ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
Στο ευαγγέλιο της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού
και περί ευσπλαχνίας και περί ευποιίας
Την περασμένη Κυριακή η Εκκλησία μνημόνευε την απερίγραπτη φιλανθρωπία του Θεού προς εμάς που παρουσιάζεται με την παραβολή του σεσωσμένου Ασώτου. Την σημερινή Κυριακή διδάσκει περί της μελλούσης φρικωδεστάτης κρίσεως του Θεού, χρησιμοποιώντας μία καλή τάξη και ακολουθώντας τις προφητικές φωνές· διότι, λέγει ο Ψαλμωδός: «Ἔλεος καὶ κρίσιν ᾄσομαί σοι, Κύριε(:Την ευσπλαχνία Σου και την δικαιοκρισία Σου θα υμνολογήσω προς δόξαν Σου, Κύριε)»[Ψαλμ.100,1] και: «Ἃπαξ ἐλάλησεν ὁ Θεός, δύο ταῦτα ἤκουσα, ὅτι τὸ κράτος τοῦ Θεοῦ, καὶ σοῦ, Κύριε, τὸ ἔλεος, ὅτι σὺ ἀποδώσεις ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ(:Άπαξ δια παντός διακήρυξε και αποκάλυψε δια των προφητών Του την αλήθεια ο Θεός, και εγώ άκουσα τις δύο αυτές αλήθειες· ότι η ισχύς η κραταιά και ακατάβλητη είναι του Θεού του παντοδύναμου και ότι από Εσένα πηγάζει, Κύριε, το έλεος, καθώς είσαι πολυεύσπλαχνος· διότι Εσύ, Κύριε, θα αποδώσεις στον καθένα κατά τα έργα του: θα τιμωρήσεις για τις αδικίες του τον ένοχο και θα αμείψεις τον αγαθό για τα καλά του έργα)»[Ψαλμ.61,11].
Το έλεος, λοιπόν, και η μακροθυμία προηγείται της Θείας κρίσεως. Πραγματικά ο Θεός, έχοντας και περιέχοντας κατεξοχήν όλες τις αρετές, και όντας συγχρόνως δίκαιος και ελεήμων, επειδή το έλεος δεν συμβαδίζει με την κρίση, σύμφωνα με το γραμμένο, «να μη ευσπλαγχνισθής πτωχό κατά την κρίσι», εύλογα ο Θεός κατένειμε το καθένα στον καιρό του· τον παρόντα καιρό τον όρισε για την μακροθυμία, τον μέλλοντα για την ανταπόδοση. Γι’ αυτό τα τελούμενα στην Εκκλησία η Θεία Χάρις διέθεσε κατά τέτοιον τρόπο, ώστε εμείς αντιλαμβανόμενοι τούτο, ότι την συγνώμη για τα αμαρτήματα λαμβάνουμε από όσα συμβαίνουν εδώ, στην παρούσα ζωή, να σπεύσουμε, όσο ζούμε ακόμη στον παρόντα βίο, να επιτύχουμε το αιώνιο έλεος και να καταστήσουμε τους εαυτούς μας αξίους της Θείας φιλανθρωπίας· διότι εκείνη η κρίση, η τελευταία, είναι ανελέητη γι’ αυτόν που δεν έδειξε έλεος.
Περί της απερίγραπτης, λοιπόν, για μας, ευσπλαχνίας του Θεού ομιλήσαμε την προηγούμενη εβδομάδα[:παραβολή του Ασώτου]. Σήμερα όμως θα μιλήσουμε περί της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού, καθώς και περί της φρικωδεστάτης κρίσεως και περί όσων θα συμβούν κατ’ αυτήν με τρόπο απόρρητο- πράγματα που «ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε»[Α΄Κορ.2,9] και που δεν ανέβηκαν στην σκέψη ανθρώπου, αν αυτή είναι αμέτοχη Θείου Πνεύματος, που υπερβαίνουν όχι μόνο την ανθρωπίνη αίσθηση, αλλά και τον ανθρώπινο νου και λόγο. Διότι, αν και Αυτός που μας διδάσκει για όλα αυτά είναι Εκείνος που γνωρίζει τα πάντα και πρόκειται να κρίνει όλη την γη, αλλά συγκαταβαίνει προς την δυναμικότητα των διδασκομένων, προσφέροντας τους λόγους συμμέτρους προς αυτήν. Γι’ αυτό εισάγονται αστραπή και νεφέλες, σάλπιγγα και θρόνος και τα όμοια με αυτά, αν και σύμφωνα με την επαγγελία Του περιμένουμε καινούς ουρανούς και καινή γη, αφού τα παρόντα θα παρέλθουν[ βλ. Β΄Πέτρ.3,13: «Καινοὺς δὲ οὐρανοὺς καὶ γῆν καινὴν κατὰ τὸ ἐπάγγελμα αὐτοῦ προσδοκῶμεν, ἐν οἷς δικαιοσύνη κατοικεῖ(:Εμείς όμως, σύμφωνα με την υπόσχεση του Θεού, περιμένουμε καινούριους ουρανούς και καινούρια γη, όπου θα κατοικεί η αρετή και η αγιότητα)»].
Αν δε αυτά και μόνο λεγόμενα, μάλιστα δε λεγόμενα με τρόπο συγκαταβατικό, γεμίζουν την ψυχή των συνετών ακροατών με φρίκη και δέος, ποιος θα βαστάσει τότε που θα τελούνται τα ίδια τα πράγματα; Πόσο άξιοι πρέπει να είμαστε στα άγια σπουδάσματα και στην ευσέβεια, όταν προσδοκούμε την παρουσία της ημέρας του Θεού, για την οποία, όπως λέγει ο θεόπνευστος Απόστολος Πέτρος, «οὐρανοὶ πυρούμενοι λυθήσονται καὶ στοιχεῖα καυσούμενα τήκεται (:οι ουρανοί θα κοκκινίσουν και θα διαλυθούν από την φωτιά και τα ουράνια σώματα θα κατακαούν και θα λιώσουν)»[Β΄Πέτρ. 3,12] ενώ «γῆ καὶ τὰ ἐν αὐτῇ ἔργα κατακαήσεται(:η γη και όλα τα έργα που έγιναν πάνω σ’ αυτήν θα κατακαούν)»[Β΄Πέτρ.3,10].
Πριν δε από αυτά θα πραγματοποιηθεί η σκληρή παρουσία και επήρεια του Αντιχρίστου κατά της πίστεως, η οποία παρουσία και επήρεια, αν δεν κολοβωνόταν έχοντας επιτραπεί για λίγο χρόνο, δεν θα σωζόταν κανένας άνθρωπος, όπως λέγει ο Κύριος στα ευαγγέλια[Ματθ. 24,22: «Καὶ εἰ μὴ ἐκολοβώθησαν αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι, οὐκ ἂν ἐσώθη πᾶσα σάρξ· διὰ δὲ τοὺς ἐκλεκτοὺς κολοβωθήσονται αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι(:Κι αν ο Θεός δεν λιγόστευε τον αριθμό των ημερών εκείνων, δεν θα σωζόταν κανείς άνθρωπος. Αλλά για τους εκλεκτούς ο Θεός θα λιγοστέψει τις ημέρες εκείνες, προνοώντας να μην ταλαιπωρηθούν αυτοί πολύ)»· πρβ. και Μάρκ.13,20: «Καὶ εἰ μὴ ἐκολόβωσε Κύριος τὰς ἡμέρας, οὐκ ἂν ἐσώθη πᾶσα σάρξ· ἀλλὰ διὰ τοὺς ἐκλεκτοὺς οὓς ἐξελέξατο ἐκολόβωσε τὰς ἡμέρας».]. Γι’ αυτό παραγγέλλει στους μαθητάς Του: «Ἀγρυπνεῖτε οὖν ἐν παντὶ καιρῷ δεόμενοι ἵνα καταξιωθῆτε ἐκφυγεῖν πάντα τὰ μέλλοντα γίνεσθαι καὶ σταθῆναι ἔμπροσθεν τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου(:Να είστε λοιπόν άγρυπνοι και προσεκτικοί˙ να προσεύχεστε κάθε ώρα και στιγμή και να παρακαλείτε τον Θεό να σας δώσει χάρη και δύναμη, ώστε να γίνετε άξιοι να ξεφύγετε από όλα όσα πρόκειται να γίνουν, χωρίς να βλαβείτε ψυχικώς˙ και να σταθείτε άφοβοι και με θάρρος μπροστά στον Υιό του ανθρώπου)»[Λουκά 21,36].
Βέβαια όλα εκείνα είναι γεμάτα υπερβολική φρίκη, αλλά γι’ αυτούς που δαπανούν τον βίο τους σε απιστία και αδικία και ραθυμία απειλούνται ακόμη δεινότερα από αυτά, καθώς λέγει ο Ίδιος ο Κύριος: «Τότε κόψονται πᾶσαι αἱ φυλαὶ τῆς γῆς(:Τότε θα θρηνήσουν όλες οι φυλές της γης που δεν πίστεψαν)»[Ματθ.24,30]. Και «φυλαὶ τῆς γῆς» είναι αυτοί που δεν πειθάρχησαν σε Αυτόν που ήρθε από τον ουρανό, που δεν αναγνωρίζουν και δεν επικαλούνται τον ουράνιο Πατέρα, ούτε ανεβάζουν προς Αυτόν το γένος με την ομοιότητα των έργων. Λέγει πάλι ότι η ημέρα εκείνη «ὡς παγὶς γὰρ ἐπελεύσεται ἐπὶ πάντας τοὺς καθημένους ἐπὶ πρόσωπον πάσης τῆς γῆς(:θα έλθει σαν παγίδα, που θα συλλάβει αμέριμνους επάνω στα πονηρά τους έργα τους κακούς και άπιστους, όλους όσους κάθονται ξένοιαστοι και ασυλλόγιστοι πάνω σε όλη την επιφάνεια της γης)»[ Λουκ. 21,35· πρβ. και Ησ. 24,17: «Φόβος καὶ βόθυνος καὶ παγὶς ἐφ᾿ ὑμᾶς τοὺς ἐνοικοῦντας ἐπὶ τῆς γῆς(: Κακά που εμπνέουν φόβο και λάκκος βαθύς και ολέθριος και παγίδα θανατηφόρα θα υπάρχει για σας, οι οποίοι κατοικείτε στη γη)»]· δηλαδή σ’ εκείνους που με την κραιπάλη και μέθη, με τις τρυφές και τις βιοτικές μέριμνες είναι προσηλωμένοι στην γη και στα γήινα και έχουν προσκολληθεί ολοκληρωτικά στα φαινόμενα, κατά την αίσθηση, λαμπρά, στον πλούτο, στην δόξα και στην ηδονή. Πραγματικά με την λέξη «πρόσωπον τῆς γῆς» υπαινίχθηκε τον φαινομενικά χαρωπό χαρακτήρα της, ενώ με την λέξη «κάθονται» υπονοεί την επιμονή και ενδόμυχη προσήλωση. Με τους λόγους δε αυτούς συνάπτει προς τους ασεβείς αυτούς που αμάρτησαν αμετανόητα έως το τέλος, όπως προείπε και ο Ησαΐας, ότι «κατακαυθήσονται οἱ ἄνομοι καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ ἅμα, καὶ οὐκ ἔσται ὁ σβέσων(:θα κατακαούν οι άνομοι και οι αμαρτωλοί όλοι μαζί ταυτόχρονα και δεν θα υπάρχει κανείς για να σβήσει την φωτιά και να τους σώσει)»[Ησ. 1,31]. «Ἡμῶν γὰρ τὸ πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει, ἐξ οὗ καὶ σωτῆρα ἀπεκδεχόμεθα Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν(:Η συμπεριφορά τους και τα φρονήματά τους είναι τελείως αντίθετα με τα δικά μας· διότι η δική μας πατρίδα και πολιτεία και τα δικά μας πολιτικά δικαιώματα είναι στους ουρανούς, απ’ όπου με πολύ πόθο περιμένουμε και τον Σωτήρα μας, τον Κύριο Ιησού Χριστό)»[Φιλιπ.3,20], λέγει ο απόστολος· και εσείς «ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ ἐστέ(:δεν είστε από αυτόν τον κόσμο)» [Ιω.15,19], έλεγε προς τους μαθητάς Του ο Κύριος, προς τους οποίους πάλι λέγει ότι «ἀρχομένων δὲ τούτων γίνεσθαι ἀνακύψατε καὶ ἐπάρατε τὰς κεφαλὰς ὑμῶν, διότι ἐγγίζει ἡ ἀπολύτρωσις ὑμῶν (:όταν αρχίσουν να γίνονται αυτά, εσείς, τα μέλη της Εκκλησίας μου, μη φοβηθείτε, αλλά πεταχθείτε επάνω γεμάτοι ελπίδα˙ σηκώστε τα κεφάλια σας ψηλά, που έως τότε θα είναι σκυμμένα εξαιτίας των θλίψεων που θα σας έχουν βρει. Αναθαρρήστε, διότι πλησιάζει η απολύτρωσή σας και η τέλεια απαλλαγή σας από τα δεινά της ζωής αυτής)»[Λουκά 21,28].
Βλέπετε ότι οι ζώντες κατά τον Χριστό γεμίζουν ανέκφραστη χαρά και παρρησία για τα συμβαίνοντα ευθύς έπειτα από εκείνα, ενώ οι ζώντες κατά την σάρκα είναι γεμάτοι αισχύνη και οδύνη και κατήφεια; Καθώς φωνάζει και ο Παύλος λέγοντας: «Ὃς ἀποδώσει ἑκάστῳ κατὰ ἔργα αὐτοῦ, τοῖς μὲν καθ᾿ ὑπομονὴν ἔργου ἀγαθοῦ δόξαν καὶ τιμὴν καὶ ἀφθαρσίαν ζητοῦσι ζωὴν αἰώνιον, τοῖς δὲ ἐξ ἐριθείας, καὶ ἀπειθοῦσι μὲν τῇ ἀληθείᾳ, πειθομένοις δὲ τῇ ἀδικίᾳ, θυμὸς καὶ ὀργή· θλῖψις καὶ στενοχωρία ἐπὶ πᾶσαν ψυχὴν ἀνθρώπου τοῦ κατεργαζομένου τὸ κακόν(:ο Οποίος -Θεός- θα αποδώσει στον καθένα σύμφωνα με τα έργα του˙ σε εκείνους που με υπομονή εργάζονται κάθε καλό έργο και ζητούν από τον Θεό δόξα και τιμή και αφθαρσία, θα αποδώσει ζωή αιώνια˙σε εκείνους όμως που είναι κυριευμένοι από πνεύμα φατριαστικό και απειθούν στην αλήθεια, ενώ πείθονται στην αδικία και δεν την αποφεύγουν, θα πέσει θυμός και οργή πάνω τους. Ναι. Θλίψη και στενοχώρια θα πέσει πάνω σε κάθε άνθρωπο που επιμένει να εργάζεται το κακό)» [Ρωμ.2,6-9]. Πραγματικά παλαιά επί του Νώε, όταν αυξήθηκε η αμαρτία και επικράτησε σε όλο σχεδόν το ανθρώπινο γένος, ήλθε από τον Θεό κατακλυσμός, που κατέστρεψε κάθε πνοή, ενώ μόνο ο δίκαιος αυτός με την οικογένειά του διαφυλάχθηκε για χάρη της γενέσεως ενός δευτέρου κόσμου. Πάλι δε έπειτα από αυτόν ο Θεός την κακία που αυξήθηκε περιέκοπτε μερικώς, όπως επί παραδείγματι όταν αποτέφρωσε με πυρ τους Σοδομίτες, κατεπόντισε στην θάλασσα τους Φαραωνίτες, το δε αδίστακτο γένος των Ιουδαίων αποδεκάτισε με πείνα και διχόνοια, με νόσους και πικρές ποινές.
Ο κοινός, όμως, Ιατρός, που χρησιμοποίησε χάριν του γένους μας τα αυστηρά φάρμακα και ιατρεύματα, δεν παρέλειψε εκείνα που είναι ευάρεστα και ωφελούν με ευχαρίστηση, αλλά ανύψωσε πατέρες, ανέδειξε προφήτες, τέλεσε σημεία, έδωσε τον μωσαϊκό νόμο, έστειλε αγγέλους. Επειδή δε και αυτά ήσαν ανίσχυρα για την ασυγκράτητη ορμή της κακίας μας, κατήλθε στη γη κλίνοντας προς τα κάτω τους ουρανούς ο Ίδιος ο Λόγος του Θεού, το μεγάλο ιατρικό που καταπαύει τις βαριές αμαρτίες· και αφού έγινε για μας τα πάντα, πλην της αμαρτίας, κατήργησε την αμαρτία στον εαυτό Του· έπειτα ενίσχυσε κι εμάς, ώστε να αμβλύνει το κεντρί εκείνης, και παραδειγμάτισε στον σταυρό τους αρχηγούς και συνεργούς αυτής, καταργώντας διά του θανάτου τον έχοντα την εξουσία του θανάτου[Εβρ.2,14: «Ἐπεὶ οὖν τὰ παιδία κεκοινώνηκε σαρκὸς καὶ αἵματος, καὶ αὐτὸς παραπλησίως μετέσχε τῶν αὐτῶν, ἵνα διὰ τοῦ θανάτου καταργήσῃ τὸν τὸ κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τοῦτ᾿ ἔστι τὸν διάβολον (:Επειδή, λοιπόν, τα παιδιά του Θεού είναι άνθρωποι και έχουν συμμετάσχει όλα στην αυθεντική και φθαρτή ανθρώπινη φύση, γι’ αυτό και Aυτός παρόμοια μετέσχε στην ίδια ανθρώπινη φύση και αληθινά έγινε άνθρωπος˙ για να καταστήσει με τον θάνατό Του ανίσχυρο εκείνον που είχε τη δύναμη και την εξουσία του θανάτου, δηλαδή τον διάβολο)»].
Και, αφού όπως στην εποχή του Νώε κατέκλυσε με ύδωρ τους αμαρτωλούς, έτσι ύστερα κατέκλυσε την αμαρτία δια της δικαιοσύνης και χάριτός Του, ανέστησε τον εαυτό Του αθάνατο, σαν σπέρμα και απαρχή του αιωνίου κόσμου, σαν παράδειγμα και παράστασή της, με βεβαιότητα ελπιζομένης από εμάς, αναστάσεως. Αφού δε ανέστη και αναλήφθηκε στους ουρανούς, εξαπέστειλε σε όλη την οικουμένη αποστόλους, προέβαλε μέγα στίφος μαρτύρων, προέστησε πλήθος διδασκάλων, ανέδειξε συνάξεις οσίων. Επειδή δε, ενώ έκαμε τα πάντα, χωρίς να παραλείψει τίποτε από τα απαραίτητα, είδε πάλι την κακία λόγω του αυτεξουσίου της προαιρέσεώς μας να κορυφώνεται τόσο πολύ, ή μάλλον τότε θα την δει να ανυψώνεται, ώστε τότε πλέον οι άνθρωποι να προσκυνήσουν και να υπακούσουν στον Αντίχριστο, εγκαταλείποντας τον αληθινό Θεό και τον αληθινό Χριστό Του· γι’ αυτό θα κατέλθει πάλι από τους ουρανούς με πολλή δύναμη και δόξα, όχι για να μακροθυμήσει, αλλά για να τιμωρήσει εκείνους που με τα πονηρά έργα τους θησαύρισαν στους εαυτούς τους την οργή κατά τον καιρό της μακροθυμίας Του· και τους μεν αθεράπευτους θα αποκόψει από τους υγιείς ως σάπια μέλη και θα τους παραδώσει στο πυρ, τους δε δικούς Του θα απαλλάξει από την επήρεια και την συναναστροφή των πονηρών ανθρώπων και θα τους καταστήσει κληρονόμους της Βασιλείας των Ουρανών.
Ευθύς λοιπόν μετά την βδελυρή παρρησία του Αντιχρίστου θα κλονίσει τα πάντα Αυτός που συγκρότησε τα πάντα, κατά το λεχθέν από τον προφήτη, ότι ακόμη μία φορά «Ἐγὼ σείω τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ τὴν θάλασσαν καὶ τὴν ξηρὰν (: Εγώ θα σείσω τον έναστρο ουρανό και την γη και την θάλασσα και την ξηρά)»[Αγγ.2,21]. Ευθύς λοιπόν κλονίζει τον κόσμο και λύει το ανώτατο όριο του σύμπαντος, συμπτύσσει τον ουράνιο θόλο και αναμιγνύει την γη με πυρ και συγχέει το παν, από κάτω μεν αναμοχλεύοντας τα παγκόσμια, θα λέγαμε, θεμέλια, από άνω δε αποστέλλοντας το πλήθος των άστρων σαν απερίγραπτους κεραυνούς επάνω στα κεφάλια όσων θεοποίησαν τον πονηρό, έτσι ώστε μέσω αυτών πρώτα να τιμωρηθούν όσοι πίστεψαν στον Αντίχριστο, διότι προσηλώθηκαν με τον νου και πείστηκαν στον αντίθεο ως θεό. Έπειτα δε, αφού επιφανεί ο Ίδιος με άφατη δόξα, με δυνατή σάλπιγγα, όπως παλαιά με εμφύσημα τον προπάτορα, θα ζωώσει όλους και θα παρουσιάσει ενώπιόν Του ζωντανούς όλους τους από τους αιώνος νεκρούς. Και τους μεν ασεβείς δεν θα φέρει σε κρίση, ούτε θα τους αξιώσει κανένα λόγο· διότι οι ασεβείς, κατά το γεγραμμένο, δεν θα αναστηθούν για κρίσι, αλλά για κατάκριση.
Θα προβάλει δε για την κρίση όλα τα δικά μας, κατά την αναγινωσκομένη σήμερα φωνή του ευαγγελίου· διότι, λέγει: «Ὃταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ (:Όταν λοιπόν έλθει ο Υιός του ανθρώπου με τη δόξα Του και μαζί Του όλοι οι άγιοι άγγελοι)». Κατά την πρώτη Του παρουσία η δόξα της θεότητός Του κρυπτόταν κάτω από την σάρκα, την οποία ανέλαβε από εμάς υπέρ ημών, τώρα κρύπτεται προς τον Πατέρα στον ουρανό μαζί με την ομόθεη σάρκα, τότε όμως θα αποκαλύψει όλη τη δόξα· διότι θα φανεί ολόλαμπρος από ανατολή έως τη δύση, περιαυγάζοντας τα πέρατα με ακτίνες θεότητος, ενώ παγκόσμια και ζωοποιός σάλπιγγα θα ηχεί παντού και συγχρόνως θα συγκαλεί προς Αυτόν τα πάντα. Προηγουμένως έφερε μεν και τους αγγέλους μαζί Του, αλλά αφανώς, συγκρατώντας τον ζήλο τους κατά των θεομάχων, ύστερα όμως θα φθάσει φανερά και δεν θα αποσιωπήσει, αλλά θα ελέγξει και θα παραδώσει τους απειθείς στις ποινές.
«Ὃταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ, τότε (:Όταν, λοιπόν, έλθει ο Υιός του ανθρώπου με τη δόξα Του και μαζί Του όλοι οι άγιοι άγγελοι, τότε)», λέγει, «καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ(: θα καθίσει σε θρόνο ένδοξο και λαμπρό)»[Ματθ.19,28]. Διότι έτσι προείδε και προείπε ο Δανιήλ: «Ἰδού», λέγει, «θρόνοι ἐτέθησαν, καὶ Παλαιὸς Ἡμερῶν ἐκάθισε(:Ιδού, δικαστικοί θρόνοι στήθηκαν και ο Παλαιός των Ημερών, ο προαιώνιος και άναρχος Θεός Πατήρ, κάθισε στον θρόνο Του)»[Δαν.7,9]· «καὶ εἶδον ὡς υἱὸν ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐπί τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἕως τοῦ παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν ἔφθασε καὶ αὐτῷ ἐδόθη πᾶσα καὶ ἡ τιμὴ καὶ ἡ ἐξουσία(:και είδα ένα πρόσωπο, το Οποίο έμοιαζε με υιό ανθρώπου, να έρχεται επάνω στις νεφέλες του ουρανού και να φτάνει ενώπιον του Παλαιού των Ημερών και του εδόθη όλη η τιμή και η εξουσία)»[Δαν. 7,13-14]· χίλιαι χιλιάδες ἐλειτούργουν αὐτῷ, καὶ μύριαι μυριάδες παρειστήκεισαν αὐτῷ(:Χιλιάδες χιλιάδων αγγέλων Τον υπηρετούσαν και μυριάδες μυριάδων- δηλαδή ανυπολόγιστος αριθμός- αγγέλων στέκονταν πλησίον Του)»[Δαν.7,10].
Σε συμφωνία με τον προφήτη Δανιήλ λέγει και το Ιερό ευαγγέλιο, για τότε: «Καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ᾿ ἀλλήλων ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων (:Και θα συναχθούν μπροστά Του όλα τα έθνη, όλοι δηλαδή οι άνθρωποι που έζησαν απ’ την αρχή της δημιουργίας μέχρι το τέλος του κόσμου. Και θα τους χωρίσει τον ένα από τον άλλο, όπως ο βοσκός χωρίζει τα πρόβατα από τα γίδια)»[Ματθ.25,32]. «Πρόβατα» καλεί τους δικαίους ως πράους και επιεικείς, που βάδισαν την ομαλή οδό των αρετών, την πατημένη από Αυτόν τον Ίδιο, και ως αφομοιωμένους με Αυτόν επειδή και Αυτός ονομάστηκε Αμνός από τον Πρόδρομο και Βαπτιστή που είπε: «Ἲδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου (:Να Eκείνος που προφήτευσε ο Ησαΐας και μας Τον απέστειλε ο Θεός για να θυσιαστεί ως αρνί και να σηκώσει με την σφαγή και την θυσία Tου ολόκληρη την αμαρτία και την ενοχή του κόσμου, και έτσι να την εξαλείψει)»[Ιω.1,29]. «Ἐρίφους» από την άλλη καλεί τους αμαρτωλούς, ως θρασείς και ατάκτους, και φερομένους προς τους κρημνούς της αμαρτίας.
Και λέγει ότι τους πρώτους θα τοποθετήσει δεξιά Του ως εργάτες δεξιών έργων, τους άλλους που δεν είναι εργάτες τέτοιων έργων θα τοποθετήσει στ’ αριστερά. «Τότε ἐρεῖ ὁ βασιλεὺς (:Τότε θα πει ο βασιλιάς)», λέγει, χωρίς να προσθέσει ποιος ή ποιων είναι βασιλιάς, αφού δεν υπάρχει άλλος εκτός από Αυτόν, διότι με όλο που και εκεί είναι πολλοί κύριοι και βασιλείς, αλλά Ένας είναι πραγματικά Κύριος, Ένας βασιλεύς, ο φυσικός δεσπότης του σύμπαντος. Θα πει λοιπόν τότε στους από τα δεξιά Του ο μόνος βασιλεύς: «Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου (:Ελάτε εσείς που είστε ευλογημένοι από τον Πατέρα μου, κληρονομήστε την Βασιλεία που έχει ετοιμαστεί για σας από τότε που θεμελιωνόταν ο κόσμος)»[Ματθ.25,34].
Πραγματικά προς αυτό απέβλεπε η από την αρχή σύσταση του κόσμου και προς αυτόν τον σκοπό απέβλεπε η επουράνια εκείνη και αρχαιοτάτη βουλή του Πατρός, κατά την οποία ο Άγγελος της μεγάλης βουλής του Πατρός επεξεργάστηκε τον άνθρωπο ως ζώο όχι μόνο κατ’ εικόνα, αλλά και καθ’ ομοίωσή Του, για να δυνηθεί κάποτε να χωρέσει την μεγαλειότητα της θείας βασιλείας, την μακαριότητα της θείας κληρονομίας, την τελειότητα της ευλογίας του ανωτάτου Πατρός, για την οποία έγιναν όλα τα ορατά και τα αόρατα. Διότι δεν είπε «του αισθητού κόσμου», αλλά απροσδιορίστως «του κόσμου», τόσο του ουρανίου, όσο και του επιγείου. Όχι δε μόνο Αυτός, αλλά και η θεία και απόρρητη κένωση, η θεανδρική πολιτεία, τα σωτήρια Πάθη, όλα τα μυστήρια, γι’ αυτόν τον σκοπό ρυθμίστηκαν προνοητικώς και πανσόφως, ώστε αυτός που θα φανεί πιστός στα παρόντα ν’ ακούσει από τον Σωτήρα: «Εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ κυρίου σου(:Πολύ καλά, δούλε καλέ και πιστέ. Σε λίγα ήσουν πιστός, σε πολλά θα σε εγκαταστήσω. Μπες μέσα για να απολαύσεις την ίδια χαρά με τον κύριό σου)». [Ματθ.25,21]. «Ελάτε λοιπόν», λέγει, «όσοι χρησιμοποιήσατε κατά την διδασκαλία μου τον επίγειο και φθαρτό και πρόσκαιρο κόσμο καλώς, κληρονομείστε και τον επικείμενο και μόνιμο και επουράνιο κόσμο». Διότι «ἐπείνασα καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ περιεβάλετέ με, ἠσθένησα, καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυλακῇ ἤμην, καὶ ἤλθετε πρός με (:διότι πείνασα και μου δώσατε να φάω, ήμουν διψασμένος και μου δώσατε να πιω, ήμουν ξένος και δεν είχα πού να μείνω και με περιμαζέψατε στο σπίτι σας, ήμουν γυμνός και με ντύσατε, αρρώστησα και με επισκεφθήκατε, ήμουν μέσα στη φυλακή και ήλθατε να με δείτε και να με παρηγορήσετε)»[Ματθ.25,34-36].
Εδώ πρέπει να συζητηθεί για ποιον λόγο μνημόνευσε μόνο την ελεημοσύνη και γι’ αυτήν μόνο έδωσε εκείνη την ευλογία και την κληρονομία και την Βασιλεία. Όμως δεν μνημόνευσε μόνο αυτήν για όσους αντιλαμβάνονται τα ακουόμενα. Επειδή δηλαδή προηγουμένως εκάλεσε πρόβατα τους εργάτες της, με αυτόν τον χαρακτηρισμό επιβεβαίωσε τόσο την προς Αυτόν ομοίωση και κάθε αρετή τους, όσο και ότι ήσαν έτοιμοι συνεχώς για το θάνατο υπέρ του καλού, όπως βέβαια και Αυτός οδηγήθηκε «ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη · καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος(:Σαν πρόβατο οδηγήθηκε στην σφαγή, και σαν αρνί που παραμένει άφωνο μπροστά σ’ αυτόν που το κυριεύει, έτσι κι αυτός δεν ανοίγει το στόμα του)», κατά το γεγραμμένον[Πράξ.8,32 και Ησ. 53,7: Ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἤχθη καὶ ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτὸν ἄφωνος].
Αφού λοιπόν τέτοιοι είναι και αυτοί, εγκωμιάζει ιδιαιτέρως την φιλανθρωπία· διότι πρέπει και αυτήν, ως δείγμα και καρπό της αγάπης, να την έχει σαν κεφαλή που υπέρκειται όλων των άλλων αρετών αυτός που πρόκειται να κληρονομήσει την αΐδια εκείνη Βασιλεία. Αυτό το έδειξε ο Κύριος και με την παραβολή των δέκα παρθένων[Ματθ.25,1-13]· διότι δεν εισάγονται στον θείο νυμφώνα όσες τύχουν, αλλά οι στολισμένες με παρθενία, η οποία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς άσκηση και εγκράτεια, καθώς και χωρίς πολλούς και ποικίλους για την αρετή αγώνες, προσέτι δε αυτές που κρατούν λαμπάδες στα χέρια, δηλαδή τον νου τους και την μέσα σ’ αυτόν άγρυπνη γνώση, που επιβαίνει και στηρίζεται στο πρακτικό της ψυχής, το δηλούμενο με τα χέρια, και αφιερώνεται διά βίου στον Θεό και συνάπτεται με τις από Αυτόν λάμψεις. Χρειάζεται όμως και άφθονο έλαιο, ώστε να διαρκεί το άναμμά τους. Έλαιο δε είναι η αγάπη, που είναι κορυφή των αρετών. Όπως λοιπόν, αν θέσεις θεμέλια και οικοδομήσεις επάνω σ’ αυτά τους τοίχους, δεν προσθέσεις δε την οροφή, τα αφήνεις όλα εκείνα άχρηστα, κατά τον ίδιο τρόπο, αν αποκτήσεις όλες τις αρετές, δεν προσαποκτήσεις δε την αγάπη, όλες εκείνες είναι άχρηστες και ανωφελείς· και η οροφή της οικίας όμως, χωρίς τα στοιχεία που την συγκρατούν, δεν μπορεί να οικοδομηθεί.
Και ο Κύριος, λοιπόν, προσφέρει την κληρονομία Του σε όσους έχουν σφραγίσει τις άλλες αρετές διά των έργων της αγάπης και ανέβηκαν σ’ αυτήν διά του ανεπίληπτου βίου ή κατέφυγαν προς αυτήν δια μετανοίας. Από αυτούς εγώ τους μεν πρώτους καλώ υιούς, διότι είναι φύλακες μυστικής από τον Θεό αναγεννήσεως, τους δε δευτέρους μισθωτούς, διότι ξαναποκτούν την χάρη δια των πολυειδών ιδρώτων της μετανοίας και δια της ταπεινώσεως ως μισθό.
Γι’ αυτό, αφού προηγουμένως στα θεία ευαγγέλια εξήγησε πολυειδώς τα σχετικά με την Κρίση, έπειτα εξέθεσε τα περί της αγάπης με την άποψη ότι τελειοποιεί ή επαναφέρει τις εκεί απαριθμούμενες αρετές. Αλλά οι δίκαιοι θα αποκριθούν με τα λόγια: «Κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα καὶ ἐθρέψαμεν, ἢ διψῶντα καὶ ἐποτίσαμεν; Πότε δέ σε εἴδομεν ξένον καὶ συνηγάγομεν, ἢ γυμνὸν καὶ περιεβάλομεν; Πότε δέ σε εἴδομεν ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ, καὶ ἤλθομεν πρός σε; (:Κύριε, πότε Σε είδαμε πεινασμένο και Σε θρέψαμε, ή διψασμένο και Σου δώσαμε να πιεις; Και πότε Σε είδαμε ξένο και Σε περιμαζέψαμε, ή γυμνό και Σε ντύσαμε; Και πότε Σε είδαμε άρρωστο ή φυλακισμένο και ήλθαμε να Σε επισκεφθούμε;)». Βλέπετε ότι οι από τα δεξιά καλούνται και «δίκαιοι»; Επομένως γι’ αυτούς το έλεος προέρχεται από την δικαιοσύνη και είναι με δικαιοσύνη. Βλέπετε δε άλλην αρετή, την ταπείνωση, να προσμαρτυρείται στους δικαίους από το πλήρωμα της αγάπης; Διότι ισχυρίζονται ότι είναι ανάξιοι της ανακηρύξεως και των επαίνων, σαν να μην έπραξαν κανένα αγαθόν, αυτοί που μαρτυρούνται ότι δεν άφησαν κανένα αγαθό άπρακτο.
Γι’ αυτό, νομίζω, ο Κύριος αποκρίνεται σ’ αυτούς με παρρησία, για ν’ αναφανούν ότι είναι τέτοιας μορφής και ανυψωθούν με την ταπείνωση και δικαίως βρουν από Αυτόν χάρη, την οποία ο Κύριος παρέχει αφθόνως στους ταπεινούς, διότι ο Κύριος αντιτάσσεται στους υπερηφάνους, ενώ στους ταπεινούς δίδει χάρη: «Ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν(:Ο Θεός αντιστρατεύεται τους υπερήφανους, οι οποίοι με τις ηδονές τους περιφρονούν τα θέλημά του και προτιμούν τον κόσμο παρά τον Θεό. Στους ταπεινούς όμως δίνει τη χάρη του. Αυτοί απαρνούνται τις ηδονές και τον κόσμο για χάρη του Θεού)»[Ιάκ.4,6 και αντίστοιχα, Παροιμ.3,34: «Κύριος ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσιν χάριν»], ο Οποίος και τώρα λέγει προς αυτούς· «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ᾿ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε(:Αληθινά σας λέω ότι καθετί που κάνετε σ’ έναν από τους φτωχούς αυτούς αδελφούς μου που φαίνονται άσημοι και πολύ μικροί, το κάνατε σε μένα)». Καλεί τον άλλο «ἐλάχιστον» για την πτωχεία και την ευτέλεια, «ἀδελφόν» δε, διότι και Αυτός έτσι έζησε κατά σάρκα επί της γης.
Ακούσετε και ευφρανθείτε, όσοι είστε πτωχοί και ενδεείς· διότι κατά τούτο είστε αδελφοί του Θεού· κι αν είστε πτωχοί και ευτελείς ακουσίως, καταστήσατε εκούσιο για τον εαυτό σας το αγαθό δια της υπομονής και της ευχαριστίας. Ακούσετε οι πλούσιοι και ποθήσετε την ευλογημένη πτωχεία, για να γίνετε κληρονόμοι και αδελφοί του Χριστού, γνησιότεροι μάλιστα εκείνων που πτώχευσαν ακουσίως· διότι Εκείνος πτώχευσε για μας εκουσίως. Ακούσετε και στενάξετε εσείς που περιφρονείτε τους αδελφούς σας, όταν υποφέρουν, μάλλον δε τους αδελφούς του Θεού, και δεν μεταδίδετε στους ενδεείς από όσα διαθέτετε άφθονα, τροφή, σκέπη, ενδυμασία, επιμέλεια κατάλληλη, και δεν προσφέρετε το περίσσευμά σας στο υστέρημα εκείνων. Μάλλον δε ας ακούσουμε και ας στενάξουμε, αφού κι εγώ ο ίδιος που σας λέγω αυτά, ελέγχομαι από την συνείδησή μου ότι δεν είμαι τελείως έξω από το πάθος· διότι, ενώ πολλοί ριγούν και στερούνται, εγώ είμαι γεμάτος και ενδεδυμένος. Πολύ δε περισσότερο άξιοι πένθους είναι αυτοί που έχουν και κατέχουν θησαυρούς περισσοτέρους από την καθημερινή ανάγκη ή και φροντίζουν να τους αυξήσουν· ενώ είναι προσταγμένοι ν’ αγαπούν τον πλησίον σαν τους εαυτούς των, δεν τους θεωρούν ούτε σαν το χώμα. Διότι τι άλλο είναι ο χρυσός και ο άργυρος, που αγαπήσαμε περισσότερο από τους αδελφούς;
Αλλά ας επιστραφούμε, ας μετανοήσουμε και ας κοινωνήσουμε εξυπηρετώντας τις ανάγκες των ανάμεσά μας πτωχών αδελφών με όσα έχουμε. Και αν δεν είμαστε διατεθειμένοι ν’ αδειάσουμε θεοφιλώς όλα τα υπάρχοντα, τουλάχιστον να μην τα κατακρατήσουμε όλα για τους εαυτούς μας ασπλάγχνως· αλλά το μεν ένα ας το πράξουμε, γι’ αυτό δε που θα παραλείψουμε, ας ταπεινωθούμε ενώπιον του Θεού, και θα επιτύχουμε από Αυτόν συγνώμη, διότι η φιλανθρωπία Του αναπληρώνει την έλλειψή μας, για να μη, ο μη γένοιτο, ακούσουμε την απαίσια φωνή· διότι, λέγει: «Τότε ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων· πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι (:Τότε θα πει και σε κείνους που θα είναι στα αριστερά Του: «Εσείς που από τα έργα σας γίνατε καταραμένοι, φύγετε μακριά από μένα)». Πόσο φοβερό είναι τούτο! Απομακρυνθείτε από τη ζωή, εκβληθείτε από την τρυφή, στερηθείτε το φως!
Και δεν λέγει μόνο τούτο, αλλά προχωρεί: «Πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ(: Εσείς που από τα έργα σας γίνατε καταραμένοι, φύγετε μακριά από μένα στο πυρ το αιώνιο, που έχει ετοιμαστεί για τον διάβολο και τους αγγέλους του)». Όπως δηλαδή οι από τα δεξιά θα έχουν ζωή, και μάλιστα με το παραπάνω, ζωή μεν αφού θα συνευρίσκονται με τον Θεό, με το παραπάνω δε, αφού θα είναι υιοί και κληρονόμοι της Βασιλείας Του, έτσι και οι από τα αριστερά, αποτυγχάνοντας ν’ αποκτήσουν την αληθινή ζωή λόγω της απομακρύνσεως από τον Θεό, θα βρουν και παραπάνω κακό, αφού θα έχουν συνταχθεί με τους δαίμονες και θα παραδοθούν στο κολαστικό πυρ.
Ποίου δε είδους είναι το πυρ εκείνο, το οποίο άπτεται και των σωμάτων και των λογικών σε σώματα όντων, και των ασωμάτων πνευμάτων, θλίβοντας και στενοχωρώντας τα παντοτινά, και δια του οποίου θα λιώσει και το δικό μας πυρ, κατά το γεγραμμένο, «στοιχεῖα καυσούμενα τήκεται(:εξαιτίας της ημέρας αυτής και τα ουράνια σώματα θα κατακαούν και θα λιώσουν)»;[Β΄Πέτρ.3,12]; Πόση προσθήκη φέρει στην οδύνη το ανέλπιδο της απολυτρώσεως; «Διότι», λέγει, «υπάρχει ποταμός, που παρασύρει το πυρ εκείνο, όπως φαίνεται, και το φέρει μακρύτερα από τον Θεό». Γι’ αυτό δεν είπε «πορευθείτε», αλλά «πορεύεσθε από εμένα οι καταραμένοι»· διότι έχετε αφθόνως δεχθεί τις κατάρες από τους πτωχούς, και με όλο που υπέφεραν εκείνοι, εσείς πάντως είστε άξιοι κατάρας. Λέγει δε προς αυτούς: «Πηγαίνετε στο πυρ το ετοιμασμένο όχι για σας, αλλά για τον Διάβολο και τους αγγέλους του»· «διότι τούτο δεν είναι προηγούμενο δικό μου θέλημα, δεν σας έπλασα γι’ αυτό, δεν ετοίμασα για σας την φωτιά. Το άσβεστο πυρ έχει αναφθεί για τους δαίμονες που έχουν αμετάβλητη την έξη της κακίας, με τους οποίους σας συνέδεσε η σύμφωνη με εκείνους αμετανόητη γνώμη». Είναι, λοιπόν, εθελοντική η συμβίωση με τους πονηρούς αγγέλους. «Ἐπείνασα γάρ, καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ οὐκ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ οὐ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ οὐ περιεβάλετέ με, ἀσθενὴς καὶ ἐν φυλακῇ, καὶ οὐκ ἐπεσκέψασθέ με (:Διότι πείνασα και δεν μου δώσατε να φάω, δίψασα και δεν μου δώσατε να πιω, ήμουν ξένος και δεν με περιμαζέψατε να με φιλοξενήσετε, ήμουν γυμνός και δεν με ντύσατε, ήμουν άρρωστος και μέσα στη φυλακή και δεν με επισκεφθήκατε)». Όπως, αδελφοί, η αγάπη και τα έργα της αγάπης είναι πλήρωμα των αρετών, έτσι το μίσος και τα έργα του μίσους, ο ασυμπαθής τρόπος, η ακοινώνητη γνώμη, είναι πλήρωμα της αμαρτίας. Και όπως την φιλανθρωπία ακολουθούν και συνυπάρχουν με αυτήν οι αρετές, έτσι την μισανθρωπία ακολουθούν οι κακίες· γι’ αυτό και από αυτήν μόνο καταδικάζονται.
Θα ήθελα, λοιπόν, να πω ότι δεν υπάρχει κανένα δείγμα μίσους μεγαλύτερο από το να προτιμούμε από τον αδελφό το άφθονο αργύριο· αλλά βλέπω την κακία να έχει βρει και μεγαλύτερο δείγμα της μισανθρωπίας. Υπάρχουν, δηλαδή, άνθρωποι που όχι μόνο δεν ελεούν από όσα διαθέτουν πλουσίως, αλλά και σφετερίζονται τα ξένα. Ας συλλογισθούν, λοιπόν, από την απόφαση προς τους μη ελεήμονες, τι θα βρουν αυτοί και τι θα πάθουν, και ποίας ακατανόητης και αφόρητης καταδίκης είναι άξιοι, ας αποστούν από την αδικία και ας εξιλεώσουν το θείο δια των έργων της μετανοίας. Εκείνοι δε θ’ αποκριθούν τότε ως εξής: «Κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα ἢ διψῶντα ἢ ξένον ἢ γυμνὸν ἢ ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ, καὶ οὐ διηκονήσαμέν σοι; (:Κύριε, πότε Σε είδαμε να πεινάς ή να διψάς ή να είσαι ξένος ή γυμνός ή άρρωστος ή φυλακισμένος, και δεν Σε υπηρετήσαμε;)».
Βλέπετε και αυτό το τελευταίο κακό, την υπερηφάνεια, συνεζευγμένη με τον ασυμπαθή τρόπο, όπως την ταπείνωση με την συμπάθεια; Οι δίκαιοι, εγκωμιαζόμενοι για την φιλανθρωπία τους, ταπεινώνονται περισσότερο, δεν δικαιώνουν τους εαυτούς των. Οι υπερήφανοι, όταν κατηγορούνται για την ασπλαχνία τους από τον αψευδή, δεν προσπίπτουν ταπεινωμένοι, αλλά αντιλέγουν και δικαιώνουν τους εαυτούς των. Γι’ αυτό και θ’ ακούσουν τα λόγια: «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ᾿ ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε (:Αληθινά σας λέω, καθετί που δεν κάνατε σ’ έναν απ’ αυτούς που ο κόσμος θεωρούσε πολύ μικρούς, ούτε σε Εμένα το κάνατε. Και θα οδηγηθούν αυτοί σε κόλαση που δεν θα έχει τέλος, αλλά θα είναι αιώνια˙ ενώ οι δίκαιοι θα πάνε για να απολαύσουν ζωή αιώνια)».Κι έτσι θα μεταβούν, λέγει, «αυτοί μεν σε αιώνια κόλαση, οι δε δίκαιοι σε αιώνια ζωή».
Ας ελεήσουμε, λοιπόν, τους εαυτούς μας, αδελφοί, διά του ελέους προς τους αδελφούς, ας αποκτήσουμε δια της συμπαθείας την συμπάθεια, ας ευεργετήσουμε για να ευεργετηθούμε. Η μεν ανταπόκριση είναι όμοια, διότι πρόκειται για ευποιία και φιλανθρωπία, για αγάπη και έλεος και συμπάθεια· αλλά δεν είναι ίση κατά την αξία και το μέτρο της υπεροχής. Διότι εσύ μεν παρέχεις από όσα έχει ο άνθρωπος, και όσο μπορεί να ευεργετήσει ο άνθρωπος, παίρνεις δε σε ανταπόδοση από τους θείους και ακενώτους θησαυρούς εκατονταπλάσια και την αιώνια ζωή, και ευεργετείσαι από όσα και όσο μπορεί ο Θεός να ευεργετήσει, «ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη (:αυτά που ετοίμασε ο Θεός για αυτούς που Τον αγαπούν μάτι δεν τα είδε και αυτί δεν τα άκουσε και ανθρώπινος νους δεν τα φαντάστηκε)»[Α΄Κορ.2,9].
Ας σπεύσουμε, λοιπόν, για να επιτύχουμε τον πλούτο της αγαθότητος, ας αγοράσουμε με ολίγα αργύρια αιώνια κληρονομία, ας φοβηθούμε, τέλος, την απόφαση εναντίον των ανοικτιρμόνων, για να μη κατακριθούμε από αυτήν εκεί· ας μην φοβηθούμε μην τυχόν γίνουμε πτωχοί, δίδοντας ελεημοσύνη, διότι θ’ ακούσουμε από τον Χριστό: «Έλθετε οι ευλογημένοι του Πατρός μου, κληρονομήσατε την γη». Ας φοβηθούμε και ας κάμουμε το παν, για να μη φανούμε ανάξιοι της αγάπης του Θεού δια της ασπλαχνίας: «Ὁ γὰρ μὴ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφὸν ὃν ἐώρακε(:Διότι όποιος δεν αγαπά τον αδελφό του, τον οποίο διαρκώς βλέπει)», λέγει ο ευαγγελιστής, «τὸν Θεόν ὃν οὐχ ἑώρακε πῶς δύναται ἀγαπᾶν; (:πώς είναι δυνατόν να αγαπά τον Θεό που δεν Τον έχει δει ποτέ;)»[Α΄Ιω. 4,20], αυτός δε που δεν αγαπά τον Θεό, πώς θα συνυπάρξει με Αυτόν; Και αυτός που δεν συνυπάρχει με Αυτόν, θ’ απομακρυνθεί από Αυτόν· ο δε απομακρυνόμενος από Αυτόν, οπωσδήποτε θα πέσει στη γέεννα του πυρός.
Αλλά εμείς ας επιδείξουμε έργα αγάπης προς τους αδελφούς μας εν Χριστώ, ελεώντας τους πτωχούς, επιστρέφοντας τους πλανημένους, σε όποια πλάνη και πτώχεια και αν είναι, δικαιώνοντας τους αδικουμένους, δυναμώνοντας τους κατάκοιτους από ασθένεια, είτε πάσχουν τούτο δια των αισθητών εχθρών και νοσημάτων είτε δια των αοράτων πονηρών πνευμάτων και των παθών της ατιμίας, επισκεπτόμενοι τους φυλακισμένους, αλλά και ανεχόμενοι αυτούς που μας κτυπούν, και χαρίζοντας ο ένας στον άλλο όποια μομφή έχει εναντίον του, όπως και ο Χριστός μας την εχάρισε. Και γενικώς, ας επιδείξουμε την μεταξύ μας αγάπη με κάθε τρόπο και με κάθε έργο και λόγο, για να επιτύχουμε την από τον Θεό αγάπη, να ευλογηθούμε από Αυτόν και να κληρονομήσουμε την επηγγελμένη σ’ εμάς και για μας ουράνια και αιώνια Βασιλεία από την θεμελίωση του κόσμου.
Αυτήν είθε ν’ αποκτήσουμε όλοι εμείς, με την χάρη και την φιλανθρωπία του Κυρίου Ιησού Χριστού μαζί με τον Οποίο πρέπει στον Πατέρα, καθώς και στο Άγιο Πνεύμα, τιμή και δόξα στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
- Γρηγορίου του Παλαμά, Άπαντα τα έργα, «Εἰς τὸ Εὐαγγέλιον τῆς Δευτέρας τοῦ Χριστοῦ παρουσίας καὶ περὶ εὐσπλαχνίας καὶ εὐποιΐας» , ομιλία Δ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1985, τόμος 9, σελίδες 108-139.
- Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
- Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
- Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
- Η Παλαιά Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα, 1985.
- https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-palaia-diathiki/
- https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-kaini-diathiki/
- Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
- http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
- http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
- http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου