Τώρα, διαβάζοντας τὴν Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη, ποιοὶ βλέπομε ὅτι ἔφθασαν στὴν θέωσι; Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἦταν οἱ Προφῆτες καὶ στὴν Καινὴ Διαθήκη ἦταν οἱ Ἀπόστολοι. Πρῶτα ὅμως στὴν Καινὴ Διαθήκη ἔφθασε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος. Μετὰ ὡρισμένοι Ἀπόστολοι. Ὄχι ὅλοι μαζὶ οἱ Ἀπόστολοι. Διότι στὸ ὄρος Θαβὼρ ἦταν μόνο τρεῖς ἐκ τῶν Ἀποστόλων.
Μέχρι καὶ τὴν Μεταμόρφωσι, ἐκεῖνοι ποὺ ξέρομε καλὰ ὅτι εἶχαν φθάσει στὴν θέωσι στὴν Καινὴ Διαθήκη, ἦταν (ἐκτὸς φυσικὰ ἀπὸ τὴν Θεοτόκο) ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος καὶ μετὰ οἱ τρεῖς Ἀπόστολοι, ὁ Πέτρος, ὁ Ἰάκωβος καὶ ὁ Ἰωάννης. Ὅλοι οἱ Ἀπόστολοι ἐθεώθησαν μόνο κατὰ τὴν Πεντηκοστή. Κατὰ τὴν Πεντηκοστὴ ὅλοι οἱ Ἀπόστολοι (καὶ οἱ Ἑβδομήκοντα) ἔφθασαν στὴν θέωσι, ἐκτὸς φυσικὰ ἀπὸ τὸν Ἰούδα τὸν προδότη, ὁ ὁποῖος ἀντεκατεστάθη ἀπὸ τὸν Ματθία. Καὶ ὄχι μόνον οἱ Ἀπόστολοι ἔφθασαν στὴν θέωσι κατὰ τὴν Πεντηκοστὴ ἀλλὰ καὶ πολλοὶ ἄλλοι, καὶ βαπτίσθηκαν ἐκείνην τὴν ἡμέρα.
Μετὰ βλέπομε τὸ παράδοξο φαινόμενο ὅτι ὁ πρῶτος ἐξ εἰδωλολατρῶν, ὁ πρῶτος ἐθνικὸς στὴν Καινὴ Διαθήκη, ποὺ ἔφθασε σὲ θέωσι, ἦταν ὁ Κορνήλιος ὁ ἑκατόνταρχος, ὁ ὁποῖος ἔφθασε σὲ θέωσι πρὸ τοῦ βαπτίσματός του. Αὐτὸς μοιάζει μὲ τὸν Ἰὼβ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὁ ὁποῖος, παρ᾿ ὅτι δὲν ἦταν Ἑβραῖος, ἀλλὰ εἰδωλολάτρης, ἔφθασε σὲ θέωσι. Ἀλλὰ ἔχομε καὶ ἄλλο παράδειγμα ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος φθάνει σὲ θέωσι, καὶ μετὰ βαπτίζεται, ἐκεῖνο τοῦ ἀποστόλου Παύλου.
Τὸ Πνεῦμα «ὅπου θέλει πνεῖ»84. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ Πέτρος λέγει στὴν περίπτωσι τοῦ Κορνηλίου: «Ποιός εἶμαι ἐγὼ νὰ διαφωνήσω μὲ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, ποὺ ἔδωσε στὸν Κορνήλιο ἴση Χάρι μὲ ἐκείνη ποὺ λάβαμε ἐμεῖς στὴν Πεντηκοστή, ὥστε νὰ μὴ τὸν βαπτίσω;» Ὅμως ἄλλο εἶναι τὸ νὰ μὴν ὑπάρχουν περιορισμοὶ στὴν θέλησι τοῦ Θεοῦ νὰ ὁδηγήσῃ κάποιον στὴν θέωσι, καὶ ἄλλο εἶναι τὸ νὰ λέμε ὅτι ὅλοι μετέχομε στὴν θεωτικὴ Χάρι, διότι αὐτὸ εἶναι ἀνοησία.
Μετὰ βλέπομε τὸ παράδοξο φαινόμενο ὅτι ὁ πρῶτος ἐξ εἰδωλολατρῶν, ὁ πρῶτος ἐθνικὸς στὴν Καινὴ Διαθήκη, ποὺ ἔφθασε σὲ θέωσι, ἦταν ὁ Κορνήλιος ὁ ἑκατόνταρχος, ὁ ὁποῖος ἔφθασε σὲ θέωσι πρὸ τοῦ βαπτίσματός του. Αὐτὸς μοιάζει μὲ τὸν Ἰὼβ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὁ ὁποῖος, παρ᾿ ὅτι δὲν ἦταν Ἑβραῖος, ἀλλὰ εἰδωλολάτρης, ἔφθασε σὲ θέωσι. Ἀλλὰ ἔχομε καὶ ἄλλο παράδειγμα ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος φθάνει σὲ θέωσι, καὶ μετὰ βαπτίζεται, ἐκεῖνο τοῦ ἀποστόλου Παύλου.
Τὸ Πνεῦμα «ὅπου θέλει πνεῖ»84. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ Πέτρος λέγει στὴν περίπτωσι τοῦ Κορνηλίου: «Ποιός εἶμαι ἐγὼ νὰ διαφωνήσω μὲ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, ποὺ ἔδωσε στὸν Κορνήλιο ἴση Χάρι μὲ ἐκείνη ποὺ λάβαμε ἐμεῖς στὴν Πεντηκοστή, ὥστε νὰ μὴ τὸν βαπτίσω;» Ὅμως ἄλλο εἶναι τὸ νὰ μὴν ὑπάρχουν περιορισμοὶ στὴν θέλησι τοῦ Θεοῦ νὰ ὁδηγήσῃ κάποιον στὴν θέωσι, καὶ ἄλλο εἶναι τὸ νὰ λέμε ὅτι ὅλοι μετέχομε στὴν θεωτικὴ Χάρι, διότι αὐτὸ εἶναι ἀνοησία.
Ἡ θεωτικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ἐνεργεῖ μόνον σὲ ὅσους φθάνουν Χάριτι Θεοῦ σὲ κατάστασι θεώσεως.
Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ θεωτικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ἐνεργεῖ σὲ στάδια, δηλαδὴ βαθμηδόν. Στὸ πρῶτο στάδιο Της λέγεται καὶ εἶναι ἁπλὴ ἔλλαμψις. Οἱ πάσχοντες τὴν ἔλλαμψιν τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ εἶναι οἱ ἐλλαμφθέντες. Αὐτὴ ἡ ἔλλαμψις διαρκεῖ ἀπὸ ἕνα δευτερόλεπτο μέχρι μερικὰ λεπτὰ τῆς ὥρας, γιὰ λίγο δηλαδή. Μετὰ ἔρχεται τὸ δεύτερο στάδιο, κατὰ τὸ ὁποῖο μιλοῦμε γιὰ θέα τοῦ ἀκτίστου Φωτός. Οἱ πάσχοντες τὴν θέα τοῦ ἀκτίστου Φωτὸς εἶναι οἱ θεωθέντες. Καὶ μετὰ ἔρχεται τὸ τρίτο στάδιο τῶν τελείων, κατὰ τὸ ὁποῖο μιλοῦμε γιὰ διαρκὴ θέα. Αὐτὲς εἶναι οἱ ταξινομήσεις τῆς ἐμπειρίας τῆς θεωτικῆς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ.
Ἡ φωτιστικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι τὸ ἴδιο πρᾶγμα. Διότι ἡ φωτιστικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ φωτισμὸς τῆς καρδιᾶς ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ποὺ ταυτίζεται στὸ ἄνω στάδιο μὲ τὴν νοερὰ προσευχή. Στὸ κάτω στάδιο τοῦ φωτισμοῦ, ποὺ λέγεται νεοφωτισμός, δὲν συνοδεύεται συνήθως αὐτὴ ἡ κατάστασις ἀπὸ τὴν νοερὰ προσευχή.
Αὐτὴ εἶναι ἡ κατάστασις τῶν νεοβαπτισμένων κατὰ τὸ Μέγα Σάββατο, τῶν νεοφωτίστων. Ὑποτίθεται βέβαια ὅτι οἱ νεοφώτιστοι ἀπὸ νεοφώτιστοι θὰ γίνουν φωτισμένοι μὲ τὴν περαιτέρω κατήχησι ἀπὸ τὸ Πάσχα μέχρι τὴν Πεντηκοστή. Ἀσφαλῶς δὲν φθάνει κανεὶς ὁπωσδήποτε στὴν νοερὰ προσευχὴ κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς (δηλαδὴ μέσα σὲ πενῆντα ἡμέρες), διότι μπορεῖ νὰ χρειασθῇ ἑξῆντα ἢ ἑκατὸ ἡμέρες ἢ ἕναν χρόνο, δύο χρόνια, τρία χρόνια ἢ μπορεῖ νὰ μὴ φθάσῃ ποτέ. Αὐτὸ ἐξαρτᾷται κυρίως ἀπὸ τὸν νεοφώτιστο, ἀπὸ τὸ κατὰ πόσον δηλαδὴ ἀγωνίζεται καὶ μάλιστα νομίμως, καθὼς καὶ ἀπὸ τὸ κατὰ πόσον ἔχει σωστὴ καθοδήγησι ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα. Ἐὰν δὲν φθάσῃ ποτέ, σημαίνει, κατὰ τὴν Πατερικὴ παράδοσι, ὅτι ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς ἔχει περιπέσει σὲ κάποια στασιμότητα πνευματική.
Ἡ κάθαρσις τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος δὲν γίνεται ἁπλῶς μὲ τὴν γνῶσι. Χρειάζεται βέβαια ἡ γνῶσις τοῦ δόγματος, ἡ γνῶσις τοῦ περιεχομένου τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἡ γνῶσις τῆς προσευχῆς κλπ. Δηλαδὴ ἡ λογικὴ βοηθάει τὸν ἄνθρωπο νὰ κάνῃ τοὺς ὑπολογισμούς του, νὰ ἐξακριβώσῃ σὲ τί συνίσταται ἡ θεραπεία του, ἀκόμη καὶ στὸ νὰ ἀποφασίσῃ ἂν θέλῃ νὰ θεραπευθῇ ἢ ὄχι. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ὑπολογίζει καὶ ἀξιολογεῖ τὰ ἐνδεχόμενα ἀποτελέσματα τῆς ἀποφάσεώς του καὶ ἀποφασίζει.
Ὅλα αὐτὰ εἶναι διεργασίες τῆς λογικῆς τοῦ ἀνθρώπου. Βέβαια τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, ποὺ ἐνεργεῖ μέσῳ τῆς συνειδήσεως στὴν διάνοια καὶ στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου, βοηθάει τὸν ἄνθρωπο νὰ πάρῃ τὴν σωστὴ κατεύθυνσι· δὲν τὸν ἀναγκάζει ὅμως, ἐὰν ἐκεῖνος δὲν θέλῃ. Ἅπαξ ὅμως καὶ ἀποφασίσῃ ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀκολουθήσῃ τὸν στενὸ καὶ τεθλιμμένο δρόμο τὸν ἀπάγοντα εἰς τὴν Ζωήν, τότε ἀρχίζει μία παιδεία ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο.
Τὸ πτυχίο τοῦ Πανεπιστημίου μπορεῖ κανεὶς νὰ τὸ πάρῃ μὲ ρουσφέτια. Τὸ πτυχίο ὅμως τοῦ φωτισμοῦ δὲν τὸ παίρνει κανεὶς μὲ ρουσφέτια, ἀλλὰ μὲ τὴν ἀξία του, μὲ τὸν ἀγῶνα του. Ἢ εἶσαι φωτισμένος ἢ δὲν εἶσαι φωτισμένος. Ἢ εἶσαι θεούμενος ἢ δὲν εἶσαι θεούμενος. Σύμφωνα ὅμως μὲ τὴν μοντέρνα Ὀρθόδοξη Θεολογία, ὅταν βαπτίζεται κανείς, λέγεται νεοφώτιστος καὶ θεωρεῖται νεοφωτισμένος85 καὶ ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος!
Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ θεωτικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ἐνεργεῖ σὲ στάδια, δηλαδὴ βαθμηδόν. Στὸ πρῶτο στάδιο Της λέγεται καὶ εἶναι ἁπλὴ ἔλλαμψις. Οἱ πάσχοντες τὴν ἔλλαμψιν τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ εἶναι οἱ ἐλλαμφθέντες. Αὐτὴ ἡ ἔλλαμψις διαρκεῖ ἀπὸ ἕνα δευτερόλεπτο μέχρι μερικὰ λεπτὰ τῆς ὥρας, γιὰ λίγο δηλαδή. Μετὰ ἔρχεται τὸ δεύτερο στάδιο, κατὰ τὸ ὁποῖο μιλοῦμε γιὰ θέα τοῦ ἀκτίστου Φωτός. Οἱ πάσχοντες τὴν θέα τοῦ ἀκτίστου Φωτὸς εἶναι οἱ θεωθέντες. Καὶ μετὰ ἔρχεται τὸ τρίτο στάδιο τῶν τελείων, κατὰ τὸ ὁποῖο μιλοῦμε γιὰ διαρκὴ θέα. Αὐτὲς εἶναι οἱ ταξινομήσεις τῆς ἐμπειρίας τῆς θεωτικῆς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ.
Ἡ φωτιστικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι τὸ ἴδιο πρᾶγμα. Διότι ἡ φωτιστικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ φωτισμὸς τῆς καρδιᾶς ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ποὺ ταυτίζεται στὸ ἄνω στάδιο μὲ τὴν νοερὰ προσευχή. Στὸ κάτω στάδιο τοῦ φωτισμοῦ, ποὺ λέγεται νεοφωτισμός, δὲν συνοδεύεται συνήθως αὐτὴ ἡ κατάστασις ἀπὸ τὴν νοερὰ προσευχή.
Αὐτὴ εἶναι ἡ κατάστασις τῶν νεοβαπτισμένων κατὰ τὸ Μέγα Σάββατο, τῶν νεοφωτίστων. Ὑποτίθεται βέβαια ὅτι οἱ νεοφώτιστοι ἀπὸ νεοφώτιστοι θὰ γίνουν φωτισμένοι μὲ τὴν περαιτέρω κατήχησι ἀπὸ τὸ Πάσχα μέχρι τὴν Πεντηκοστή. Ἀσφαλῶς δὲν φθάνει κανεὶς ὁπωσδήποτε στὴν νοερὰ προσευχὴ κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς (δηλαδὴ μέσα σὲ πενῆντα ἡμέρες), διότι μπορεῖ νὰ χρειασθῇ ἑξῆντα ἢ ἑκατὸ ἡμέρες ἢ ἕναν χρόνο, δύο χρόνια, τρία χρόνια ἢ μπορεῖ νὰ μὴ φθάσῃ ποτέ. Αὐτὸ ἐξαρτᾷται κυρίως ἀπὸ τὸν νεοφώτιστο, ἀπὸ τὸ κατὰ πόσον δηλαδὴ ἀγωνίζεται καὶ μάλιστα νομίμως, καθὼς καὶ ἀπὸ τὸ κατὰ πόσον ἔχει σωστὴ καθοδήγησι ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ πατέρα. Ἐὰν δὲν φθάσῃ ποτέ, σημαίνει, κατὰ τὴν Πατερικὴ παράδοσι, ὅτι ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς ἔχει περιπέσει σὲ κάποια στασιμότητα πνευματική.
Ἡ κάθαρσις τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος δὲν γίνεται ἁπλῶς μὲ τὴν γνῶσι. Χρειάζεται βέβαια ἡ γνῶσις τοῦ δόγματος, ἡ γνῶσις τοῦ περιεχομένου τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἡ γνῶσις τῆς προσευχῆς κλπ. Δηλαδὴ ἡ λογικὴ βοηθάει τὸν ἄνθρωπο νὰ κάνῃ τοὺς ὑπολογισμούς του, νὰ ἐξακριβώσῃ σὲ τί συνίσταται ἡ θεραπεία του, ἀκόμη καὶ στὸ νὰ ἀποφασίσῃ ἂν θέλῃ νὰ θεραπευθῇ ἢ ὄχι. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ὑπολογίζει καὶ ἀξιολογεῖ τὰ ἐνδεχόμενα ἀποτελέσματα τῆς ἀποφάσεώς του καὶ ἀποφασίζει.
Ὅλα αὐτὰ εἶναι διεργασίες τῆς λογικῆς τοῦ ἀνθρώπου. Βέβαια τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, ποὺ ἐνεργεῖ μέσῳ τῆς συνειδήσεως στὴν διάνοια καὶ στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου, βοηθάει τὸν ἄνθρωπο νὰ πάρῃ τὴν σωστὴ κατεύθυνσι· δὲν τὸν ἀναγκάζει ὅμως, ἐὰν ἐκεῖνος δὲν θέλῃ. Ἅπαξ ὅμως καὶ ἀποφασίσῃ ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀκολουθήσῃ τὸν στενὸ καὶ τεθλιμμένο δρόμο τὸν ἀπάγοντα εἰς τὴν Ζωήν, τότε ἀρχίζει μία παιδεία ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο.
Τὸ πτυχίο τοῦ Πανεπιστημίου μπορεῖ κανεὶς νὰ τὸ πάρῃ μὲ ρουσφέτια. Τὸ πτυχίο ὅμως τοῦ φωτισμοῦ δὲν τὸ παίρνει κανεὶς μὲ ρουσφέτια, ἀλλὰ μὲ τὴν ἀξία του, μὲ τὸν ἀγῶνα του. Ἢ εἶσαι φωτισμένος ἢ δὲν εἶσαι φωτισμένος. Ἢ εἶσαι θεούμενος ἢ δὲν εἶσαι θεούμενος. Σύμφωνα ὅμως μὲ τὴν μοντέρνα Ὀρθόδοξη Θεολογία, ὅταν βαπτίζεται κανείς, λέγεται νεοφώτιστος καὶ θεωρεῖται νεοφωτισμένος85 καὶ ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος!
Σήμερα μάλιστα ἀκοῦμε τοὺς παπᾶδες στὰ κηρύγματα νὰ λένε ὅτι, ἐφ᾿ ὅσον εἴμαστε βαπτισμένοι, εἴμαστε ναοὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καὶ ἐφ᾿ ὅσον εἴμαστε ναοὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅλα ὅσα γράφει ὁ Ἀπ. Παῦλος ἰσχύουν γιὰ ὅλους μας! Διαβάζοντας ὅμως τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Δαμασκηνὸ καὶ συγκεκριμένα ὅσα γράφει γιὰ τὰ ἱερὰ λείψανα τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀποδίδει μόνον στοὺς Ἁγίους ὅλα αὐτὰ τὰ χωρία τοῦ ἀπ. Παύλου, περί τοῦ ποιός εἶναι ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς ἐπίσης ἐξηγεῖ τὸ γιατί οἱ Ἅγιοι ἦσαν Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας. Ἐξηγεῖ ὅτι ἐκεῖνοι ἦσαν πράγματι ναοὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἀποκαλεῖ μόνο τοὺς Ἁγίους ναοὺς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀπόδειξις εἶναι τὰ ἅγιά τους λείψανα. Ποὺ σημαίνει ὅτι, ἐὰν εἴμαστε ὅλοι ἐμεῖς οἱ βαπτισμένοι ναοὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τότε, σύμφωνα μὲ ὅσα λένε οἱ μοντέρνοι θεολόγοι τῆς Ὀρθοδοξίας, θὰ ἀφήσωμε ὅλοι μας ἅγια λείψανα καὶ θὰ γίνωμε Ἅγιοι μετὰ τὴν πρὸς Κύριον ἐκδημία μας! Ἀλλὰ τέτοιο πρᾶγμα δὲν συμβαίνει.
Ἄν διαβάσῃ κανεὶς τοὺς Πατέρες προσεκτικά, βλέπει ὅτι ὑπάρχει κάποια διαφοροποίησις μεταξὺ τῆς διδασκαλίας τῶν Πατέρων περὶ τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς διδασκαλίας ποὺ ἐμπεριέχεται στὰ μοντέρνα ἐγχειρίδια περὶ τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ ἡ μοντέρνα Ὀρθοδοξία βρίσκεται σὲ κάποιο στάδιο ἀπομακρύνσεως ἀπὸ τὴν Πατερικὴ παράδοσι καὶ Ὀρθοδοξία. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι χρειάζεται ἐπάνοδο σ᾿ αὐτήν.
Ἔχομε λοιπὸν τὴν θεωτικὴ Χάρι, ἔχομε τὴν φωτιστικὴ Χάρι, ἔχομε καὶ τὴν καθαρτικὴ Χάρι. Τὸ πρῶτο στάδιο τῆς πνευματικῆς ζωῆς εἶναι ἡ κάθαρσις. Καὶ αὐτὸ τὸ στάδιο εἶναι ἔργο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι Ἐκεῖνο ποὺ καθαρίζει, φωτίζει καὶ θεώνει. Ὁ Θεὸς δηλαδὴ εἶναι Ἐκεῖνος ποὺ καθαρίζει, φωτίζει καὶ θεώνει. Ἡ διαδικασία τῆς καθάρσεως καὶ τοῦ φωτισμοῦ εἶναι καὶ ἔργο τοῦ ἰδίου τοῦ κατηχουμένου, ἀλλὰ καὶ ἔργο τοῦ πνευματικοῦ πατρὸς τοῦ κατηχουμένου, ὁ ὁποῖος ἀνοίγει τὰ μάτια τῆς ψυχῆς τοῦ κατηχουμένου καὶ τὸν προετοιμάζει γιὰ τὸ Βάπτισμα86. Βέβαια ὁ πνευματικὸς πατὴρ ὀφείλει νὰ εὑρίσκεται σὲ κατάστασι φωτισμοῦ, ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ εἰσάγῃ καὶ ἄλλους σ᾿ αὐτὴ τὴν κατάστασι τοῦ φωτισμοῦ καὶ νὰ τοὺς ὁδηγῆ πρὸς τὸ Βάπτισμα καὶ τοῦ ὕδατος (δηλαδὴ τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν), ἀλλὰ καὶ τοῦ Πνεύματος87, ποὺ εἶναι ἡ ἐπίσκεψις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὴν καρδιὰ τοῦ βαπτιζομένου καὶ ἡ φώτισις τῆς καρδιᾶς τοῦ ἀνθρώπου88.
Ἄν διαβάσῃ κανεὶς τοὺς Πατέρες προσεκτικά, βλέπει ὅτι ὑπάρχει κάποια διαφοροποίησις μεταξὺ τῆς διδασκαλίας τῶν Πατέρων περὶ τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς διδασκαλίας ποὺ ἐμπεριέχεται στὰ μοντέρνα ἐγχειρίδια περὶ τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ ἡ μοντέρνα Ὀρθοδοξία βρίσκεται σὲ κάποιο στάδιο ἀπομακρύνσεως ἀπὸ τὴν Πατερικὴ παράδοσι καὶ Ὀρθοδοξία. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι χρειάζεται ἐπάνοδο σ᾿ αὐτήν.
Ἔχομε λοιπὸν τὴν θεωτικὴ Χάρι, ἔχομε τὴν φωτιστικὴ Χάρι, ἔχομε καὶ τὴν καθαρτικὴ Χάρι. Τὸ πρῶτο στάδιο τῆς πνευματικῆς ζωῆς εἶναι ἡ κάθαρσις. Καὶ αὐτὸ τὸ στάδιο εἶναι ἔργο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι Ἐκεῖνο ποὺ καθαρίζει, φωτίζει καὶ θεώνει. Ὁ Θεὸς δηλαδὴ εἶναι Ἐκεῖνος ποὺ καθαρίζει, φωτίζει καὶ θεώνει. Ἡ διαδικασία τῆς καθάρσεως καὶ τοῦ φωτισμοῦ εἶναι καὶ ἔργο τοῦ ἰδίου τοῦ κατηχουμένου, ἀλλὰ καὶ ἔργο τοῦ πνευματικοῦ πατρὸς τοῦ κατηχουμένου, ὁ ὁποῖος ἀνοίγει τὰ μάτια τῆς ψυχῆς τοῦ κατηχουμένου καὶ τὸν προετοιμάζει γιὰ τὸ Βάπτισμα86. Βέβαια ὁ πνευματικὸς πατὴρ ὀφείλει νὰ εὑρίσκεται σὲ κατάστασι φωτισμοῦ, ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ εἰσάγῃ καὶ ἄλλους σ᾿ αὐτὴ τὴν κατάστασι τοῦ φωτισμοῦ καὶ νὰ τοὺς ὁδηγῆ πρὸς τὸ Βάπτισμα καὶ τοῦ ὕδατος (δηλαδὴ τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν), ἀλλὰ καὶ τοῦ Πνεύματος87, ποὺ εἶναι ἡ ἐπίσκεψις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὴν καρδιὰ τοῦ βαπτιζομένου καὶ ἡ φώτισις τῆς καρδιᾶς τοῦ ἀνθρώπου88.
Ὁπότε στὴν ἀρχαία Ἐκκλησία ἔχομε πρῶτα τοὺς νεοφωτίστους, δηλαδὴ τοὺς νεοβαπτισμένους, μετὰ συνεχίζεται σ᾿ αὐτοὺς ἡ κατήχησις καὶ ἡ ἀσκητικὴ ἀγωγὴ ἐκ μέρους τοῦ πνευματικοῦ πατρὸς καί, ὅταν πῇ ὁ πνευματικὸς πατὴρ γιὰ κάποιον ὅτι αὐτὸς εἶναι ἕτοιμος γιὰ φώτισι, τότε ἐκεῖνος φέρεται στὸν ναὸ καὶ φωτίζεται (χρίεται διὰ τοῦ Ἁγίου Μύρου). Μετὰ σὲ κατοπινὸ στάδιο ἔρχεται τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο καὶ κατοικεῖ μόνιμα μέσα στὸν ἄνθρωπο, ἐπειδὴ ἔχει ἀγάπη, ἐφαρμόζει τὶς ἐντολὲς κλπ.
Ἐὰν θέλετε νὰ διαπιστώσετε αὐτὰ τὰ πνευματικὰ στάδια, παρακαλῶ, διαβάστε τὰ κεφάλαια 14 ἕως 17 τοῦ κατὰ Ἰωάννη Εὐαγγελίου. Αὐτὰ εἶναι σαφέστατα γραμμένα ἐκεῖ καὶ αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ τὰ διαβάζομε στοὺς ναοὺς κατὰ τὴν Μεγάλη Πέμπτη.
Τὰ παληὰ χρόνια, στοὺς μέλλοντες νὰ βαπτισθοῦν κατὰ τὸ Μέγα Σάββατο, γινόταν ἑρμηνεία καὶ κατήχησις γιὰ τὸ τί ἀνεμένετο νὰ τοὺς συμβῇ κατὰ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, κατὰ τὸ ὁποῖο θὰ ἐδέχοντο τὸν νεοφωτισμό, ὥστε νὰ μπορέσουν νὰ εἰσαχθοῦν ὁμαλὰ καὶ νὰ κατευθυνθοῦν ὀρθὰ πρὸς τὴν νέα πνευματικὴ ἐμπειρία. Ἀπὸ τὸν νεοφωτισμὸ ἔπρεπε νὰ φθάσουν στὴν πλήρη φώτισι κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Δηλαδὴ ὁ φωτισμός τους ἔπρεπε νὰ ὁλοκληρωθῇ μέσα σὲ πενῆντα ἡμέρες (ἀπὸ τὸ Μέγα Σάββατο μέχρι τὴν ἑορτὴ τῆς Πεντηκοστῆς) χωρὶς αὐτὸ νὰ εἶναι ἀπόλυτο, ὅπως ἤδη εἴπαμε. Στὸ διάστημα αὐτὸ γινόταν ἐντατικὴ κατήχησις περὶ τῶν σταδίων τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Γι᾿ αὐτὸν τὸν λόγο διαβάζουν στοὺς ναούς το κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιο μεταξὺ Πάσχα καὶ Πεντηκοστῆς, διότι τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιο εἶναι τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ φωτισμοῦ καὶ τῆς θεώσεως, ἐνῶ τὰ Εὐαγγέλια των Ματθαίου, Μάρκου Λουκᾶ εἶναι τὰ Εὐαγγέλια τῆς καθάρσεως.
Βάσει αὐτῶν τῶν διακρίσεων, ἔχομε ἐκτὸς τῶν ἄλλων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ, τὴν θεωτικὴ ἐνέργεια, τὴν φωτιστικὴ ἐνέργεια καὶ τὴν καθαρτικὴ ἐνέργεια, ποὺ εἶναι, ἡ τελευταία αὐτή, τῶν κατηχουμένων. Σ᾿ αὐτὲς τὶς ἐνέργειες, δηλαδὴ στὴν καθαρτική, στὴν φωτιστικὴ καὶ στὴν θεωτικὴ μετέχουν μόνον οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί. Ὄχι ὅλοι οἱ Χριστιανοί, ἀλλὰ μόνον οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί· καὶ ὄχι ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ἀλλὰ ὅσοι ἐκ τῶν Ὀρθοδόξων ἔχουν τὶς κατάλληλες πνευματικὲς προϋποθέσεις.
Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὲς τὶς τρεῖς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ ἔχομε τὴν δημιουργικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, στὴν ὁποία μετέχουν ὅλα τὰ κτίσματα, καὶ τὴν συνεκτικὴ καὶ συντηρητικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, στὴν ὁποία ἐπίσης μετέχουν ὅλα τὰ κτίσματα. Τὰ πάντα μέσα στὸ σύμπαν μετέχουν τῆς συνεκτικῆς καὶ συντηρητικῆς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ, διότι ὁ Θεὸς συντηρεῖ τὸν κόσμο. Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὲς ὑπάρχει ἡ προνοητικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ (ἡ Θεία Πρόνοια), ἡ ἀγαπητικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἡ κολαστικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ κλπ.
Ἐὰν θέλετε νὰ διαπιστώσετε αὐτὰ τὰ πνευματικὰ στάδια, παρακαλῶ, διαβάστε τὰ κεφάλαια 14 ἕως 17 τοῦ κατὰ Ἰωάννη Εὐαγγελίου. Αὐτὰ εἶναι σαφέστατα γραμμένα ἐκεῖ καὶ αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ τὰ διαβάζομε στοὺς ναοὺς κατὰ τὴν Μεγάλη Πέμπτη.
Τὰ παληὰ χρόνια, στοὺς μέλλοντες νὰ βαπτισθοῦν κατὰ τὸ Μέγα Σάββατο, γινόταν ἑρμηνεία καὶ κατήχησις γιὰ τὸ τί ἀνεμένετο νὰ τοὺς συμβῇ κατὰ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, κατὰ τὸ ὁποῖο θὰ ἐδέχοντο τὸν νεοφωτισμό, ὥστε νὰ μπορέσουν νὰ εἰσαχθοῦν ὁμαλὰ καὶ νὰ κατευθυνθοῦν ὀρθὰ πρὸς τὴν νέα πνευματικὴ ἐμπειρία. Ἀπὸ τὸν νεοφωτισμὸ ἔπρεπε νὰ φθάσουν στὴν πλήρη φώτισι κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Δηλαδὴ ὁ φωτισμός τους ἔπρεπε νὰ ὁλοκληρωθῇ μέσα σὲ πενῆντα ἡμέρες (ἀπὸ τὸ Μέγα Σάββατο μέχρι τὴν ἑορτὴ τῆς Πεντηκοστῆς) χωρὶς αὐτὸ νὰ εἶναι ἀπόλυτο, ὅπως ἤδη εἴπαμε. Στὸ διάστημα αὐτὸ γινόταν ἐντατικὴ κατήχησις περὶ τῶν σταδίων τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Γι᾿ αὐτὸν τὸν λόγο διαβάζουν στοὺς ναούς το κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιο μεταξὺ Πάσχα καὶ Πεντηκοστῆς, διότι τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιο εἶναι τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ φωτισμοῦ καὶ τῆς θεώσεως, ἐνῶ τὰ Εὐαγγέλια των Ματθαίου, Μάρκου Λουκᾶ εἶναι τὰ Εὐαγγέλια τῆς καθάρσεως.
Βάσει αὐτῶν τῶν διακρίσεων, ἔχομε ἐκτὸς τῶν ἄλλων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ, τὴν θεωτικὴ ἐνέργεια, τὴν φωτιστικὴ ἐνέργεια καὶ τὴν καθαρτικὴ ἐνέργεια, ποὺ εἶναι, ἡ τελευταία αὐτή, τῶν κατηχουμένων. Σ᾿ αὐτὲς τὶς ἐνέργειες, δηλαδὴ στὴν καθαρτική, στὴν φωτιστικὴ καὶ στὴν θεωτικὴ μετέχουν μόνον οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί. Ὄχι ὅλοι οἱ Χριστιανοί, ἀλλὰ μόνον οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί· καὶ ὄχι ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ἀλλὰ ὅσοι ἐκ τῶν Ὀρθοδόξων ἔχουν τὶς κατάλληλες πνευματικὲς προϋποθέσεις.
Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὲς τὶς τρεῖς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ ἔχομε τὴν δημιουργικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, στὴν ὁποία μετέχουν ὅλα τὰ κτίσματα, καὶ τὴν συνεκτικὴ καὶ συντηρητικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, στὴν ὁποία ἐπίσης μετέχουν ὅλα τὰ κτίσματα. Τὰ πάντα μέσα στὸ σύμπαν μετέχουν τῆς συνεκτικῆς καὶ συντηρητικῆς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ, διότι ὁ Θεὸς συντηρεῖ τὸν κόσμο. Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὲς ὑπάρχει ἡ προνοητικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ (ἡ Θεία Πρόνοια), ἡ ἀγαπητικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἡ κολαστικὴ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ κλπ.
Σημειώσεις
_____________________
84. Ἰω. 3, 8.
85. Ἄσχετα δηλαδὴ ἂν τοῦ ἔχῃ γίνει κατήχησις ἢ ὄχι, ἄσχετα ἂν ἔχῃ φωτισθῇ ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ἢ ὄχι, κατὰ μαγικὸν δηλαδὴ τρόπον. Βλ. Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Ἑορτοδρόμιον, τόμος Α', ἔκδοσις Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη 1987, σ 289: «Ὁ θεῖος Κύριλλος ὁ Ἱεροσολύμων παρακινεῖ τοὺς κατηχουμένους εἰς τὸ νὰ βαπτισθοῦν καθαριζόμενοι πρότερον. Ἐπειδὴ κατὰ τὴν ἀναλογία τῆς πίστεως τῆς καθαρότητος δίδοται ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Οὕτῳ γὰρ φησί: ‘'Καθάρισόν σου τὸ ἄγγος, ἶνα πλείονα δέξῃ τὴν Χάριν· ἡ μὲν γὰρ ἄφεσις ἁμαρτιῶν ἐξ ἴσου δίδοται τοῖς πᾶσιν, ἡ δὲ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου κοινωνία κατὰ ἀναλογίαν δεδώρηται της ἑκάστου πίστεως. Ἐὰν ὀλίγα προσφέρῃς, ὀλίγα λαμβάνεις· ἐὰν δὲ ἐργάσῃ πολλά, πολὺς ὁ μισθός'' (Κατηχήσεις ἅ')».
86. Βλ. Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Εορτοδρόμιον, ένθ' ανωτ., σ 250: «Σημειοῦμεν ἐνταῦθα ὅτι τέσσαρα τινὰ ἀκολουθοῦσι, κατὰ σειράν: α) Ἀκοὴ κατηχήσεως, ἡ καὶ τῆς πίστεως προηγουμένη. ‘'Ἡ γὰρ πίστις, φησὶν ὁ Παῦλος, ἐξ ἀκοῆς'', β) Πίστις ἐγκάρδιος (δηλαδὴ ἐνδιάθετος), γ) Ὁμολογία διὰ στόματος· ‘'καρδία μὲν πιστεύεται εἰς δικαιοσύνην, στόματι δὲ ὁμολογεῖται εἰς σωτηρίαν'', λέγει ὁ Παῦλος, καί, δ) Ἀκολουθεῖ τὸ Βάπτισμα, σφραγίζον τὴν πίστιν καὶ τὴν ὁμολογίαν. Ὅθεν εἶπεν ὁ Μέγας Βασίλειος (κεφάλαιον ιβ' πρὸς Αμφιλόχιον): ‘'Πίστις καὶ Βάπτισμα δύο τρόποι τῆς σωτηρίας συμφυεῖς ἀλλήλοις καὶ ἀδιαίρετοι· πίστις μὲν γὰρ τελειοῦται διὰ Βαπτίσματος· Βάπτισμα δὲ θεμελιοῦται δια τῆς πίστεως· καὶ διὰ τῶν αὐτῶν ὀνομάτων ἑκάτερα πληροῦται· ὡς γὰρ πιστεύομεν εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, οὕτῳ καὶ βαπτιζόμεθα εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καὶ προάγει μὲν ὁμολογία πρὸς σωτηρίαν εἰσάγουσα· ἐπακολουθεῖ δὲ τὸ Βάπτισμα ἐπισφραγίζον ἡμῶν τὴν συγκατάθεσιν''».
87. Βλ. Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Ἑορτοδρόμιον, ένθ᾿ ανωτ., σ 255: «...... Πρῶτον καθαρίζει ὁ Κύριος, καὶ δεύτερον φωτίζει... Ὥστε, ὅποιος ἀγαπᾷ νὰ φωτισθῇ ἐκ Θεοῦ, πρῶτον πρέπει νὰ καθαρισθῇ ἀπὸ τὰ πάθη διὰ τῶν θεουργῶν ἐντολῶν: ‘'Οὐ γὰρ κάθαρσις, ἐκεῖ ἔλλαμψις'' (λέγει ὁ Θεολόγος Γρηγόριος - Λόγος εἰς τὰ Φῶτα· ἄνευ γὰρ τοῦ πρώτου, τὸ δεύτερον οὐ δίδοται. Εἰ δὲ πρὸ τοῦ νὰ καθαρισθῇ τινὰς ζητεῖ νὰ φωτισθῇ, μάτην καὶ ἀνωφελῶς κοπιάζει........».
88. Προκειμένου ὄχι περὶ νηπίων, ἀλλὰ περὶ ἐνηλίκων οἱ ὁποῖοι εἶχαν βαπτισθῇ ὅταν ἦσαν νήπιοι, μετὰ ὅμως ἁμάρτησαν καὶ μετανοοῦν, ὁ φωτισμένος πνευματικὸς πατήρ τοὺς ὁδηγεῖ πρὸς τὸ δεύτερο βάπτισμα, τῶν δακρύων τῆς μετανοίας, καὶ ἀκολούθως πρὸς τὸ τρίτο βάπτισμα, τὸ βάπτισμα τοῦ Πνεύματος, ποὺ ἀκολουθεῖ τὸ βάπτισμα τῶν δακρύων, ἐφ᾿ ὅσον ὑπάρχουν οἱ πνευματικὲς προϋποθέσεις ἐκ μέρους τοῦ μετανοοῦντος. Τὸ βάπτισμα τοῦ Πνεύματος εἰσάγει τὸν κεκαθαρμένο πλέον ἄνθρωπο στὴν κατάστασι τοῦ φωτισμοῦ, στὴν ὁποία ὁ ἄνθρωπος δέχεται τὸ δῶρο τῆς ἀδιαλείπτου καρδιακῆς προσευχῆς, ὁπότε ὁ ἄνθρωπος γίνεται κατὰ κυριολεξίαν, ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
85. Ἄσχετα δηλαδὴ ἂν τοῦ ἔχῃ γίνει κατήχησις ἢ ὄχι, ἄσχετα ἂν ἔχῃ φωτισθῇ ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ἢ ὄχι, κατὰ μαγικὸν δηλαδὴ τρόπον. Βλ. Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Ἑορτοδρόμιον, τόμος Α', ἔκδοσις Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη 1987, σ 289: «Ὁ θεῖος Κύριλλος ὁ Ἱεροσολύμων παρακινεῖ τοὺς κατηχουμένους εἰς τὸ νὰ βαπτισθοῦν καθαριζόμενοι πρότερον. Ἐπειδὴ κατὰ τὴν ἀναλογία τῆς πίστεως τῆς καθαρότητος δίδοται ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Οὕτῳ γὰρ φησί: ‘'Καθάρισόν σου τὸ ἄγγος, ἶνα πλείονα δέξῃ τὴν Χάριν· ἡ μὲν γὰρ ἄφεσις ἁμαρτιῶν ἐξ ἴσου δίδοται τοῖς πᾶσιν, ἡ δὲ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου κοινωνία κατὰ ἀναλογίαν δεδώρηται της ἑκάστου πίστεως. Ἐὰν ὀλίγα προσφέρῃς, ὀλίγα λαμβάνεις· ἐὰν δὲ ἐργάσῃ πολλά, πολὺς ὁ μισθός'' (Κατηχήσεις ἅ')».
86. Βλ. Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Εορτοδρόμιον, ένθ' ανωτ., σ 250: «Σημειοῦμεν ἐνταῦθα ὅτι τέσσαρα τινὰ ἀκολουθοῦσι, κατὰ σειράν: α) Ἀκοὴ κατηχήσεως, ἡ καὶ τῆς πίστεως προηγουμένη. ‘'Ἡ γὰρ πίστις, φησὶν ὁ Παῦλος, ἐξ ἀκοῆς'', β) Πίστις ἐγκάρδιος (δηλαδὴ ἐνδιάθετος), γ) Ὁμολογία διὰ στόματος· ‘'καρδία μὲν πιστεύεται εἰς δικαιοσύνην, στόματι δὲ ὁμολογεῖται εἰς σωτηρίαν'', λέγει ὁ Παῦλος, καί, δ) Ἀκολουθεῖ τὸ Βάπτισμα, σφραγίζον τὴν πίστιν καὶ τὴν ὁμολογίαν. Ὅθεν εἶπεν ὁ Μέγας Βασίλειος (κεφάλαιον ιβ' πρὸς Αμφιλόχιον): ‘'Πίστις καὶ Βάπτισμα δύο τρόποι τῆς σωτηρίας συμφυεῖς ἀλλήλοις καὶ ἀδιαίρετοι· πίστις μὲν γὰρ τελειοῦται διὰ Βαπτίσματος· Βάπτισμα δὲ θεμελιοῦται δια τῆς πίστεως· καὶ διὰ τῶν αὐτῶν ὀνομάτων ἑκάτερα πληροῦται· ὡς γὰρ πιστεύομεν εἰς Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, οὕτῳ καὶ βαπτιζόμεθα εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καὶ προάγει μὲν ὁμολογία πρὸς σωτηρίαν εἰσάγουσα· ἐπακολουθεῖ δὲ τὸ Βάπτισμα ἐπισφραγίζον ἡμῶν τὴν συγκατάθεσιν''».
87. Βλ. Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Ἑορτοδρόμιον, ένθ᾿ ανωτ., σ 255: «...... Πρῶτον καθαρίζει ὁ Κύριος, καὶ δεύτερον φωτίζει... Ὥστε, ὅποιος ἀγαπᾷ νὰ φωτισθῇ ἐκ Θεοῦ, πρῶτον πρέπει νὰ καθαρισθῇ ἀπὸ τὰ πάθη διὰ τῶν θεουργῶν ἐντολῶν: ‘'Οὐ γὰρ κάθαρσις, ἐκεῖ ἔλλαμψις'' (λέγει ὁ Θεολόγος Γρηγόριος - Λόγος εἰς τὰ Φῶτα· ἄνευ γὰρ τοῦ πρώτου, τὸ δεύτερον οὐ δίδοται. Εἰ δὲ πρὸ τοῦ νὰ καθαρισθῇ τινὰς ζητεῖ νὰ φωτισθῇ, μάτην καὶ ἀνωφελῶς κοπιάζει........».
88. Προκειμένου ὄχι περὶ νηπίων, ἀλλὰ περὶ ἐνηλίκων οἱ ὁποῖοι εἶχαν βαπτισθῇ ὅταν ἦσαν νήπιοι, μετὰ ὅμως ἁμάρτησαν καὶ μετανοοῦν, ὁ φωτισμένος πνευματικὸς πατήρ τοὺς ὁδηγεῖ πρὸς τὸ δεύτερο βάπτισμα, τῶν δακρύων τῆς μετανοίας, καὶ ἀκολούθως πρὸς τὸ τρίτο βάπτισμα, τὸ βάπτισμα τοῦ Πνεύματος, ποὺ ἀκολουθεῖ τὸ βάπτισμα τῶν δακρύων, ἐφ᾿ ὅσον ὑπάρχουν οἱ πνευματικὲς προϋποθέσεις ἐκ μέρους τοῦ μετανοοῦντος. Τὸ βάπτισμα τοῦ Πνεύματος εἰσάγει τὸν κεκαθαρμένο πλέον ἄνθρωπο στὴν κατάστασι τοῦ φωτισμοῦ, στὴν ὁποία ὁ ἄνθρωπος δέχεται τὸ δῶρο τῆς ἀδιαλείπτου καρδιακῆς προσευχῆς, ὁπότε ὁ ἄνθρωπος γίνεται κατὰ κυριολεξίαν, ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
«Πᾶνος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου