... Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλεξανδρείας Θεόφιλος, ἐπισκεφθείς τούς πατέρας τοῦ ὄρους τῆς Νιτρίας, ἠρώτησεν τόν Πρῶτον τοῦ Ὄρους: «Τί εὗρες, πάτερ, πλέον ἐν τῇ ὁδῷ ταύτῃ τῆς ἀσκήσεως;». Καί ἀπαντᾶ ὁ ὅσιος: «Τό μέμφεσθαι ἑαυτόν πάντοτε». «Ὄντως, ἀπήντησε ὁ Θεόφιλος, οὐκ ἔστιν ἄλλη συντομωτέρα ὁδός πρός τόν Θεόν ὡς αὕτη».
Ο κ. Αλακιώτης είναι πρόεδρος του Αποτεφρωτηρίου Ριτσώνας, το οποίο λειτουργεί στη χώρα μας από το 2019. Σε συνέντευξή του από εκείνο τον καιρό είχε πει για το πώς του «φυτεύτηκε» η ιδέα να ξεκινήσει μια πολυετή προσπάθεια για να λειτουργήσει το πρώτο αποτεφρωτήριο στην Ελλάδα:
(Ἀποσπάσματα ἀπό κήρυγμα τοῦ πατρός Θεοδώρου Ζήση, ὁμοτίμου καθηγητοῦ Πατρολογίας τοῦ Α.Π.Θ.)
Μέ βάση τήν Παραβολή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου, μποροῦμε νά ἀντλήσουμε τά ἑξῆς σπουδαῖα καί μεγάλα μηνύματα:
...Πρῶτον, ὅτι ἡ ὑπερηφάνεια ἀχρηστεύει καί ἀφανίζει τήν ἀρετή, ἐνῷ ἡ ταπείνωση ἀφανίζει τήν ἁμαρτία καί μᾶς σώζει.
Ὁ Διάβολος βρίσκει πολλούς τρόπους γιά νά μᾶς ὁδηγήσει μακριά ἀπό τόν Θεό· βρίσκει τό εὐάλωτο σημεῖο τοῦ καθενός ἀπό μᾶς. Ὅταν κανένας εἶναι φιλήδονος, τόν παρασύρει μέ τήν πορνεία. Ὅταν εἶναι ἄσπλαχνος, τόν παρασύρει μέ τήν φιλαργυρία. Μέ τούς ἁγίους καί τούς ἐναρέτους τί γίνεται; Τό εὐάλωτο σημεῖο τῶν ἁγίων καί τῶν ἐναρέτων εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια.
Μὲ τὴν ἑορτὴ τῆς Ὑπαπαντῆς καὶ τοῦ σαραντισμοῦ τοῦ Κυρίου ὁλοκληρώνεται ἡ περίοδος τῶν ἑορτῶν τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ καὶ μαζί της ὁ λειτουργικὸς κύκλος τῶν ἀκινήτων ἑορτῶν. Στὴν συνέχεια, μὲ τὸ ἄνοιγμα τοῦ Τριῳδίου ξεκινᾶ μιὰ νέα λειτουργικὴ περίοδος, αὐτὴ τῶν κινητῶν ἑορτῶν, ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ στὸ κορυφαῖο γεγονὸς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου καί, μακάρι, τῆς δικῆς μας συναναστάσεως.
Νά, λοιπόν, γιατὶ λέμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία, διὰ τῶν σοφῶν Πατέρων καὶ τῶν ἐμπνευσμένων ὑμνογράφων, δὲν μᾶς ἀφήνει χωρὶς πνευματικὴ τροφή, χωρὶς διδάγματα καὶ μηνύματα γιὰ τὴν σωτηρία μας, ὥστε νὰ μὴν ἔχωμε δικαιολογία ὅτι δὲν γνωρίζομε ἢ ὅτι δὲν βρήκαμε ὁδοδεῖκτες στὴν πορεία μας. Ἀκόμη καὶ ὅταν χωλαίνωμε, ὀλισθαίνωμε καὶ κάποιες φορὲς πέφτωμε ἢ παρεκκλίνωμε, πάλι, μὲ καλὴ προαίρεση καὶ τὶς κατάλληλες προϋποθέσεις, ξαναβρίσκομε τὴν δύναμη νὰ ἀνορθωθοῦμε καὶ νὰ συνεχίσωμε τὴν σωτηριώδη πορεία μας. Ἀδικαιολόγητοι ἐντελῶς εἴμαστε μόνον ὅταν ἐπιμένωμε καὶ παραμένωμε πεισματικὰ στὸ ὀλίσθημά μας, διότι «τὸ πίπτειν ἀνθρώπινον, τὸ μένειν ἐν τῇ ἁμαρτίᾳ σατανικόν, τὸ δὲ μετανοεῖν θεῖον» (Ἱερὸς Χρυσόστομος).
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ [:Λουκ. 18, 9-14]
Πνευματικὰ θησαυρίσματα ἀπὸ ὁμιλίες τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου
Η ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ
Ἄν ἡ ἁμαρτία, ὅταν εἶναι ἑνωμένη μὲ τὴν ταπεινοφροσύνη, τρέχει τόσο γρήγορα στὸ δρόμο τῆς θεϊκῆς εὐσπλαχνίας, ὥστε μπορεῖ νὰ ξεπεράσει καὶ τὴν ἀρετὴ ποὺ τρέχει μὲ ἀλαζονεία, τότε ποῦ δὲν θὰ φτάσει ἡ ἀρετή, ὅταν συνυπάρχει μὲ τὴν ταπεινοφροσύνη; Ἄν ἐκεῖνοι ποὺ ὁμολογοῦν τὰ ἁμαρτήματά τους, βρίσκουν ἔλεος ἀπὸ τὸν Κύριο, τότε πόσα στεφάνια δὲν θὰ κερδίσουν ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν πλήρη ἐπίγνωση τῶν ἀγαθῶν τους πράξεων καὶ παραμένουν ταπεινοί;
Ἔχεις πραγματοποιήσει ἀναρίθμητα καλὰ ἔργα; Ἔχεις ἀποκτήσει κάθε ἀρετή; Ὅλα αὐτὰ εἶναι μάταια καὶ ἀνώφελα, ἂν δὲν συνοδεύονται ἀπὸ τὴν ταπεινοφροσύνη. Κανένα, μὰ κανένα κατόρθωμα δὲν μπορεῖ νὰ σταθεῖ δίχως αὐτήν.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ[:Β΄Τιμ.3,10-15]
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
με θέμα:
«Πλανῶντες καὶ πλανώμενοι»
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 16-2-1997]
[Β351]
Σήμερα, αγαπητοί μου, ανοίγει το «Τριώδιον»· Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου. Το «Τριώδιον» είναι ένα λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας μας· που αρχίζει από σήμερα να εκδιπλούται και να ψάλλεται το περιεχόμενό του, από σήμερα Κυριακή έως το Μεγάλο Σάββατο. Λέγεται «Τριώδιον», επειδή έχουν επινοηθεί από τον άγιον Κοσμάν τον ποιητήν κανόνες, είναι είδος φιλολογικόν, κανόνες με τρεις μόνον ωδές, εις τιμήν του Αγίου Τριαδικού Θεού. Επειδή λοιπόν οι ωδές που χρησιμοποιεί στον κανόνα του είναι τρεις, γι'αυτό λέγεται «Τριώδιον».
Φαρισαΐζων, Ἱεροῦ μακρὰν γίνου,
Χριστὸς γὰρ ἔνδον, ᾧ ταπεινὸς δεκτέον.
Ὁ δημιουργὸς τῶν ἄνω καὶ τῶν κάτω,
Τρισάγιον μὲν ὕμνον ἐκ τῶν Ἀγγέλων,
Τριῴδιον δὲ καὶ παρ' ἀνθρώπων δέχου.
Τριώδιο
Τριώδιο
ονομάζεται το Λειτουργικό Βιβλίο της Εκκλησίας μας το οποίο
περιλαμβάνει τους Ύμνους των Κυριακών, απο την Κυριακή του Τελώνου και
του Φαρισαίου μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο πρίν την Τελετή της
Αναστάσεως. Ονομάζεται έτσι διότι οι περισσότεροι Κανόνες του Όρθρου
(πρωινή Ακολουθία) περιέχουν τρείς Ωδές ενώ συνήθως περιέχουν εννέα Ωδές
- την 8η και την 9η πάντοτε, ύστερα δε διαδοχικά μία από τις πέντε
πρώτες.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ [:Λουκ. 18, 9-14]
Πνευματικὰ θησαυρίσματα ἀπὸ ὁμιλίες τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου
ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ ΚΑΙ ΚΕΝΟΔΟΞΙΑ
Ἄν θέλεις νὰ συνετίσεις ἕναν ὑπερήφανο ἄνθρωπο, μὴ μεταχειριστεῖς πολλὰ λόγια. Θύμισέ του μόνο τὴν ἀνθρώπινη φύση του καὶ τὴ ρήση τοῦ σοφοῦ Σειράχ: «Τί ὑπερηφανεύεται γῆ καὶ σποδός; (:Γιατί ἔχει τόση ἀλαζονεία καὶ ὑπερηφανεύεται ὁ ἄνθρωπος, ποὺ εἶναι χῶμα καὶ στάχτη;)» [Σοφία Σειρὰχ 10,9]. Κι ἂν ἐκεῖνος σοῦ πεῖ ὅτι χῶμα καὶ στάχτη θὰ γίνει μετὰ τὸν θάνατό του, δῶσε του νὰ καταλάβει ὅτι καὶ τώρα, ποὺ ζεῖ δὲν εἶναι τίποτα περισσότερο. Ἄς μὴν ξεγελιέται, βλέποντας τὴν ὀμορφιά του· ἔχοντας τὴν ὑγεία του, νιώθοντας τὴ δύναμή του, ἀπολαμβάνοντας τίς χαρὲς τῆς σύντομης ἐπίγειας ζωῆς. Χῶμα καὶ στάχτη εἶναι, «ἀφοῦ, καὶ ὅσο ἀκόμα ζεῖ, ἀρχίζει ἡ φθορὰ του» [Σοφ. σειρ.10,9: «Ὅτι ἐν ζωῇ ἔῤῥιψα τὰ ἐνδόσθια αὐτοῦ (:Διότι τοῦ ὑπερήφανου ἀνθρώπου, ἐνόσῳ ἀκόμη ζοῦσε, ἔριξα κάτω τὰ ἐντόσθιά του)»].
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ [:Λουκ. 18, 9-14]
Ἁγίου Κυρίλλου, ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας,
Ἐξήγησις ὑπομνηματικὴ εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον,
κεφ.ιη΄, ἐδάφια 9-14: ἡ παραβολὴ τοῦ Τελώνου καὶ τοῦ Φαρισαίου
[...] Γιὰ νὰ μάθεις ὅμως πόση ζημία προκαλεῖ τὸ νὰ κατακρίνουμε τοὺς ἄλλους καὶ νὰ μὴ μετανοοῦμε γιὰ τὰ δικά μας πταίσματα, θά σοῦ τὸ ἐπιβεβαιώσω καὶ ἀπὸ τὰ ἴδια τὰ Εὐαγγέλια. Λέγει πράγματι αὐτὸς ὁ μακάριος Λουκᾶς γιὰ τὸν Σωτῆρα μας Χριστό: «Εἶπε δὲ καὶ πρὸς τινας τοὺς πεποιθότας ἐφ᾿ ἑαυτοῖς ὅτι εἰσὶ δίκαιοι, καὶ ἐξουθενοῦντας τοὺς λοιπούς, τὴν παραβολὴν ταύτην (:Σὲ μερικοὺς μάλιστα ποὺ εἶχαν τὴ βεβαιότητα καὶ τὴν αὐτοπεποίθηση ὅτι εἶναι δίκαιοι καὶ ἐνάρετοι, καὶ γι᾿ αὐτὸ περιφρονοῦσαν τοὺς ἄλλους, εἶπε τὴν παραβολὴ αὐτή)» [Λουκ. 18,9]. Καὶ ποιά εἶναι ἡ παραβολή;
Πρέπει δέ νά ἀποσαφηνιστεῖ, ὅτι ὁ Ἡσυχασμός νοεῖται κυρίως ὡς πορεία πρός τή θέωση καί ἐμπειρία θεώσεως καί δευτερυόντως ὡς (θεολογική) καταγραφή αὐτῆς τῆς μεθόδου ἐμπειρίας. Οἱ «διάδοχοι» τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ δέν βρίσκονται στήν ἀκαδημαϊκή θεολογία, ἀλλά στήν ἀσκητική συνέχειά του.
ΚΥΡΙΑΚΗ TEΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ [:Β΄ Τιμ. 3,10-15]
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
με θέμα:
«Ο ΔΙΩΓΜΟΣ ΤΩΝ ΕΥΣΕΒΩΝ»
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 12-2-1984]
[Β 108]
Ο Απόστολος Παύλος, αγαπητοί μου, περνά τις τελευταίες του ημέρες στη φυλακή στη Ρώμη. Από εκεί γράφει τις τελευταίες του υποθήκες στην δευτέρα του επιστολή στον Τιμόθεο. Του αναφέρει τις περιπέτειες της ζωής του, τους διωγμούς του, τους κατατρεγμούς του. Αλλά από όλα αυτά τον απήλλαξε ο Κύριος και τον γλύτωσε, γι'αυτό και Τον ευχαριστεί. Του σημειώνει: «Σύ δέ παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ, τῇ ἀγωγῇ, τῇ προθέσει, τῇ πίστει, τῇ μακροθυμίᾳ, τῇ ἀγάπῃ, τῇ ὑπομονῇ, τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν, οἷά μοι ἐγένοντο ἐν ᾽Αντιοχείᾳ, ἐν ᾽Ικονίῳ, ἐν Λύστροις· οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα καὶ ἐκ πάντων με ἐρρύσατο ὁ Κύριος. Καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ διωχθήσονται». Του κάνει έναν έμμεσον υπαινιγμό. «Είδες, Τιμόθεε, αγαπητό παιδί, τι διωγμούς έχω υποφέρει. Είδες τι δυσκολίες έχω περάσει. Αλλά δεν είμαι εγώ μόνο. Καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ διωχθήσονται: Και όλοι εκείνοι που θα ‘θελαν να σταθούν ευσεβείς εν Χριστώ Ιησού, θα διωχθούν». Ως να του λέει: «Εάν μείνεις ευσεβής, και σε προτρέπω να μείνεις ευσεβής εν Χριστώ Ιησού, έχε το υπόψη σου, θα διωχθείς».
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ [:Λουκ. 18, 9-14]
O ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΗ
«...Ἔχεις ὅμως καὶ τρίτo δρόμο ποὺ φέρνει στὴ μετάνοια. Καὶ σοῦ παρουσίασα πολλές ὁδούς μετάνοιας, γιὰ νὰ σοῦ κάνω μὲ τὴν ποικιλία τους εὔκολη τὴ σωτηρία. Ὅμως ποιά εἶναι αὐτὴ ἡ τρίτη ὁδός; Ἡ ταπεινοφροσύνη. Ἔχε ταπεινό φρόνημα καὶ ἐξάλειψες τὸ πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν σου. Καὶ ἔχεις καὶ γι᾿ αὐτὸ ἀπόδειξη ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή, ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση τῆς παραβολῆς τοῦ Τελώνη καὶ τοῦ Φαρισαίου [:Λουκᾶ 18, 10-14 ].
ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
Ὁμιλία εἰς τήν κατά τόν Τελώνην καί τόν Φαρισαίον τοῦ Κυρίου παραβολήν
Εφευρετικός είναι για το κακό ο νοερός προστάτης της κακίας· ικανός ν’ αφαιρέσει ευθύς από την αρχή τα θεμέλια της αρετής που ήδη κατατίθενται στην ψυχή, μέσω της ανελπιστίας και της απιστίας, αλλά επίσης ικανός πάλι να επιτεθεί μέσω της αδιαφορίας και της ραθυμίας εναντίον των τοίχων της οικίας της αρετής, την ώρα που ανεγείρονται, ακόμη δε και να κρημνίσει μέσω της υπερηφάνειας και της παραφροσύνης τον όροφο των αγαθών έργων οικοδομημένο ήδη. Αλλά κρατηθείτε, μην πτοηθείτε· διότι ο επιμελής είναι περισσότερο επινοητικός στα αγαθά και η αρετή έχει περισσότερη ισχύ γι’ αντιπαράταξη προς την κακία, αφού διαθέτει την άνωθεν χορηγία και συμμαχία από τον ίδιο ο Οποίος δύναται τα πάντα και ενδυναμώνει από αγαθότητα όλους τους εραστές της αρετής. Έτσι η αρετή όχι μόνο παραμένει αδιάσειστη από ποικίλα πονηρές πανουργίες που μηχανεύεται ο Αντικείμενος, αλλά μπορεί και να σηκώσει και επαναφέρει όσους έπεσαν στον βυθό των κακών και να τους προσαγάγει εύκολα στον Θεό με τη μετάνοια και την ταπείνωση.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ [:Τιμ. Β΄ 3,10-15]
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
«Σὺ δὲ παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ (:Ἐσὺ ὅμως ἔχεις παρακολουθήσει τὴ διδασκαλία μου)» [Β΄ Τιμ. 3,10]. «Ὁ στόχος σου ἦταν νὰ εἶσαι ἰσχυρός· δὲν ἦρθες ἁπλῶς, ἀλλά ''ἔχεις παρακολουθήσει''». Ἐδῶ δηλώνει ὅτι ὁ χρόνος ἦταν πολύς, μὲ τὸ νὰ πεῖ «ἔχεις παρακολουθήσει τὴ διδασκαλία μου»: αὐτὸ λέγεται γιὰ τὸν λόγο, τὴν προφορικὴ διδασκαλία τοῦ Παύλου· «τῇ ἀγωγῇ (:τὴ γενικότερη συμπεριφορά μου)»: αὐτὸ λέγεται γιὰ τὸν βίο του· «τῇ προθέσει (:τὴν πρόθεση καὶ τὰ ἐλατήριά μου)»: αὐτὸ λέγεται γιὰ τὴν προθυμία καὶ τὴν καρτερικότητα τῆς ψυχῆς του. «Αὐτά», λέγει, «δὲν τὰ ἔλεγα χωρὶς νὰ τὰ ἐφαρμόζω καὶ οὔτε φιλοσοφοῦσα μόνο μὲ λόγια».
