ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, ΚΑΤΗΧΗΣΕΙΣ - KΑΤΗΧΗΣΗ ΙΕ΄ [φωτιζομένων]: σχετικά με το άρθρο του Συμβόλου της Πίστεως «Καὶ ἐρχόμενον ἐν δόξῃ κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, οὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος»

 

ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, ΚΑΤΗΧΗΣΕΙΣ

                     KΑΤΗΧΗΣΗ ΙΕ΄[φωτιζομένων]:

             σχετικά με το άρθρο του Συμβόλου της Πίστεως

 «Καὶ ἐρχόμενον ἐν δόξῃ κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, οὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος»  

 Α’   Σύμφωνα με την πίστη της Εκκλησίας μας, σας διδάσκουμε και σας πληροφορούμε ότι ο Χριστός θα παρουσιαστεί στους ανθρώπους δύο φορές και όχι μόνο μία και ότι η Δεύτερη Παρουσία Του θα είναι ασύγκριτα πιο λαμπρή και πιο ένδοξη από την πρώτη. Διότι στην πρώτη φανερώθηκε σε όλη την έκτασή της η υπομονή του Χριστού, ενώ στη δεύτερη θα φανερωθεί όλη η δύναμη και η δόξα της Βασιλείας Του.

       Βέβαια, στο θεανδρικό πρόσωπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, λόγω της διπλής φύσεώς Του, τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία της υποστάσεώς Του έχουν χαρακτήρα διφυή, έχουν δύο μορφές και δύο λειτουργίες. Διπλή είναι η Γέννηση. Μία από τον Θεό, πριν από τους ατελεύτητους αιώνες, και μία από την Παρθένο, που πραγματοποιήθηκε μέσα στον χρόνο, με σκοπό να πετύχει τη σωτηρία των ανθρώπων μέχρι τη δεύτερη Παρουσία Του(οπότε και θα ολοκληρωθούν οι αιώνες, θα τελειώσει ο προορισμένος από τον Θεό χρόνος, θα ανακεφαλαιωθούν το πάντα στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού). Δύο είναι και οι κάθοδοι. Μία «κεκαλυμμένη» που έγινε αθόρυβα, όπως η πάχνη της αυγής ανεπαίσθητα μουλιάζει τα παρατημένα στο ύπαιθρρο ποκάρια των μαλλιών[πρβ. Ψαλμ. 71,6: «Καταβήσεται ὡς ὑετὸς ἐπὶ πόκον καὶ ὡσεὶ σταγὼν ἡ στάζουσα ἐπὶ τὴν γῆν»] και η δεύτερη, η μέλλουσα, που θα είναι ένδοξη. Κατά την πρώτη Του Παρουσία σπαργανώθηκε στην φάτνη[πρβ. Λουκ. 2,7: «Καὶ ἔτεκε τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν πρωτότοκον, καὶ ἐσπαργάνωσεν αὐτὸν καὶ ἀνέκλινεν αὐτὸν ἐν τῇ φάτνῃ, διότι οὐκ ἦν αὐτοῖς τόπος ἐν τῷ καταλύματι(:Και γέννησε τον πρώτο και μονογενή υιό της, και τον περιτύλιξε με σπάργανα και τον έβαλε μέσα στη φάτνη, διότι δεν υπήρχε γι’ αυτούς τόπος στο πανδοχείο που στάθμευσαν για να περάσουν τη νύχτα, λόγω της συρροής πολλών ξένων που ήλθαν να απογραφούν)»].

    Στην δεύτερη όμως θα είναι ντυμένος με εκτυφλωτικό και εξαιρετικής λαμπρότητας φως[πρβ. Ψαλμ.103,2: «Ἀναβαλλόμενος φῶς ὡς ἱμάτιον»]. Στην πρώτη «ὑπέμεινε σταυρόν, αἰσχύνης καταφρονήσας(:υπέμεινε Σταυρό, αψηφώντας την ντροπή που του επιφόρτιζε)»[Εβρ.12.2]. Στη δεύτερη έρχεται δοξασμένος και περιστοιχισμένος από στρατιές Αγγέλων[πρβ. Ματθ. 25,31: «Ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ(:Όταν λοιπόν έλθει ο Υιός του ανθρώπου με τη δόξα Του και μαζί Του όλοι οι άγιοι άγγελοι, τότε θα καθίσει σε θρόνο ένδοξο και λαμπρό)»].

     Λοιπόν να μην μένουμε στην πρώτη Παρουσία μόνο, αλλά να περιμένουμε και τη δεύτερη. Και αν είπαμε στην πρώτη «Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου(:Δοξασμένος να είναι Αυτός που έρχεται σταλμένος από τον Κύριο)» [Ματθ. 21, 9], τότε που έγινε η θριαμβευτική Του είσοδος στα Ιεροσόλυμα, και στη δεύτερη θα Του πούμε λατρευτικά: «Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου», όπως ο Ίδιος μας το έχει αποκαλύψει [Ματθ. 23, 39: «Λέγω γὰρ ὑμῖν, οὐ μή με ἴδητε ἀπ᾿ ἄρτι ἕως ἂν εἴπητε, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου(:Διότι σας λέω ότι δεν θα με δείτε πια από τώρα, μέχρι να συνέλθετε και να πιστέψετε. Και τότε, αφού συγκαταριθμηθείτε στα μέλη της Εκκλησίας μου, θα πείτε για μένα: “Ευλογημένος είναι Αυτός που έρχεται στο όνομα του Κυρίου, ως αντιπρόσωπός Του και απεσταλμένος Του”)»].

      Έρχεται ο Σωτήρας, όχι για να δικαστεί πάλι, αλλά για να δικάσει αυτούς που Τον δίκασαν. Αυτός, που στην πρώτη Του παρουσία σιωπούσε όταν Τον έκριναν, λέει προφητικά και αποκαλυπτικά στους παράνομους Ιουδαίους, που τον καιρό της Σταύρωσης έπραξαν εκείνα τα τολμηρά: «Ταῦτα ἐποίησας, καὶ ἐσίγησα (:Αυτά έκανες, λαέ μου, και σιώπησα)» [Ψαλμ. 49, 21]. Στην πρώτη Παρουσία ήρθε για να οικονομήσει την σωτηρία του ανθρώπου και δίδασκε με λόγια πειστικά. Στη δεύτερη όμως οι άνθρωποι, έστω και αν δεν θέλουν, θα αναγκαστούν να παραδεχτούν ότι Αυτός είναι «ο Μόνος Βασιλεύς των βασιλευόντων και Κύριος των κυριευόντων».

    Β΄ Για τις δύο, λοιπόν, αυτές Παρουσίες, μάς λέει ο Μαλαχίας, ο προφήτης: «Καὶ ἐξαίφνης ἥξει εἰς τὸν ναὸν ἑαυτοῦ Κύριος, ὃν ὑμεῖς ζητεῖτε(:Και ξαφνικά, χωρίς να Τον περιμένετε, Αυτός τον Οποίο ζητάτε, θα έρθει στον Ναό Του, στην Ιερουσαλήμ)»[Μαλ.3,1]. Να, η μία Παρουσία. Αλλού πάλι, για τη Δεύτερη Παρουσία λέει: «Ἣξει καὶ ὁ ἄγγελος τῆς διαθήκης, ὃν ὑμεῖς θέλετε· ἰδοὺ ἔρχεται, λέγει Κύριος παντοκράτωρ. Καὶ τίς ὑπομενεῖ ἡμέραν εἰσόδου αὐτοῦ; Ἢ τίς ὑποστήσεται ἐν τῇ ὀπτασίᾳ αὐτοῦ; Διότι αὐτός εἰσπορεύεται ὡς πῦρ χωνευτηρίου καὶ ὡς ποιὰ πλυνόντων. Καὶ καθιεῖται χωνεύων καὶ καθαρίζων τούς πάντας (:Ο Άγγελος της Διαθήκης, ο Μεσσίας, που εσείς περιμένετε, ο Παντοκράτορας Κύριος, έρχεται! Και ποιος θα μπορέσει να αντέξει την ημέρα της εμφανίσεώς Του; Ή ποιος θα κρατηθεί στα πόδια του μπροστά στην παρουσία Εκείνου; Διότι παρουσιάζεται σαν φωτιά που βγαίνει από χωνευτήρι και σαν ποτάσσα καθαρτική. Και θα καθίσει να αναχωνεύσει κα να καθαρίσει τους πάντες)»[Μαλ.3,1-3]. Στα αμέσως επόμενα δε, ο Σωτήρας ο Ίδιος, με το στόμα του Προφήτη, λέει: «Καὶ προσάξω πρὸς ὑμᾶς ἐν κρίσει καὶ ἔσομαι μάρτυς ταχὺς ἐπὶ τὰς φαρμακοὺς καὶ ἐπὶ τὰς μοιχαλίδας καὶ ἐπὶ τοὺς ὀμνύοντας τῷ ὀνόματί μου ἐπὶ ψεύδει (: Θα σας δικάσω και θα είμαι Εγώ ο Ίδιος άμεσος μάρτυρας κατηγορίας για τους μάγους, τις μοιχαλίδες και για όσους ορκίζονται ψευδή στο Όνομά μου)»[Μαλ.3,5] και όσα άλλα αναφέρονται στον ίδιο στίχο. Γι'αυτό και ο Παύλος, θέλοντας να μας ασφαλίσει εκ των προτέρων, μας είπε: «Εἰ δέ τις ἐποικοδομεῖ ἐπὶ τὸν θεμέλιον τοῦτον χρυσόν, ἄργυρον, λίθους τιμίους, ξύλα, χόρτον, καλάμην,  ἑκάστου τὸ ἔργον φανερὸν γενήσεται· ἡ γὰρ ἡμέρα δηλώσει· ὅτι ἐν πυρὶ ἀποκαλύπτεται· καὶ ἑκάστου τὸ ἔργον ὁποῖόν ἐστι τὸ πῦρ δοκιμάσει (:Εάν όμως κανείς χτίζει πάνω στο θεμέλιο αυτό με υλικά σαν το χρυσάφι ή το ασήμι ή τους πολύτιμους λίθους, ή αντιθέτως με σανίδια ή άχυρα ή καλάμια του κάθε κτίστη το έργο θα γίνει φανερό. Διότι η ημέρα της Κρίσεως θα το ξεσκεπάσει και θα το φανερώσει. Και θα το ξεσκεπάσει, διότι η ημέρα εκείνη θα αποκαλυφθεί μαζί με την ενέργεια της θείας δικαιοσύνης, που είναι δραστική σαν φωτιά. Και ο Θεός θα ζυγίσει με ακρίβεια για να αποκαλύψει ποιο είναι το έργο του καθενός, και θα φανερώσει την πραγματική του αξία σαν φωτιά που κατακαίει κάθε εύφλεκτο υλικό)»[Α΄Κορ.3,12-13].

     Αλλά ήδη ο Παύλος, γράφοντας προς τον Τίτο, αυτές τις δύο Παρουσίες επισημαίνει, λέγοντας: «᾿Επεφάνη γὰρ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σωτήριος πᾶσιν ἀνθρώποις, παιδεύουσα ἡμᾶς ἵνα ἀρνησάμενοι τὴν ἀσέβειαν καὶ τὰς κοσμικὰς ἐπιθυμίας σωφρόνως καὶ δικαίως καὶ εὐσεβῶς ζήσωμεν ἐν τῷ νῦν αἰῶνι, προσδεχόμενοι τὴν μακαρίαν ἐλπίδα καὶ ἐπιφάνειαν τῆς δόξης τοῦ μεγάλου Θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ(:Διότι με την ενανθρώπηση του Υιού του Θεού φανερώθηκε η χάρις του Θεού, η οποία σώζει όλους τους ανθρώπους. Και μας παιδαγωγεί η χάρις του Θεού ώστε, αφού αρνηθούμε την ασέβεια και τις επιθυμίες του μάταιου και αμαρτωλού αυτού κόσμου, να ζήσουμε στη ζωή αυτή με εγκράτεια στον εαυτό μας, με δικαιοσύνη προς τους γύρω μας ανθρώπους και με ευσέβεια προς τον Θεό. Και να ενισχυόμαστε στην ενάρετη ζωή, περιμένοντας με χαρά τη μακαριότητα που ελπίζουμε και τη φανέρωση της δόξας του μεγάλου Θεού και Σωτήρος μας, του Ιησού Χριστού)» [Τίτ.2,11-13]. Βλέπεις ότι μας μίλησε για την πρώτη Παρουσία, για την οποία ευχαριστεί και για την δεύτερη την οποία περιμένουμε; Γι'αυτό και η πίστη που εμείς σας γνωρίζουμε τώρα, τέτοια παράδοση έχει: Να πιστεύουμε σε Αυτόν που ανέβηκε στους ουρανούς και κάθισε στα δεξιά του Πατέρα και πρόκειται να έρθει δοξασμένος, να κρίνει και τους ζώντες και τους νεκρούς, του Οποίου η Βασιλεία δεν θα έχει τέλος.

’      Γ΄ Θα έρθει, λοιπόν, ο Κύριός μας, Ιησούς Χριστός, από τον ουρανό. Θα έρθει με δόξα, όταν πρόκειται να γίνει η συντέλεια του κόσμου τούτου, στις έσχατες ημέρες. Διότι θα γίνει η συντέλεια του κόσμου τούτου και ο κτιστός κόσμος πάλι θα ανακαινιστεί. « Ἀρὰ καὶ ψεῦδος καὶ φόνος καὶ κλοπὴ καὶ μοιχεία κέχυται ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ αἵματα ἀφ᾿ αἵμασι μίσγουσι(:Απλώθηκε στη γη διαφθορά, κλοπή, μοιχεία και κάθε είδος αμαρτίας ξεχύθηκε σ᾽ ολόκληρη την οικουμένη και ο κόσμος πνίγηκε στις αιματοχυσίες και αιμομιξίες)»[ Ωσ. 4, 2], για να μη μείνει το θαυμάσιο και απέραντο τούτο κατοικητήριο του ανθρώπινου γένους κατάμεστο από ανομία, θα παρέλθει αυτός ο κόσμος, για να αναφανεί ο τελειότερος.

   Και θέλεις να πάρεις τη μαρτυρία από τα ρητά των Γραφών; Άκου τον Ησαΐα που λέει: «Καὶ ἑλιγήσεται ὁ οὐρανὸς ὡς βιβλίον, καὶ πάντα τὰ ἄστρα πεσεῖται ὡς φύλλα ἐξ ἀμπέλου καὶ ὡς πίπτει φύλλα ἀπὸ συκῆς(:Θα περιτυλιχθούν οι ουρανοί σαν βιβλίο και όλα τα αστέρια θα πέσουν σαν τα φύλλα του αμπελιού και σαν τα φύλλα της συκιάς)»[Ησ.34,4]. Και το Ευαγγέλιο λέει: «Ὁ ἥλιος σκοτισθήσεται καὶ ἡ σελήνη οὐ δώσει τὸ φέγγος αὐτῆς, καὶ οἱ ἀστέρες πεσοῦνται ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ (:Ο ήλιος θα σκοτιστεί και η σελήνη δεν θα δώσει το φως της και τα αστέρια θα πέσουν από τον ουρανό)»[Ματθ.24,29]. Μη λυπηθούμε, λοιπόν, διότι τάχα μόνο για εμάς θα έρθει το τέλος. Και για τα αστέρια θα έρθει, αλλά πάλι θα ξαναγίνουν. Γιατί θα αναστρέψει τους ουρανούς ο Κύριος όχι για να τους καταστρέψει,αλλά για να τους αναπλάσει τελειότερους.

     Άκου τον προφήτη Δαβίδ που λέει: «Κατ᾿ ἀρχὰς σύ, Κύριε, τὴν γῆν ἐθεμελίωσας, καὶ ἔργα τῶν χειρῶν σού εἰσιν οἱ οὐρανοί· αὐτοὶ ἀπολοῦνται, σὺ δὲ διαμένεις, καὶ πάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονται, καὶ ὡσεὶ περιβόλαιον ἑλίξεις αὐτοὺς καὶ ἀλλαγήσονται (: Στην αρχή της δημιουργίας, Εσύ, Κύριε, ο άχρονος και αΐδιος, στήριξες τη γη σαν επάνω σε αδιάσειστο θεμέλιο, και οι ουρανοί είναι έργα των δικών Σου παντοδυνάμων χεριών. Αυτοί θα χαλαστούν και θα χάσουν το σημερινό τους σχήμα. Εσύ όμως παραμένεις αμετάβλητος και αναλλοίωτος. Και όλος ο κόσμος σαν ένδυμα θα παλιώσει και σαν εξωτερικό ρούχο που περιβάλλονται οι άνθρωποι, θα τον γυρίσεις και θα τον περιτυλίξεις και θα αλλάξει γινόμενος καινούριος)»[Ψαλμ.101, 26-27].

     Αλλά θα πει κάποιος: «Δες, λέει σαφώς ότι θα καταστραφούν». Άκου πώς το εννοεί αυτό, το «θα καταστραφούν». Θα σου το φανερώσει το εξής παραπάνω ρητό: «Όλος ο κόσμος σαν ένα ένδυμα θα παλιώσει και σαν το εξωτερικό ρούχο που φορούν οι άνθρωποι, θα τον γυρίσεις, θα τον περιτυλίξεις και θα αλλάξει, θα γίνει καινούριος»[Ψαλμ.101,27]. Έτσι ακριβώς όπως λέμε ότι ο άνθρωπος θα πεθάνει αλλά κανείς δεν το δέχεται, σύμφωνα με ρητό από τις Αγίες Γραφές: «Ἴδετε ὡς ὁ δίκαιος ἀπώλετο, καὶ οὐδεὶς ἐκδέχεται τῇ καρδίᾳ (:Δείτε, ο δίκαιος πέθανε, αλλά κανείς δεν το πιστεύει μέσα στην καρδιά του)»[Ησ.57,1] –και αυτό ίσως γιατί περιμένουμε την ανάσταση- έτσι παρόμοια αναμένουμε και την ανακαίνιση του κόσμου. «Ὁ ἥλιος μεταστραφήσεται εἰς σκότος καὶ ἡ σελήνη εἰς αἷμα πρὶν ἐλθεῖν τὴν ἡμέραν Κυρίου τὴν μεγάλην καὶ ἐπιφανῆ(: Ο ήλιος θα μεταστραφεί σε σκοτάδι και η σελήνη θα πάρει το χρώμα του αίματος, προτού να έλθει η ημέρα του Κυρίου η μεγάλη και περίβλεπτη, κατά την οποία ο Κύριος θα έλθει ενδόξως για να κρίνει τον κόσμο)» [Ιωήλ 3,4]. Ας διδαχτούν όσοι επέστρεψαν από την αίρεση των Μανιχαίων και ας μη θεοποιούν τα αστέρια, ούτε αυτόν εδώ τον ήλιο, που θα γίνει μία ημέρα σκοτάδι, να τον θεωρούν, ασεβώς,πως είναι ο Χριστός.Αλλά άκου πάλι τον Κύριο που λέει: «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι (:Ο ουρανός και η γη, που σας φαίνονται τόσο μόνιμα και στερεά, θα περάσουν και θα εκλείψουν, οι λόγοι μου όμως δεν θα περάσουν, αλλά θα επαληθευθούν επακριβώς)»[Ματθ. 24,35]. Διότι είναι σίγουρο ότι τα λόγια του Κυρίου έχουν τιμή και δύναμη αιώνια και αναλλοίωτη, ενώ τα κτίσματά Του είναι μεταβλητά.

    Δ’   Θα παρέλθουν, λοιπόν, όσα τώρα βλέπουμε και θα έρθουν όσα πρόκειται να γίνουν, που θα είναι τελειότερα. Αλλά το πότε, κανείς να μην το πολυεξετάζει. Διότι μας είπε ο Κύριος: «Οὐχ ὑμῶν ἐστι γνῶναι χρόνους ἢ καιροὺς οὓς ὁ πατὴρ ἔθετο ἐν τῇ ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ(:Δεν ανήκει σε σας και δεν είναι δικό σας δικαίωμα να γνωρίσετε τα χρόνια ή τους ορισμένους μήνες και τις ημέρες, τα οποία ο Πατήρ κράτησε στην αποκλειστική εξουσία Του. Αυτός μόνον τα γνωρίζει και μόνον Αυτός θα ολοκληρώσει όσα θα συντελεσθούν κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων)» [Πραξ. 1, 7]. Μην τολμήσεις, λοιπόν, να προσδιορίσεις το πότε θα γίνουν αυτά, ούτε πάλι να κοιμάσαι ήσυχος. Διότι λέει «διὰ τοῦτο καὶ ὑμεῖς γίνεσθε ἕτοιμοι, ὅτι ᾗ ὥρᾳ οὐ δοκεῖτε ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται(:Γι’ αυτό κι εσείς, αφού δεν ξέρετε πότε θα έλθει ο Κύριος, πρέπει να ετοιμάζεστε διαρκώς· διότι ο υιός του ανθρώπου, ο Θεάνθρωπος Κύριος, έρχεται για τον καθένα από εσάς με τον  θάνατο και για όλους μαζί κατά τη δευτέρα Του παρουσία σε ώρα που δεν περιμένετε)»[: Ματθ. 24, 44].

     Αλλά επειδή έπρεπε να γνωρίζουμε τα σημεία της συντέλειας του κόσμου, μια και περιμένουμε τον Χριστό για τη δεύτερη Παρουσία Του, για να μην πεθάνουμε απατημένοι και για να μην πέσουμε σε πλάνη από τον ψεύτη Αντίχριστο, οι Απόστολοι, «κατ᾽ οικονομίαν» κινήθηκαν με θεόσδοτη προαίρεση και πήγαν και ρώτησαν τον Αληθινό Διδάσκαλο, λέγοντας: «Εἰπὲ ἡμῖν πότε ταῦτα ἔσται, καὶ τί τὸ σημεῖον τῆς σῆς παρουσίας καὶ τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος;(: Πες μας, πότε θα γίνουν όλα αυτά και ποιο είναι το σημάδι που θα προαναγγέλλει την ένδοξή Σου παρουσία και το οριστικό τέλος του κόσμου αυτού;)» [Ματθ. 24, 3]. «Αὐτὸς γὰρ ὁ σατανᾶς μετασχηματίζεται εἰς ἄγγελον φωτός(:Και δεν είναι παράξενο αυτό, διότι και ο ίδιος ο σατανάς μετασχηματίζεται στην εξωτερική του μορφή σε άγγελο φωτός)» [Β’ Κορ. 11, 14]. Ασφάλισέ μας, λοιπόν, για να μην προσκυνήσουμε κάποιον άλλο, εκτός από Σένα.

    Και Εκείνος άνοιξε το θεϊκό και υπερένδοξο στόμα Του και είπε: «Βλέπετε μή τις ὑμᾶς πλανήσῃ(:Προσέχετε μη σας παραπλανήσει κανείς)» [Ματθ. 24, 4]. Και σεις τώρα, οι ακροατές, με τα μάτια της ψυχής, σαν να Τον βλέπετε μπροστά σας, ακούτε να σας λέει και σας τα ίδια: «Προσέξτε μήπως σας πλανήσει κανείς». Και σας παρακαλεί όλους ο Λόγος να προσέχετε στα λεγόμενα. Διότι δεν είναι ιστορία πραγμάτων που πέρασαν, αλλά προφητεία μελλόντων που οπωσδήποτε θα έρθουν. Δεν το προφητεύουμε εμείς ‒ διότι είμαστε ανάξιοι ‒ αλλά φέρνουμε στο μέσο όσα έχουν γραφεί και αναφέρουμε τα σχετικά χαρακτηριστικά «σημεῖα». Κοίτα λοιπόν τώρα μόνος σου, ποια έχουν ήδη γίνει, τι απολείπεται να γίνει και ασφάλισε τον εαυτό σου.

    Ε’  «Βλέπετε μή τις ὑμᾶς πλανήσῃ(:Προσέχετε μη σας παραπλανήσει κανείς). Πολλοὶ γὰρ ἐλεύσονται ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου λέγοντες, ἐγώ εἰμι ὁ Χριστός, καὶ πολλοὺς πλανήσουσι(:Διότι θα έλθουν πολλοί που θα διεκδικούν και θα οικειοποιούνται το όνομα του Μεσσία, το οποίο είναι δικό μου, και θα λένε: “Εγώ είμαι ο Χριστός”. Και θα παραπλανήσουν πολλούς)» [Ματθ. 24, 4-5]. Αυτά εν μέρει έχουν γίνει. Διότι ήδη κάτι τέτοιο το έχει πει ο Σίμων ο Μάγος και ο Μένανδρος και μερικοί άλλοι από τους αιρεσιάρχες. Θα το πουν σίγουρα και μερικοί άλλοι στην εποχή μας ή και άλλοι, μετά από μας.

    ΣΤ’ Δεύτερο σημείο: «Μελλήσετε δὲ ἀκούειν πολέμους καὶ ἀκοὰς πολέμων(:Πρόκειται λοιπόν να ακούτε πολέμους και ειδήσεις για πολέμους που θα γίνονται σε άλλες χώρες)» [Ματθ. 24, 6]. Αλλά κι εμείς τώρα δεν έχουμε πόλεμο των Περσών με τους Ρωμαίους για τη Μεσοποταμία ή όχι; Ξεσηκώνεται «ἐπὶ ἔθνος καὶ βασιλεία ἐπὶ βασιλείαν(:το ένα έθνος εναντίον του άλλου και το ένα βασίλειο κατά του άλλου)» [Ματθ. 24, 7] ή όχι; «Καὶ ἔσονται λιμοὶ καὶ λοιμοὶ καὶ σεισμοὶ κατὰ τόπους (:Και θα γίνουν πείνες, επιδημίες, σεισμοί σε διάφορους τόπους)» [Ματθ. 24, 7]. Αυτά ήδη έχουν γίνει. Και συνεχίζει: «Φόβητρά τε καὶ σημεῖα ἀπ᾿ οὐρανοῦ μεγάλα ἔσται καὶ μεγάλοι χειμῶνες(:Και φαινόμενα που θα προκαλούν φόβο, και μεγάλα σημεία θα γίνουν από τον έναστρο ουρανό και θα πέσουν βαρείς χειμώνες)» [Λουκ. 21, 11] . «Γρηγορεῖτε οὖν, ὅτι οὐκ οἴδατε ποίᾳ ὥρᾳ ὁ Κύριος ὑμῶν ἔρχεται (:Γρηγορείτε λοιπόν, να είστε άγρυπνοι, διότι δεν ξέρετε ποια ώρα έρχεται ο Κύριός σας, και συνεπώς πρέπει να είστε πάντοτε έτοιμοι)» [Ματθ. 24, 42].

    Ζ’  Αλλά επιζητούμε δικό μας σημείο της Παρουσίας του Κυρίου. Εμείς οι εκκλησιαστικοί ζητούμε εκκλησιαστικό σημείο. Και ο Σωτήρας λέει: «Καὶ τότε σκανδαλισθήσονται πολλοὶ καὶ ἀλλήλους παραδώσουσι καὶ μισήσουσιν ἀλλήλους(:Και τότε πολλοί θα σκανδαλιστούν και θα κλονιστούν στην πίστη. Και θα παραδώσουν ο ένας τον άλλο στους άπιστους άρχοντες, και θα μισήσουν ο ένας τον άλλο)» [Ματθ. 24, 10]. Αν ακούσεις τώρα ότι επίσκοποι εναντίον επισκόπων και κληρικοί εναντίον κληρικών και λαοί εναντίον λαών φτάνουν μέχρι να χυθεί αίμα, μην ταραχθείς. Διότι είναι γραμμένο κάτι τέτοιο. Να μην προσέχεις τόσο σ᾽ αυτά που γίνονται, όσο σ᾽ αυτά που έχουν γραφεί. Ούτε πάλι αν εγώ που σε διδάσκω, χαθώ, να χαθείς και συ μαζί με μένα. Αλλά πρέπει ο ακροατής να γίνει καλύτερος από τον δάσκαλο που του μιλάει. Και αυτός που ήρθε την έσχατη ώρα να γίνει πρώτος [πρβ. Ματθ. 20, 16: «Οὕτως ἔσονται οἱ ἔσχατοι πρῶτοι καὶ οἱ πρῶτοι ἔσχατοι(:Έτσι θα γίνουν πρώτοι αυτοί που κλήθηκαν τελευταίοι κι αργότερα από τους άλλους, αλλά έδειξαν μεγάλο ζήλο στο έργο του Κυρίου˙ ενώ αυτοί που κλήθηκαν νωρίτερα και πρώτοι από τους άλλους, αλλά έδειξαν χαλαρότητα και αμέλεια, θα γίνουν τελευταίοι)»], επειδή ο Δεσπότης δέχεται και αυτούς που φτάνουν την ενδέκατη ώρα [πρβ. Ματθ. 20, 6-7: «Περὶ δὲ τὴν ἑνδεκάτην ὥραν ἐξελθὼν εὗρεν ἄλλους ἑστῶτας ἀργούς, καὶ λέγει αὐτοῖς· τί ὧδε ἑστήκατε ὅλην τὴν ἡμέραν ἀργοί; Λέγουσιν αὐτῷ· ὅτι οὐδεὶς ἡμᾶς ἐμισθώσατο. Λέγει αὐτοῖς· ὑπάγετε καὶ ὑμεῖς εἰς τὸν ἀμπελῶνα, καὶ ὃ ἐὰν ᾖ δίκαιον λήψεσθε(:Όταν βγήκε και κατά τις πέντε το απόγευμα, βρήκε άλλους που στέκονταν χωρίς εργασία και τους λέει: ‘’Γιατί στέκεστε εδώ όλη την ημέρα χωρίς εργασία;’’. Κι αυτοί του λένε: ‘’Μένουμε άνεργοι, διότι κανείς δεν μας προσέλαβε για εργασία’’. Τότε τους λέει: ‘’Πηγαίνετε και σεις στο αμπέλι μου και ό,τι είναι δίκαιο για τον κόπο σας θα το πάρετε’’)»]. Εφόσον ανάμεσα στους Αποστόλους βρέθηκε προδοσία, απορείς που ανάμεσα στους Επισκόπους υπάρχει μισαδελφία;

     Το σημείο, όμως, αυτό δεν αναφέρεται μόνο στους άρχοντες, αλλά και στους λαούς. Διότι λέει: «Καὶ διὰ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν(:Κι επειδή θα πληθυνθεί η κακία και η ανηθικότητα, θα ψυχρανθεί η αγάπη των πολλών προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο, αυτών δηλαδή που στο όνομα μόνο είναι χριστιανοί κι έχουν μια τυπική θρησκευτικότητα)» [Ματθ. 24, 12]. Μπορεί, λοιπόν, να καυχηθεί κανείς από τους παρόντες ότι έχει ανυπόκριτη φιλία προς τον πλησίον; Δεν συμβαίνει πολλές φορές τα χείλη να φιλούν, το πρόσωπο να χαμογελά, τα μάτια να έχουν ιλαρό βλέμμα, η καρδιά όμως να μηχανεύεται δόλους και να κατασκευάζει κακά, ενώ κανείς μιλάει ειρηνικά; [πρβ. Ψαλμ. 27, 3: «Μὴ συνελκύσῃς μετὰ ἁμαρτωλῶν τὴν ψυχήν μου καὶ μετὰ ἐργαζομένων ἀδικίανΜὴ συναπολέσῃς με τῶν λαλούντων εἰρήνην μετὰ τῶν πλησίον αὐτῶν, κακὰ δὲ ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν(: Μην επιτρέψεις να συμπαρασυρθώ στον όλεθρο μαζί με τους αμαρτωλούς και να συγκαταστραφώ με εκείνους, που ως έργο τους έχουν να αδικούν, οι οποίοι είναι  διπρόσωποι και λαλούν λόγους ειρηνικούς και φιλικούς προς τους πλησίον τους, σχεδιάζουν όμως κακά μέσα στις καρδιές τους)»].

    Η’ Έχεις και αυτό το σημείο: «Καὶ κηρυχθήσεται τοῦτο τὸ εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας ἐν ὅλῃ τῇ οἰκουμένῃ εἰς μαρτύριον πᾶσι τοῖς ἔθνεσι, καὶ τότε ἥξει τὸ τέλος(:Και θα κηρυχθεί το ευαγγέλιο αυτό της Βασιλείας σε όλη την οικουμένη, για να είναι το κήρυγμα αυτό έλεγχος για όλα τα έθνη, όσα δεν θα πιστέψουν, ώστε να μην μπορούν να προφασιστούν  ότι  δεν προσφέρθηκε και σ’ αυτούς το ευαγγέλιο. Και τότε θα έλθει το τέλος του κόσμου, του οποίου εικόνα και προτύπωση θα είναι το επικείμενο τέλος των Ιεροσολύμων)» [Ματθ. 24, 14]. Αλλά σχεδόν, όπως βλέπουμε, όλος ο κόσμος πληρώθηκε από την διδασκαλία του Χριστού.

   Θ’  Και τι γίνεται μετά απ᾽ αυτό; «Ὅταν οὖν ἴδητε τὸ βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως τὸ ῥηθὲν διὰ Διανιὴλ τοῦ προφήτου ἑστὼς ἐν τόπῳ ἁγίῳ -ὁ ἀναγινώσκων νοείτω-(: Θα δείτε πρώτα το μισητό και βέβηλο σίχαμα το οποίο προφητεύθηκε από τον προφήτη Δανιήλ, να στέκεται σε άγιο τόπο. Αυτό θα προκαλέσει την ερήμωση και την καταστροφή της Ιερουσαλήμ. Κάθε αναγνώστης ας το καταλάβει κι ας πάρει τα μέτρα του)» [Ματθ. 24, 15] ‒ και παρακάτω «Τότε ἐάν τις ὑμῖν εἴπῃ, ἰδοὺ ὧδε ὁ Χριστὸς ἢ ὧδε, μὴ πιστεύσητε (:Τότε εάν σας πει κανείς: “Να, εδώ είναι ο Χριστός ή εδώ, μην πιστέψετε)» [Ματθ. 24, 23]. Η μισαδελφία δίνει, λοιπόν, τόπο στον Αντίχριστο. Δηλαδή προετοιμάζει ο διάβολος διαιρέσεις των λαών, για να γίνει ευπρόσδεκτος ο ερχόμενος Αντίχριστος. Μακάρι κανένας από τους δούλους του Χριστού, που βρίσκονται εδώ ή και σε άλλα μέρη, να μην τον πλησιάσει και να μην τον ακολουθήσει.

  Για το ίδιο θέμα γράφοντας ο Παύλος, μας έδωσε φανερό σημείο, λέγοντας: «Μή τις ὑμᾶς ἐξαπατήσῃ κατὰ μηδένα τρόπον· ὅτι ἐὰν μὴ ἔλθῃ ἡ ἀποστασία πρῶτον καὶ ἀποκαλυφθῇ ὁ ἄνθρωπος τῆς ἁμαρτίας, ὁ υἱὸς τῆς ἀπωλείας,  ὁ ἀντικείμενος καὶ ὑπεραιρόμενος ἐπὶ πάντα λεγόμενον Θεὸν ἢ σέβασμα, ὥστε αὐτὸν εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ ὡς Θεὸν καθίσαι, ἀποδεικνύντα ἑαυτὸν ὅτι ἐστὶ Θεός.  Οὐ μνημονεύετε ὅτι ἔτι ὢν πρὸς ὑμᾶς ταῦτα ἔλεγον ὑμῖν; Καὶ νῦν τὸ κατέχον οἴδατε, εἰς τὸ ἀποκαλυφθῆναι αὐτὸν ἐν τῷ ἑαυτοῦ καιρῷ·  τὸ γὰρ μυστήριον ἤδη ἐνεργεῖται τῆς ἀνομίας, μόνον ὁ κατέχων ἄρτι ἕως ἐκ μέσου γένηται·  καὶ τότε ἀποκαλυφθήσεται ὁ ἄνομος, ὃν ὁ Κύριος ἀναλώσει τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ καὶ καταργήσει τῇ ἐπιφανείᾳ τῆς παρουσίας αὐτοῦ· οὗ ἐστιν ἡ παρουσία κατ' ἐνέργειαν τοῦ σατανᾶ ἐν πάσῃ δυνάμει καὶ σημείοις καὶ τέρασι ψεύδους καὶ ἐν πάσῃ ἀπάτῃ τῆς ἀδικίας ἐν τοῖς ἀπολλυμένοις, ἀνθ' ὧν τὴν ἀγάπην τῆς ἀληθείας οὐκ ἐδέξαντο εἰς τὸ σωθῆναι αὐτούς(:Προσέξτε μη σας εξαπατήσει κανείς με κανένα τρόπο. Κι όταν σας λένε ότι πλησίασε η ημέρα του Χριστού, σας εξαπατούν. Διότι δεν θα έλθει η ημέρα του Κυρίου και η Δευτέρα Παρουσία Του, εάν πρώτα δεν έλθει η αποστασία πολλών και η απομάκρυνσή τους από την πίστη και δεν φανερωθεί ο άνθρωπος που περισσότερο από κάθε άλλον θα είναι υποκινητής και όργανο της αμαρτίας, γέννημα και θρέμμα της απώλειας. Αυτός θα είναι αντίπαλος της αλήθειας και θα υψώνει τον εαυτό του πάνω από κάθε άλλον που θα φέρει το όνομα ‘’θεός’’ ή θα προσκυνείται με σεβασμό και λατρεία. Και θα υψώσει τόσο πολύ τον εαυτό του, ώστε θα καθίσει ως θεός στον ναό του Θεού και θα προσπαθεί με διαβολικά σημεία και αγυρτείες να αποδείξει ότι είναι θεός. Πρέπει, λοιπόν, πρώτα να φανερωθεί αυτός. Δεν θυμάστε που σας τα έλεγα αυτά όταν ακόμη ήμουν ανάμεσά σας; Κι επειδή τότε σας τα είπα, τώρα γνωρίζετε τι είναι εκείνο που εμποδίζει τον άνομο ούτως ώστε να μην εμφανιστεί πιο πριν, αλλά στον καιρό που του έχει ορίσει ο Θεός. Δεν ήλθε όμως ακόμη ο καθορισμένος καιρός του. Διότι τώρα είναι σε ενέργεια η μυστική δύναμη του κακού και της ανομίας, η οποία σε μεγάλο βαθμό παραμένει κρυμμένη και δεν φανερώθηκε ακόμη ολόκληρη˙ υπάρχει μάλιστα κάποιος που εμποδίζει τον άνομο να φανερωθεί. Η φανέρωση λοιπόν του ανόμου αυτού θα αναβληθεί μόνο μέχρις ότου φύγει από τη μέση αυτός που σύμφωνα με την θεία πρόνοια παρεμποδίζει την εμφάνισή του. Και τότε θα φανερωθεί ο άνομος, που ο Κύριος θα τον εξαφανίσει με το φύσημα του στόματός Του και θα τον εκμηδενίσει με την ένδοξη εμφάνιση της παρουσίας Του. Η παρουσία του ανόμου αυτού θα γίνει με κάθε δύναμη και με σημεία και τέρατα αγυρτικά, που θα τα ενεργεί ο βοηθός και συνεργάτης του σατανάς. Η εμφάνισή του θα γίνει και με κάθε είδους απάτη, που θα στηρίζεται στην αδικία και την ασυνειδησία. Αλλά η απάτη αυτή θα επικρατήσει μόνο ανάμεσα σε εκείνους που θα χαθούν, επειδή δεν δέχτηκαν να αγαπήσουν και να εγκολπωθούν την αλήθεια, κι έτσι να σωθούν)»[Β΄Θεσ.2,3-10].

    Αυτά λέει ο Παύλος. Και υπάρχει αποστασία στην εποχή μας διότι έφυγαν οι άνθρωποι από την ορθή πίστη. Και άλλοι μας διακηρύττουν ότι ο Υιός είναι και Πατέρας. Άλλοι πάλι τολμούν να λένε ότι ο Χριστός ήρθε στο είναι από τα μη όντα. Και το κακό είναι πως προηγουμένως ήταν φανεροί οι αιρετικοί, ενώ τώρα είναι γεμάτη η Εκκλησία από κρυφούς αιρετικούς. Πραγματικά οι άνθρωποι έφυγαν από την αλήθεια και ευχαριστιούνται να ακούνε λόγια τερπνά, χωρίς νόημα, που προκαλούν ηδυπάθεια στην ψυχή[βλ.Β΄Τιμ.4,3-4: «Ἒσται γὰρ καιρὸς ὅτε τῆς ὑγιαινούσης διδασκαλίας οὐκ ἀνέξονται, ἀλλὰ κατὰ τὰς ἐπιθυμίας τὰς ἰδίας ἑαυτοῖς ἐπισωρεύσουσι διδασκάλους κνηθόμενοι τὴν ἀκοήν, καὶ ἀπὸ μὲν τῆς ἀληθείας τὴν ἀκοὴν ἀποστρέψουσιν, ἐπὶ δὲ τοὺς μύθους ἐκτραπήσονται (: Διότι θα έλθει καιρός που οι άνθρωποι δεν θα ανέχονται τη σωστή και αληθινή διδασκαλία, αλλά σύμφωνα με τις προσωπικές τους επιθυμίες και συμπάθειες θα εκλέγουν για τους εαυτούς τους ένα σωρό, πλήθος ολόκληρο από διδασκάλους. Και θα προτιμούν εκείνους που από τη διδασκαλία τους θα αισθάνονται γαργαλισμό και τέρψη στα αυτιά τους. Και θα αποστρέψουν με δυσαρέσκεια τα αυτιά τους από την αλήθεια, ενώ θα στραφούν και θα παρεκτραπούν μόνοι τους σε μύθους)»].

     Προσφέρεται λόγος κούφιος και αληθοφανής και όλοι τον ακούνε ευχάριστα. Διδάσκεται λόγος που ζητεί να οδηγήσει τους ανθρώπους στη μετάνοια και όλοι κλείνουν τα αυτιά τους. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους έφυγαν μακριά από την Ορθοδοξία και προτιμούν να κάνουν το κακό, παρά να καλλιεργούν μέσα τους την προαίρεση για το αγαθό. Αυτή είναι η αποστασία. Απομένει λοιπόν να περιμένουμε τον εχθρό. Τελευταία μάλιστα άρχισε κάπως αμυδρά να αποστέλλει τους προδρόμους του, για να έρθει έτοιμος και να παγιδεύσει όσο το δυνατόν περισσότερους. Γι’ αυτό πρόσεχε τον εαυτό σου, άνθρωπε, και ασφάλιζε την ψυχή σου. Σε διαβεβαιώνει για όλα αυτά η Εκκλησία ενώπιον Θεού ζώντος, σου προεξαγγέλλει τα σχετικά με τον Αντίχριστο, πριν να έρθει. Αν τούτο θα γίνει τώρα, όσο ζεις εσύ, δεν το ξέρουμε ή αν θα γίνει μετά από εσένα, πάλι δεν το ξέρουμε. Είναι όμως καλό, γνωρίζοντας αυτά, να προασφαλίζεσαι.

    Ι’  Ο Χριστός ο αληθινός, ο Υιός του Θεού ο Μονογενής, δεν έρχεται από κάποιο μέρος της γης. Αν κάποιος απατεώνας τερατουργός και θαυματουργός, παρουσιαστεί στην έρημο, ισχυριζόμενος ότι αυτός είναι ο Χριστός, μην πηγαίνεις [πρβ. Ματθ. 24, 26: «Ἐὰν οὖν   ὑμῖν, ἰδοὺ ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐστί, μὴ ἐξέλθητε, ἰδοὺ ἐν τοῖς ταμείοις, μὴ πιστεύσητε (:Εάν λοιπόν σας πουν: “Να, στην έρημο είναι ο Μεσσίας”, μη βγείτε να τον συναντήσετε. Κι αν πάλι σας πουν: “Να, ο Χριστός είναι μέσα στα ιδιαίτερα δωμάτια, μην τους πιστέψετε”)»· πρβ. Μαρκ. 13, 21: «Καὶ τότε ἐάν τις ὑμῖν εἴπῃ, ἰδοὺ ὧδε ὁ Χριστός, ἰδοὺ ἐκεῖ, μὴ πιστεύετε (:Και τότε αν κάποιος σας πει: «Να, εδώ είναι ο Χριστός, ή εκεί, να μην τον πιστεύετε)»].

    Μην προσέχεις, δηλαδή, κάτω στη γη, διότι από τον ουρανό κατεβαίνει ο Δεσπότης, όχι μόνος, όπως έγινε πριν, στην πρώτη Παρουσία, αλλά ανάμεσα σε πολλούς, από μυριάδες Αγγέλους περιφρουρούμενος. Ούτε έρχεται κρυφά και αθόρυβα, όπως η δροσιά η πρωινή στο ποκάρι του μαλλιού [βλ. Ψαλμ. 71, 6: «Καταβήσεται ὡς ὑετὸς ἐπὶ πόκον(: Θα κατεβεί στη γη εμποτίζοντάς την με την γλυκιά και επιθυμητή δρόσο των ευλογιών, όπως η βροχή στο μαλλί που πριν από λίγο κουρεύτηκε και τυλίχθηκε σε ποκάριο, το οποίο ευθύς απορροφά κάθε υγρασία)»], αλλά σαν αστραπή [βλ. Λουκ. 17, 24: «Ὥσπερ γὰρ ἡ ἀστραπὴ ἀστράπτουσα ἐκ τῆς ὑπ᾿ οὐρανὸν εἰς τὴν ὑπ᾿ οὐρανὸν λάμπει, οὕτως ἔσται καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ ἡμέρᾳ αὐτοῦ(:Σας λέω μάλιστα να μην ακολουθήσετε κανέναν σε κάποιον συγκεκριμένο τόπο, διότι ο Μεσσίας δεν θα είναι τότε κρυμμένος σε κάποιο μέρος. Αλλά όπως η αστραπή που αστράφτει από ένα οποιοδήποτε σημείο στην ατμόσφαιρα και στα σύννεφα και γενικότερα στην περιοχή που είναι κάτω απ’ τον ουρανό λάμπει μεμιάς σ’ όλη την έκταση του ορίζοντα κάτω απ’ τον ουρανό, έτσι θα είναι και ο υιός του ανθρώπου την ημέρα της ένδοξης παρουσίας Του. Η παρουσία Του θα έλθει αιφνιδιαστικά και θα είναι αισθητή σε όλους)»] εκτυφλωτική και ολόλαμπρη και αντιληπτή από όλους.

     Διότι, Αυτός ο Ίδιος έχει πει: «Ὥσπερ γὰρ ἡ ἀστραπὴ ἐξέρχεται ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ φαίνεται ἕως δυσμῶν, οὕτως ἔσται καὶ ἡ παρουσία τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου(:Διότι ο Μεσσίας ούτε θα είναι κρυμμένος σε δωμάτια ούτε θα παρουσιαστεί σε μέρος ερημικό. Αλλά όπως η αστραπή βγαίνει από το ανατολικό σημείο του ορίζοντα και φαίνεται αμέσως μέχρι το αντιδιαμετρικό δυτικό σημείο, έτσι θα γίνει και η παρουσία του υιού του ανθρώπου. Θα γίνει αμέσως αισθητή παντού και σε όλους)» [Ματθ. 24, 27] Και πάλι: «Καὶ τότε φανήσεται τὸ σημεῖον τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ τότε κόψονται πᾶσαι αἱ φυλαὶ τῆς γῆς καὶ ὄψονται τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ μετὰ δυνάμεως καὶ δόξης πολλῆς. καὶ ἀποστελεῖ τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ μετὰ σάλπιγγος φωνῆς μεγάλης, καὶ ἐπισυνάξουσι τοὺς ἐκλεκτοὺς αὐτοῦ ἐκ τῶν τεσσάρων ἀνέμων ἀπ᾿ ἄκρων οὐρανῶν ἕως ἄκρων αὐτῶν (:Και τότε θα φανεί στον ουρανό το σημείο που θα προαναγγέλλει την άμεση έλευση και παρουσία του υιού του ανθρώπου. Τότε θα θρηνήσουν όλες οι φυλές της γης που δεν πίστεψαν. Και θα δουν τον υιό του ανθρώπου να έρχεται καθισμένος στα σύννεφα του ουρανού με δύναμη και συνοδεία αγγέλων και με δόξα πολλή. Και ο υιός του ανθρώπου θα αποστείλει τους αγγέλους Του να  ηχήσουν δυνατά με σάλπιγγα˙ και θα μαζέψουν τους εκλεκτούς Του από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, από τα οποία πνέουν οι τέσσερις άνεμοι, από τη μία άκρη του ορίζοντα έως την άλλη)» [Ματθ. 24, 30-31] και όσα άλλα αναφέρονται στο ίδιο χωρίο.

  

ΙΑ΄ Αλλά όπως τότε, παλιά, που επρόκειτο να ενανθρωπήσει ο Θεός και αναμενόταν να γεννηθεί από Παρθένο, ο διάβολος φρόντισε προκαταβολικά να διαβάλει το γεγονός της ενανθρωπήσεως του Θεού, με το να εμπνεύσει με πονηρία και απάτη, τους ανθρώπους να δημιουργήσουν φανταστικές ιστορίες για ψεύτικους θεούς που γεννούν γυναίκες και γεννιούνται από γυναίκες. Ώστε –εφόσον θα είχε προηγηθεί όλη αυτή η πλάνη- έτσι τουλάχιστον πίστευε- θα μπορούσαν πλέον οι άνθρωποι να αρνηθούν και την πραγματική ενανθρώπηση του Θεού. Έτσι κάνει και τώρα, που πρόκειται να έρθει για δεύτερη φορά ο αληθινός Χριστός. Ο διάβολος, αυτός που πάντοτε αντιστρατεύεται στη βουλή του Θεού, χρησιμοποιεί σαν όπλο την άδολη προσδοκία που έχουν οι άνθρωποι για τον ερχομό Του και με περισσότερη φροντίδα και πονηρία ενεργεί σε κάποιον άνθρωπο, που ανήκει στους «εξ Ιουδαίων» Ιουδαΐζοντες, ικανό και έμπειρο στη μαγεία, στη γυτειά και στην αγυρτία και στα σατανικά καμώματά τους. Τον βοηθάει λοιπόν αυτόν να οικειοποιηθεί την εξουσία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και αποκαλεί τον εαυτό του Χριστό. Και έτσι με το όνομα του Χριστού τον παρακινεί να απατά τους Ιουδαίους, που περιμένουν τον κεχρισμένο Μεσσία και να καταδυναστεύει τους εθνικούς με τις οργιώδεις και απατηλές μαγικές τέχνες του.

ΙΒ΄ Αυτός, λοιπόν, ο Αντίχριστος, για τον οποίο σας μίλησα,  θα έρθει, όταν συμπληρωθεί ο καιρός της βασιλείας των Ρωμαίων και όταν θα πλησιάζουν τα σημεία της συντέλειας του κόσμου.  Δέκα βασιλείς των Ρωμαίων θα αναγορευτούν μαζί συγχρόνως, σε διάφορους βέβαια τόπους και θα βασιλέψουν τον ίδιο καιρό. Μετά από αυτούς, ο ενδέκατος θα είναι ο Αντίχριστος, που με τη διαβολική του τέχνη θα αρπάξει τη ρωμαϊκή εξουσία.  Τρεις βασιλείς που θα έχουν βασιλέψει πριν από αυτόν, θα τους εξουδενώσει και τους υπόλοιπους εφτά θα τους υποτάξει. Στην αρχή βέβαια θα χρησιμοποιήσει επιείκεια και σαν ένας λόγιος και συνετός θα υποκρίνεται σωφροσύνη και φιλανθρωπία. Με ψεύτικα σημεία και τέρατα όμως, που θα τα πετυχαίνει με τη μαγική απάτη, τους Ιουδαίους θα τους πλανέψει και θα πιστέψουν πως είναι ο Χριστός, ο προσδοκώμενος. Και μετά, με κάθε είδους απανθρωπιά και παρανομία, θα επιφέρει σ’ αυτούς όλες τις συμφορές, ώστε, κατά κάποιον τρόπο, θα ξεπεράσει όλους τους άδικους και ασεβείς, που έζησαν πριν από αυτόν, επειδή θα έχει μέσα στην ψυχή του διάθεση φονική, σκληρότατη, άσπλαχνη και πολύμορφη ενάντια σε όλους, κυρίως όμως ενάντια σε μας τους Χριστιανούς. Μόνο όμως τρία χρόνια και έξι μήνες θα τολμήσει να τα διαπράξει όλα αυτά και θα καταργηθεί από τη δεύτερη ένδοξη Παρουσία του Κυρίου και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού του Αληθινού, που θα αφανίσει τον Αντίχριστο με ένα φύσημα και μόνο που θα βγει από το στόμα Του[βλ. Β΄Θεσ.2,8: «Καὶ τότε ἀποκαλυφθήσεται ὁ ἄνομος, ὃν ὁ Κύριος ἀναλώσει τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ καὶ καταργήσει τῇ ἐπιφανείᾳ τῆς παρουσίας αὐτοῦ(:Και τότε θα φανερωθεί ο άνομος, που ο Κύριος θα τον εξαφανίσει με το φύσημα του στόματός Του και θα τον εκμηδενίσει με την ένδοξη εμφάνιση της παρουσίας Του)»] και θα τον παραδώσει στην άσβεστη φωτιά της κολάσεως.

ΙΓ΄ Αυτά που τώρα σας διδάσκουμε, δεν είναι λόγια που φανερώνουν δικές μας επινοήσεις, αλλά είναι συμπεράσματα βγαλμένα από τις θείες Γραφές, που διαβάζονται στην Εκκλησία. Και μάλιστα από την προφητεία που σας διαβάσαμε μόλις τώρα, του προφήτη Δανιήλ, όπως ο Γαβριήλ ο αρχάγγελος τα ερμήνευσε λέγοντας: «Τὸ θηρίον τὸ τέταρτον βασιλεία τετάρτη ἔσται ἐν τῇ γῇ, ἥτις ὑπερέξει πάσας τὰς βασιλείας (: Το θηρίο το τέταρτο θα είναι η τέταρτη βασιλεία στη γη, η οποία θα ξεπεράσει όλες τις βασιλείες σε δύναμη)»[Δαν.7,23]. Και οι εκκλησιαστικοί ερμηνευτές μάς παρέδωσαν ότι αυτή η βασιλεία θα είναι των Ρωμαίων. Πρώτη επίσημη βασιλεία, όπως ξέρουμε, ήταν των Ασσυρίων, δεύτερη των Μήδων και Περσών και μετά από αυτές τρίτη των Μακεδόνων και τέταρτη η βασιλεία που είναι τώρα, η ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

   Έπειτα μας λέει τα εξής ο Γαβριήλ, ερμηνεύοντας την προφητεία: «Τὰ δέκα κέρατα αὐτοῦ δέκα βασιλεῖς ἀναστήσονται, καὶ ὀπίσω αὐτῶν ἀναστήσεται βασιλεὺς ἕτερος, ὃς ὑπεροίσει κακοῖς πάντας τοὺς ἔμπροσθεν φησὶ ἀπὸ δὲ τῶν δέκα τούτων τοὺς τρεῖς ταπεινῶν πάντως ὅτι αὐτὸς ὄγδοος βασιλεύσει. Καὶ λόγους, φησί, πρὸς τὸν ὕψιστον λαλήσει (: Τα δέκα κέρατα του θηρίου σημαίνουν ότι θα αναγορευτούν δέκα βασιλείς, και πίσω από αυτούς θα αναγορευτεί άλλος βασιλιάς, ο οποίος θα επιφέρει τόσα κακά ώστε θα ξεπεράσει όλους τους προηγούμενους)» . «Οὐ μόνον τοὺς δέκα, ἀλλὰ καὶ πάντας τοὺς προγεγονότας(:Όχι μόνο)», λέει, «(:τους δέκα, αλλά και όλους τους προηγούμενους)». «Καὶ τρεῖς βασιλεῖς ταπεινώσει, δῆλον δὲ ὅτι ἀπὸ τῶν δέκα τῶν προτέρων(:Ακόμα, θα καταβάλει τρεις βασιλείς που είναι φανερό πως ανήκουν στους προηγούμενους δέκα. Απ΄αυτούς τους δέκα λοιπόν, τους τρεις νικώντας, αυτός θα είναι, όπως φαίνεται, ο όγδοος που θα βασιλέψει)» [Δαν.7,24],. «Καὶ λόγους, φησί, πρὸς τὸν ὕψιστον λαλήσει (: «Και λόγους», λέει, «θα απευθύνει προς τον Ύψιστο)»[Δαν.7,25] ο βλάσφημος και παράνομος αυτός άνδρας, που δεν πήρε την βασιλεία κληρονομικά από τους πατέρες του, αλλά άρπαξε την εξουσία με τη μαγική τέχνη.

ΙΔ΄ Και ποιος είναι αυτός και με ποια δύναμη θα τα κάνει αυτά; Ερμήνευσε, Παύλε! «Οὗ ἐστι ἡ παρουσία κατ' ἐνέργειαν τοῦ σατανᾶ ἐν πάσῃ δυνάμει καὶ σημείοις καὶ τέρασι ψεύδους(:Η έλευση του ανόμου θα γίνει με την ενέργεια του σατανά, που θα χρησιμοποιήσει κάθε δύναμη και απατηλά σημεία και τέρατα αγυρτικά)»[Β΄Θεσ. 2,9]. Με αυτό θέλει δηλαδή να μας πει ότι ο σατανάς θα χρησιμοποιήσει εκείνον τον άνομο σαν όργανο, ενεργώντας μέσω αυτού αυτοπροσώπως. Γιατί γνωρίζοντας ο σατανάς ότι δεν πρόκειται να υπάρξει καμία επιείκια σε αυτόν, κατά την δεύτερη Παρουσία του Χριστού, δεν αρκείται πια, όπως μέχρι τώρα συνήθιζε, να πολεμάει τους ανθρώπους με τους διάφορους υπηρέτες του, αλλά τώρα φανερά θα μπει, ο ίδιος, προσωπικά, στη μάχη με το πρόσωπο του Αντιχρίστου. Πώς θα πολεμάει; «Ἐν πᾶσι δὲ σημείοις καὶ τέρασι ψεύδους (:Με όλα τα σημεία και τα τέρατα που θα είναι ψεύτικα)»[Β΄Θεσ.2,9]. Διότι ο πατέρας του ψεύδους[βλ. Ιω.8,44: «Ὃταν λαλῇ τὸ ψεῦδος, ἐκ τῶν ἰδίων λαλεῖ, ὅτι ψεύστης ἐστὶ καὶ ὁ πατὴρ αὐτοῦ(:Όταν λέει το ψέμα, το βγάζει από μέσα του. Λέει ψέματα, διότι είναι ψεύτης και πατέρας του ψεύδους, ο πρώτος επινοητής και ο κύριος υποβολέας του)»], τα έργα του ψεύδους τα πετυχαίνει σε συνεργασία με τη νοσηρή και εμπαθή φαντασία των ανθρώπων, που θα τους κάνει να νομίζουν ότι βλέπουν νεκρό να ανασταίνεται, ενώ δεν ανασταίνεται και χωλούς να περπατούν και τυφλούς να βρίσκουν το φως τους, ενώ ουσιαστικά δεν θα έχει γίνει καμία ίαση σε αυτούς.

ΙΕ΄ Και πάλι λέει ο Απόστολος: «Ὁ ἀντικείμενος καὶ ὑπεραιρόμενος ἐπὶ πάντα λεγόμενον Θεὸν ἢ σέβασμα, ὥστε αὐτὸν εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ ὡς Θεὸν καθίσαι, ἀποδεικνύντα ἑαυτὸν ὅτι ἐστὶ Θεός(:Αυτός θα είναι αντίπαλος της αλήθειας και θα υψώνει τον εαυτό του πάνω από κάθε άλλον που θα φέρει το όνομα θεός ή θα προσκυνείται με σεβασμό και λατρεία. Και θα υψώσει τόσο πολύ τον εαυτό του, ώστε θα καθίσει ως θεός στον ναό του Θεού και θα προσπαθεί με διαβολικά σημεία και αγυρτείες να αποδείξει ότι είναι θεός. Πρέπει λοιπόν πρώτα να φανερωθεί αυτός)»[Β΄Θεσ.2,4]. Σε ποιον ναό άραγε; «Των Ιουδαίων», λέει, «ο οποίος έχει καταστραφεί». Όχι βέβαια σε αυτόν που βρισκόμαστε, μη γένοιτο. Γιατί το τονίζουμε αυτό; Για να μη φανούμε ότι χαριζόμαστε στους εαυτούς μας, διότι εφόσον έρχεται προς τους Ιουδαίους ως Χριστός, επιθυμεί και να προσκυνείται απ’ αυτούς. Και για να τους απατήσει με μεγαλύτερη επιτυχία, φανερώνει αυτήν την ιδιαίτερη επιθυμία και φροντίδα για τον ναό των Ιουδαίων, δίνοντας έτσι την εντύπωση ότι αυτός που κατάγεται από τη γενιά του Δαβίδ, αυτός θα ανοικοδομήσει και τον ναό που έχτισε ο Σολομώντας.

    Τότε θα έρθει ο Αντίχριστος, όταν «οὐ μὴ ἀφεθῇ ᾧδε λίθος ἐπὶ λίθον, ὃς οὐ καταλυθήσεται(:δεν θα μείνει πέτρα πάνω στην πέτρα που να μην γκρεμιστεί κάτω)» [ Ματθ.24,2], σύμφωνα με την απόφαση του Σωτήρα μας. Διότι όταν, είτε από την παλαιότητα πέσει, είτε γίνει κατεδάφιση με την πρόφαση νέας οικοδομής, είτε για κάποιους άλλους λόγους που θα συντρέξουν, πέσει και ο τελευταίος λίθος –και δεν εννοώ έξω στον περίβολο, αλλά μέσα στον ναό, όπου είναι τα Χερουβίμ- τότε θα έρθει ο Αντίχριστος με όλα τα σημεία και τα τέρατα τα ψεύτικα, περιφρονώντας δήθεν όλα τα είδωλα.Και στην αρχή θα υποκρίνεται φιλανθρωπία, ύστερα όμως θα δείξει όλη την αγριότητά του και μάλιστα στους αγίους του Θεού. «Ἐθεώρουν (:Παρατηρούσα με προσοχή και είδα)», λέει, «καὶ τὸ κέρας ἐκεῖνο ἐποίει πόλεμον μετὰ τῶν ἁγίων(: ότι το κέρας εκείνο έκανε πόλεμο εναντίον των αγίων του Υψίστου Θεού –δηλαδή των αγιασμένων από την Θεία Χάρη, των πιστών- και τους νίκησε, αποδείχτηκε ισχυρότερο από αυτούς)» [Δαν.7,21]. Και σε άλλο σημείο λέει: «Καὶ ἔσται καιρὸς θλίψεως, θλῖψις οἵα οὐ γέγονεν ἀφ' οὗ γεγένηται ἔθνος ἐν τῇ γῇ ἕως τοῦ καιροῦ ἐκείνου (:Θα είναι καιρός για θλίψη, τέτοια θλίψη που δεν θα έχει ξαναγίνει από τότε που παρουσιάστηκαν τα έθνη στη γη, μέχρι εκείνον τον καιρό του Αντιχρίστου)»[Δαν.12,1]. Φοβερό το θηρίο, μέγας δράκοντας, για τους ανθρώπους ακατανίκητος, έτοιμος να τους καταπιεί. Γι'αυτό το θηρίο, αν και έχουμε πολλά να πούμε από τις θείες Γραφές, θα αρκεστούμε σε αυτά, για να μη μακρύνουμε άμετρα τον λόγο.

ΙΣΤ΄ Γι'αυτό, επειδή γνώριζε ο Κύριος την υπερβολική δύναμη του αντιπάλου, έκανε παραχώρηση στους πιστούς και είπε: «Τότε οἱ ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ φευγέτωσαν ἐπὶ τὰ ὄρη, (:Όταν, λοιπόν, δείτε τη βεβήλωση αυτήν του ιερού ν’ αρχίζει, τότε εκείνοι που θα κατοικούν στις πόλεις της Ιουδαίας ας φεύγουν στα βουνά για να κρυφτούν εκεί)»[Ματθ.24,16]. Αν, όμως, κάποιος έχει συνείδηση ότι είναι πολύ σταθερός και δυνατός, ώστε να μπορεί να παλέψει με τον σατανά, ας μείνει- γιατί δεν θέλω να αφαιρέσω την ελπίδα της νίκης απ’ αυτούς που με την αγνή και ισχυρή προσωπικότητά τους έχουν θέση και ρόλο νεύρων στο Σώμα της Εκκλησίας- και ας λέει: «Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ; Θλῖψις ἢ στενοχωρία ἢ διωγμὸς ἢ λιμὸς ἢ γυμνότης ἢ κίνδυνος ἢ μάχαιρα; (:Τέτοια αγάπη έδειξε σε μας ο Χριστός. Ποιος λοιπόν θα μπορέσει να μας χωρίσει από την αγάπη αυτήν που μας έχει ο Χριστός; Μήπως θα μας καταστήσει λιγότερο αγαπητούς στον Χριστό ή μήπως θα μας χωρίσει απ’ Αυτόν θλίψη από εξωτερικές περιστάσεις, ή στενοχώρια και εσωτερική πίεση των καρδιών μας, ή διωγμός ή πείνα ή γύμνια και έλλειψη ρούχων, ή κίνδυνος, ή μαχαίρι, που να μας φοβερίζει με σφαγή;)»[Ρωμ.8,35] κ.τ.λ. Όσοι λοιπόν είμαστε δειλοί, να ασφαλίσουμε τους εαυτούς μας. Οι δυνατοί όμως ας φροντίσουμε να βρεθούμε τότε πολεμικά παρατεταγμένοι ενάντια στον Αντίχριστο.

     «Ἒσται γὰρ τότε θλῖψις μεγάλη, οἵα οὐ γέγονεν ἀπ᾿ ἀρχῆς κόσμου ἕως τοῦ νῦν οὐδ᾿ οὐ μὴ γένηται. (:Πρέπει μάλιστα στη φυγή σας να μην εμποδίζεστε από τίποτε· διότι τότε θα υπάρχει τόσο μεγάλη θλίψη, τέτοια που δεν έχει γίνει από την αρχή του κόσμου έως τώρα, ούτε θα γίνει ποτέ παρόμοια)»[Ματθ.24,21].  Αλλά δόξα τω Θεώ που το μέγεθος της θλίψεως αυτής το περιόρισε σε λίγες ημέρες. Διότι λέει: «Καὶ εἰ μὴ ἐκολοβώθησαν αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι, οὐκ ἂν ἐσώθη πᾶσα σάρξ· διὰ δὲ τοὺς ἐκλεκτοὺς κολοβωθήσονται αἱ ἡμέραι ἐκεῖναι. (:Κι αν ο Θεός δεν λιγόστευε τον αριθμό των ημερών εκείνων, δεν θα σωζόταν κανείς άνθρωπος. Αλλά για τους εκλεκτούς ο Θεός θα λιγοστέψει τις ημέρες εκείνες, προνοώντας να μην ταλαιπωρηθούν αυτοί πολύ)»[Ματθ.24,22]. Και θα βασιλέψει ο Αντίχριστος τριάμισι μόνο χρόνια. Δεν το αναφέρουμε αυτό βασιζόμενοι στα απόκρυφα ευαγγέλια, αλλά στον προφήτη Δανιήλ. Διότι λέει: «Καὶ ἤκουσα τοῦ ἀνδρὸς τοῦ ἐνδεδυμένου τὰ βαδδίν, ὃς ἦν ἐπάνω τοῦ ὕδατος τοῦ ποταμοῦ, καὶ ὕψωσε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ καὶ τὴν ἀριστερὰν αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ὤμοσεν ἐν τῷ ζῶντι εἰς τὸν αἰῶνα, ὅτι εἰς καιρὸν καιρῶν καὶ ἥμισυ καιροῦ· ἐν τῷ συντελεσθῆναι διασκορπισμὸν γνώσονται πάντα ταῦτα(: Τότε άκουσα τον άνδρα που ήταν ντυμένος με ένδυμα λινό και βρισκόταν επάνω στο νερό του ποταμού, ο οποίος ύψωσε το δεξί και το αριστερό του χέρι στον ουρανό και ορκίστηκε στον Θεό που ζει εις τον αιώνα, να απαντά και να λέγει: ‘’Η εκπλήρωση των θαυμασίων γεγονότων θα πραγματοποιηθεί σε ένα έτος και ακόμη δύο έτη και μισό έτος επιπλέον- δηλαδή σε τρισήμισι έτη-, όταν ολοκληρωθεί και λάβει τέλος ο διωγμός και ο διασκορπισμός του ισραηλιτικού λαού, τότε θα εννοήσουν το περιεχόμενο και την αλήθεια όλων αυτών των προφητειών’’)»[Δαν.12,7].

     Μερικοί φαίνεται ότι με την ίδια έννοια έχουν κατανοήσει και άλλα δύο χωρία του προφήτη Δανιήλ· το «Καὶ ἀπὸ καιροῦ παραλλάξεως τοῦ ἐνδελεχισμοῦ καὶ τοῦ δοθῆναι βδέλυγμα ἐρημώσεως ἡμέραι χίλιαι διακόσιαι ἐνενήκοντα(: Από την ημέρα κατά την οποία θα καταργηθεί η προσφορά της καθημερινής θυσίας στον ναό και θα στηθεί το μισητό και βέβηλο σίχαμα, που θα προκαλέσει την ερήμωση και την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, θα περάσουν χίλιες διακόσιες ενενήντα ημέρες δοκιμασίας του λαού)»[βλ. Δαν.12,11] και το «Μακάριος ὁ ὑπομένων καὶ φθάσας εἰς ἡμέρας χιλίας τριακοσίας τριάκοντα πέντε(: Μακάριος και πανευτυχής θα είναι εκείνος ο οποίος στις θλίψεις και δοκιμασίες που προαναφέρθηκαν θα δείξει υπομονή και θα κατορθώσει να φτάσει στο τέλος των χιλίων τριακοσίων τριάντα πέντε ημερών)»[Δαν.12,12].

    Γι'αυτό πρέπει να κρύβονται οι πιστοί και να φεύγουν. Διότι ίσως δεν θα προλάβουμε, σύμφωνα με τους λόγους του Κυρίου, να περιέλθουμε φεύγοντας όλες τις πόλεις του Ισραήλ και ο Υιός του ανθρώπου θα έρθει[πρβ. Ματθ.10,23 «Ὃταν δὲ διώκωσιν ὑμᾶς ἐν τῇ πόλει ταύτῃ, φεύγετε εἰς τὴν ἄλλην· ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, οὐ μὴ τελέσητε τὰς πόλεις τοῦ Ἰσραὴλ ἕως ἂν ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου (:Όταν σας διώκουν σε μια πόλη, να φεύγετε και να πηγαίνετε στην άλλη, για να συνεχίσετε εκεί το έργο σας. Και μη σας περάσει από τον νου ότι μπορεί να μη σας απομείνουν πλέον πόλεις όπου θα καταφεύγετε, όταν θα σας διώχνουν· διότι αληθινά σας λέω, δεν θα προφθάσετε να περιέλθετε όλες τις πόλεις του Ισραήλ, έως ότου επέλθει η δίκαιη κρίση του υιού του ανθρώπου, που θα τιμωρήσει τους διώκτες σας)»].

    ΙΖ΄Ποιος θα είναι άραγε ο μακάριος που θα μαρτυρήσει για τον Χριστό, διατηρώντας την πίστη του και την ευλάβειά του την εποχή εκείνη; Εγώ σας λέω ότι πάνω απ΄όλους τους μάρτυρες θα είναι οι τότε μάρτυρες. Διότι όσοι μαρτύρησαν ή θα μαρτυρήσουν μέχρι τότε, πάλεψαν μόνο με ανθρώπους, αλλά την εποχή του Αντιχρίστου, θα πολεμήσουμε με αυτόν τον ίδιο τον σατανά πρόσωπο με πρόσωπο, σώμα με σώμα. Και οι βασιλείς τότε, στα προηγούμενα χρόνια, καταδίωκαν τους μάρτυρες και τους θανάτωναν μόνο, αλλά δεν προσποιούνταν ότι ανασταίνουν νεκρούς, ούτε έδειχναν σαν πραγματικά φανταστικά σημεία και τέρατα.Εδώ όμως γίνεται απλή παρακίνηση και για να φοβηθούμε και για να απατηθούμε: «Βλέπετε μή τις ὑμᾶς πλανήσῃ (:Προσέχετε μη σας παραπλανήσει κανείς)» · «ἐγερθήσονται γὰρ ψευδόχριστοι καὶ ψευδοπροφῆται καὶ δώσουσι σημεῖα μεγάλα καὶ τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς(:διότι θα έλθουν πολλοί που θα διεκδικούν και θα οικειοποιούνται το όνομα του Μεσσία, το οποίο είναι δικό μου, και θα λένε: “Εγώ είμαι ο Χριστός”. Και θα παραπλανήσουν πολλούς)»[Ματθ.24,24-25]. Προσέξτε, να μη σκεφτεί κανείς τότε: «Τι περισσότερο έκανε ο Χριστός; Με ποια άραγε δύναμη ο Αντίχριστος τα κάνει αυτά; Αν ο Θεός δεν ήθελε, δεν θα του επέτρεπε».

     Σε ασφαλίζει, βέβαια, ο Απόστολος και σου λέει από πιο μπροστά: «Καὶ διὰ τοῦτο πέμψει αὐτοῖς ὁ Θεὸς ἐνέργειαν πλάνης εἰς τὸ πιστεῦσαι αὐτοὺς τῷ ψεύδει, (:Και γι’ αυτό θα επιτρέψει ο Θεός να τους έλθει ενέργεια πονηρή, που θα τους σπρώχνει στην πλάνη, για να πιστέψουν στο ψέμα)»[Β΄Θεσ. 2,11] –το «θα στείλει» με την έννοια του «θα επιτρέψει»- όχι για να απολογηθούν, αλλά για να κατακριθούν. Γιατί; «Ἳνα κριθῶσι πάντες οἱ μὴ πιστεύσαντες τῇ ἀληθείᾳ (:κι έτσι να κατακριθούν όλοι όσοι δεν πίστεψαν στην αλήθεια)», δηλαδή στον αληθινό Χριστό, «ἀλλ᾿ εὐδοκήσαντες ἐν τῇ ἀδικίᾳ(:αλλά δέχτηκαν ολόψυχα την αδικία)»[Β΄Θεσ. 2,12], δηλαδή τον Αντίχριστο.

       Τα επιτρέπει αυτά ο Θεός στους διωγμούς που γίνονται σε διάφορες εποχές και τότε, όχι γιατί αδυνατεί να εμποδίσει τα μαρτύρια, αλλά επειδή συνηθίζει να στεφανώνει τους αθλητές Του για την υπομονή τους και να τους βάζει κοντά με τους Προφήτες και τους Αποστόλους. Ώστε, ενώ εκοπίασαν μαρτυρικά για μικρό χρονικό διάστημα, να κληρονομήσουν την Βασιλεία των Ουρανών που διαρκεί ατελεύτητα, καθώς το επιβεβαιώνει και ο προφήτης Δανιήλ: «Καί ἐν τῷ καιρῷ ἐκείνῳ ἀναστήσεται Μιχαὴλ ὁ ἄρχων ὁ μέγας, ὁ ἑστηκὼς ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τοῦ λαοῦ σου· καὶ ἔσται καιρὸς θλίψεως, θλῖψις οἵα οὐ γέγονεν ἀφ' οὗ γεγένηται ἔθνος ἐν τῇ γῇ ἕως τοῦ καιροῦ ἐκείνου· καὶ ἐν τῷ καιρῷ ἐκείνῳ σωθήσεται ὁ λαός σου, πᾶς ὁ γεγραμμένος ἐν τῇ βίβλῳ (: Και κατά τον κρίσιμο εκείνο καιρό θα εμφανιστεί ο μέγας αρχάγγελος Μιχαήλ, ο προστάτης, βοηθός και υπερασπιστής των ανθρώπων του ιουδαϊκού λαού Σου. Η περίοδος εκείνη θα είναι εποχή μεγάλης θλίψεως· θλίψεως τέτοιας, όμοια της οποίας δεν έγινε από τότε που φάνηκαν έθνη ανθρώπων επάνω στη γη, μέχρι την εποχή εκείνη. Όταν όμως έλθει η εποχή της μεγάλης θλίψεως, θα σωθούν από τον λαό Σου εκείνοι οι οποίοι είναι γραμμένοι στο βιβλίο της ζωής)»[Δαν.12,1]. Και συνεχίζει: «Καὶ πολλοὶ τῶν καθευδόντων ἐν γῆς χώματι ἐξεγερθήσονται, οὗτοι εἰς ζωὴν αἰώνιον καὶ οὗτοι εἰς ὀνειδισμὸν καὶ εἰς αἰσχύνην αἰώνιον. Καὶ οἱ συνιέντες ἐκλάμψουσιν ὡς ἡ λαμπρότης τοῦ στερεώματος καὶ ἀπὸ τῶν δικαίων τῶν πολλῶν ὡς οἱ ἀστέρες εἰς τοὺς αἰῶνας καὶ ἔτι (:Και πολλοί απ’ αυτούς που κοιμούνται στο χώμα θα αναστηθούν, άλλοι για αιώνια ζωή και άλλοι για ονειδισμό και ντροπή αιώνια. Και όσοι μελέτησαν, κατανόησαν και τήρησαν το θέλημα του Κυρίου, θα λαμποκοπούν σαν υπέρφωτα άστρα του ουρανού και ανάμεσα από τους πολλούς δικαίους θα ξεχωρίζουν σαν φωτεινοί αστέρες, στους αιώνες των αιώνων)»[Δαν.12,2-3].

    ΙΗ΄Ασφάλιζε, λοιπόν, τον εαυτό σου, άνθρωπε.Έχεις τα σημεία του Αντιχρίστου. Να μην τα θυμάσαι μόνο για σένα, αλλά να τα λες και στους άλλους με ζήλο[βλ. Σοφ. Σολ. 7,13«Ἀδόλως τε ἔμαθον ἀφθόνως τε μεταδίδωμι, τὸν πλοῦτον αὐτῆς οὐκ ἀποκρύπτομαι(: Την έμαθα λοιπόν τη σοφία χωρίς δόλο και ιδιοτέλεια. Δεν τη ζήτησα δηλαδή με τον σκοπό να αποκτήσω με αυτήν πλούτη και κοσμικά αγαθά. Και τη μεταδίδω γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο άφθονα και πλουσιοπάροχα και στους άλλους και δεν κρύπτω τον πλούτο της από κανένα)»]. Αν έχεις παιδί κατά σάρκα, να το συμβουλεύεις. Αν πάλι με την κατήχηση γέννησες κάποιο πνευματικό παιδί, και αυτό να το προφυλάξεις με τις συμβουλές σου, ώστε να μη δεχτεί τον απατεώνα ως αληθινό. «Τὸ γὰρ μυστήριον ἤδη ἐνεργεῖται τῆς ἀνομίας (:Διότι τώρα είναι σε ενέργεια η μυστική δύναμη του κακού και της ανομίας, η οποία σε μεγάλο βαθμό παραμένει κρυμμένη και δεν φανερώθηκε ακόμη ολόκληρη)»[Β΄Θεσ.2,7]. Με βάζουν σε σκέψεις και φόβο οι πόλεμοι των εθνών, με φοβίζουν τα σχίσματα των εκκλησιών, με τρομάζει η μισαδελφία των αδελφών. Ας τα διακηρύττουμε λοιπόν αυτά, αλλά είθε να μη γίνουν στην εποχή μας. Ας έχουμε όμως τον νου μας για να είμαστε εξασφαλισμένοι. Αυτά είχα να πω για τον Αντίχριστο.

ΙΘ΄ Επίσης παραδεχόμαστε και περιμένουμε ότι ο Κύριος θα έρθει από τους ουρανούς επάνω σε φωτεινές νεφέλες[βλ. Ματθ.24,30: «Καὶ τότε φανήσεται τὸ σημεῖον τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ τότε κόψονται πᾶσαι αἱ φυλαὶ τῆς γῆς καὶ ὄψονται τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ μετὰ δυνάμεως καὶ δόξης πολλῆς (:Και τότε θα φανεί στον ουρανό το σημείο που θα προαναγγέλλει την άμεση έλευση και παρουσία του υιού του ανθρώπου. Τότε θα θρηνήσουν όλες οι φυλές της γης που δεν πίστεψαν. Και θα δουν τον υιό του ανθρώπου να έρχεται καθισμένος στα σύννεφα του ουρανού με δύναμη και συνοδεία αγγέλων και με δόξα πολλή)» και Ματθ. 26,64: «Πλὴν λέγω ὑμῖν, ἀπ᾿ ἄρτι ὄψεσθε τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου καθήμενον ἐκ δεξιῶν τῆς δυνάμεως καὶ ἐρχόμενον ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ (:Αλλ’ όμως σας λέω ότι σύντομα θα δείτε τον Υιό του ανθρώπου, τον Θεάνθρωπο Μεσσία, να κάθεται στα δεξιά του παντοδύναμου Θεού και να έρχεται πάνω στα σύννεφα του ουρανού ως ένδοξος Κριτής)»].

 Τότε θα ηχήσουν οι σάλπιγγες οι αρχαγγελικές. Οι νεκροί θα αναστηθούν πρώτα με την δύναμη του Χριστού και οι πιστοί, που θα ζουν τότε, θα αρπαχτούν μέσα στις νεφέλες και σαν βραβείο για τους κόπους τους θα τιμηθούν υπερβολικά πάνω από τα ανθρώπινα μέτρα, επειδή και ο αγώνας τους ήταν υπερανθρώπινος. Έτσι θα γίνουν, όπως μας το λέει και ο απόστολος Παύλος, γράφοντας: «Ὃτι αὐτὸς ὁ Κύριος ἐν κελεύσματι, ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου καὶ ἐν σάλπιγγι Θεοῦ καταβήσεται ἀπ' οὐρανοῦ, καὶ οἱ νεκροὶ ἐν Χριστῷ ἀναστήσονται πρῶτον, ἔπειτα ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι ἅμα σὺν αὐτοῖς ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα, καὶ οὕτω πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα (:Κι αυτό θα συμβεί, διότι ο Ίδιος ο Κύριος με πρόσταγμα, με φωνή αρχαγγέλου και με σάλπιγγα Θεού θα κατεβεί από τον ουρανό, και οι νεκροί που είχαν πεθάνει πιστοί στον Χριστό θα αναστηθούν πρώτοι. Έπειτα εμείς που θα είμαστε τότε ακόμη στη ζωή, συγχρόνως και μαζί με αυτούς θα αρπαχτούμε με σύννεφα για να προϋπαντήσουμε τον Κύριο μετέωροι στον αέρα, μεταξύ ουρανού και  γης. Κι έτσι, αφού ανεβούμε μαζί Του στον ουρανό, θα είμαστε πάντοτε μαζί με τον Κύριο)» [Α΄Θεσ. 4,16-17].

    Κ΄ Αυτήν την δεύτερη Παρουσία του Κυρίου και τη Συντέλεια του κόσμου την γνώριζε ο «Ἐκκλησιαστής». Γι'αυτό και στο βιβλίο του λέει[Εκκλ.11,9 έως 12, 5]: «Εὐφραίνου, νεανίσκε, ἐκ νεότητός σου καὶ ἀπόστησον θυμὸν ἀπὸ καρδίας σου καὶ παράγαγε πονηρίαν ἀπὸ σαρκός σου καὶ μνήσθητι τοῦ κτίσαντός σε, ἕως οὗ μὴ ἔλθωσιν αἱ ἡμέραι τῆς κακίας, ἕως οὗ μὴ σκοτισθῇ ὁ ἥλιος καὶ τὸ φῶς καὶ ἡ σελήνη καὶ οἱ ἀστέρες καὶ σκοτάσουσιν αἱ βλέπουσαι ἐν ταῖς ὀπαῖς ἕως οὗ μὴ ἀνατραπῇ τὸ σχοινίον τοῦ ἀργυρίου καὶ συντριβῇ τὸ ἀνθέμιον τοῦ χρυσίου καὶ ἀναστήσονται εἰς φωνὴν τοῦ στρουθίου καίγε ἀπὸ τοῦ ὕψους ὄψονται καὶ θάμβοι ἐν τῇ ὁδῷ (:Νέε μου, να ζεις και να χαίρεσαι τα νιάτα σου και να διώξεις τον θυμό από την καρδιά σου και τις πονηρές επιθυμίες της σάρκας σου και να φέρνεις στη μνήμη σου τον Κριτή σου, προτού φτάσουν οι ημέρες των γηρατειών, προτού σκοτιστεί ο ήλιος και το φως και η σελήνη και τα αστέρια και σκοτιστούν οι κόρες των ματιών σου, που κοιτάζουν μέσα από τα βλέφαρα και τις κόγχες τους- εννοώντας την δύναμη να διαβλέπει κανείς τα πράγματα- προτού να κοπεί το αργυρό νήμα της ζωής σου –μας διδάσκει την έκπαγλη εικόνα του έναστρου ουρανού μέσα στην οποία τα άστρα ασημίζουν- να φέρνεις στη μνήμη σου τον Κτίστη σου, προτού καταστραφεί το χρυσό ανθέμιο] -εννοώντας τον χρυσοειδή ήλιο, διότι η ανθεμίς είναι φυτό που το άνθος του έχει τα πέταλα γύρω γύρω ακτινοειδώς- και θα εξεγερθούν οι άνθρωποι στη ‘’φωνή του στρουθίου’’ και θα βλέπουν με φόβο προς τα ύψη και το βλέμμα τους θα είναι θαμπό, λόγω των γηρατειών)». Τι θα δουν τότε; «Τότε ὄψονται τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ μετὰ δυνάμεως καὶ δόξης πολλῆς (:Και θα δουν τον υιό του ανθρώπου να έρχεται καθισμένος στα σύννεφα του ουρανού με δύναμη και συνοδεία αγγέλων και με δόξα πολλή)»[Ματθ.24,30] «καὶ κόψονται φυλαὶ κατὰ φυλάς(:και θα θρηνήσει όλη η χώρα της Ιουδαίας πανεθνικά, αλλά και κάθε φυλή ξεχωριστά)»[Ζαχ. 12,12].

    Και τι θα γίνει όταν έρθει ο Κύριος; «Καὶ ἀνθήσει τὸ ἀμύγδαλον καὶ παχυνθήσεται ἡ ἀκρὶς καὶ διασκεδασθήσεται ἡ κάππαρις (:Και θα ανθίσει η αμυγδαλιά, θα παχύνει η ακρίδα, θα σκορπίσουν τα άνθη της κάπαρης)»[Εκκλ.12,5]. Και όπως λένε οι ειδικοί ερμηνευτές, όταν ανθίζει η αμυγδαλιά, ο χειμώνας ανήκει πια στο παρελθόν. Αλλά και τα σώματά μας, μετά τον χειμώνα πρόκειται να εξανθίσουν το επουράνιο άνθος. Και θα παχύνει η ακρίδα, η φτερωτή ψυχή, δηλαδή, θα πάρει το σώμα της. Και θα διασκορπιστεί η κάπαρη, δηλαδή οι κακοποιοί και παρόνομοι θα διασκορπιστούν και θα χάσουν τη δύναμή τους.

    ΚΑ΄ Βλέπεις πως όλοι προλέγουν την Παρουσία του Κυρίου; Βλέπεις πως γνωρίζουν την «φωνή του στρουθίου»; Ποια είναι αυτή η φωνή; Ας το εξετάσουμε. Λέει ο Απόστολος: «Ὃτι αὐτὸς ὁ κύριος ἐν κελεύσματι, ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου καὶ ἐν σάλπιγγι θεοῦ καταβήσεται ἀπ' οὐρανοῦ(:Κι αυτό θα συμβεί, διότι ο ίδιος ο Κύριος με πρόσταγμα, με φωνή αρχαγγέλου και με σάλπιγγα Θεού θα κατεβεί από τον ουρανό)»[Α΄Θεσ. 4,16]. Αρχάγγελος φωνάζει και λέει σε όλους: «Σηκωθείτε να προϋπαντήσετε τον Κύριο». Και είναι φοβερή η κάθοδος του Δεσπότη. Ο Δαβίδ λέει: «Θεὸς ἐμφανῶς ἥξει, ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ οὐ παρασιωπήσεται. Πῦρ ἐνώπιον αὐτοῦ καυθήσεται καὶ κύκλῳ αὐτοῦ καταιγὶς σφοδρά (:Ο Θεός θα έρθει φανερά, με δόξα πολλή. Έρχεται ο Θεός και δεν θα τηρήσει πια σιωπή. Φωτιά που θα καταφλέγει τα πάντα και θα τα κατατρώει θα καίγεται ενώπιόν Του. Και τριγύρω Του καταιγίδα μεγάλη και τρομερή θα ξεσπά)»[Ψαλμ.49,2-3] κ.τ.λ.

      Έρχεται προς τον Πατέρα, σύμφωνα με την Γραφή που μόλις αναγνώσαμε, «ο Υιός του ανθρώπου» επάνω στις νεφέλες του ουρανού [Δαν.7,13: «Ἐθεώρουν ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς καὶ ἰδοὺ μετὰ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ ὡς υἱὸς ἀνθρώπου ἐρχόμενος ἦν(: Έβλεπα σε νυχτερινό όραμα και ιδού, ένα πρόσωπο το οποίο έμοιαζε με υιό ανθρώπου ερχόταν επάνω στις νεφέλες του ουρανού)»], ενώ πύρινος ποταμός εξέρχεται που δοκιμάζει τους ανθρώπους[πρβ. Δαν.7,10: «Ποταμὸς πυρὸς εἷλκεν ἔμπροσθεν αὐτοῦ(:Πύρινος ποταμός έτρεχε ενώπιόν Του)»]. Όποιος έχει έργα λαμπρά σαν το χρυσάφι, αστράφτει πιο πολύ. Όποιος έχει έργα σαθρά σαν το καλάμι και ανυπόστατα, κατακαίγεται από την φωτιά. Και ο Πατέρας κάθεται, «ἔχων τὸ ἔνδυμα αὐτοῦ λευκὸν ὡσεὶ χιών, καὶ τὴν τρίχα τῆς κεφαλῆς ὡς ἔριον καθαρόν (:έχοντας ένδυμα λευκό σαν το χιόνι και οι τρίχες της κεφαλής Του είναι σαν άσπρο μαλλί)»[Δαν.7,9]. Ανθρωποπαθώς βέβαια, μας τα λέει αυτά. Γιατί; Διότι είναι βασιλιάς όσων δεν έχουν μολυνθεί από αμαρτίες, όπως το λέει και η Γραφή: «Λευκανῶ ὑμῶν τὰς ἁμαρτίας ὡς χιόνα καὶ ὡσεὶ ἔριον (:Θα σας λευκάνω από τις αμαρτίες και θα γίνετε σαν το χιόνι και σαν το άσπρο μαλλί)»[ Ησ.1,18]· πράγμα που δείχνει τη συγχώρηση των αμαρτιών ή την κατάσταση της αναμαρτησίας. Έρχεται, λοιπόν, ο Κύριος από τους ουρανούς, επάνω στις νεφέλες, Αυτός που ανέβηκε στον ουρανό μέσα σε φωτεινή νεφέλη. Διότι Αυτός ο Ίδιος είπε: «Καὶ ὄψονται τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἐρχόμενον ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ μετὰ δυνάμεως καὶ δόξης πολλῆς (:Και θα δουν τον Υιό του ανθρώπου να έρχεται επάνω στη νεφέλη με δύναμη και δόξα πολλή)»[Ματθ.24,30].

    ΚΒ’ Αλλά ποιο θα είναι το σημείο της δεύτερης αυτής Παρουσίας Του; Μην τυχόν τολμήσει καμιά ενάντια δύναμη και τη μιμηθεί. «Και τότε θα φανεί», λέει, «στον ουρανό το σημείο που θα προαναγγέλλει την άμεση έλευση και παρουσία του υιού του ανθρώπου. Τότε θα θρηνήσουν όλες οι φυλές της γης που δεν πίστεψαν. Και θα δουν τον υιό του ανθρώπου να έρχεται καθισμένος στα σύννεφα του ουρανού με δύναμη και συνοδεία αγγέλων και με δόξα πολλή» [βλ. παραπάνω, Ματθ. 24, 30]. Και το σημείο το αληθινό, το διακριτικό του Χριστού, είναι ο Σταυρός. Το σημείο του φωτόμορφου Σταυρού προηγείται από τον Βασιλιά και δηλώνει ότι Αυτός είναι Εκείνος που είχε σταυρωθεί παλιότερα, για να Τον δούν οι Ιουδαίοι, αυτοί που Τον κέντησαν στην πλευρά και συνωμότησαν για να φονευτεί και να θρηνήσουν πανεθνικά και χωριστά κάθε φυλή [πρβ. Ζαχ. 12, 10:  «Καὶ ἐκχεῶ ἐπὶ τὸν οἶκον Δαυὶδ καὶ ἐπὶ τοὺς κατοικοῦντας Ἱερουσαλὴμ πνεῦμα χάριτος καὶ οἰκτιρμοῦ, καὶ ἐπιβλέψονται πρός με ἀνθ᾿ ὧν κατωρχήσαντο καὶ κόψονται ἐπ᾿ αὐτὸν κοπετόν, ὡς ἐπ᾿ ἀγαπητῷ, καὶ ὀδυνηθήσονται ὀδύνην ὡς ἐπὶ τῷ πρωτοτόκῳ(: Και θα εκχύσω πλούσια στον βασιλικό οίκο του Δαβίδ και σε όλους, όσοι κατοικούν στην Ιερουσαλήμ, πνεύμα παντός είδους χάριτος, συμπαθείας και ευσπλαχνίας· και θα στρέψουν τα βλέμματά τους προς Εμένα, τον Οποίο ύβρισαν, περιφρόνησαν και χλεύασαν και θα θρηνήσουν, όπως θρηνούν και οδύρονται με κλαυθμούς και μοιρολόγια για τον θάνατο αγαπητού πρωτότοκου υιού. Θα θρηνήσουν με οδύνη κατεξοχήν μεγάλη, όμοια με εκείνη που δοκιμάζουν για τον θάνατο πρωτότοκου υιού)» και Ζαχ.12, 12: «Καὶ κόψεται ἡ γῆ κατὰ φυλὰς φυλάς(: Τότε ολόκληρη η χώρα της Ιουδαίας θα θρηνήσει, θα μοιρολογήσει και χτυπήσει τα στήθη της εξαιτίας της λύπης ξεχωριστά κατά φυλάς)»], λέγοντας: «Αυτός είναι Εκείνος που ραπίσαμε, Αυτός είναι Εκείνος που φτύσαμε στο πρόσωπο, Αυτός είναι Εκείνος που Του βάλαμε δεσμά, Αυτός είναι Εκείνος που, αφού πρώτα Τον σταυρώσαμε, Τον εξευτελήσαμε. Θα πουν τότε: ‘’Πού να πάμε για να αποφύγουμε την οργή Σου;’’». Αφού όμως Αγγελικά στρατεύματα θα περιβάλλουν και θα φρουρούν τον κόσμο, πουθενά δεν θα μπορέσουν να πάνε. Φόβος για τους εχθρούς θα είναι το σημείο του Σταυρού, χαρά θα είναι για τους φίλους που πίστεψαν σ᾽ Αυτόν ή Τον κήρυξαν στα έθνη ή μαρτύρησαν για το όνομά Του.

      Ποιος θα είναι άραγε τόσο ευλογημένος, ώστε τότε θα βρεθεί φίλος του Χριστού; Δεν καταφρονεί τους δικούς Του δούλους ο τόσο ένδοξος Βασιλιάς, Αυτός που Τον δορυφορούν Άγγελοι, που είναι σύνθρονος του Πατέρα. Και για να μην αναμειχθούν οι εκλεκτοί μαζί με τους εχθρούς, «ἀποστελεῖ τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ μετὰ σάλπιγγος φωνῆς μεγάλης, καὶ ἐπισυνάξουσι τοὺς ἐκλεκτοὺς αὐτοῦ ἐκ τῶν τεσσάρων ἀνέμων ἀπ᾿ ἄκρων οὐρανῶν ἕως ἄκρων αὐτῶν (:  θα αποστείλει τους αγγέλους Του να  ηχήσουν δυνατά με σάλπιγγα˙ και θα μαζέψουν τους εκλεκτούς Του από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, από τα οποία πνέουν οι τέσσερις άνεμοι, από τη μία άκρη του ορίζοντα έως την άλλη)» [Ματθ. 24, 31]. Γιατί, αφού δεν καταφρόνησε έναν, εννοώ τον Λωτ, πως είναι δυνατόν να καταφρονήσει πολλούς δικαίους μαζί; Θα πει τότε σ᾽ αυτούς που θα είναι ανεβασμένοι πάνω στα νεφελώδη άρματα και θα έχουν συναχθεί από τους Αγγέλους: «Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου (:Ελάτε εσείς που είστε ευλογημένοι από τον Πατέρα μου)» [Ματθ. 25, 34].

      ΚΓ’ Αλλά θα πει κάποιος από τους παρόντες: «Είμαι φτωχός ή μπορεί τότε ίσως να βρεθώ άρρωστος στο κρεβάτι». Ή μπορεί να πεί κάποια: «Είμαι γυναίκα και μπορεί να βρεθώ στον μύλο». Τι θα γίνει; Μήπως γι᾽ αυτούς τους λόγους θα μας περιφρονήσουν και θα μας καταδικάσουν; Έχε θάρρος, άνθρωπε. Ο Κριτής είναι απροσωπόληπτος. «Οὐ κατὰ τὴν δόξαν κρινεῖ οὐδὲ κατὰ τὴν λαλιὰν ἐλέγξει (:Δεν πρόκειται να κρίνει με βάση τα φαινόμενα, ούτε σκοπεύει να ελέγξει με βάση τα λόγια)» [Ησ. 11, 3], ούτε προτιμάει τους μορφωμένους από τους απλούς και απαίδευτους, ούτε τους πλούσιους από τους φτωχούς. Και στο χωράφι αν βρίσκεσαι, θα σε πάρουν οι Άγγελοι.

      Μη νομίσεις πως θα προτιμήσει τους κτηματίες και σένα τον γεωργό θα σε αφήσει. Είτε δούλος είσαι, είτε φτωχός, μην έχεις καμιά αγωνία. Αυτός που «ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών(:κένωσε τον εαυτό Του συγκαλύπτοντας και κρύβοντας για κάποιο διάστημα την δόξα και το μεγαλείο της θεότητός Του. Πήρε μορφή δούλου και έγινε όμοιος με τους ανθρώπους)» [Φιλιπ. 2, 7], δεν περιφρονεί τους δούλους. Αν τύχει πάλι και είσαι άρρωστος στο κρεβάτι, έχει γραφεί: «Ταύτῃ τῇ νυκτὶ δύο ἔσονται ἐπὶ κλίνης μιᾶς, εἷς παραληφθήσεται καὶ ὁ ἕτερος ἀφεθήσεται (:Τότε θα είναι δύο στο ίδιο κρεββάτι, τον ένα θα τον πάρουν, τον άλλο θα τον αφήσουν)» [Λουκ. 17, 34]. Έστω κι αν από ανάγκη είσαι απασχολημένος στον μύλο, είτε είσαι άνδρας είτε γυναίκα, ή έχεις δούλο στον μύλο και αναγκάζεσαι να παραμένεις εκεί, δεν πρόκειται να σε περιφρονήσει Αυτός «ὁ ἐξάγων πεπεδημένους ἐν ἀνδρείᾳ (:που κάνει ελεύθερους και ανδρειωμένους τους αλυσοδεμένους)» [πρβ. Ψαλμ. 67, 7], Αυτός που οδήγησε τον Ιωσήφ στην βασιλεία από την δουλεία και την φυλακή. Αυτός και σένα θα σε λυτρώσει από τις θλίψεις και θα σε οδηγήσει στην Βασιλεία των ουρανών. Μόνο έχε θάρρος, μόνο να εργάζεσαι το αγαθό, να αγωνίζεσαι πρόθυμα, διότι τίποτε δεν πάει χαμένο.

      Είναι γραμμένη κάθε σου προσευχή και ψαλμωδία, είναι γραμμένη κάθε σου ελεημοσύνη, κάθε σου νηστεία. Είναι γραμμένος κάθε γάμος που διαφυλάχτηκε στα όρια τα ηθικά, είναι γραμμένη κάθε είδους εγκράτεια που έγινε για χάρη του Θεού. Ανάμεσα όμως σ᾽ όλα, όσα ο Θεός καταγράφει για να μας στεφανώσει, την πρώτη θέση την έχει η παρθενία και η αγνεία και πρόκειται να λάμπεις σαν Άγγελος.

     Αλλά όπως άκουσες με ευχαρίστηση τα καλά, άκουσε πάλι χωρίς να ταραχθείς και τα αντίθετα. Είναι όλα γραμμένα, κάθε σου πλεονεξία, κάθε σου πορνεία, κάθε σου όρκος που αθέτησες, κάθε βλασφήμια, κάθε μαγεία, κάθε κλοπή και κάθε φόνος. Όλα αυτά θα καταγραφούν, εάν μετά το Βάπτισμα πράξεις τα ίδια πάλι, διότι τα προηγούμενα εξαλείφονται όλα.

     ΚΔ’ «Ὅταν δὲ ἔλθῃ (:Όταν λοιπόν θα έλθει)», λέει, «ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ (:ο Υιός του ανθρώπου με τη δόξα Του και μαζί Του όλοι οι άγιοι άγγελοι)» [Ματθ. 25, 31]. Κοίτα, άνθρωπε, μπροστά σε πόσο πλήθος θα βγεις να κριθείς. Σύμπαν το γένος των ανθρώπων τότε θα παρίσταται. Αναλογίσου, λοιπόν, πόσο πολυάριθμη είναι η φυλή των Ρωμαίων, από πόσα πλήθη αποτελούνται οι βάρβαρες φυλές που τώρα ζουν και πόσες από αυτές τις βάρβαρες φυλές έχουν πεθάνει εδώ και εκατό χρόνια. Λογάριασε πόσοι θάφτηκαν μέσα σε χίλια χρόνια από όλες αυτές τις φυλές και τόσες άλλες. Λογάριασε όλους, όσοι έζησαν στη γη από τον Αδάμ μέχρι σήμερα. Είναι πραγματικά απειροπληθείς αλλά, παρόλα αυτά, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι είναι και λίγοι, αν τους συγκρίνουμε με τους Αγγέλους, που σίγουρα είναι κατά πολύ περισσότεροι. Εκείνοι είναι τα ενενήντα εννέα πρόβατα, η ανθρωπότητα είναι μόνο το ένα [πρβ. Ματθ. 18, 12: «Τί ὑμῖν δοκεῖ; Ἐὰν γένηταί τινι ἀνθρώπῳ ἑκατὸν πρόβατα καὶ πλανηθῇ ἓν ἐξ αὐτῶν, οὐχὶ ἀφεὶς τὰ ἐνενήκοντα ἐννέα ἐπὶ τὰ ὄρη, πορευθεὶς ζητεῖ τὸ πλανώμενον;(: Βέβαια ο Θεός φροντίζει για όλους. Ιδιαιτέρως όμως προνοεί γι’ αυτούς που έγιναν μικροί σαν τα παιδιά. Φροντίζει λοιπόν όπως και οι ποιμένας για τα πρόβατά του. Τι νομίζετε εσείς; Εάν ένας άνθρωπος συμβεί να έχει εκατό πρόβατα και χαθεί ένα απ’ αυτά, δεν θα αφήσει τα ενενήντα εννέα πάνω στα βουνά και δεν θα τρέξει να αναζητήσει το χαμένο πρόβατο;)» ·και Λουκ. 15, 4: «Τίς ἄνθρωπος ἐξ ὑμῶν ἔχων ἑκατὸν πρόβατα, καὶ ἀπολέσας ἓν ἐξ αὐτῶν, οὐ καταλείπει τὰ ἐνενήκοντα ἐννέα ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ πορεύεται ἐπὶ τὸ ἀπολωλὸς ἕως οὗ εὕρῃ αὐτό;(: Ποιος άνθρωπος από σας, αν έχει εκατό πρόβατα και χάσει το ένα απ’ αυτά, δεν αφήνει τα ενενήντα εννέα στην ερημιά και δεν πηγαίνει ν’ αναζητήσει το χαμένο πρόβατο, και δεν σταματά να το αναζητά μέχρι να το βρει;)»]. Σύμφωνα με το μέγεθος των τόπων πρέπει να υπολογίζουμε και το πλήθος των κατοίκων τους. Η γη που κατοικείται από όλους τους ανθρώπους, σύμπασα η οικουμένη, έτσι όπως βρίσκεται στο μέσον του ουρανού που την περιβάλλει, είναι μόνο το κέντρο ενός κύκλου και όμως βαστάζει πάνω της τόσα πλήθη.

      Σκεφτείτε, λοιπόν, ο ουρανός που την περιβάλλει σαν κύκλος, πόσο πιο υπερμεγέθης είναι από αυτήν. Και σκεφτείτε ότι υπάρχουν άπειροι άλλοι ουρανοί, που δεν μπορούμε ούτε καν να φανταστούμε τα πλήθη των Αγγέλων που τους κατοικούν. Διότι έχει γραφεί: «Χίλιαι χιλιάδες ἐλειτούργουν αὐτῷ, καὶ μύριαι μυριάδες παρειστήκεισαν αὐτῷ(:Χίλιες χιλιάδες Τον υπηρετούσαν και μύριες μυριάδες έστεκαν με δέος μπροστά Του)» [ Δαν. 7, 10]. Και όχι βέβαια πως είναι μόνο τόσο το πλήθος των Αγγέλων, αλλά περισσότερο απ᾽ αυτό δεν μπορούσε να μας παραστήσει ο Προφήτης. Θα είναι παρών, λοιπόν, τότε στην Κρίση ο Θεός, ο Πατέρας όλων, θα παρακάθεται και ο Ιησούς Χριστός και το Άγιο Πνεύμα θα παρευρίσκεται και Αυτό. Αγγελική σάλπιγγα θα προσκαλέσει όλους εμάς, που έχουμε σαν ένδυμά μας όλα μας τα έργα.

     Μήπως, λοιπόν, και μόνο μ᾽ αυτήν την εικόνα, δεν είναι φυσικό από τώρα να έχουμε κάποια αίσθηση αγωνίας; Μην το θεωρήσεις, άνθρωπε, ότι είναι μικρή καταδίκη, ακόμα και τότε που δεν θα κολαστείς αιώνια, το να έρθουν στο φως όλα τα κρυφά και φανερά έργα σου, μπροστά στα άπειρα πλήθη όλων των ανθρώπων και όλων των Αγγέλων. Μήπως δεν έρχονται στιγμές στη ζωή μας που προτιμάμε να πεθάνουμε πολλούς θανάτους, παρά να μάθουν κάποιοι φίλοι μας τα μυστικά μας, για τα οποία θα έπρεπε να μας αποδοκιμάσουν;

    ΚΕ’ Κάτω από την συναίσθηση αυτής της τόσο κρίσιμης περιστάσεως, αδελφοί μου, ας φροντίσουμε με ζήλο να μη μας αποδοκιμάσει και καταδικάσει ο Θεός, ο Οποίος δεν χρειάζεται να διενεργήσει καμιά εξέταση και κανένα έλεγχο, προκειμένου να γνωρίσει εμάς και τα έργα μας. Μην πεις ότι «Νύχτα έπεσα σε πορνεία ή έκανα μαγείες ή έπραξα κάτι άλλο και άνθρωπος δεν βρισκόταν εκεί». Από τη συνείδησή σου κρίνεσαι, από τους λογισμούς σου. Όπως λέει ο απόστολος Παύλος, τότε που θα κρίνει ο Θεός τα κρυφά έργα των ανθρώπων, οι λογισμοί του ανθρώπου μέσα στη συνείδησή του θα λειτουργούν σαν μάρτυρες κατηγορίας ή σαν μάρτυρες υπερασπίσεως [Ρωμ. 2, 15-16: «Οὗτοι νόμον μὴ ἔχοντες ἑαυτοῖς εἰσι νόμος, οἵτινες ἐνδείκνυνται τὸ ἔργον τοῦ νόμου γραπτὸν ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν, συμμαρτυρούσης αὐτῶν τῆς συνειδήσεως καὶ μεταξὺ ἀλλήλων τῶν λογισμῶν κατηγορούντων ἢ καὶ ἀπολογουμένων- ἐν ἡμέρᾳ ὅτε κρινεῖ ὁ Θεὸς τὰ κρυπτὰ τῶν ἀνθρώπων κατὰ τὸ εὐαγγέλιόν μου διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ(:Το έργο που κάνει ο νόμος να διαφωτίζει τους ανθρώπους να διακρίνουν το καλό απ’ το κακό, αυτό το έργο οι εθνικοί αυτοί αποδεικνύουν ότι το έχουν γραμμένο στις καρδιές τους. Κι αυτό συμβαίνει όταν η συνείδησή τους δίνει μαρτυρία σ’ αυτούς για κάθε πράξη, και οι εσωτερικοί τους λογισμοί αναμεταξύ τους κατηγορούν ή και καμιά φορά απολογούνται.Και θα ανακηρυχθούν δίκαιοι οι τηρητές του νόμου την ημέρα που θα κρίνει ο Θεός τις απόκρυφες πράξεις των ανθρώπων σύμφωνα με το Ευαγγέλιο που κηρύττω. Και θα τις κρίνει διαμέσου του Ιησού Χριστού ως υπέρτατου Κριτή)»]. Σε αναγκάζει να πεις την αλήθεια το Πρόσωπο του Κριτή-Θεού, που σου εμπνέει το δέος. Και ακόμα πιο έντονα, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι σε ελέγχει ακόμα και τότε που εσύ δεν θα φανερώσεις την αλήθεια. Γιατί, όπως είπαμε, θα αναστηθείς και θα παρουσιαστείς στον Κριτή, σαν να είσαι ντυμένος με τις αμαρτίες σου ή, αν έχεις βέβαια, και με κάποιες καλές και ενάρετες πράξεις σου.

     Και το δήλωσε τούτο ο Κριτής ‒ διότι ο Χριστός θα είναι Εκείνος που θα κρίνει‒ λέγοντας:«Οὐδὲ γὰρ ὁ πατὴρ κρίνει οὐδένα, ἀλλὰ τὴν κρίσιν πᾶσαν δέδωκε τῷ υἱῷ (:Επειδή δεν δικάζει ο Πατέρας κανέναν, αλλά την κρίση την άφησε στον Υιό)» [Ιω. 5, 22]. Και αυτό δεν σημαίνει ότι αποξενώνεται από την εξουσία Του, αλλά ότι κρίνει «διὰ τοῦ Υἱοῦ». Βέβαια ο Υιός κρίνει με την συγκατάνευση του Πατέρα. Και ασφαλώς η κρίση και η απόφαση του Υιού είναι ίδια με την κρίση και την απόφαση του Πατέρα, γιατί Πατέρας και Υιός έχουν μία και την αυτή γνώμη. Τι λέει, όμως, ο Κριτής για το αν αποτελούν ή όχι το ένδυμά σου οι πράξεις σου και τα βιώματά σου; «Καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη (:Και θα συναχθούν μπροστά Του πάντα τα έθνη)» [πρβ. Ματθ. 25, 32]. Διότι πρέπει ενώπιον του Χριστού να γονατίσουν και τα επουράνια και τα επίγεια και τα καταχθόνια [πρβ. Φιλιπ. 2, 10: «ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων(:ώστε στο όνομα του Ιησού να γονατίσουν ταπεινά και να Τον προσκυνήσουν λατρευτικά και οι άγγελοι στον ουρανό και οι άνθρωποι στη γη και οι ψυχές των νεκρών στα καταχθόνια˙ αλλά κι αυτά τα δαιμονικά όντα που είναι στα καταχθόνια με τρόμο να υποκλιθούν μπροστά στο μεγαλείο Του)»]. «Καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ᾿ ἀλλήλων ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων(:Και θα χωρίσει τους μεν από τους δε, «όπως χωρίζει ο βοσκός τα πρόβατα από τα κατσίκια)» [Ματθ. 25, 32].

     Πώς τα χωρίζει ο βοσκός; Άραγε τα εξετάζει βάσει κανενός βιβλίου, για να δει ποιο είναι πρόβατο και ποιο κατσίκι; Ή τα διακρίνει από την εμφάνιση; Δεν είναι το σγουρό και αφράτο μαλλί που φανερώνει το πρόβατο και το σκληρό και άγριο τρίχωμα που φανερώνει το κατσίκι; Έτσι είναι και μόλις καθαριστείς από τις αμαρτίες σου. Έχεις στο εξής το μαλλί καθαρό και μένει η στολή σου αμόλυντη και λες πάντοτε: «Ἐξεδυσάμην τὸν χιτῶνά μου, πῶς ἐνδύσομαι αὐτόν; (:Ξεντύθηκα το χιτώνα της αμαρτίας, πώς να τον ξαναβάλω;)» [Άσμ. 5, 3]. Από το ένδυμα γνωρίζεσαι σαν πρόβατο, αν όμως βρεθείς τριχωτός σαν τον Ησαύ, που ήταν πυκνότριχος και ελαφρόμυαλος, που έχασε τα πρωτοτόκια για το φαΐ και πούλησε το αξίωμά του, θα πας στα αριστερά του Κυρίου. Ας μη γίνει κανείς από τους παρόντες να χάσει τη Χάρη, ούτε με τα άδικά του έργα να βρεθεί στα αριστερά τάγματα των αμαρτωλών.

ΚΣΤ’   Πραγματικά, μας προκαλεί τον φόβο η Κρίση του Θεού και μας τρομάζουν όσα μας πληροφορούν για το πώς θα γίνει. Ενώ προβάλλεται σαν σκοπός της ζωής μας η Βασιλεία των ουρανών, έχει ετοιμαστεί και η αιώνια φωτιά της Κολάσεως. Και θα πει εύλογα κάποιος: «Πώς θα αποφύγουμε τη φωτιά της κολάσεως. Και πώς θα μπούμε στη Βασιλεία;». «Πείνασα», λέει, «και μου δώσατε να φάω» [Ματθ. 25, 35]. Μάθετε λοιπόν τον τρόπο. Δεν χρειάζεται εδώ να κάνεις αλληγορία, αλλά να κάνεις πράξη τα λεγόμενα. «Ἐπείνασα γάρ, καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ περιεβάλετέ με, ἠσθένησα, καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυλακῇ ἤμην, καὶ ἤλθετε πρός με (:Πείνασα και μου δώσατε να φάω, δίψασα και μου δώσατε να πιω, ξένος ήμουνα και με φιλοξενήσατε, γυμνός και με ντύσατε, αρρώστησα και με επισκεφθήκατε, στη φυλακή ήμουνα και ήρθατε να με δείτε)» [Ματθ. 25, 35-36]. Αυτά αν πράξεις, θα είσαι μαζί Του στη Βασιλεία, βασιλιάς. Αν όμως δεν τα πράξεις, θα κατακριθείς.

      Άρχισε λοιπόν από τώρα να τα κάνεις πράξη και έχε ζωντανή και σταθερή πίστη. Πρόσεξε να μην κλειστείς έξω, όπως οι μωρές παρθένες, αναβάλλοντας να αγοράσεις λάδι. Μη θαρρευτείς επειδή έχεις απλώς τη λαμπάδα, αλλά να την έχεις να καίει. «Οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς (:Έτσι σαν λυχνάρι που είναι σωστά τοποθετημένο ας λάμψει το φως της αρετής σας μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά σας έργα και να δοξάσουν για τα ενάρετα και άγια παιδιά Του τον Πατέρα σας, ο Οποίος είναι βέβαια παρών παντού, αλλά κυρίως φανερώνει την παρουσία Του στους ουρανούς)» [πρβ. Ματθ. 5, 16] και να μη βλασφημείται εξαιτίας σου ο Χριστός. Φόρεσε ένδυμα αφθαρσίας, διαπρέποντας στα καλά και θεάρεστα έργα. Και όποια υπόθεση «κατ᾽ οικονομίαν», σου εμπιστευτεί ο Θεός, διοίκησέ την ευάρεστα και καρποφόρα. Χρήματα σου εμπιστεύτηκε; Κάνε καλή και χρηστή διαχείριση. Λόγο διδασκαλίας σου εμπιστεύτηκε; Μεταχειρίσου το χάρισμα για τη δόξα του Θεού και τη σωτηρία των ανθρώπων. Μπορείς να φέρνεις και άλλους να ακούν το λόγο, το κήρυγμα της πίστεως; Κάνε το με ζήλο.

    Υπάρχουν τόσες πολλές μορφές ζωής και δράσεως, μέσα στις οποίες ο άνθρωπος μπορεί να αναδειχθεί πιστός και καλός οικονόμος των χαρισμάτων του Θεού. Προσέξτε μόνο να μη βρεθεί κανείς να σφάλλει και απορριφθεί, ώστε να συναντήσουμε με παρρησία τον αιώνιο Βασιλέα Χριστό, που βασιλεύει στους αιώνες. Διότι θα βασιλέψει στους αιώνες. Αυτός που θα κρίνει ζώντες και νεκρούς, Αυτός ο Οποίος πέθανε για χάρη των ζώντων και των νεκρών, καθώς και ο Παύλος το λέει: «Εἰς τοῦτο γὰρ Χριστὸς καὶ ἀπέθανε καὶ ἀνέστη καὶ ἔζησεν, ἵνα καὶ νεκρῶν καὶ ζώντων κυριεύσῃ(:Είμαστε όλοι, ζωντανοί και πεθαμένοι, κτήμα του Κυρίου, επειδή γι’ αυτόν τον σκοπό ο Χριστός και πέθανε και αναστήθηκε και έλαβε πάλι ως άνθρωπος τη ζωή, για να γίνει Κύριος και των νεκρών και των ζωντανών)» [Ρωμ. 14, 9].

    ΚΖ΄ Και αν ποτέ ακούσεις κάποιον να λέει ότι η Βασιλεία του Χριστού έχει τέλος, να μισήσεις την αίρεση αυτή. Είναι ένα άλλο κεφάλι του δράκοντα, που τώρα τελευταία ξεπρόβαλε στη Γαλατία. Τόλμησε ένας να πει ότι ο Λόγος, αφού εξήλθε από τον Πατέρα, πάλι επανήλθε και χάθηκε η υπόστασή Του μέσα στον Πατέρα και δεν υπάρχει πια, χωρίς να καταλαβαίνει ότι με αυτές τις βλάσφημες δοξασίες του στρέφεται κατά του ίδιου του εαυτού του. Δεν άκουσε τον Κύριο που λέει: «Ὁ υἱὸς μένει εἰς τὸν αἰῶνα(:.Ο Υιός μένει παντοτινά)»[Ιω.8,35]. Δεν άκουσε τον Γαβριήλ που είπε: «Καὶ βασιλεύσει ἐπὶ τὸν οἶκον Ἰακὼβ εἰς τοὺς αἰῶνας, καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος(: Και θα βασιλεύσει αιώνια ως αθάνατος και παντοτινός Αρχιερέας και Βασιλιάς στους πιστούς όλων των γενεών, οι οποίοι θα αποτελούν την πνευματική και αληθινή οικογένεια του Ιακώβ˙ και η Βασιλεία Tου δεν θα έχει τέλος, όπως η Βασιλεία των επίγειων βασιλέων, αλλά θα είναι ατελείωτη και παντοτινή, επειδή θα είναι θεϊκή)»[Λουκ.1,33]. Εξέτασε το λεγόμενο και θα δεις. Τώρα, όπως βλέπεις, άνθρωποι αιρετικοί διδάσκουν πράγματα βλάσφημα για το πρόσωπο του Χριστού. Αλλά και ο Γαβριήλ ο αρχάγγελος, δίδαξε σχετικά με την αιώνια διαμονή του Σωτήρα. Σε ποιον, λοιπόν, θα πιστέψεις; Δεν θα πιστέψεις τον Γαβριήλ;

      Άκουσε τη μαρτυρία του Δανιήλ που διαβάσαμε τώρα. «Ἐθεώρουν ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς καὶ ἰδοὺ μετὰ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ ὡς υἱὸς ἀνθρώπου ἐρχόμενος ἦν καὶ ἕως τοῦ παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν ἔφθασε καὶ ἐνώπιον αὐτοῦ προσηνέχθη.Καὶ αὐτῷ ἐδόθη ἡ ἀρχὴ καὶ ἡ τιμὴ καὶ ἡ βασιλεία, καὶ πάντες οἱ λαοί, φυλαί, γλῶσσαι αὐτῷ δουλεύσουσιν· ἡ ἐξουσία αὐτοῦ ἐξουσία αἰώνιος, ἥτις οὐ παρελεύσεται, καὶ ἡ βασιλεία αὐτοῦ οὐ διαφθαρήσεται(:Συνεπαρμένος από τη θεωρία του νυχτερινού οράματος έβλεπα, και ιδού, ένα πρόσωπο το οποίο ομοίαζε με υιό ανθρώπου, ερχόταν επάνω στις νεφέλες του ουρανού, έφτασε δε ενώπιον του Παλαιού των ημερών και οδηγήθηκε ενώπιόν Του από τους αγγέλους. Και στο πρόσωπο αυτό δόθηκε η εξουσία, η τιμή και η βασιλεία, όλοι δε οι άνθρωποι, λαοί, φυλές και γλώσσες θα υπηρετήσουν Αυτόν. Η εξουσία Του θα είναι εξουσία αιώνια, η οποία δεν θα περάσει, η δε Βασιλεία Του δεν θα καταστραφεί· ουδέποτε θα έχει τέλος)»[Δαν.7,13-14]. Αυτά να κρατάς λοιπόν, σε αυτά να πιστεύεις και τις αιρετικές πλάνες να τις αποστρέφεσαι και να τις διώχνεις μακριά, διότι άκουσες σαφέστατα για την ατελεύτητη Βασιλεία του Θεού.  

ΚΗ΄Έχεις παραπλησία μαρτυρία και την ερμηνεία του λίθου που κόπηκε από το όρος, χωρίς να τον αγγίξει ανθρώπινο χέρι[βλ.Δαν.2,34: «Ἐθεώρεις ἕως οὗ ἐτμήθη λίθος ἐξ ὄρους ἄνευ χειρῶν καὶ ἐπάταξε τὴν εἰκόνα ἐπὶ τοὺς πόδας τοὺς σιδηροῦς καὶ ὀστρακίνους καὶ ἐλέπτυνεν αὐτοὺς εἰς τέλος(: Έβλεπες το άγαλμα αυτό και το παρατηρούσες εκστατικός, μέχρις ότου λίθος αποκόπηκε από όρος χωρίς την επέμβαση ανθρώπινου χεριού και χτύπησε το άγαλμα στα πόδια που ήσαν από σίδηρο και πηλό, και τα συνέτριψε εξ ολοκλήρου)»]. Και ο λίθος αυτός φανερώνει την ανθρώπινη καταγωγή του Χριστού. «Καὶ ἐν ταῖς ἡμέραις τῶν βασιλέων ἐκείνων ἀναστήσει ὁ Θεὸς τοῦ οὐρανοῦ βασιλείαν, ἥτις εἰς τοὺς αἰῶνας οὐ διαφθαρήσεται, καὶ ἡ βασιλεία αὐτοῦ λαῷ ἑτέρῳ οὐχ ὑπολειφθήσεται· λεπτυνεῖ καὶ λικμήσει πάσας τὰς βασιλείας, καὶ αὐτὴ ἀναστήσεται εἰς τοὺς αἰῶνας(: Και κατά την εποχή των βασιλέων της τέταρτης εκείνης βασιλείας, ο Θεός του ουρανού θα αναστήσει βασιλεία, η οποία ουδέποτε θα καταστραφεί, και τοιουτοτρόπως η αιώνια αυτή Βασιλεία του Θεού δεν θα καταλυθεί, ώστε να περιέλθει στα χέρια άλλου βασιλείου, το οποίο θα τη διαδεχθεί. Η Βασιλεία αυτή του Θεού θα συντρίψει, θα θρυμματίσει και θα λιχνίσει όλες τις βασιλείες του κόσμου, ενώ αυτή θα υψωθεί, θα κυριαρχήσει παντού και θα υπάρχει πάντοτε στους ατελεύτητους αιώνες των αιώνων)»[Δαν.2,44].

    Και ο Δαβίδ κάποια φορά είπε: «Ὁ θρόνος σου, ὁ Θεός, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος, ῥάβδος εὐθύτητος ἡ ῥάβδος τῆς βασιλείας σου(:Ο θρόνος Σου, ω Μεσσία και Θεέ, θα παραμένει ακλόνητος σε όλους τους αιώνες, το σκήπτρο Σου κα η βασιλική Σου εξουσία είναι σκήπτρο και εξουσία ευθύτητας και δικαιοσύνης)»[Ψαλμ.44,7· πρβ. αντίστοιχα και Εβρ.1,8]. Και αλλού πάλι: «Κατ᾿ ἀρχὰς σύ, Κύριε, τὴν γῆν ἐθεμελίωσας, καὶ ἔργα τῶν χειρῶν σού εἰσιν οἱ οὐρανοί· αὐτοὶ ἀπολοῦνται, σὺ δὲ διαμένεις, καὶ πάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονται, καὶ ὡσεὶ περιβόλαιον ἑλίξεις αὐτοὺς καὶ ἀλλαγήσονται·  σὺ δὲ ὁ αὐτὸς εἶ, καὶ τὰ ἔτη σου οὐκ ἐκλείψουσιν(:Εσύ, Κύριε, στην αρχή της δημιουργίας στήριξες τη γη και την εδραίωσες μέσα στο ουράνιο στερέωμα, και έργα των χειρών σου είναι οι ουρανοί. Αυτοί θα χάσουν το σημερινό τους σχήμα και θα εξαφανισθούν. Εσύ όμως παραμένεις αναλλοίωτος και αμετάβλητος. Κι όλος ο κόσμος θα παλιώσει σαν ένα ένδυμα,κι εσύ θα τον περιστρέψεις και θα τον περιτυλίξεις σαν εξωτερικό ρούχο που φορούν οι άνθρωποι˙ θα αλλάξει λοιπόν και θα γίνει καινούργιος. Εσύ όμως είσαι πάντοτε ο ίδιος, και τα έτη σου θα είναι  ατελείωτα)»[Ψαλμ.101,26-28 και Εβρ.1,10-12]. Όλα αυτά τα χωρία ο Παύλος τα ερμήνευσε χριστολογικά και τα απέδωσε στον Υιό.

   ΚΘ΄Και θέλεις να μάθεις από πού έφτασαν σε τέτοια μανία αυτοί που διδάσκουν τα αντίθετα; Ερμήνευσαν το ορθό χωρίο του Αποστόλου κακώς, δηλαδή αυτό που λέει: «Δεῖ γὰρ αὐτὸν βασιλεύειν ἄχρις οὗ ἂν θῇ πάντας τοὺς ἐχθροὺς ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτοῦ(: Διότι ο Χριστός πρέπει να βασιλεύει, μέχρι να θέσει όλους τους εχθρούς κάτω από τα πόδια Του)»[Α΄Κορ. 15,25]. Και λένε λοιπόν: «Άρα, όταν οι εχθροί θα μπουν κάτω από τα πόδια Του, δεν θα βασιλεύει πια». Κακώς βέβαια και χωρίς σοβαρή μελέτη και γνώση το λένε αυτό. Διότι Αυτός, που πριν καν αγωνιστεί εναντίον των εχθρών Του είναι βασιλιάς, πώς δεν θα είναι βασιλιάς, μετά την νίκη Του εναντίον τους;

    Λ΄  Τόλμησαν όμως να πουν και τούτο: Ότι το χωρίο που λέει «ὅταν δὲ ὑποταγῇ αὐτῷ τὰ πάντα, τότε καὶ αὐτὸς ὁ υἱὸς ὑποταγήσεται τῷ ὑποτάξαντι αὐτῷ τὰ πάντα, ἵνα ᾖ ὁ Θεὸς τὰ πάντα ἐν πᾶσιν (:Όταν λοιπόν υποταχθούν σ’ Αυτόν τα πάντα, τότε κι Αυτός ο Υιός θα παύσει να ασκεί πλέον το αρχιερατικό και βασιλικό Του αξίωμα με τη μορφή που το ασκεί τώρα, και θα υποταχθεί ως προς την ανθρώπινη φύση Του σε Εκείνον που υπέταξε σε Αυτόν τα πάντα, για να είναι ο Θεός τα πάντα σε όλους, ώστε ο καθένας να αναγνωρίζει και να διακηρύττει ότι ο Θεός είναι το παν για Εκείνον)»[Α΄Κορ.15,28], δείχνει ακριβώς πως ο Υιός θα αναλυθεί και θα χαθεί μέσα στην υπόσταση του Πατέρα! Αλλά, ω εσείς όλοι, που ξεπερνάτε στην αίρεση και στη βλασφημία όλους τους άλλους αιρετικούς, εσείς που είστε κτίσματα του Χριστού, παραμένετε στην ύπαρξη και ο Χριστός, «δια του Οποίου και εμείς και όλα έχουν γίνει»[πρβ. Ιω.1,3: «Πάντα δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν (:Όλα τα δημιουργήματα δημιουργήθηκαν δι’ Αυτού, σε συνεργασία με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα˙ και χωρίς Αυτόν δεν έγινε το παραμικρό απ’ όλα όσα έχουν γίνει)»] θα χαθεί; Βλάσφημος ο λόγος σας.

    Πώς λοιπόν, με ποιον τρόπο, θα υποταγούν σε Αυτόν τα πάντα; Θα διατηρήσουν την υπόστασή τους ή θα χαθούν; Ώστε λοιπόν όλα τα άλλα υποτάσσονται στον Υιό και μένουν και ο Υιός, επειδή θα υποταγεί στον Πατέρα, χάνεται; Θα υποταγεί σημαίνει όχι πως τότε θα αρχίσει να πειθαρχεί στον Πατέρα- διότι πάντοτε έκανε όσα είναι αρεστά σε Αυτόν [πρβ. Ιω.8,29: «Καὶ ὁ πέμψας με μετ᾿ ἐμοῦ ἐστιν· οὐκ ἀφῆκέ με μόνον ὁ πατήρ, ὅτι ἐγὼ τὰ ἀρεστὰ αὐτῷ ποιῶ πάντοτε (:Κι εκείνος που με έστειλε είναι μαζί μου. Δεν με άφησε ποτέ μόνο μου ο Πατήρ, διότι Εγώ κάνω πάντοτε αυτά που Του αρέσουν, και έχω άμεση και αδιάσπαστη πάντοτε την επικοινωνία και τη σχέση μαζί Του)»]- αλλά ότι και τότε θα υπακούει, έχοντας υποταγή, όχι αναγκαστική, αλλά αυτοπροαίρετη. Διότι δεν είναι δούλος, για να υποταγεί με εσωτερικό ή εξωτερικό εξανακασμό, αλλά Υιός, οπότε υπακούει αυτοπροαίρετα και με φιλόστοργη εναρμόνιση της βούλησής Του με τη βούληση του Πατέρα.

    ΛΑ΄  Ας εξετάσουμε, λοιπόν, αν έχουν δίκιο αυτοί, διαπιστώνοντας «το έως ότου και το μέχρις ότου» τι σημαίνουν[Α΄Κορ.15, 25: «Δεῖ γὰρ αὐτὸν βασιλεύειν ἄχρις οὗ ἂν θῇ πάντας τοὺς ἐχθροὺς ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτοῦ (:Διότι ο Χριστός πρέπει να βασιλεύει, μέχρι να θέσει όλους τους εχθρούς κάτω από τα πόδια Του)»]. Διότι εγώ θα κάνω μια προσπάθεια να ανατρέψω την πλάνη τους, με το να αναλύσω αυτήν τη λέξη, δηλαδή το «ἄχρις οὗ (:μέχρις ότου)». Επειδή τόλμησαν να πουν ότι το «μέχρις ότου θέσει τους εχθρούς Του κάτω από τα πόδια Του» δείχνει το τέλος Του και τόλμησαν να περιορίσουν την αιώνια Βασιλεία του Χριστού και να διακόψουν με όσα διδάσκουν την αδιάκοπη εξουσία Του, έλα λοιπόν να δούμε τις όμοιες αυτές λέξεις που υπάρχουν στα κείμενα του Αποστόλου: «Ἀλλ᾿ ἐβασίλευσεν ὁ θάνατος ἀπὸ Ἀδὰμ μέχρι Μωϋσέως καὶ ἐπὶ τοὺς μὴ ἁμαρτήσαντας ἐπὶ τῷ ὁμοιώματι τῆς παραβάσεως Ἀδάμ, ὅς ἔστι τύπος τοῦ μέλλοντος(: Αλλ’ όμως, ενώ δεν υπήρχε νόμος, παρόλα αυτά, από τον Αδάμ μέχρι τον Μωυσή ο θάνατος κατακυρίευσε και τους απογόνους εκείνους του Αδάμ που δεν αμάρτησαν με παράβαση ρητής εντολής του Θεού όπως ο Αδάμ, ο οποίος είναι τύπος του μελλοντικού νέου Αδάμ, του Ιησού Χριστού)»[Ρωμ.5,14]. Δηλαδή μέχρι τότε πέθαιναν και μετά τον Μωυσή δεν πέθανε κανένας ή μετά την παράδοση του Νόμου από τον Μωυσή δεν υπήρχε θάνατος για τους ανθρώπους; Βλέπεις λοιπόν ότι το «μέχρι» είναι λέξη που δεν περιορίζει τον χρόνο και ότι κάτι τέτοιο δηλώνει και ο Παύλος; Αφού, όπως ξέρουμε, ο Μωυσής ήταν δίκαιος και θαυμάσιος άνθρωπος και εντούτοις η θανατική απόφαση που βγήκε για τον Αδάμ έφτασε και ως αυτόν και στις επόμενες απ’ αυτόν γενιές, ενώ δεν είχαν αμαρτήσει όπως ο Αδάμ. Δηλαδή δεν είχαν παραβεί κάποια εντολή του Θεού και δεν είχαν φάει τους  καρπούς του δέντρου της γνώσεως καλού και κακού.

   ΛΒ΄ Ας πάρουμε λοιπόν και άλλο ρητό όμοιο: «Ἀλλ᾿ ἕως σήμερον, ἡνίκα ἀναγινώσκεται Μωϋσῆς, κάλυμμα ἐπὶ τὴν καρδίαν αὐτῶν κεῖται (:Και δεν βάζουμε κάλυμμα στη διδασκαλία μας για να αποκρύψουμε ή να συσκιάσουμε την αλήθεια, όπως ο Μωυσής έβαζε στο πρόσωπό του κάλυμμα, που συμβόλιζε ότι η Παλαιά Διαθήκη ήταν συσκιασμένη εμφάνιση της αλήθειας. Και προτύπωνε το κάλυμμα εκείνο ότι οι απόγονοι του Ισραήλ δεν θα μπορέσουν εξαιτίας της απιστίας τους να ατενίσουν και να δουν τον Χριστό, ο οποίος είναι το τέλος και ο σκοπός του νόμου που καταργείται)»[ Β΄Κορ.3,15]. Το «ἕως σήμερον (:μέχρι σήμερα)» άραγε σημαίνει μέχρι τον Παύλο μόνο; Δεν σημαίνει μέχρι τώρα και μέχρι τη συντέλεια του αιώνα;

      Αν τώρα λέει ο Παύλος στους Κορινθίους «Οὐ γὰρ ὡς μὴ ἐφικνούμενοι εἰς ὑμᾶς ὑπερεκτείνομεν ἑαυτούς· ἄχρι γὰρ καὶ ὑμῶν ἐφθάσαμεν ἐν τῷ εὐαγγελίῳ τοῦ Χριστοῦ, οὐκ εἰς τὰ ἄμετρα καυχώμενοι ἐν ἀλλοτρίοις κόποις, ἐλπίδα δὲ ἔχοντες, αὐξανομένης τῆς πίστεως ὑμῶν, ἐν ὑμῖν μεγαλυνθῆναι κατὰ τὸν κανόνα ἡμῶν εἰς περισσείαν,  εἰς τὰ ὑπερέκεινα ὑμῶν εὐαγγελίσασθαι, οὐκ ἐν ἀλλοτρίῳ κανόνι εἰς τὰ ἕτοιμα καυχήσασθαι (:Διότι δεν παρατεντώνουμε τον εαυτό μας με καυχησιολογίες και με λόγια που δεν στηρίζονται στην πραγματικότητα. Αυτό θα συνέβαινε εάν είχαμε καμφθεί από τους κόπους και δεν είχαμε φθάσει μέχρις εσάς. Αλλά αυτό δεν συνέβη. Διότι εμείς φθάσαμε και μέχρι την πόλη σας κηρύττοντας το Ευαγγέλιο του Χριστού. Και δεν καυχόμαστε έξω από τη σφαίρα και το μέτρο της δικαιοδοσίας μας για κόπους που κατέβαλαν άλλοι προκειμένου να διαδώσουν εκεί το Ευαγγέλιο. Αλλά έχουμε ελπίδα ότι όσο αυξάνεται η πίστη σας, θα αναδειχθούμε με τη δική σας πρόοδο κι εμείς οι διδάσκαλοί σας μέσα στα όρια της δικαιοδοσίας που μας έδωσε ο Θεός, κι έτσι θα επεκταθεί και η δράση μας με το παραπάνω,ώστε να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο στις χώρες που είναι πολύ πιο πέρα από την πατρίδα σας, χωρίς να καυχηθούμε σε ξένη δικαιοδοσία για κατορθώματα που επιτεύχθηκαν από άλλους)»[Β΄Κορ.10,14-16], βλέπεις σαφώς πως το «μέχρι» δεν σημαίνει τέλος, αλλά σημαίνει πως υπάρχει και συνέχεια; Πώς, λοιπόν, πρέπει να ερμηνεύεται το «ἄχρις οὗ ἂν θῇ πάντας τοὺς ἐχθροὺς ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτοῦ (:μέχρι να θέσει όλους τους εχθρούς κάτω από τα πόδια του)»;[Α΄Κορ.15,25].

    Όπως ακριβώς λέει σε άλλο σημείο πάλι ο Παύλος: «Ἀλλὰ παρακαλεῖτε ἑαυτοὺς καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν ἄχρις οὗ τὸ σήμερον καλεῖται, ἵνα μὴ σκληρυνθῇ ἐξ ὑμῶν τις ἀπάτῃ τῆς ἁμαρτίας (:Αλλά και προτρέπετε ο ένας τον άλλον κάθε μέρα, όσο καιρό διαρκεί το σήμερα αυτής της ζωής. Σ’ αυτήν την περίοδο σάς καλεί ο Θεός. Να προτρέπετε και να διορθώνετε ο ένας τον άλλο, για να μην εξαπατηθεί κανείς σας από την αμαρτία και αποσκληρυνθεί)»[Εβρ.3,13], δηλαδή πάντοτε. Και όπως ακριβώς δεν πρέπει να μιλάμε για αρχή του χρόνου της Βασιλείας του Χριστού, έτσι να μην ανεχθεί κανείς κάποιον να μιλάει ούτε για τέλος του χρόνου της, αφού, όπως μας διαβεβαιώνουν οι Γραφές, «η Βασιλεία Του είναι Βασιλεία αιώνια»[Δαν.4,31 «καὶ τῷ Ὑψίστῳ ηὐλόγησα καὶ τῷ ζῶντι εἰς τὸν αἰῶνα ᾔνεσα καὶ ἐδόξασα, ὅτι ἡ ἐξουσία αὐτοῦ ἐξουσία αἰώνιος καὶ ἡ βασιλεία αὐτοῦ εἰς γενεὰν καὶ γενεάν(:Και γεμάτος ευγνωμοσύνη δόξασα τον Ύψιστο και ανέπεμψα ύμνο, αίνο και δοξολογία σε Εκείνον, ο Οποίος ζει στους αιώνες των αιώνων, διότι η εξουσία Του είναι πράγματι εξουσία αιώνια, και η Βασιλεία Του συνεχίζεται αιώνια από τη μια γενεά στην άλλη γενεά)»].

     ΛΓ΄Αλλά, παρόλο που έχω και πολλές άλλες μαρτυρίες από τις θείες Γραφές για την ατελεύτητη Βασιλεία του Χριστού στους αιώνες, θα αρκεστώ σε αυτές που ήδη αναπτύξαμε, γιατί είπα πολλά σήμερα. Εσύ όμως που με ακούς, Αυτόν να προκυνάς μόνο ως Βασιλέα, απορρίπτοντας κάθε αιρετική πλάνη. Αν τώρα δώσει η Χάρη του Θεού, και τα υπόλοιπα της πίστέως μας σιγά σιγά θα σας τα αναπτύξω. Και είθε ο Θεός των όλων, όλους εσάς να σας διατηρήσει ικανούς και φωτισμένους, ώστε να έχετε στη μνήμη σας τα σημεία της συντέλειας του κόσμου και να μείνετε ακατανίκητοι από τον Αντίχριστο. Τώρα πια γνώρισες τα ιδιαίτερα σημάδια που θα φανερώνουν τον ερχομό του πλάνου. Έχεις και τις αποδείξεις του αληθινού Χριστού, που φανερά πρόκειται να κατεβεί από τον ουρανό. Τον ένα απόφευγέ τον, τον πλάνο. Τον Άλλο περίμενέ Τον, τον Αληθινό. Έμαθες τον τρόπο, με ποια κριτήρια δηλαδή θα βρεθείς στα δεξιά του Πατέρα. Τήρησε ό,τι σου έχω εμπιστευθεί σχετικά με τον Χριστό [πρβ. Α’ Τιμ. 6, 20: «Ὦ Τιμόθεε, τὴν παρακαταθήκην φύλαξον, ἐκτρεπόμενος τὰς βεβήλους κενοφωνίας καὶ ἀντιθέσεις τῆς ψευδωνύμου γνώσεως(:Τιμόθεε, φύλαξε καλά την αλήθεια του Ευαγγελίου που μας εμπιστεύθηκε ο Κύριος ως πολύτιμο θησαυρό, και απόφευγε τους κούφιους και μάταιους λόγους που βεβηλώνουν και νοθεύουν την αλήθεια αυτή, και τις αντιλογίες και αντιφάσεις της πλάνης που παρουσιάζεται με το ψεύτικο όνομα της γνώσεως)»], διαπρέποντας σε έργα θεάρεστα [πρβ. Α’ Τιμ. 2, 10: «δι᾿ ἔργων ἀγαθῶν(: με έργα αγαθά)»], ώστε να κληρονομήσεις την Βασιλεία των ουρανών, αφού παρασταθείς με παρρησία ενώπιον του Κριτή, δια του Οποίου και μετά του Οποίου η δόξα ανήκει στον Θεό, μαζί και στο Άγιο Πνεύμα, στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

           ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

             επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• «Κατηχήσεις Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων», εκδ. «Ετοιμασία», Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Καρέα 1999, Κατήχηση φωτιζομένων ΙΕ΄,σελίδες 436-473. 
• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016 
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html 
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm 
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm

«Πᾶνος»