονες, καθώς και ο πατήρ υμών οικτίρμων
εστί». Ας ασχοληθούμε λοιπόν με τη χρηστότητα και την καλοσύνη.
Ο
σοφότατος και όμως άπλαστος στον λόγο αββάς Δωρόθεος μας δίνει και
άλλες «εκφράσεις» της χρηστότητας. Μας αποκαλύπτει μυστικά από την
«τέχνη φιλανθρωπίας» (Τροπάριο Η’ ωδής Ακολουθίας Μοναχικής Κουράς):
«Κανένας
δεν μπορεί να πει «Είμαι φτωχός και δεν έχω πώς να ελεήσω»… Αλλά
μπορείς κάλλιστα να ελεήσεις άρρωστο υπηρετώντας τον. Δεν μπορείς ούτε
τούτο; Μπορείς με τον λόγο να παρηγορήσεις τον αδελφό σου…
Ας υποθέσουμε
ότι ούτε με τον λόγο μπορείς να ελεήσεις. Μπορείς όταν θυμώσει εναντίον
σου ο αδελφός, να τον ελεήσεις και να τον υπομείνεις την ώρα της
ταραχής του… και αντί να του πεις ένα λόγο και να τον ταράξεις
περισσότερο, να σιωπήσεις και να ελεήσεις την ψυχή του…
Μπορείς πάλι αν
σου αμαρτήσει ο αδελφός σου, να τον ελεήσεις και να του συγχωρήσεις την
αμαρτία του… και ελεείς την ψυχή του· και ποια ελεημοσύνη είναι τόσο
μεγάλη σαν την ελεημοσύνη της ψυχής;
Γιατί όπως η ψυχή είναι
πολυτιμότερη από το σώμα, έτσι και η ελεημοσύνη που γίνεται στην ψυχή
είναι μεγαλύτερη από εκείνη που γίνεται στο σώμα. Ώστε κανείς δεν μπορεί
να πει «Δεν μπορώ να ελεήσω». Ο καθένας μπορεί σύμφωνα με τη δύναμή του
και την κατάστασή του» (Έργα Ασκητικά, Διδασκ. ΙΔ’, 158).
Αυτές
οι σκέψεις του οσίου δεν φαίνονται αυτόβουλες και αυτοκίνητες. Θα τις
έχει υποκινήσει το Ευαγγέλιο της Κρίσεως (Ματθ. 25.31-46), κατά το οποίο
ο Μέγας Διδάσκαλος μάς άνοιξε ένα παράθυρο για να δούμε μακριά –μακριά
όχι χιλιομετρικά, εφόσον ο Θεός είναι πανταχού παρών, αλλά χρονικά, να
δούμε τα έσχατα, το τέλος του κόσμου. Μας άνοιξε ένα παράθυρο, γιατί
συνήθως ζούμε κλεισμένοι σε στεγανό δωμάτιο, κλεισμένοι στην ύλη.
Ο καθένας «μπορεί να ελεήσει».
Επιπλέον
να βοηθήσεις τον αδελφό σου σε κάποια δουλειά του ή σε μια προσωπική
του υπόθεση ή να του παραχωρήσεις κάτι δικό σου ή… ή… ή… Η χρηστότητα
επισημαίνει και ακόμη εφευρίσκει πολλούς τομείς δράσεως.
Ας
ανεβούμε σε μιαν ανώτερη βαθμίδα: Ο χρηστός όχι μόνο βοηθάει τον
συνάνθρωπο, αλλά και δημιουργεί ευκαιρίες για να βοηθάει τον συνάνθρωπο.
Η φιλοξενία συνιστά βέβαια σπουδαία έκφανση της χρηστότητας.
Πρότυπό
της ο πατριάρχης Αβραάμ, που φιλοξένησε «αβραμιαία» την Τριάδα, με κάθε
τρόπο. Έκανε το παν, χωρίς να ζητήσει τίποτε η Τριάδα. Αυτός
αυτοπροαίρετα έσπευσε να τους καλέσει και να τους περιποιηθεί (Γεν.
18.1-8).
Όπως
παντού στην αγάπη, έτσι και στη χρηστότητα ο χρηστός μιμείται τον
Χριστό «ος διήλθεν ευεργετών» (Πρ. 10.38). Και πιο μακριά ακόμη, «βάθος
πλούτου και σοφίας και γνώσεως» (Ρωμ. 11.33) θεϊκής χρηστότητας
φανερώνει το μυστήριο της εν Χριστώ Οικονομίας, δηλαδή της σωτηρίας μας
δια του Λυτρωτή.
Ας
επιμείνουμε περισσότερο στη λεπτότητα της επικοινωνίας του καλοσυνάτου.
Πώς προσεγγίζει τον αδελφό, πώς του φέρνεται. Ας δούμε την ευαισθησία
και την αβρότητα στους τρόπους, την εξωτερίκευση της αγάπης, την αγάπη
«εφηρμοσμένη» στις τρέχουσες σχέσεις και στην επαφή με το περιβάλλον.
«Άνδρας
θυμώδης δεν είναι εύσχημος» (Παρ. 11.25) –ότι το θηρίο ο θυμός είναι σε
αντίθεση με το θείο αχώριστο ζεύγος ταπείνωση-αγάπη περιττεύει να το
πούμε εμείς, αφού το λέει ο Κλίμακος: «Όπως δεν γίνεται χωρίς όπλο να
εξολοθρέψεις θηρίο, έτσι ούτε χωρίς ταπείνωση ν’ αποκτήσεις αοργησία»
(26 Γ’ 27).
Γενική
οδηγία συμπεριφοράς: «Μπροστά στους μεγαλύτερους να σιωπάς, μπροστά
στους σοφότερους ν’ ακούς· στους ίσους σου να έχεις αγάπη, στους
μικρότερούς σου συμβουλή αγάπης» (Μ. Βασιλείου, Ασκητικά, Λόγος περί
ασκήσεως, Πώς δει κοσμείσθαι τον μοναχόν, 1).
Αν
μας φωνάξει ο αδελφός, ν’ αφήσουμε τη δουλειά μας και να πάμε, μας
παραγγέλνει ο αββάς Ησαΐας (Λόγοι 1-3). Ναι, να μην θέλουμε παρακάλια,
να μην κάνουμε «νάζια». Ν’ ανταποκρινόμαστε πρόθυμα, ευθύς!
Ο
αββάς Απολλώ διδάσκει με έργο και λόγο ότι πρέπει να προσκυνούμε τους
αδελφούς που μας επισκέπτονται, κατά το παράδειγμα του Αβραάμ (Γεν.
18.2), γιατί δια των αδελφών προσκυνείται ο Θεός. Είδες, λέει, τον
αδελφό σου; Είδες Κύριο τον Θεό σου! Και πρέπει να τους βιάζουμε να
ξεκουρασθούν (Γεροντικό 3).
Γνώμων
σε όλες τις παρόμοιες περιπτώσεις ήταν το «Να φυλάξεις τη συνείδησή σου
[καθαρή] από του πλησίον σου» (Γεροντικό, Παμβώ, 2), το «Να μην πλήξεις
τη συνείδηση του πλησίον» (πρβλ. Αββά Ησαΐου, Εκδ. Αυγουστίνου… Λόγος
ΙΣΤ’, 4· Κλίμαξ 4.16), κατά την πατερική ορολογία. Δηλαδή μην τον
πληγώσεις με την υπεροπτική σου αντιμετώπιση, περιφρονώντας τον,
μειώνοντάς τον κλπ. πράγματα που γίνονται και με έργα και με λόγια,
ακριτομύθιες και επιπλήξεις, και με μορφασμούς και με υπαινιγμούς και
υπονοούμενα –αναφερόμαστε σε κατ’ ευθείαν αντιπαράθεση και όχι μπροστά
σε τρίτους απόντος του, γιατί το τελευταίο εμπίπτει σε διαφορετική
αμαρτία, στην καταλαλιά.
Ο
ευαγγελιστής Λουκάς μας έδωσε την καταλείδα της σημερινής περικοπής, με
τη φράση που είπε ο Κύριος, και που αποτέλεσε το έναυσμα της ομιλίας
μας: «Αγαθοποιείτε… και έσεσθε υιοί υψίστου… γίνεσθε ουν οικτίρμονες,
καθώς και ο πατήρ υμών ο εν τοις ουρανοίς τέλειός εστι» (5.48).
Συμπεραίνεται ότι ο Χριστός θα είπε τις δυό εκφράσεις σε συσχετισμό,
οπότε συμπεραίνεται στη συνέχεια πως αγαθοποιός και οικτίρμων = τέλειος.
Γίνεσθε ουν αγαθοποιοί, γίνεσθε τέλειοι. Αμήν
Ιερομόναχος Ιουστίνος
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου